H συνδικαλιστική παράταξη της Διδασκαλικής Ομοσπονδίας Ελλάδος (ΔΟΕ), Δημοκρατική Συνεργασία Εκπαιδευτικών Π.Ε. (ΔΗ.ΣΥ.) με αφορμή το αυξανόμενο και πολύπλοκο φαινόμενο, της βίας μεταξύ ανηλίκων, το οποίο απασχολεί την κοινωνία, την επιστημονική κοινότητα, την Πολιτεία και την εκπαιδευτική πράξη, εξέδωσε την παρακάτω ανακοίνωση.
Αναλυτικά η ανακοίνωση της Δημοκρατική Συνεργασία Εκπαιδευτικών Π.Ε
«Η βία μεταξύ ανηλίκων αποτελεί ένα φαινόμενο με αυξανόμενη συχνότητα και πολυπλοκότητα, το οποίο απασχολεί την κοινωνία, την επιστημονική κοινότητα, την Πολιτεία και την εκπαιδευτική πράξη. Η εκδήλωσή της έχει διάφορες μορφές, όπως σωματική, λεκτική, ψυχολογική, ψηφιακή, και επηρεάζει σοβαρά τόσο την ψυχική όσο και τη σωματική υγεία των μαθητών. Παράλληλα, διαταράσσει το κλίμα ασφάλειας και συνεργασίας που οφείλει να χαρακτηρίζει τη σχολική ζωή, με αποτέλεσμα να επηρεάζει αρνητικά τη μαθησιακή διαδικασία και τη συνολική παιδαγωγική λειτουργία.
Τα αίτια της βίας των ανηλίκων είναι πολυπαραγοντικά και συχνά αλληλένδετα. Οικογενειακές δυσκολίες, συναισθηματική παραμέληση ή συγκρουσιακές σχέσεις στο σπίτι αποτελούν συχνά υπόβαθρο για την εκδήλωση επιθετικών συμπεριφορών. Επιπλέον, το σύγχρονο κοινωνικό περιβάλλον, με τις πιέσεις των συνομηλίκων και την επίδραση των ψηφιακών μέσων, ενισχύει τη διάδοση επιθετικών προτύπων και διευκολύνει την έκφραση βίας, ιδίως μέσω της ανωνυμίας που προσφέρει το διαδίκτυο. Παράλληλα, η έλλειψη κοινωνικοσυναισθηματικών δεξιοτήτων και η χαμηλή αυτοεκτίμηση συμβάλλουν στην υιοθέτηση συμπεριφορών που λειτουργούν ως μηχανισμοί άμυνας ή αυτοπροβολής.
Έξι ολόκληρα χρόνια η κυβέρνηση της ΝΔ ανακοινώνει διαρκώς «νέα» σχέδια για την πρόληψη και την αντιμετώπιση της παραβατικότητας ανηλίκων, χωρίς να λογοδοτήσει για την ψήφιση νόμων που δεν εφαρμόζονται, την ανακύκλωση επιτροπών, τις ατελέσφορες εξαγγελίες. Έξι χρόνια αλληλοαναιρούμενων σχεδίων και πειραματισμών, όπου δεν κατάφερε να δημιουργήσει ούτε μία στοιχειώδη βάση δεδομένων με ποιοτικά στοιχεία, ούτε εκπόνησε άξονες πρόληψης και ευαισθητοποίησης στα θέματα της βίας και της παραβατικότητας.
Σε αυτό το πλαίσιο, το σχολείο καλείται να διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στην πρόληψη και την αντιμετώπιση της βίας. Η σχολική κοινότητα, ως βασικός θεσμός κοινωνικοποίησης, μπορεί να λειτουργήσει προστατευτικά όταν προωθεί ένα κλίμα ασφάλειας, εμπιστοσύνης και αμοιβαίου σεβασμού. Η δημιουργία σαφών και συνεπών κανόνων συμπεριφοράς, η προώθηση θετικών προτύπων και η ενίσχυση των σχέσεων μεταξύ εκπαιδευτικών και μαθητών αποτελούν βασικούς πυλώνες για την αποτροπή βίαιων περιστατικών.
Εξίσου σημαντική είναι η εφαρμογή προγραμμάτων πρόληψης που εστιάζουν στην καλλιέργεια κοινωνικοσυναισθηματικών δεξιοτήτων. Μέσα από βιωματικές δράσεις, εργαστήρια και ομαδικές δραστηριότητες, οι μαθητές πρέπει να μαθαίνουν να αναγνωρίζουν και να διαχειρίζονται τα συναισθήματά τους, να επιλύουν συγκρούσεις με μη βίαιους τρόπους και να αναπτύσσουν ενσυναίσθηση προς τους συνομηλίκους τους. Τα προγράμματα αυτά συμβάλλουν στη δημιουργία μιας σχολικής κουλτούρας που αποθαρρύνει την επιθετικότητα και ενισχύει τη συνεργασία.
Ο ρόλος των εκπαιδευτικών είναι καθοριστικός. Η κατάλληλη επιμόρφωση των εκπαιδευτικών σχετικά με τον εντοπισμό και τη διαχείριση περιστατικών βίας αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την αποτελεσματική παρέμβαση. Οι εκπαιδευτικοί πρέπει να διαθέτουν τις γνώσεις και τα εργαλεία ώστε να αναγνωρίζουν έγκαιρα τα σημάδια βίαιης συμπεριφοράς και να παρεμβαίνουν με παιδαγωγικό τρόπο, αποφεύγοντας πρακτικές που ενδέχεται να ενισχύσουν την επιθετικότητα ή να στιγματίσουν τους μαθητές.
