Σε έναν πόλεμο ο οποίος διεξάγεται και στο Telegram, εκτός από τους αιματοβαμμένους δρόμους της Ουκρανίας, ο ηθοποιός-που-έγινε-πρόεδρος της χώρας Βολόντιμιρ Ζελένσκι (Volodymyr Zelenskiy) έχει διαπρέψει. Όσον αφορά ωστόσο το πεδίο της υπερβολικής επίδειξης, ο Τσετσένος ηγέτης Ραμζάν Καντίροφ (Ramzan Kadyrov) και οι άντρες του δύσκολα μπορούν να χάσουν το «τρόπαιο».
Οι μαχητές του Καντίροφ, γνωστοί ως «καντίροφτσι» (kadyrovtsy), διεξάγουν έναν ολοκληρωτικό πόλεμο προπαγάνδας κατάλληλο για την εποχή του TikTok, προσπαθώντας να δείξουν την πίστη του ηγέτη τους στον πρόεδρο της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν (Vladimir Putin), καλλιεργώντας ταυτόχρονα τη φήμη ότι είναι αδίστακτοι και σκληραγωγημένοι στη μάχη, χρήσιμα στερεότυπα για ανθρώπους της ευρύτερης περιοχής του Καυκάσου.
Πλήθος δραματουργικά στημένων πλάνων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με καθεστωτικούς Τσετσένους μαχητές εξοπλισμένους σαν αστακούς έχουν κατακλύσει τον κυβερνοχώρο. Τον περασμένο μήνα, ο Καντίροφ χλεύαζε τον Αμερικανό δισεκατομμυριούχο Έλον Μασκ (Elon Musk), ο οποίος είχε προσφερθεί να πολεμήσει τον Πούτιν, αποκαλώντας τον «Ελόνα» (Elona) και προτείνοντάς του να μεταβεί για να εκπαιδευτεί στην Τσετσενία προκειμένου να «σκληραγωγηθεί».
Αυτό δεν σημαίνει ότι οι συγκεκριμένοι άνδρες δεν έχουν εμπλακεί πραγματικά σε μάχες τις τελευταίες εβδομάδες. Κάθε άλλο: έχουν πολεμήσει για το Κρεμλίνο και στο παρελθόν, στη Συρία και στην Κριμαία. Όμως, παρ’ όλη την υποτιθέμενη εμπειρία τους, παρά ή μάλλον χάρη στη σκληρή τους «εκστρατεία» δημοσίων σχέσεων, ο Καντίροφ και οι μαχητές του έχουν καταλήξει το απόλυτο παράδειγμα ωμής κτηνωδίας, υπερβολικής αυτοπεποίθησης, διαστρεβλωμένης εικόνας του εαυτού και απελπισμένων προσπαθειών αυτοσυντήρησης. Αυτές τις μοιράζονται, είναι η αλήθεια, με όλους τους Ρώσους αξιωματούχους και τις στρατιωτικές τους δυνάμεις κατά την εισβολή του Πούτιν στην Ουκρανία – κάτι που ισχύει και για τον ίδιο τον Ρώσο ηγέτη.
Επίσημα επικεφαλής της Τσετσενικής Δημοκρατίας (η οποία ανήκει στη Ρωσική Ομοσπονδία) από το 2007, ο Καντίροφ διοικεί ουσιαστικά την Τσετσενία ως φέουδο από τότε που ο πατέρας του, αντάρτης της τσετσενικής ανεξαρτησίας που έγινε συνεργάτης των Ρώσων, σκοτώθηκε πριν από 18 χρόνια.
Διατηρεί τον έλεγχο με τη βοήθεια της προσωπικής του σκληρότητας, των ισλαμικών περιορισμών, μιας χολερικής προσωπολατρείας και δισεκατομμυρίων σε ετήσιες επιδοτήσεις από τη Μόσχα οι οποίες έχουν χρηματοδοτήσει λαμπερά κτίρια και στρατιωτικό εξοπλισμό κορυφαίας εμβέλειας.
Αν και δημιούργημα του Κρεμλίνου, ο γενειοφόρος 45χρονος άνδρας είναι αντιπαθής και δεν εμπνέει εμπιστοσύνη μεταξύ των επιτελών των ρωσικών υπηρεσιών ασφαλείας και άλλων μελών της ρωσικής ελίτ, που τον ανέχονται μόνον ως το τίμημα για να κρατιούνται τα προβλήματα στην Τσετσενία «κάτω από το χαλί».
