Τα αποτελέσματα των εκλογικών αναμετρήσεων του 2023-2024 δημιουργούν το εύλογο ερώτημα αν η αρχιτεκτονική της ελλειμματικής δημοκρατίας θα παγιωθεί με τους κινδύνους που αυτή συνεπάγεται. Μια ώριμη κοινοβουλευτική δημοκρατία μεταξύ των άλλων προϋποθέτει εναλλαγή κομμάτων στην κυβέρνηση. Σήμερα δεν πληρείται αυτή η προϋπόθεση και δεν διαφαίνεται πως θα μπορούσε να ανατραπεί η παρούσα αδιέξοδη αρχιτεκτονική.
Όσο δεν διαμορφώνονται οι προϋποθέσεις ανατροπής της ελλειμματικής δημοκρατίας, η χώρα κινδυνεύει να ξαναζήσει μια μαύρη σελίδα της πολιτικής ζωής. Αυτή της περιόδου 1952-1963 όπου απέναντι στον Ελληνικό Συναγερμό και στην ΕΡΕ δεν υπήρχε αντίπαλο δέος και η χώρα κατέρρεε υπό το βάρος θεσμικών εκτροπών.
Οι εξελίξεις στην υπόθεση των υποκλοπών, η συγκάλυψη των ευθυνών για το τραγικό δυστύχημα των Τεμπών δείχνουν ότι η ΝΔ επιδίδεται σε κάθε δυνατή θεσμική εκτροπή. Κυβερνά υποβαθμίζοντας το κράτος δικαίου. Μόνη επιδίωξη η παράταση της παραμονής στην εξουσία που με τις πολιτικές της όμως οδηγούν σε διεύρυνση κοινωνικών και περιφερειακών ανισοτήτων και δεν διαφαίνεται προοπτική αλλαγής των πολιτικών αυτών.
Ένα πρώτο συμπέρασμα από τις εκλογές του 2023-2024 είναι ότι δεν αναδείχτηκε εναλλακτική στη ΝΔ πολιτική δύναμη που μπορεί να διεκδικήσει κυβερνητική εντολή.
Ο ΣΥΡΙΖΑ μετά τις Ευρωεκλογές μπήκε σε μια διαδικασία εσωστρέφειας χωρίς προοπτική εξόδου. Από τις εκλογές του 2023 έχει χάσει οριστικά την κυβερνητική προοπτική.
Το ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής στις Ευρωεκλογές απέτυχε στο στόχο που είχε θέσει να κερδίσει τη δεύτερη θέση με ένα ποσοστό που θα επέτρεπε να διεκδικήσει κυβερνητική εντολή στις επόμενες εθνικές εκλογές. Το εκλογικό μας σύστημα δεν ευνοεί το τρίτο κόμμα. Πριμοδοτεί το πρώτο και το δεύτερο. Η διαδικασία εκλογής προέδρου τον Οκτώβριο παρέχει μια τελευταία ευκαιρία αλλά η διεμβόλιση του προαναφερθέντος εμποδίου μέσω της ανάδειξης ενός νέου προέδρου είναι δύσκολη αν περιοριστεί στην αλλαγή ηγεσίας.
Τα εκλογικά αποτελέσματα έδειξαν ότι η ηλικιακή ανανέωση στην ηγεσία και η εκλογή προέδρου που δεν είχε κυβερνητική θέση στα χρόνια των μνημονίων δεν αποτελούν από μόνα τους πρόκριμα για να δοθεί στο ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής κυβερνητική εντολή. Το πρόβλημα του ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής δεν είναι απλά προσωποκεντρικό ή γενιάς. Χρειάζεται επαναπροσδιορισμός της ιδεολογικής του ταυτότητας με σαφή αποστασιοποίηση από τον Τρίτο Δρόμο, τις προτροπές για στροφή προς την κεντροδεξιά και δυνητική συνεργασία με τη ΝΔ.
Οι υποψήφιοι του ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής πρέπει να παρουσιάσουν τις θέσεις τους για τον επαναπροσδιορισμό της ιδεολογικής ταυτότητας που προκρίνουν πενήντα χρόνια μετά την ίδρυση του. Να υιοθετήσουν ως προγραμματική προτεραιότητα τη μείωση των κοινωνικών και περιφερειακών ανισοτήτων, τον στόχο για πλήρη απασχόληση με ποιοτικές θέσεις εργασίας και μισθούς που θα εξασφαλίζουν ένα αξιοπρεπές επίπεδο διαβίωσης και τη στήριξη του ΕΣΥ.
Να αποκηρύξουν την άποψη ότι το κράτος δεν πρέπει να παρεμβαίνει στη λειτουργία των αγορών ακόμη και όταν αυτές αποτυγχάνουν. Να δεσμευτούν για την στήριξη του κοινωνικού κράτους ώστε οι χαμένοι των κρίσεων, της πράσινης και ψηφιακής μετάβασης να νοιώσουν ότι το ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής νοιάζεται για αυτούς. Να παρουσιάσουν τις οργανωτικές αλλαγές που θα προωθήσουν ώστε το ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής να μην λειτουργεί ως μια κλειστή λέσχη αλλά να ανοιχτεί στην κοινωνία και ιδιαίτερα στη νέα γενιά όπου υποεκπροσωπείται. Να καταθέσουν προτάσεις για την αποκατάσταση των σχέσεων εμπιστοσύνης με τους πολίτες στα μεγάλα αστικά κέντρα όπου το ΠΑΣΟΚ είναι πίσω από το ΚΚΕ. Σε ένα από τα πιθανά σενάρια που η ανάδειξη του ΠΑΣΟΚ στην πρώτη θέση στις επόμενες εθνικές εκλογές δεν διασφαλίζει αυτοδυναμία να εξηγήσουν σε ποιες πολιτικές δυνάμεις θα προτείνουν συνεργασία.
Αν η ηγεσία που θα αναδειχθεί συγκροτήσει μια ηγετική ομάδα με όραμα, γνώση, προοδευτικό μεταρρυθμιστικό προσανατολισμό και ανταποκριθεί στις παραπάνω προκλήσεις τότε το ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής μπορεί να αποκτήσει κυβερνητική προοπτική. Έτσι, θα προστατέψει τη χώρα από τους κινδύνους της ελλειμματικής δημοκρατίας και των αυξανόμενων κοινωνικών και περιφερειακών ανισοτήτων.
* Ο Φίλιππος Σαχινίδης είναι πρώην υπουργός Οικονομικών και μέλος Πολιτικού Συμβουλίου ΠΑΣΟΚ – Κινήματος Αλλαγής
