Η Παλαιστινιακή Αρχή (ΠΑ) είναι ένα κυβερνητικό όργανο που επιβλέπει τμήματα της κατεχόμενης από το Ισραήλ Δυτικής Όχθης από τα μέσα της δεκαετίας του ’90. Η δημιουργία του υποτίθεται ότι θα άνοιγε το δρόμο για ένα ανεξάρτητο παλαιστινιακό κράτος, αλλά σήμερα θεωρείται ότι έχει μικρή πραγματική δύναμη και λειτουργεί υπό τον έλεγχο του ισραηλινού στρατού.
Η Παλαιστινιακή Αρχή κυριαρχείται από τη Φατάχ, ένα κοσμικό πολιτικό κόμμα που ιδρύθηκε από Παλαιστίνιους της διασποράς μετά τη Νάκμπα του 1948 ή «Καταστροφή». Η Φατάχ είναι επίσης η κινητήρια δύναμη της Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (PLO), μιας οργάνωσης-ομπρέλας που περιλαμβάνει διάφορα πολιτικά κόμματα, η οποία ισχυρίζεται ότι εκπροσωπεί τους Παλαιστίνιους σε όλο τον κόσμο.
Πότε ιδρύθηκε η ΠΑ και ποιος ήταν ο στόχος της;
Η Παλαιστινιακή Αρχή (ΠΑ) ιδρύθηκε στα μέσα της δεκαετίας του ’90 ως προσωρινό κυβερνητικό όργανο που θα άνοιγε το δρόμο για τη δημιουργία ενός ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους στα σύνορα του 1967, με πρωτεύουσα την Ανατολική Ιερουσαλήμ.
Ήταν προϊόν των συμφωνιών του Όσλο μεταξύ της ισραηλινής κυβέρνησης και της PLO – τότε υπό την ηγεσία του Γιάσερ Αραφάτ. Σήμερα, αυτές οι συμφωνίες είναι κουρελιασμένες, με το Ισραήλ να επεκτείνει τους εποικισμούς του και να παρακάμπτει δρόμους στη Δυτική Όχθη και την Ανατολική Ιερουσαλήμ σε μια de facto προσάρτηση εδαφών που θα έπρεπε να αποτελούν μέρος του υποτιθέμενου κράτους της Παλαιστίνης. Ο τελευταίος γύρος συνομιλιών κατέρρευσε το 2014.
Εκλέγονται τα μέλη της ΠΑ;
Η Παλαιστινιακή Αρχή έχει εκλεγμένη προεδρία και διορισμένο νομοθετικό συμβούλιο (κοινοβούλιο) που ονομάζεται Παλαιστινιακό Νομοθετικό Συμβούλιο (PLC). Ωστόσο, δεν έχουν διεξαχθεί προεδρικές εκλογές από τότε που εξελέγη ο νυν πρόεδρος Μαχμούντ Αμπάς το 2005 και κοινοβουλευτικές εκλογές από το 2006. Το PLC δεν έχει συνεδριάσει από το 2007, όταν η Φατάχ του Αμπάς αποσχίστηκε από την αντίπαλη ομάδα Χαμάς μετά από έναν σύντομο εμφύλιο πόλεμο. Ο Αμπάς κυβερνά με διατάγματα από τότε.
Όταν έληξε η τετραετής θητεία του το 2009, η Χαμάς κήρυξε τον Αμπάς παράνομο. Ο Αμπάς υποστήριξε ότι θα πρέπει να παραμείνει στη θέση του για έναν ακόμη χρόνο, ώστε να διεξαχθούν ταυτόχρονα προεδρικές και βουλευτικές εκλογές. Μέχρι σήμερα, παραμένει στη θέση του.
Ποιος είναι ο Αμπάς;
Ο 87χρονος σήμερα Αμπάς διαδέχθηκε τον αντίπαλό του Γιάσερ Αραφάτ ως πρόεδρος της Παλαιστινιακής Αρχής. Αν και ακόμα πενθούσαν για το θάνατο Αραφάτ, οι Παλαιστίνιοι παρ’ όλα αυτά ανακοίνωσαν τον Αμπάς, που ονομάζεται επίσης Αμπού Μάζεν, ως μεταρρυθμιστή που θα έφερνε την ειρήνη.