Η αείμνηστη Ρωσίδα δημοσιογράφος Άννα Πολιτκόφσκαγια (Anna Politkovskaya ) είχε αποτυπώσει ένα από τα χαρακτηριστικότερα «στιγμιότυπα» του Καντίροφ σε ένα ανατριχιαστικό πορτρέτο το 2004, σε ρεπορτάζ που γράφτηκε μετά από μια επίσκεψη στο οικογενειακό συγκρότημα των Καντίροφ έξω από το Γκρόζνι.
Χυδαίος και επιθετικός, περικυκλωμένος από ένοπλους άνδρες, ο τότε 27χρονος Καντίροφ καυχιέται και μιλάει συνεχώς για προσωπικές μονομαχίες, ενώ περιγράφει τον εαυτό του ως «πολεμιστή» ο οποίος δεν δέχεται εντολές από κανέναν. Απειλεί την Πολιτκόφσκαγια, την αποκαλεί «εχθρό». Στο τέλος, εκείνη φοβάται για τη ζωή της και τον περιγράφει ως έναν μικρό δράκο τον οποίο έχει εκθρέψει Κρεμλίνο: «Τώρα πρέπει να τρέφεται συνεχώς για να μην εκτοξεύει φωτιά».
Η Πολιτκόφσκαγια πυροβολήθηκε θανάσιμα στο κατώφλι του σπιτιού της στη Μόσχα το 2006.
Σε αυτόν τον πόλεμο, οι Τσετσένοι μαχητές έχουν συμμετάσχει στη δράση γύρω από το Κίεβο και τη Μαριούπολη, όπου οι Τσετσένοι αξιωματούχοι ανέφεραν την περασμένη εβδομάδα ότι έκανε την εμφάνισή του και ο ίδιος ο Καντίροφ.
Σύμφωνα με τις ουκρανικές δυνάμεις ασφαλείας, αυτές οι πολιτοφυλακές, οι οποίες λειτουργούν ως μονάδες της ρωσικής Εθνοφρουράς (Rosgvardia), χρησιμοποιούνται για να υποτάξουν τους αποθαρρυμένους στρατιώτες της Ρωσίας και να αποτρέπουν τις λιποταξίες.
Σε άλλες φήμες αναφέρεται ότι εκτελούν επιχειρήσεις «σκούπας» στον τοπικό πληθυσμό, κάτι που υπαινίσσεται και ο Καντίροφ, γράφοντας στο Telegram ότι «η εκκαθάριση της πόλης της Μαριούπολης προχωρά με εντυπωσιακή ταχύτητα». Ο τρόμος, όπως έδειξαν οι ρωσικές δυνάμεις έξω από το Κίεβο, είναι μια ρωσική τακτική και η χρήση Τσετσένων μαχητών σίγουρα στέλνει το συγκεκριμένο μήνυμα αρκετά ξεκάθαρα.
Για τον Καντίροφ, όμως, η συγκεκριμένη λεπτομέρεια ελάχιστη σημασία έχει. Ο ενθουσιασμός του για τις μάχες στην Ουκρανία είναι εύκολα εξηγήσιμος – θέλει να επιδείξει τη πίστη του και να εξασφαλίσει τις πολιτικές και οικονομικές ανταμοιβές του από τη Μόσχα. Λίγες ημέρες αφότου ξεκίνησε ο πόλεμος, κατέφτασε για συνάντηση με τον Ρώσο υπουργό Οικονομικών.
Ο Μάικλ Κόφμαν (Michael Kofman), διευθυντής των Ρωσικών Σπουδών στο CNA, ερευνητικό όργανο το οποίο εδρεύει στις ΗΠΑ, περιγράφει τη δύσκολη θέση της Μόσχας στην Ουκρανία σήμερα ως προσπάθεια να πολεμήσει έναν περιορισμένο συμβατικό πόλεμο στη μεγαλύτερη σε έκταση χώρα της Ευρώπης (μετά την ίδια τη Ρωσία), με δυνάμεις εντελώς ανεπαρκείς για την επικράτειά την οποία επιθυμούν να καταλάβουν.
