Σύντροφοι,
Συγκεντρωνόμαστε σήμερα εδώ σε μια καθοριστική στιγμή για την ανθρωπότητα. Μια στιγμή όπου ο κόσμος μοιάζει όλο και πιο ασταθής, άνισος και αβέβαιος. Μια στιγμή όπου εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον πλανήτη αναρωτιούνται αν η δικαιοσύνη, η ισότητα και η ειρήνη είναι ακόμη εφικτές — ή αν είναι απλώς όνειρα μιας άλλης εποχής.
Και ακριβώς γι’ αυτό εμείς — οι σοσιαλιστές αυτού του κόσμου — οφείλουμε να μιλήσουμε με καθαρότητα, ειλικρίνεια και ηθικό θάρρος.
Γιατί πρέπει να ξεκινήσουμε αναγνωρίζοντας τη δική μας ευθύνη.
Για δεκαετίες, όταν η οικονομική ανάπτυξη έμοιαζε σταθερή και η δημοκρατία ασφαλής, πέσαμε σε μια παγίδα. Την παγίδα να πιστέψουμε ότι η κυρίαρχη νεοφιλελεύθερη ιδεολογία — το περίφημο “TINA”, There Is No Alternative — είχε καθορίσει οριστικά τα όρια του πολιτικά δυνατού.
Αποδεχτήκαμε συμβιβασμούς που σταδιακά άδειασαν το όραμά μας. Μετριάσαμε τη γλώσσα μας, απαλύναμε την κριτική μας και επιτρέψαμε στη “λογική της αγοράς” να κυριαρχήσει στην ηθική και πολιτική ατζέντα των κοινωνιών μας.
Και όσο εμείς διστάζαμε, ο ανεξέλεγκτος καπιταλισμός προέλαυνε. Συγκέντρωσε τον πλούτο στα χέρια των λίγων. Δημιούργησε μια παγκόσμια οικονομία όπου το κέρδος μπήκε πάνω από την αξιοπρέπεια. Μόλυνε το περιβάλλον μας, ιδιωτικοποίησε τα κοινά αγαθά, υπονόμευσε τον κόσμο της εργασίας και εγκατέλειψε ολόκληρες κοινότητες.
Και το πιο τραγικό: τροφοδότησε τη σύγκρουση. Η οικονομική ανισότητα εξελίχθηκε σε γεωπολιτική αστάθεια. Ο ανταγωνισμός για πόρους μετατράπηκε σε πόλεμο. Η παραπληροφόρηση, ο φόβος και η απογοήτευση έγιναν εύφορο έδαφος για τον εξτρεμισμό.
Ας μιλήσουμε καθαρά: η αποτυχία μας να μεταμορφώσουμε τις κοινωνίες μας όταν οι καιροί ήταν καλοί άνοιξε την πόρτα στις κρίσεις του σήμερα. Όμως η αναγνώριση αυτής της αποτυχίας δεν είναι πράξη ενοχής — είναι πράξη ευθύνης. Και η ευθύνη είναι το πρώτο βήμα προς την ηγεσία.
Αν ο καπιταλισμός χωρίς όρια οδηγεί σε ανισότητα, οικολογική καταστροφή και πόλεμο, τότε ο δημοκρατικός σοσιαλισμός — με τις αξίες της αλληλεγγύης, της δικαιοσύνης και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας — δεν είναι απλώς μια εναλλακτική. Είναι αναγκαιότητα.
Σήμερα, δεν παλεύουμε για μια ιδεολογία. Παλεύουμε για την επιβίωση της δημοκρατίας. Για την επιβίωση της ειρήνης. Για την επιβίωση του πλανήτη μας.
Πρέπει να θέσουμε τον άνθρωπο στο κέντρο κάθε πολιτικής, κάθε μεταρρύθμισης, κάθε απόφασης. Ίσα δικαιώματα. Ίσες ευκαιρίες. Προστασία των ευάλωτων. Ενδυνάμωση των πολλών — όχι πλουτισμός των λίγων.
Σύντροφοι,
Η στιγμή αυτή απαιτεί κάτι περισσότερο από προβληματισμό. Απαιτεί δράση. Συντονισμένη, στρατηγική, διεθνή δράση.
Πρέπει να οργανωθούμε
Να ξαναχτίσουμε τα κινήματά μας από τη βάση. Εργαζόμενοι, νέοι, γυναίκες, μετανάστες, μειονότητες — κάθε κοινότητα που πλήττεται από τις ανισότητες πρέπει να ξαναδεί στο σοσιαλιστικό κίνημα το πολιτικό της σπίτι. Η οργάνωση δεν είναι νοσταλγία — είναι θεμέλιο.
Πρέπει να κινητοποιήσουμε
Οι κοινωνίες μας είναι γεμάτες ανθρώπους που ξέρουν ότι κάτι δεν πάει καλά. Νιώθουν την αδικία στην καθημερινότητά τους. Αλλά χρειάζονται ηγεσία, κατεύθυνση και ελπίδα.
Πρέπει να τους κινητοποιήσουμε — όχι με φόβο, αλλά με όραμα. Όχι με συνθήματα, αλλά με λύσεις. Όχι με διχασμό, αλλά με ενότητα.
Πρέπει να ανταλλάξουμε ιδέες και εμπειρίες
Ο σοσιαλισμός δεν υπήρξε ποτέ ενιαίο μοντέλο. Η δύναμή του ήταν πάντα η ποικιλία. Πρέπει να μαθαίνουμε ο ένας από τον άλλον, να μοιραζόμαστε όσα λειτουργούν, να αναλύουμε όσα αποτυγχάνουν και να προσαρμοζόμαστε χωρίς φόβο. Ένα παγκόσμιο δίκτυο προοδευτικής γνώσης και πρακτικής δεν είναι προαιρετικό — είναι απαραίτητο.
