Η ισραηλινο-παλαιστινιακή σύγκρουση έχει στοιχίσει δεκάδες χιλιάδες ζωές και έχει εκτοπίσει πολλά εκατομμύρια ανθρώπους και έχει τις ρίζες της σε μια αποικιακή πράξη που πραγματοποιήθηκε πριν από περισσότερο από έναν αιώνα.
Με το Ισραήλ να κηρύσσει τον πόλεμο στη Λωρίδα της Γάζας μετά από μια άνευ προηγουμένου επίθεση από την ένοπλη παλαιστινιακή ομάδα Χαμάς το Σάββατο, τα μάτια του κόσμου είναι και πάλι έντονα στραμμένα στο τι θα μπορούσε να ακολουθήσει.
Οι μαχητές της Χαμάς έχουν σκοτώσει περισσότερους από 800 Ισραηλινούς σε επιθέσεις σε πολλές πόλεις στο νότιο Ισραήλ. Σε απάντηση, το Ισραήλ ξεκίνησε μια εκστρατεία βομβαρδισμών στη Λωρίδα της Γάζας, σκοτώνοντας περισσότερους από 500 Παλαιστίνιους. Έχει κινητοποιήσει στρατεύματα κατά μήκος των συνόρων της Γάζας, προφανώς στο πλαίσιο της προετοιμασίας για χερσαία επίθεση. Και τη Δευτέρα, ανακοίνωσε έναν «πλήρη αποκλεισμό» της Λωρίδας της Γάζας, σταματώντας την προμήθεια τροφίμων, καυσίμων και άλλων βασικών αγαθών στον ήδη πολιορκημένο θύλακα σε μια πράξη που σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο ισοδυναμεί με έγκλημα πολέμου.
Αλλά αυτό που εκτυλίσσεται τις επόμενες ημέρες και εβδομάδες έχει τον σπόρο του στην ιστορία.
Για δεκαετίες, τα δυτικά μέσα ενημέρωσης, ακαδημαϊκοί, στρατιωτικοί εμπειρογνώμονες και παγκόσμιοι ηγέτες έχουν περιγράψει την ισραηλινο-παλαιστινιακή σύγκρουση ως δυσεπίλυτη, περίπλοκη και αδιέξοδη.
Ακολουθεί ένας απλός οδηγός για να σπάσετε μία από τις πιο μακροχρόνιες συγκρούσεις στον κόσμο
Τι ήταν η Διακήρυξη Μπάλφουρ;
- Περισσότερα από 100 χρόνια πριν, στις 2 Νοεμβρίου 1917, ο τότε υπουργός Εξωτερικών της Βρετανίας, Arthur Balfour, έγραψε μια επιστολή απευθυνόμενος στον Lionel Walter Rothschild, μια προσωπικότητα της βρετανικής εβραϊκής κοινότητας.
- Η επιστολή ήταν σύντομη – μόλις 67 λέξεις – αλλά το περιεχόμενό της είχε σεισμική επίδραση στην Παλαιστίνη που εξακολουθεί να γίνεται αισθητή μέχρι σήμερα.
- Δέσμευε τη βρετανική κυβέρνηση να «ιδρύσει στην Παλαιστίνη ένα εθνικό σπίτι για τον εβραϊκό λαό» και να διευκολύνει «την επίτευξη αυτού του στόχου». Η επιστολή είναι γνωστή ως Διακήρυξη Μπάλφουρ.
- Στην ουσία, μια ευρωπαϊκή δύναμη υποσχέθηκε στο σιωνιστικό κίνημα μια χώρα όπου οι Παλαιστίνιοι Άραβες ιθαγενείς αποτελούσαν περισσότερο από το 90% του πληθυσμού.
