Η Αθήνα έγινε η δεύτερη ιδιαίτερη πατρίδα για ένα πολύ μεγάλο μέρος των Ελλήνων, αφού οι μισοί σχεδόν Έλληνες ζουν ή έζησαν ένα μέρος της ζωής τους εδώ. Θεωρώ ότι δύσκολα θα βρούμε άλλη χώρα που να έχει αυτή την ιδιαιτερότητα.
Αυτό μπορεί να θεωρηθεί πλεονέκτημα με την έννοια ότι δίνει πολλαπλές δυνατότητες για έναν καλύτερο τρόπο ζωής αλλά παράλληλα μπορεί να χαρακτηριστεί και ως μειονέκτημα, αφού υποδηλώνει έναν άνισο τρόπο ανάπτυξης μεταξύ αυτής και της υπόλοιπης Ελλάδας. Ίσως απ’ αυτό το σημείο να πηγάζει και η “μομφή” που αποδίδεται στην πρωτεύουσά μας ότι την πατρίδα μας την ελέγχει το “Αθηναϊκό κράτος”.
Υπάρχει φυσικά ερμηνεία για αυτή την εξέλιξη, ερμηνεία μάλλον κοινά αποδεκτή. Η βιομηχανική και η βιοτεχνική ανάπτυξη της χώρας μας, που ξεκινάει τη δεκαετία του 1960, συγκεντρώνεται εδώ είτε γιατί δεν υπήρχε μοντέλο περιφερειακής ανάπτυξης είτε γιατί διαμορφωνόταν πιο εύκολα μια ευρεία αστική συγκέντρωση που θα έδινε στοιχεία “ατμομηχανής” για όλη τη χώρα.
Βέβαια, αυτή η εσωτερική μετανάστευση δημιούργησε στο οικιστικό τοπίο την άναρχη οικοδόμηση και την χωρίς όρους και όρια τσιμεντοποίηση. “Όσο περισσότερο τσιμέντο τόση περισσότερη ανάπτυξη”, ήταν το σύνθημα των τότε κυβερνήσεων. Παράλληλα δημιουργήθηκε και εδραιώθηκε η άνιση ανάπτυξη, βάθυναν οι κοινωνικές ανισότητες και ως έναν βαθμό απέκτησαν και γεωγραφική διαφοροποίηση. Η Δυτική Αθήνα και Αττική ήταν το γκρίζο μέρος και η Βόρεια και η Ανατολική το φωτεινό μέρος.
Η ανάπτυξη της μεσαίας τάξης και η ισχυροποίησή της από τη δεκαετία του 1970 και κυρίως από τη δεκαετία του 1980 και μετά, τροποποιεί τον διμερή κοινωνικό και γεωγραφικό διαμερισμό, χωρίς αυτό φυσικά να σημαίνει ότι ήρθησαν οι ανισότητες – αλλά απλά ότι αμβλύνθηκαν. Η άνοδος όμως της μεσαίας τάξης είναι το πιο σημαντικό γεγονός που τροφοδότησε την ευρωπαϊκή πορεία της Ελλάδας και μαζί με τον εκσυγχρονισμό, τον εκδημοκρατισμό και με το μεταρρυθμιστικό ρεύμα, που γίνονται διαδοχικά και εξελικτικά στη σύγχρονη ιστορία μας, αποτελούν τη βασική πορεία της χώρας μας στην πρόοδο και στην ένταξή της στο στενό πυρήνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, παρά τα προβλήματα καθυστέρησης και προσαρμογής σε σχέση με τις διαρκώς διευρυνόμενες ανάγκες και προκλήσεις των εποχών.
Η Αθήνα με τη βαρύ φορτίο του σπουδαίου σε παγκόσμια κλίμακα πολιτισμού της αρχαιότητας – και παρά την πολύχρονη υστέρησή της κατά τη Βυζαντινή περίοδο, στην οποία δίνει στίγμα η Θεσσαλονίκη, και κατά την οθωμανική περίοδο – γίνεται η αιχμή της ιστορίας μας σε όλη την περίοδο της νεωτερικότητας.
Εκλογίκευσε πολλές λειτουργίες της και σε σημαντικό βαθμό ανέδειξε τις ιδιαίτερες ομορφιές της. Εξωραΐστηκε και απέκτησε στοιχεία ευρωπαϊκού προφίλ, χωρίς να χάνει την ταυτότητά της. Τα μεγάλα τεχνικά και πολιτιστικά έργα (Νέο Μουσείο της Ακρόπολης, Μουσείο Μπενάκη, Κέντρο Πολιτισμού – ίδρυμα Στ. Νιάρχος, Εθνική Βιβλιοθήκη, μετρό, Αεροδρόμιο Ελευθέριος Βενιζέλος, Αττική οδός, Ολυμπιακό στάδιο κλπ – και πάνω απ’ όλα ο Ιερός Βράχος της Ακρόπολης και ο Παρθενώνας της δίνουν νέα δυναμική πνοή. Η κρίση είναι κεφάλαιο που θα κλείσει…
Η Αθήνα γίνεται σημαντικό κι όμορφο κομμάτι της ζωής μας. Ναι, κατά κάποιο τρόπο όλοι οι Έλληνες είμαστε Αθηναίοι, όπως είμαστε και Θεσσαλονικείς και Πατρινοί και Πειραιώτες κλπ κλπ. Ο καθένας μας έχει ένα μίγμα ταυτότητας των ελληνικών στοιχείων: ιστορίας, γεωγραφίας, κουλτούρας ανάλογα με τα βιώματά του και την ιδιαίτερη κοσμοθεωρία του.
“Πάνω στην Ακρόπολη, στο σιωπηλό μυχό αυτού του βγαλμένου από την προϊστορία τόπου, υψώνεται ένας λόγος γεμάτος πάθος, σχεδόν κραυγή, βοή σύντομη, ακέραιη, βίαιη, συμπαγής, ογκώδης, διαπεραστική, κοφτερή, αποφασιστική: το μάρμαρο των ναών κουβαλά την ανθρώπινη φωνή”
Le Corbusier, Κείμενα για την Ελλάδα
* Ο Νίκος Τσούλιας, πρώην πρόεδρος της Ομοσπονδίας Λειτουργών Μέσης Εκπαίδευσης (ΟΛΜΕ) και νυν Γραμματέας του Τομέα Παιδείας του Κινήματος Αλλαγής
Πατήστε εδώ και δείτε τα 126 προηγούμενα άρθρα του Νίκου Τσούλια