Η άφιξη του Αμπάς χαιρετίστηκε επίσης από το Ισραήλ και τη Δύση, οι οποίοι τον θεωρούσαν ως τον καλύτερο εγγυητή της σταθερότητας στην περιοχή. Σε αντίθεση με τον Αραφάτ, ο Αμπάς είχε επικρίνει τη βία κατά τη διάρκεια της δεύτερης Ιντιφάντα.
Αλλά, σύμφωνα με ορισμένους, η νίκη του Αμπάς ήταν ένα παιχνίδι, γιατί βοηθήθηκε από περιορισμούς στην κίνηση των υποψηφίων αντίπαλων του και άφθονη προβολή.
Μόλις ένα χρόνο αργότερα, η Παλαιστινιακή Αρχή έχασε τον έλεγχο της εξουσίας αφού η Χαμάς κέρδισε τις κοινοβουλευτικές εκλογές, παίρνοντας τον έλεγχο της Λωρίδας της Γάζας μετά από έναν σύντομο εμφύλιο πόλεμο. Η Χαμάς, η οποία αρνήθηκε να αναγνωρίσει το κράτος του Ισραήλ, είχε κάνει εκστρατεία με βάση μια πλατφόρμα κατά της διαφθοράς και κατά της Δύσης.
Ποια είναι η σχέση μεταξύ της Παλαιστινιακής Αρχής και της Χαμάς;
Σήμερα, η πολιτική και εδαφική διάσπαση μεταξύ του κόμματος Φατάχ του Αμπάς και της Χαμάς, που εδρεύουν αντίστοιχα στη Δυτική Όχθη και τη Γάζα, έχει εδραιωθεί βαθιά.
Οι δύο περιοχές έχουν εξελιχθεί σε σημαντικά διαφορετικές οντότητες, η Παλαιστινιακή Αρχή της Φατάχ απολαμβάνει διεθνή αναγνώριση και υποστήριξη, ενώ η Γάζα υπό τη Χαμάς, που χαρακτηρίζεται τρομοκρατική από τη Δύση, έχει απομονωθεί όλο και περισσότερο. Η Αίγυπτος έχει βοηθήσει το Ισραήλ να επιβάλει χερσαίο, θαλάσσιο και εναέριο αποκλεισμό στη Γάζα τα τελευταία 17 χρόνια.
Μια προσπάθεια το 2014 να δημιουργηθεί μια κυβέρνηση εθνικής συμφωνίας που θα ένωνε τις δύο ομάδες κατέρρευσε. Τρία χρόνια αργότερα, μια συμφωνία συμφιλίωσης που θα μπορούσε να δει τη Χαμάς να παραδίδει τον διοικητικό έλεγχο της Γάζας παρεμποδίστηκε από διαφωνίες σχετικά με τον αφοπλισμό. Το 2022, εκπρόσωποι από 14 παλαιστινιακές παρατάξεις συναντήθηκαν στο Αλγέρι για να υπογράψουν μια νέα συμφωνία συμφιλίωσης, με σχέδια για τη διεξαγωγή κοινοβουλευτικών εκλογών μέχρι το τέλος του 2023 – θα ήταν η πρώτη δημοσκόπηση σε 17 χρόνια.
Ποιες είναι οι σχέσεις της ΠΑ με το Ισραήλ;
Φαινομενικά, η Παλαιστινιακή Αρχή έχει όλα τα χαρακτηριστικά ενός κράτους, με υπουργεία και δημόσια διοίκηση, αλλά το Ισραήλ ασκεί την πραγματική εξουσία, στρέφοντας τη στρόφιγγα στα φορολογικά έσοδα και ελέγχοντας την πρόσβαση στα συρρικνούμενα εδάφη – ένα status quo που συχνά συγκρίνεται με τα Μπαντουστάν της εποχής του απαρτχάιντ της Νότιας Αφρικής.