- Η Βρετανική Εντολή δημιουργήθηκε το 1923 και διήρκεσε μέχρι το 1948. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, οι Βρετανοί διευκόλυναν τη μαζική εβραϊκή μετανάστευση – πολλοί από τους νέους κατοίκους διέφυγαν από τον ναζισμό στην Ευρώπη – και αντιμετώπισαν επίσης διαμαρτυρίες και απεργίες. Οι Παλαιστίνιοι θορυβήθηκαν από την αλλαγή των δημογραφικών στοιχείων της χώρας τους και τη βρετανική δήμευση των εδαφών τους για να παραδοθούν σε Εβραίους εποίκους.
Τι συνέβη κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1930;
- Οι κλιμακούμενες εντάσεις οδήγησαν τελικά στην Αραβική Εξέγερση, η οποία διήρκεσε από το 1936 έως το 1939.
- Τον Απρίλιο του 1936, η νεοσυσταθείσα Αραβική Εθνική Επιτροπή κάλεσε τους Παλαιστίνιους να ξεκινήσουν γενική απεργία, να παρακρατήσουν τις πληρωμές φόρων και να μποϊκοτάρουν τα εβραϊκά προϊόντα για να διαμαρτυρηθούν για τη βρετανική αποικιοκρατία και την αυξανόμενη εβραϊκή μετανάστευση.
- Η εξάμηνη απεργία κατεστάλη βίαια από τους Βρετανούς, οι οποίοι ξεκίνησαν μια εκστρατεία μαζικών συλλήψεων και πραγματοποίησαν τιμωρητικές κατεδαφίσεις σπιτιών, μια πρακτική που το Ισραήλ συνεχίζει να εφαρμόζει εναντίον των Παλαιστινίων σήμερα.
- Η δεύτερη φάση της εξέγερσης ξεκίνησε στα τέλη του 1937 και καθοδηγήθηκε από το παλαιστινιακό αγροτικό κίνημα αντίστασης, το οποίο στόχευε τις βρετανικές δυνάμεις και την αποικιοκρατία.
- Μέχρι το δεύτερο εξάμηνο του 1939, η Βρετανία είχε συγκεντρώσει 30.000 στρατιώτες στην Παλαιστίνη. Χωριά βομβαρδίστηκαν αεροπορικώς, επιβλήθηκαν απαγορεύσεις κυκλοφορίας, κατεδαφίστηκαν σπίτια και οι διοικητικές κρατήσεις και οι συνοπτικές εκτελέσεις ήταν ευρέως διαδεδομένες.
- Παράλληλα, οι Βρετανοί συνεργάστηκανμε την εβραϊκή κοινότητα εποίκων και σχημάτισαν ένοπλες ομάδες και μια βρετανική «δύναμη αντιεξέγερσης» Εβραίων μαχητών που ονομάστηκε Special Night Squads.
- Μέσα στο Yishuv, την προ-κρατική κοινότητα εποίκων, τα όπλα εισήχθησαν κρυφά και τα εργοστάσια όπλων ιδρύθηκαν για να επεκτείνουν τη Haganah, την εβραϊκή παραστρατιωτική οργάνωση που αργότερα έγινε ο πυρήνας του ισραηλινού στρατού.
- Σε αυτά τα τρία χρόνια εξέγερσης, 000 Παλαιστίνιοισκοτώθηκαν, 15.000 έως 20.000 τραυματίστηκαν και 5.600 φυλακίστηκαν.
Ποιο ήταν το σχέδιο διχοτόμησης του ΟΗΕ;
- Μέχρι το 1947, ο εβραϊκός πληθυσμός είχε διογκωθεί στο 33% της Παλαιστίνης, αλλά κατείχε μόνο το 6% της γης.
- Τα Ηνωμένα Έθνη υιοθέτησαν το ψήφισμα 181, το οποίο ζητούσε τη διχοτόμηση της Παλαιστίνης σε αραβικά και εβραϊκά κράτη.
- Οι Παλαιστίνιοι απέρριψαν το σχέδιο επειδή παραχώρησε περίπου το 56% της Παλαιστίνηςστο εβραϊκό κράτος, συμπεριλαμβανομένου του μεγαλύτερου μέρους της εύφορης παράκτιας περιοχής.