Πρέπει να χτίσουμε ένα δίκτυο ανθρωπότητας
Απέναντι στο παγκόσμιο δίκτυο του κεφαλαίου, πρέπει να χτίσουμε ένα παγκόσμιο δίκτυο με επίκεντρο τον άνθρωπο. Ένα δίκτυο που συνδέει τους τοπικούς αγώνες με τη διεθνή αλληλεγγύη. Που προστατεύει τα ανθρώπινα δικαιώματα, υπερασπίζεται τη δημοκρατία και προάγει την ειρήνη. Ένα δίκτυο αρκετά δυνατό για να αντισταθεί στον αυταρχισμό, στο μίσος και στην πολιτική του φόβου.
Ας είμαστε ξεκάθαροι: αυτός είναι μια μάχη. Μια μάχη όχι βίας, αλλά αξιών.
Η μάχη των ιδεών
Πρέπει να ανακτήσουμε το αφήγημα. Η ανισότητα δεν είναι φυσική. Η φτώχεια δεν είναι αναπόφευκτη. Η κλιματική καταστροφή δεν είναι το τίμημα της προόδου. Ο πόλεμος δεν είναι δεδομένος. Υπάρχει εναλλακτική — και πρέπει να το φωνάζουμε δυνατά, και με αυτοπεποίθηση.
Η μάχη της ηθικής
Πρέπει να δείξουμε ότι η πολιτική μας βάση είναι ηθική. Η ισότητα είναι ηθική επιλογή. Η ειρήνη είναι ηθική δέσμευση. Η δημοκρατία είναι ηθική ευθύνη. Δεν εκπροσωπούμε απλώς ένα πολιτικό πρόγραμμα, αλλά μια ηθική πυξίδα.
Η μάχη της πολιτικής
Πρέπει να χτίσουμε πλατιές κοινωνικές συμμαχίες, να μιλήσουμε σε όσους δυσπιστούν απέναντι στην πολιτική και να αποκαταστήσουμε την πίστη στους δημόσιους θεσμούς. Η πολιτική μας πρέπει να είναι τολμηρή — φιλόδοξη στο όραμα, πρακτική στην εφαρμογή και ατρόμητη απέναντι σε κατεστημένα συμφέροντα.
Και τέλος, η μάχη των εκλογών
Ας μην ξεχνάμε ποτέ: Για να αλλάξουμε τον κόσμο, πρέπει να κερδίσουμε την εξουσία. Όχι για αξιώματα ή τίτλους, αλλά για να μετατρέψουμε τις αξίες μας σε πράξη — να νομοθετήσουμε την ισότητα, να μεταμορφώσουμε τις οικονομίες, να προστατεύσουμε το περιβάλλον, να εξασφαλίσουμε την ειρήνη.
Σύντροφοι, βρισκόμαστε σε ένα σταυροδρόμι. Ο ένας δρόμος οδηγεί σε περαιτέρω καταστροφή — σε έναν κόσμο ανισότητας, περιβαλλοντικής κατάρρευσης, τεχνολογικής εκμετάλλευσης και ατελείωτου πολέμου. Ο άλλος δρόμος οδηγεί σε ένα μέλλον όπου η αξιοπρέπεια είναι παγκόσμια, η ειρήνη βιώσιμη, η ευημερία μοιρασμένη, και όπου η ανθρωπότητα — όχι το κέρδος — καθορίζει την πρόοδο. Αυτός ο δεύτερος δρόμος είναι ο δρόμος του δημοκρατικού σοσιαλισμού.
Αλλά δεν θα συμβεί από μόνο του. Θα συμβεί μόνο αν το επιλέξουμε — και αν το παλέψουμε.
Ας φύγουμε από αυτό το Συμβούλιο με θάρρος. Με πεποίθηση. Με τη βεβαιότητα ότι η ιστορία δεν τελείωσε — και ότι το μέλλον είναι ακόμη δικό μας να το διαμορφώσουμε. Πρέπει να αναδυθούμε από τα λάθη του παρελθόντος όχι με ντροπή, αλλά με αποφασιστικότητα.
Γιατί το καθήκον μας είναι ξεκάθαρο: Προς την ανθρωπότητα. Προς τη δικαιοσύνη. Προς την ειρήνη. Προς τις επόμενες γενιές που θα κληρονομήσουν τον κόσμο που σήμερα χτίζουμε.
Ας ενωθούμε. Ας ηγηθούμε. Ας κερδίσουμε τη μάχη των ιδεών, της ηθικής, της πολιτικής και των εκλογών. Και ας δημιουργήσουμε — όχι αύριο, αλλά σήμερα — την κοινωνία ίσων δικαιωμάτων και ίσων ευκαιριών που η ανθρωπότητα αξίζει.
Σας ευχαριστώ.
* Ο Δημήτρης Οικονόμου είναι μέλος του Πολιτικού Συμβουλίου. Στις εκλογές του 2019 & του 2023, ήταν υποψήφιος στην Α’ Αθήνας με το ΠΑΣΟΚ – Κίνημα Αλλαγής.
** Το παραπάνω κείμενο είναι η ομιλία του Δημήτρη Οικονόμου, στη συνεδρίαση του Συμβουλίου της Σοσιαλιστικής Διεθνούς στη Μάλτα