Το Ισραήλ συχνά παρακάμπτει την ΠΑ, εισβάλλοντας σε περιοχές που υποτίθεται ότι βρίσκονται υπό τον έλεγχο της ΠΑ, όπως ο προσφυγικός καταυλισμός της Τζενίν, στον οποίο εισέβαλαν τρεις φορές ισραηλινοί στρατιώτες φέτος – 20 Παλαιστίνιοι σκοτώθηκαν στις βίαιες επιδρομές πριν ξεσπάσουν μάχες μεταξύ της Χαμάς και του Ισραήλ το Σάββατο. Οι ισραηλινές αρχές επιβάλλουν επίσης ένα αδύνατο δίκτυο περιορισμών σε όλες τις πτυχές της ζωής των Παλαιστινίων, συμπεριλαμβανομένου του πού μπορούν να ταξιδέψουν, να ζήσουν και να χτίσουν.
Η Παλαιστινιακή Αρχή έχει βοηθήσει ενεργά το Ισραήλ να διατηρήσει αυστηρό έλεγχο πάνω στον παλαιστινιακό πληθυσμό. Πολλοί αντιλαμβάνονται το σώμα ως εργαλείο του ισραηλινού μηχανισμού ασφαλείας, των εκπαιδευμένων από τις ΗΠΑ δυνάμεών του όχι μόνο που στοχεύουν όσους είναι ύποπτοι για σχεδιασμό επιθέσεων εναντίον Ισραηλινών, αλλά και συλλαμβάνουν συνδικαλιστές, δημοσιογράφους και επικριτές στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Ωστόσο, μετά την επιδρομή του Ιουλίου στην Τζενίν, το σώμα ανακοίνωσε ότι θα σταματήσει τη συνεργασία ασφαλείας με το Ισραήλ. Οι προηγούμενες προσπάθειες αναστολής της συνεργασίας δεν έτειναν να διαρκέσουν πολύ. Τον Μάιο του 2020, απαντώντας στις ισραηλινές δηλώσεις ότι θα προσαρτήσει μεγάλα τμήματα της Δυτικής Όχθης, η ΠΑ διέκοψε τους δεσμούς με τις ισραηλινές δυνάμεις για έξι μήνες.
Εκπροσωπεί η ΠΑ τον παλαιστινιακό λαό;
Ενώ η ΠΑ απασχολεί και πληρώνει φθίνοντες μισθούς σε δεκάδες χιλιάδες δημόσιους υπαλλήλους, δεν απολαμβάνει την υποστήριξή τους. Σε μια δημοσκόπηση που διεξήχθη από το Παλαιστινιακό Κέντρο Πολιτικής και Έρευνας τον Μάρτιο, το 63% των ερωτηθέντων στη Δυτική Όχθη και τη Γάζα είδε την Παλαιστινιακή Αρχή ως βάρος για τον παλαιστινιακό λαό.
Πολλοί βλέπουν τώρα την κυβέρνηση του Αμπάς ως αυταρχική, υποστηριζόμενη από την ΕΕ και άλλους βαθιά επενδυμένους δωρητές που έχουν ρίξει δισεκατομμύρια δολάρια για να κρατήσουν το βυθιζόμενο πλοίο του στη ζωή. Η διοίκηση θεωρείται ανεπανόρθωτα διεφθαρμένη – οι μεγάλοι της Παλαιστινιακής Αρχής απολαμβάνουν VIP status και τρόπο ζωής, με ταξιδιωτικά προνόμια που δεν παρέχονται στον υπόλοιπο πληθυσμό. Η φήμη της βυθίστηκε σε νέα χαμηλά επίπεδα όταν ο Αμπάς ακύρωσε τις εκλογές το 2021, φοβούμενος ότι η Φατάχ θα ηττηθεί στις δημοσκοπήσεις. Οι διαμαρτυρίες ξέσπασαν μετά τη σύλληψη του Nizar Banat, ενός ανεξάρτητου υποψηφίου, και αργότερα πέθανε υπό αστυνομική κράτηση.
Ο Abu Mazen είναι ένα από τα τελευταία επιζώντα μέλη μιας εμβληματικής εποχής της παλαιστινιακής αντίστασης. Ενώ είναι προικισμένος με τις διπλωματικές ικανότητες που απέδωσαν τις συμφωνίες του Όσλο, φαίνεται ότι η νομιμότητά του θυσιάστηκε στο βωμό της πολιτικής επιβίωσης.
- Δείτε αναλυτικά στο πρωτότυπο άρθρο του αραβικού δικτύουAl Jazeera με τίτλο «What is the Palestinian Authority and what is its relationship with Israel?» στα αγγλικά, πατώντας ΕΔΩ