Μεγάλο μέρος του στρατού της είναι μια ήδη «ξοδεμένη» ή και εντελώς εξαντλημένη δύναμη. Ανήμποροι να καλέσουν εφεδρείες γι’ αυτό που εξακολουθεί να αποκαλείται «ειδική στρατιωτική επιχείρηση» και όχι πόλεμος, οι Ρώσοι αξιωματούχοι παλεύουν να αντεπεξέλθουν καθώς η θητεία των στρατευσίμων φτάνει στο τέλος της.
Η Ρωσία επιδίωξε να επαγγελματοποιήσει τις ένοπλες δυνάμεις της, εξακολουθεί ωστόσο να βασίζεται στη γενική στρατολογία, καλώντας άνδρες στα όπλα δύο φορές τον χρόνο, μία την άνοιξη και μία το φθινόπωρο. Οι στρατεύσιμοι υποτίθεται ότι δεν υπηρετούν στην πρώτη γραμμή, αν και για πολλούς σε αυτό τον πόλεμο έχει ισχύσει το αντίθετο. «Ο Καντίροφ παρέχει ανθρώπινο δυναμικό γι’ αυτή την επιχείρηση», λέει.
Το πρόβλημα είναι, όπως ισχύει και για την ευρύτερη στρατιωτική προσπάθεια της Ρωσίας στην Ουκρανία, οι «καντίροφτσι» αποδείχθηκαν πολύ λιγότερο εντυπωσιακοί από το αναμενόμενο. Η επιχειρησιακή τους ασφάλεια είναι φτωχή – σε αντίθεση με τη γενική εικόνα των δυνάμεων της Ρωσίας – και έχουν δεχθεί ουκρανικά πυρά «χάρη» στην αλόγιστη χρήση εκ μέρους τους κινητών τηλεφώνων.
Οι πρώτες εικόνες του Καντίροφ ο οποίος υποτίθεται ότι «βρισκόταν στην Ουκρανία» στην αρχή της εισβολής απομυθοποιήθηκαν εύκολα. Στρατιωτικοί αναλυτές βλέποντας τα βίντεό τους αμφισβήτησαν τις ικανότητες και τις τακτικές των Τσετσένων. Ο αριθμός των μαχητών είναι επίσης ένα κλάσμα της πρώιμης εκτίμησης του Καντίροφ για έως και 70.000 – ο Κόφμαν εκτιμά ότι είναι πιθανό να χρησιμοποιηθούν «αρκετές χιλιάδες» ως πεζικό για επιθετικές επιχειρήσεις σε αστικό ιστό. Οι δε τσετσενικές δυνάμεις καταγράφουν επίσης μεγάλες απώλειες, όπως και ο υπόλοιπος ρωσικός στρατός.
Οι Τσετσένοι, όπως οι Ρώσοι, περίμεναν μια ευκολότερη αποστολή.
Ο Καντίροφ παραμένει το πιο πιστό σκυλί του Πούτιν και λίγοι στο Κρεμλίνο θα ήθελαν να ανοίξουν κύκλο αναταραχής στην Τσετσενία, ό,τι κι αν συμβεί μετά την Ουκρανία. Ωστόσο, η ίδια η απελπισία του Καντίροφ και η αυτονομία που του έχει εκχωρήσει το Κρεμλίνο, θα μπορούσαν κάλλιστα να γυρίσουν μπούμερανγκ στο εσωτερικό της Ρωσίας, αλλά και στο πεδίο της μάχης, όπου οι δυνάμεις του δεν είναι πάντα ενσωματωμένες με τις υπόλοιπες ρωσικές δυνάμεις, μειώνοντας τα οφέλη από την παρουσία τους.
Τα μόνα καλά νέα για το Κρεμλίνο είναι ότι, από το να βρισκόταν στο γραφείο του, με τους καναπέδες με τις χρυσές λαβές και τους χρυσούς χαρτοκόπτες, ο Καντίροφ είναι σίγουρα πιο χρήσιμος με το να συμμετέχει σε μια τέτοιου είδους στρατιωτική επιχείρηση.
Άλλωστε, ο Τσετσένος ηγέτης δεν θα μπορέσει να αντέξει μια καταστροφική ήττα στην Ουκρανία, όπως ακριβώς δεν θα μπορέσει κι ο Πούτιν.
- Διαβάστε αναλυτικά το άρθρο της δημοσιογράφου Clara Ferreira Marques από το Bloomberg Opinion με τίτλο «Putin’s Pet Warlord Doubles Down in Ukraine» στα αγγλικά, πατώντας ΕΔΩ
