Τα Αναγνωστικά, τι ήταν τότε; Ο “κόσμος όλος” για τις μικρές κοινωνίες των αγροτικών χωριών. Ένιωθες ότι όλα τα σχολεία της χώρας, όλοι οι μαθητές και οι μαθήτριες, όλοι οι δάσκαλοι και όλες οι δασκάλες διάβαζαν τις ίδιες σελίδες. Κάναμε ένα ταξίδι όλοι μαζί στη Γνώση. Οι ίδιοι ήρωες, τα ίδια περιστατικά απ’ άκρη σε άκρη όπου Δημοτικό σχολείο.
Και ήταν τόσο όμορφες αυτές οι σελίδες. Ήξερες και περίμενες πως και πως την Ανάσταση, το Φως, τη Γιορτή. Ας βάσταγε όσο ήθελε η νηστεία της Μεγάλης Εβδομάδας, το Σάββατο το βράδυ και η Κυριακή και η Δευτέρα θα έρχονταν…
Τότε που είχες λίγα, χαιρόσουν με το λίγο που θα σου χάριζε η ζωή! Η ολιγάρκεια – έστω και με τη βαριά φτώχεια της – ήταν ορίζοντας που άνοιγε εύκολα στη χαρά. Όχι, δεν ξέραμε τότε τι είναι ο καταναλωτισμός…
Αναγνωστικά βιβλία: είχαν τόσο πολύ χρώμα υπαίθρου, άρωμα και γεύση φύσης. Παντού απλωνόταν η απλή, η καθημερινή ζωή των ανθρώπων. Κάθε σελίδα τους είχε και κάποιο παιδαγωγικό περιεχόμενο. Ήταν και εκπαιδευτικές εποχές έντονου διδακτισμού και κλίματος απόλυτων συμβουλών. Όμως, η αυστηρότητα ήταν πρόβλημα. Δεν μπορούσες να χαρείς τη γνώση και τη μάθηση. Γι’ αυτό οι γιορτές, που χαλάρωναν τη σκληρή πειθαρχία και το φόβο, απελευθέρωναν τη σκέψη μας και το συναίσθημά μας…
Και το Πάσχα είχε την τιμητική του σε όλα τα Αναγνωστικά. Κάθε σημαντικό γεγονός της Μεγάλης Εβδομάδας είχε την ιδιαίτερη αναφορά του: η Σταύρωση, ο Επιτάφιος, η Ανάσταση αλλά και οι παραδόσεις και τα έθιμα πλημμύριζαν από το πανηγυρικό κλίμα. Η θρησκευτικότητα ήταν έντονη, το κλίμα της εποχής αποτυπωνόταν και στα βιβλία. Και από κοντά το Κατηχητικό… Δύσκολη υπόθεση με καταναγκασμούς!
Το μήνυμα των Αναγνωστικών ήταν σε κάθε περίπτωση η συνολική συμπεριφορά της οικογένειας – όλοι πήγαιναν μαζί στην εκκλησία. Κατά μια μονομερή θεώρηση, η φτώχεια δημιουργούσε ισχυρούς οικογενειακούς δεσμούς στη δουλειές μα και στις εκδηλώσεις.
Είχαμε και τις διαφορές μας στα έθιμα του μικρού μας χωριού σε σχέση με τις περιγραφές των Αναγνωστικών. Το στόλισμα του Επιτάφιου ήταν υπόθεση μόνο των κοριτσιών. Όχι, τα αγόρια εκείνες τις ώρες προτιμούσαμε να παίζουμε μπάλα.
Αναγνωστικά βιβλία: τόσο προσεγμένα – απλά λόγια, εικόνες και αισθητική σε άγγιζαν τόσο εύκολα, τόσο όμορφα… Τα ποιήματα απλά, όπως απλή ήταν και η ζωή.
“Νύχτα βαθειά, μα του χωριού
γεμάτη η εκκλησία-
έξω το φως του φεγγαριού,
μέσα φωτοχυσία…”
* Ο Νίκος Τσούλιας, πρώην πρόεδρος της Ομοσπονδίας Λειτουργών Μέσης Εκπαίδευσης (ΟΛΜΕ)
Πατήστε εδώ και δείτε τα 364 προηγούμενα άρθρα του Νίκου Τσούλια