- Εκείνη την εποχή, οι Παλαιστίνιοι κατείχαν το 94% της ιστορικής Παλαιστίνης και αποτελούσαν το 67% του πληθυσμού της.
Η Νάκμπα του 1948 ή η εθνοκάθαρση της Παλαιστίνης
- Ακόμη και πριν λήξει η βρετανική εντολή στις 14 Μαΐου 1948, οι σιωνιστές παραστρατιωτικοί είχαν ήδη ξεκινήσει μια στρατιωτική επιχείρηση για να καταστρέψουν παλαιστινιακές πόλεις και χωριά για να επεκτείνουν τα σύνορα του σιωνιστικού κράτους που επρόκειτο να γεννηθεί.
- Τον Απρίλιο του 1948, περισσότεροι από 100 Παλαιστίνιοι άνδρες, γυναίκες και παιδιά σκοτώθηκαν στο χωριό Deir Yassin στα περίχωρα της Ιερουσαλήμ.
- Αυτό έδωσε τον τόνο για την υπόλοιπη επιχείρηση και από το 1947 έως το 1949, περισσότερα από 500 παλαιστινιακά χωριά, κωμοπόλεις και πόλεις καταστράφηκαν σε αυτό που οι Παλαιστίνιοι αποκαλούν Νάκμπαή «καταστροφή» στα αραβικά.
- Υπολογίζεται ότι 000 Παλαιστίνιοι σκοτώθηκαν, συμπεριλαμβανομένων δεκάδων σφαγών.
- Το σιωνιστικό κίνημα κατέλαβε το 78% της ιστορικής Παλαιστίνης. Το υπόλοιπο 22% χωρίστηκε σε αυτό που είναι τώρα η κατεχόμενη Δυτική Όχθη και η πολιορκημένη Λωρίδα της Γάζας.
- Υπολογίζεται ότι 000 Παλαιστίνιοι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους.
- Σήμερα οι απόγονοί τους ζουν ως έξι εκατομμύρια πρόσφυγες σε 58 άθλιους καταυλισμούς σε όλη την Παλαιστίνη και στις γειτονικές χώρες του Λιβάνου, της Συρίας, της Ιορδανίας και της Αιγύπτου.
- Στις 15 Μαΐου 1948, το Ισραήλ ανακοίνωσε την ίδρυσή του.
- Την επόμενη μέρα, ξεκίνησε ο πρώτος αραβοϊσραηλινός πόλεμος και οι μάχες έληξαν τον Ιανουάριο του 1949 μετά από ανακωχή μεταξύ Ισραήλ και Αιγύπτου, Λιβάνου, Ιορδανίας και Συρίας.
- Τον Δεκέμβριο του 1948, η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ ψήφισε το ψήφισμα 194, το οποίο καλεί για το δικαίωμα επιστροφής των Παλαιστινίων προσφύγων.
Τα χρόνια μετά τη Νάκμπα
- Τουλάχιστον 000 Παλαιστίνιοι παρέμειναν στο νεοσύστατο κράτος του Ισραήλ και έζησαν υπό αυστηρά ελεγχόμενη στρατιωτική κατοχή για σχεδόν 20 χρόνια πριν τελικά τους χορηγηθεί η ισραηλινή υπηκοότητα.
- Η Αίγυπτος κατέλαβε τη Λωρίδα της Γάζας και το 1950, η Ιορδανία ξεκίνησε τη διοικητική κυριαρχία της στη Δυτική Όχθη.
- Το 1964 ιδρύθηκε η Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (PLO) και ένα χρόνο αργότερα ιδρύθηκε το πολιτικό κόμμα της Φατάχ.
Η Νάκσα ή ο Πόλεμος των Έξι Ημερών και οι οικισμοί
- Στις 5 Ιουνίου 1967, το Ισραήλ κατέλαβε την υπόλοιπη ιστορική Παλαιστίνη, συμπεριλαμβανομένης της Λωρίδας της Γάζας, της Δυτικής Όχθης, της Ανατολικής Ιερουσαλήμ, των συριακών υψωμάτων του Γκολάν και της αιγυπτιακής χερσονήσου του Σινά κατά τη διάρκεια του Πολέμου των Έξι Ημερών εναντίον ενός συνασπισμού αραβικών στρατών.