Η συνεργασία σχολείου και οικογένειας αποτελεί επίσης αναγκαίο στοιχείο στην προσπάθεια αντιμετώπισης του φαινομένου. Η τακτική επικοινωνία με τους γονείς, η ενημέρωσή τους για τη συμπεριφορά των παιδιών και η παροχή υποστήριξης σε ζητήματα ανατροφής και ορίων συμβάλλουν στη διαμόρφωση μιας συνεκτικής και υποστηρικτικής προσέγγισης. Όταν το σχολείο και η οικογένεια λειτουργούν συμπληρωματικά, οι πιθανότητες εκδήλωσης ή επανάληψης βίαιων συμπεριφορών μειώνονται σημαντικά.
Επίσης η συμβολή ψυχολόγων και κοινωνικών λειτουργών, είναι ιδιαίτερα σημαντική, ιδίως σε περιπτώσεις όπου η βίαιη συμπεριφορά έχει βαθύτερα ψυχοκοινωνικά αίτια. Η παροχή εξατομικευμένης υποστήριξης, οι ομάδες συμβουλευτικής και η παρακολούθηση μαθητών που έχουν εμπλακεί σε περιστατικά βίας αποτελούν παρεμβάσεις που ενισχύουν τη μακροπρόθεσμη αντιμετώπιση του προβλήματος.
Η ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ εκπαιδευτικών πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης θεωρεί πως είναι αναγκαίος ο σχεδιασμός για ένα σχολείο ανθρωπιστικής παιδείας με ουσιαστικές αλλαγές στο πρόγραμμα σπουδών. Χρειαζόμαστε ένα σχολείο που δεν παρέχει απλά γνώση αλλά μορφώνει, διαπαιδαγωγεί, κοινωνικοποιεί, με άμεση ένταξη ψηφιακών πολιτικών και εργαλείων για την προστασία των μαθητών.
Τα σχέδια της κυβέρνησης δεν αντιμετωπίζουν τις γενεσιουργές αιτίες της παιδικής βίας και παραβατικότητας, σε μια περίοδο που το ένα τρίτιο των οικογενειών της Χώρας μας βρίσκονται σε κίνδυνο αποκλεισμού. Έστω και τώρα, οφείλει να παραμερίσει την επικοινωνιακή διαχείριση και να δει την ουσία του προβλήματος της βίας με σχέδιο και όχι ως εφήμερη προέκταση ενός αστυνομικού δελτίου. Απαιτείται εθνικός διάλογος και συνεννόηση για την αντιμετώπιση της βίας των ανηλίκων.
Διεκδικούμε:
- Δημιουργία προγραμμάτων πρόληψης
- Προγράμματα στήριξης γονέων. Στήριξη οικογενειών σε κρίση, με έμφαση στα φαινόμενα ενδοοικογενειακής βίας
- Καταπολέμηση της παιδικής φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού
- Παροχή ίσων ευκαιριών πρόσβασης σε παιδεία, αθλητισμό και πολιτισμό
- Καθιέρωση δράσεων κοινωνικής και συναισθηματικής νοημοσύνης από το δημοτικό, ώστε τα παιδιά να μαθαίνουν να διαχειρίζονται τα συναισθήματά τους, να αποφεύγουν τη βία και να αναπτύσσουν ενσυναίσθηση. Εκπαίδευση των παιδιών στην επίλυση συγκρούσεων, στη διαχείριση θυμού και στην καλλιέργεια της ενσυναίσθησης
- Ανάπτυξη σχολικών δραστηριοτήτων που ενισχύουν τη συνεργασία και τον σεβασμό
- Ίδρυση Κέντρων Στήριξης Γονέων σε κάθε Δήμο, με δωρεάν πρόσβαση σε συμβουλευτική, νομική και ψυχολογική βοήθεια
- Κίνητρα για ένταξη των γονιών σε προγράμματα θετικής ανατροφής
- Δράσεις ενημέρωσης για τη σωστή χρήση των κοινωνικών δικτύων από παιδιά και εφήβους
- Δίκτυο συνεργασίας μεταξύ σχολείων, οικογένειας και κοινωνικών υπηρεσιών, με δημιουργία Σχολών Γονέων και Οικογενειακού Προγραμματισμού σε κάθε Δήμο
- Ενίσχυση του ρόλου των εκπαιδευτικών. Ουσιαστική επιμόρφωση σε θέματα σχολικής βίας, ψυχικής υγείας και διαχείρισης κρίσεων όχι με τιμωρίες αλλά με παιδαγωγικές πρακτικές
Η βία των ανηλίκων αποτελεί ένα σύνθετο και πολυδιάστατο φαινόμενο που απαιτεί πολυεπίπεδη και συνεργατική προσέγγιση. Το σχολείο, ως θεσμός καίριος για τη διαμόρφωση των αξιών και της κοινωνικής συμπεριφοράς των παιδιών, έχει τη δυνατότητα να λειτουργήσει προληπτικά, παιδαγωγικά και θεραπευτικά και για αυτό πρέπει να στηριχθεί και να ενισχυθεί. Μέσα από την καλλιέργεια ενός ασφαλούς και συμπεριληπτικού περιβάλλοντος, την ενίσχυση των κοινωνικοσυναισθηματικών δεξιοτήτων και τη στενή συνεργασία με την οικογένεια και τους ειδικούς, μπορεί να γίνει ένας χώρος όπου η βία δεν βρίσκει πρόσφορο έδαφος, ενώ τα παιδιά θα μαθαίνουν τρόπους επικοινωνίας και συμπεριφοράς που θα τα συνοδεύουν σε όλη τους τη ζωή.»
