Έχει ειπωθεί, πολύ εύστοχα, ότι «το μέλλον δεν διαρκεί πολύ» για να καταδειχτεί η φοβερή εξέλιξη των καιρών μας με αναθεωρήσεις και ανατροπές σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής, δημόσιας και προσωπικής.
Βέβαια η εξέλιξη αυτή αφορά περισσότερο τον τεχνολογικό πολιτισμό και λιγότερο την κοινωνική πρόοδο. Λαμβάνοντας δε υπόψη ότι οι ανισότητες – με βάση και τη 4η Βιομηχανική Επανάσταση – διαρκώς διευρύνονται θα πρέπει να αναδείξουμε το κοινωνικό κράτος και το κράτος δικαίου ως απαραίτητα στοιχεία για μια ουσιαστική πολιτισμική ανέλιξη.
Και εδώ σημαντικό ρόλο έχει η δημόσια εκπαίδευση με τις πολλαπλές όψεις της: ως μορφωτική αποστολή, ως καλλιέργεια του ανθρωπισμού και του ορθολογισμού αλλά και ως ενεργός συμμέτοχος των νέων ρευμάτων. Η εκπαίδευση δεν μπορεί να μείνει αμέτοχος των τεχνολογικών εξελίξεων, αλλά και παράλληλα θα πρέπει να δίνει το δικό της κοινωνικό και παιδαγωγικό περιεχόμενο.
Να αγωνιστεί για την κοινωνική κινητικότητα και να περιορίζει τον αποκλεισμό και την περιθωριοποίηση. Να εντάσσει τις νέες εξελίξεις της ρομποτικής και της τεχνητής νοημοσύνης στο να δίνει ευκαιρίες στη μάθηση σε κάθε παιδί. Να κάνει σημαία της τον στόχο για ίσες ευκαιρίες σε όλους και σε όλες.
Οι δυνατότητες συμπερίληψης ανοίγουν νέους ορίζοντες. Αντιγράφω ένα ενδεικτικό παράδειγμα από το βιβλίο «Οι νέες βιομηχανίες» του A. Ross. «Στο Δημοτικό Σχολείο Γκρίνλιφ του Τέξας, ένα δωδεκάχρονο αγόρι ο Κρίστιαν διαγνώστηκε με οξεία λεμφοβλαστική λευχαιμία. Επειδή το ανοσοποιητικό του σύστημα είχε κλονιστεί, το παιδί δεν μπορούσε να παρακολουθεί τα μαθήματα στο σχολείο. Αντ’ αυτού κάθεται στην πρώτη σειρά της τάξης ένα ρομπότ VGo, που κατασκευάζεται από μία εταιρεία του Νιου Χαμσάιρ.
Το ρομπότ διαθέτει βιντεοκάμερα με δυνατότητα σύνδεσης σε δίκτυο που επιτρέπει στον Κρίστιαν να κάθεται στο σαλόνι του σπιτιού του και από το laptop του να βλέπει και να ακούει σε πραγματικό χρόνο όσα συμβαίνουν στην τάξη. Μπορεί να σηκώνει το χέρι του (κάτι που κάνει για λογαριασμό του το VGo), να τον σηκώνει ο δάσκαλος να πει το μάθημα και να δίνει απαντήσεις που ο δάσκαλος και ολόκληρη τάξη μπορούν να ακούσουν από τα ηχεία που βρίσκονται πάνω στο ρομπότ.
Μέσω του ρομπότ του, ο Κρίστιαν βγαίνει από το κτίριο στο πλαίσιο ασκήσεων πυρασφάλειας. Βαδίζει στους διαδρόμους και στέκεται στη σειρά με τους άλλους μαθητές. Και οι άλλοι μαθητές μιλάνε με τον Κρίστιαν, το 12χρονα αγόρι που η αρρώστια του το κρατά κλεισμένο στο σπίτι του, μιλώντας στο ρομπότ του».
Οι τοίχοι σπιτιού και σχολείου έχουν μισογκρεμιστεί. Η απόσταση έχει μικρύνει. Ο Κρίστιαν δεν αντικατέστησε τη φυσική παρουσία του και την ψυχικοσυναισθηματική του εικόνα με το ρομπότ. Απέκτησε όμως μια συμμετοχή που του έδινε περισσότερες δυνατότητες ενεργητικής παρέμβασης και αλληλεπίδρασης.
Υπάρχει κάτι πρωτοποριακό στη σχέση της εκπαίδευσης με το νέο ψηφιακό κόσμο. Οι μαθητές και οι μαθήτριες, είναι πολλά βήματα μπροστά από τους εκπαιδευτικούς τους και αυτό το στοιχείο μπορεί να μετασχηματίσει την παραδοσιακή λειτουργία του σχολείου εισάγοντας την έρευνα και την καινοτομία ως συστατικά στοιχεία της βιωματικής μάθησης, της αυτενέργειας και της πρωτοβουλίας.
Επιπλέον, να λάβουμε υπόψη μας και το τι γίνεται ευρύτερα στον κόσμο. Να σκεφτούμε ότι ήδη «ρομπότ λειτουργούν ως βοηθοί διδασκαλίας σε μαθήματα φυσικών επιστημών και πληροφορικής σε 70 χώρες». Εδώ φυσικά δεν πρέπει να συμμεριζόμαστε την τεχνολατρεία των Ασιατικών Τίγρεων αλλά την κριτική στάση των Ευρωπαϊκών κρατών.
Συμπερασματικά, ισχυρίζομαι ότι απαιτείται ενεργή συμμετοχή του σχολείου και στις τεχνολογικές εξελίξεις, γιατί μόνο έτσι μπορεί να τις επηρεάζει στους δικούς του κοινωνικούς και πολιτιστικούς προορισμούς.
* Ο Νίκος Τσούλιας, είναι Δρ. Ειδικής Αγωγής ΕΚΠΑ, πρώην πρόεδρος της Ομοσπονδίας Λειτουργών Μέσης Εκπαίδευσης (ΟΛΜΕ) και νυν Γραμματέας του Τομέα Παιδείας του ΠΑΣΟΚ – Κίνημα Αλλαγής
Πατήστε εδώ και δείτε τα 296 προηγούμενα άρθρα του Νίκου Τσούλια