- Για ορισμένους Παλαιστίνιους, αυτό οδήγησε σε έναν δεύτερο αναγκαστικό εκτοπισμό, ή Naksa.
- Τον Δεκέμβριο του 1967 ιδρύθηκε το Μαρξιστικό-Λενινιστικό Λαϊκό Μέτωπο για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης. Κατά την επόμενη δεκαετία, μια σειρά επιθέσεων και αεροπειρατειών από αριστερές ομάδες επέστησαν την προσοχή του κόσμου στα δεινά των Παλαιστινίων.
- Η κατασκευή οικισμών ξεκίνησε στην κατεχόμενη Δυτική Όχθη και τη Λωρίδα της Γάζας. Δημιουργήθηκε ένα σύστημα δύο ταχυτήτων με τους Εβραίους εποίκους να έχουν όλα τα δικαιώματα και τα προνόμια του να είναι Ισραηλινοί πολίτες, ενώ οι Παλαιστίνιοι έπρεπε να ζουν υπό στρατιωτική κατοχή που έκανε διακρίσεις εναντίον τους και απαγόρευε κάθε μορφή πολιτικής ή αστικής έκφρασης.
Η πρώτη Ιντιφάντα 1987-1993
- Η πρώτη παλαιστινιακή Ιντιφάντα ξέσπασε στη Λωρίδα της Γάζας τον Δεκέμβριο του 1987, όταν τέσσερις Παλαιστίνιοι σκοτώθηκαν όταν ένα ισραηλινό φορτηγό συγκρούστηκε με δύο φορτηγά που μετέφεραν Παλαιστίνιους εργάτες.
- Οι διαδηλώσεις εξαπλώθηκαν γρήγορα στη Δυτική Όχθη με νεαρούς Παλαιστίνιους να πετούν πέτρες σε άρματα μάχης και στρατιώτες του ισραηλινού στρατού.
- Οδήγησε επίσης στην ίδρυση του κινήματος της Χαμάς, ένα παρακλάδι της Μουσουλμανικής Αδελφότητας που συμμετείχε στην ένοπλη αντίσταση κατά της ισραηλινής κατοχής.
- Η σκληρή απάντηση του ισραηλινού στρατού συμπυκνώθηκε στην πολιτική «Σπάστε τα κόκαλά τους» που υποστήριξε ο τότε υπουργός Άμυνας Γιτζάκ Ράμπιν. Περιλάμβανε συνοπτικές δολοφονίες, κλείσιμο πανεπιστημίων, απελάσεις ακτιβιστών και καταστροφή σπιτιών.
- Η Ιντιφάντα διεξήχθη κυρίως από νέους ανθρώπους και διευθύνθηκε από την Ενιαία Εθνική Ηγεσία της Εξέγερσης, έναν συνασπισμό παλαιστινιακών πολιτικών παρατάξεων που δεσμεύτηκαν να τερματίσουν την ισραηλινή κατοχή και να εγκαθιδρύσουν την παλαιστινιακή ανεξαρτησία.
- Το 1988, ο Αραβικός Σύνδεσμος αναγνώρισε την PLO ως τον μοναδικό εκπρόσωπο του παλαιστινιακού λαού.
- Η Ιντιφάντα χαρακτηρίστηκε από λαϊκές κινητοποιήσεις, μαζικές διαμαρτυρίες, πολιτική ανυπακοή, καλά οργανωμένες απεργίες και κοινοτικούς συνεταιρισμούς.
- Σύμφωνα με την ισραηλινή οργάνωση ανθρωπίνων δικαιωμάτων B’Tselem, 070 Παλαιστίνιοι σκοτώθηκαν από τις ισραηλινές δυνάμεις κατά τη διάρκεια της Ιντιφάντα, συμπεριλαμβανομένων 237 παιδιών. Περισσότεροι από 175.000 Παλαιστίνιοι συνελήφθησαν.
