Νίκος Τσούλιας*: Χορεύοντας το «Της Γερακίνας Γιος»

Όταν χορεύεις το «της γερακίνας γιος», ξέρεις τι χορεύεις; Όχι, δεν χορεύεις ένα ζεϊμπέκικο. Χορεύεις ένα «τραγούδι – ύμνο» στην ελευθερία, ένα τραγούδι που έχει βαθύ ανθρώπινο περιεχόμενο, ιστορία και πληγές, ελπίδα και αγώνα.

Αν δεν ξέρεις από ποιον έχει γραφτεί και γιατί, σε ποιες συνθήκες και τι θέλει να εκφράσει, πώς μπορεί να το χορέψεις; Όχι, δεν είναι απλά ζεϊμπέκικο. Είναι τραγούδι πόνου και θέλει ψυχή χαρμολύπης, θλίψης και ελπίδας. Δεν χορεύεται με παλαμάκια και με «ώπα».

Πρέπει να το χορέψεις μόνος στην πίστα, σε ατμόσφαιρα σιωπής, να βρεθείς σε κατάσταση μέθεξης με το πνεύμα του στιχουργού και του συνθέτη. Να ψυχανεμιστείς και να γευθείς το τι ένιωθε ο Κώστας Βίρβος. Να νιώσεις την πνοή του πόνου, την ψύχρα και το σκοτάδι της φυλακής. Να βιώσεις την επική μα και λυρική συνάμα μουσική του Βασίλη Τσιτσάνη.

Όταν συναντιούνται δύο μεγάλες μορφές του ελληνικού τραγουδιού, για να αναδημιουργήσουν το μεγάλο καημό της ελευθερίας, για να δώσουν την τέχνη τους στη θύμηση ενός σκληρού βιώματος, ένα θαύμα γεννιέται.

Και πρέπει να το σεβαστείς και να το εκφράσεις με το δικό σου προσωπικό τρόπο, με λεβεντιά και αξιοσύνη, με πόνο και πέταγμα ψυχήςˑ την ίδια ώρα που σε καθηλώνει το φρικτό σκηνικό της φυλακής, να νιώθεις το ξεπέταγμα του «γιου της γερακίνας».

Να βρεθείς σε κατάσταση έκστασης. Να γεύεσαι κάθε στίχο, κάθε λέξη, κάθε νότα μουσικής. Να παλινδρομείς ανάμεσα στα βασανιστήρια του Γερμανού κατακτητή και κυρίως στη βαθιά πεποίθηση του ανθρώπου, ότι δεν χάνει την ελευθερία του, γιατί είναι η ψυχή του ελεύθερη, γιατί ονειρεύεται ένα κομμάτι ουρανού, γιατί είναι της γερακίνας γιος και μπορεί να πετάει ξανά και ξανά ό,τι και να συμβεί.

Οι στίχοι γραμμένοι από τον μεγάλο μας στιχουργό – ποιητή, με πάνω από 2.000 τραγούδια στο μουσικό του στερέωμα, εκφράζουν τη σκληρή εμπειρία του στην απομόνωση, όταν τον συνέλαβαν στην Κατοχή το 1944.

«Το ίδιο βράδυ με έριξαν στο απομονωτήριο. Εκεί ήταν κι ένας άλλος. Πονούσα σε όλο μου το κορμί. Ήμουν δεμένος στο κεφάλι σαν χότζας. Έχω ένα σημάδι 57 χρόνια εδώ στο κεφάλι από βούρδουλα που κατέληγε σε σφαιρίδιο. Μέσα εκεί υπήρχε ένα κούτσουρο. Του είπα «Σε παρακαλώ να ξαπλώσεις στο κούτσουρο κι εγώ πάνω στο σώμα σου».
Έτσι έγινε. Σηκωνόμασταν την νύχτα να ξεμουδιάσουμε. Δεν κράτησε πολύ. Δυο μερόνυχτα. Αυτό είναι το αναπαυτικότερο κρεβάτι που κοιμήθηκα ποτέ. Απ’ αυτό εμπνεύστηκα το “ούτε στρώμα να πλαγιάσω, ούτε φως για να διαβάσω” που γράφω στη “Γερακίνα”».

Και όταν 1975 συζητά με τον Βασίλη Τσιτσάνη για το δίσκο «Σκοπευτήριο» με τον Κώστα Βίρβο για το ποιος θα τραγουδήσει το εμβληματικό τραγούδι, γίνεται ο εξής διάλογος.

Κώστας Βίρβος: Βασίλη, το τελευταίο τραγούδι «Της γερακίνας γιος» είναι επικό. Η μουσική που του έχεις βάλει είναι τρομερή. Νομίζω ότι πρέπει να το πει η Βίκυ Μοσχολιού.
Βασίλης Τσιτσάνης: Τι λες Κώστα; Αυτό το τραγούδι είναι η ψυχή μου! Θα αφήσω την ψυχή μου να την πει άλλος; Εγώ θα το πω! Δεν θα μπορέσει κανένας να το πει καλύτερα από μένα!

Και η κόρη του Βίρβου γράφει αργότερα για το μεγαλείο της ψυχής του πατέρα της.
«Έχει νοσηλευθεί τρεις φορές σε νοσοκομεία, και παρ’ όλες τις απαισιόδοξες προβλέψεις των γιατρών, ευτυχώς έχει αρχίσει να πηγαίνει πολύ καλύτερα. Έδωσε μεγάλη μάχη αλλά είναι από τους ανθρώπους που ξέρουν να αγωνίζονται! Τραγουδούσε μόνος του στο νοσοκομείο το «Εγώ δεν ζω γονατιστός», κι έπαιρνε δύναμη από τους δικούς του στίχους.
Κι όταν κάποια στιγμή είχε χάσει την επαφή με το περιβάλλον, ήρθε στο νοσοκομείο ο Γιώργος Μαργαρίτης (Τρικαλινός κι αυτός) και του το τραγούδησε δυνατά δίπλα στο κρεβάτι του. Μαζεύτηκαν όλοι γύρω τους, ασθενείς, γιατροί, επισκέπτες, νοσοκόμες, και από εκείνη την ώρα άρχισε να βρίσκει πάλι τον εαυτό του! Σαν να πέρασε το τραγούδι μέσα του και τον έκανε καλά!»

* Ο Νίκος Τσούλιας, πρώην πρόεδρος της Ομοσπονδίας Λειτουργών Μέσης Εκπαίδευσης (ΟΛΜΕ) και νυν Γραμματέας του Τομέα Παιδείας του ΠΑΣΟΚ – Κίνημα Αλλαγής

Πατήστε εδώ και δείτε τα 292 προηγούμενα άρθρα του Νίκου Τσούλια