- Η Ιντιφάντα ώθησε επίσης τη διεθνή κοινότητα να αναζητήσει λύση στη σύγκρουση.
Τα χρόνια του Όσλο και η Παλαιστινιακή Αρχή
- Η Ιντιφάντα τελείωσε με την υπογραφή των συμφωνιών του Όσλο το 1993 και το σχηματισμό της Παλαιστινιακής Αρχής (ΠΑ), μιας προσωρινής κυβέρνησης στην οποία παραχωρήθηκε περιορισμένη αυτονομία σε θύλακες της κατεχόμενης Δυτικής Όχθης και της Λωρίδας της Γάζας.
- Η PLO αναγνώρισε το Ισραήλ στη βάση μιας λύσης δύο κρατών και ουσιαστικά υπέγραψε συμφωνίες που έδωσαν στο Ισραήλ τον έλεγχο του 60% της Δυτικής Όχθης και μεγάλου μέρους των χερσαίων και υδάτινων πόρων της περιοχής.
- Η Παλαιστινιακή Αρχή υποτίθεται ότι θα έδινε τη θέση της στην πρώτη εκλεγμένη παλαιστινιακή κυβέρνηση που θα διοικούσε ένα ανεξάρτητο κράτος στη Δυτική Όχθη και τη Λωρίδα της Γάζας με πρωτεύουσα την Ανατολική Ιερουσαλήμ, αλλά αυτό δεν συνέβη ποτέ.
- Οι επικριτές της Παλαιστινιακής Αρχής τη βλέπουν ως διεφθαρμένο υπεργολάβο της ισραηλινής κατοχής που συνεργάζεται στενά με τον ισραηλινό στρατό για την καταστολή της διαφωνίας και του πολιτικού ακτιβισμού εναντίον του Ισραήλ.
- Το 1995, το Ισραήλ έχτισε έναν ηλεκτρονικό φράχτη και ένα τσιμεντένιο τείχος γύρω από τη Λωρίδα της Γάζας, σπάζοντας τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ των διαιρεμένων παλαιστινιακών εδαφών.
Η δεύτερη Ιντιφάντα
- Η δεύτερη Ιντιφάντα ξεκίνησε στις 28 Σεπτεμβρίου 2000, όταν ο ηγέτης της αντιπολίτευσης του Λικούντ Αριέλ Σαρόν πραγματοποίησε μια προκλητική επίσκεψη στο συγκρότημα του τζαμιού Al-Aqsa με χιλιάδες δυνάμεις ασφαλείας που αναπτύχθηκαν μέσα και γύρω από την Παλιά Πόλη της Ιερουσαλήμ.
- Συγκρούσεις μεταξύ Παλαιστινίων διαδηλωτών και ισραηλινών δυνάμεων σκότωσαν πέντε Παλαιστίνιους και τραυμάτισαν 200 σε διάστημα δύο ημερών.
- Το περιστατικό πυροδότησε μια εκτεταμένη ένοπλη εξέγερση. Κατά τη διάρκεια της Ιντιφάντα, το Ισραήλ προκάλεσε πρωτοφανείς ζημιές στην παλαιστινιακή οικονομία και υποδομές.
- Το Ισραήλ ανακατέλαβε περιοχές που κυβερνούσε η Παλαιστινιακή Αρχή και άρχισε να χτίζει ένα διαχωριστικό τείχος που μαζί με την ανεξέλεγκτη κατασκευή οικισμών, κατέστρεψε τα μέσα διαβίωσης και τις κοινότητες των Παλαιστινίων.
- Οι εποικισμοί είναι παράνομοι σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, αλλά με τα χρόνια, εκατοντάδες χιλιάδες Εβραίοι έποικοιέχουν μετακινηθεί σε εποικισμούς που χτίστηκαν σε κλεμμένη παλαιστινιακή γη.
- Την εποχή που υπογράφηκαν οι συμφωνίες του Όσλο, λίγο περισσότεροι από 000 Εβραίοι έποικοι ζούσαν στη Δυτική Όχθη, συμπεριλαμβανομένης της Ανατολικής Ιερουσαλήμ. Σήμερα, ο αριθμός είναι πάνω από 700.000 που ζουν σε περισσότερα από 100.000 εκτάρια (390 τετραγωνικά μίλια) γης που απαλλοτριώθηκε από τους Παλαιστίνιους.
Η παλαιστινιακή διαίρεση και ο αποκλεισμός της Γάζας
- Ο ηγέτης της PLO Γιάσερ Αραφάτ πέθανε το 2004 και ένα χρόνο αργότερα, η δεύτερη Ιντιφάντα τελείωσε, οι ισραηλινοί οικισμοί στη Λωρίδα της Γάζας διαλύθηκαν και οι ισραηλινοί στρατιώτες και 9.000 έποικοι εγκατέλειψαν τον θύλακα.
- Ένα χρόνο αργότερα, οι Παλαιστίνιοι ψήφισαν σε γενικές εκλογές για πρώτη φορά.
- Η Χαμάς κέρδισε την πλειοψηφία. Ωστόσο, ξέσπασε εμφύλιος πόλεμος μεταξύ Φατάχ και Χαμάς, που διήρκεσε μήνες, με αποτέλεσμα το θάνατο εκατοντάδων Παλαιστινίων.
- Η Χαμάς εκδίωξε τη Φατάχ από τη Λωρίδα της Γάζας και η Φατάχ – το κύριο κόμμα της Παλαιστινιακής Αρχής –ανέλαβε και πάλι τον έλεγχο τμημάτων της Δυτικής Όχθης.
- Τον Ιούνιο του 2007, το Ισραήλ επέβαλε χερσαίο, αεροπορικό και ναυτικό αποκλεισμό στη Λωρίδα της Γάζας, κατηγορώντας τη Χαμάς για «τρομοκρατία».
Οι πόλεμοι στη Λωρίδα της Γάζας
- Το Ισραήλ έχει εξαπολύσει τέσσερις παρατεταμένες στρατιωτικές επιθέσεις στη Γάζα: το 2008, το 2012, το 2014 και το 2021. Χιλιάδες Παλαιστίνιοι έχουν σκοτωθεί, συμπεριλαμβανομένων πολλών παιδιών, και δεκάδες χιλιάδες σπίτια, σχολεία και κτίρια γραφείων έχουν καταστραφεί.
- Η ανοικοδόμηση ήταν σχεδόν αδύνατη, επειδή η πολιορκία εμποδίζει οικοδομικά υλικά, όπως ο χάλυβας και το τσιμέντο, να φτάσουν στη Γάζα.
- Η επίθεση του 2008 αφορούσε τη χρήση διεθνώς απαγορευμένων όπλων, όπως το αέριο φώσφορο.
- Το 2014, σε διάστημα 50 ημερών, το Ισραήλ σκότωσε περισσότερους από 2.100 Παλαιστίνιους, συμπεριλαμβανομένων 462 αμάχων και σχεδόν 500 παιδιών.
- Κατά τη διάρκεια της επίθεσης, που ονομάστηκε Επιχείρηση Protective Edge από τους Ισραηλινούς, περίπου 000 Παλαιστίνιοι τραυματίστηκαν, 20.000 σπίτια καταστράφηκαν και μισό εκατομμύριο άνθρωποι εκτοπίστηκαν.
Δείτε βίντεο του Al Jazeera, που δείχνει πώς δημιουργήθηκε το Ισραήλ
- Διαβάστε το άρθρο από το πρωτότυπο, όπως αυτό δημοσιεύεται στο αραβόφωνο δίκτυο Al Jazeera με τίτλο «What’s the Israel-Palestine conflict about? A simple guide» στα αγγλικά, πατώντας ΕΔΩ
