Οι μάχες έχουν ξεσπάσει στο Χαρτούμ και σε άλλες πόλεις του Σουδάν καθώς ισχυρές αντίπαλες στρατιωτικές φατρίες μάχονται για τον έλεγχο, αυξάνοντας τον κίνδυνο ενός πανεθνικού εμφυλίου πολέμου.
Ο αγώνας για την εξουσία στο επίκεντρο της βίας
- Οι μάχες ξέσπασαν το Σάββατο 16 Απριλίου 2023, μετά από εβδομάδες έντασης μεταξύ του στρατού και της ισχυρής παραστρατιωτικής ομάδας, των Δυνάμεων Ταχείας Υποστήριξης (Rapid Support Forces – RSF).
- Και οι δύο ομάδες ήταν σύμμαχοι. Μαζί, κατέλαβαν την εξουσία με ένα πραξικόπημα το 2021.
- Αλλά οι εντάσεις αυξήθηκαν σχετικά με την προτεινόμενη ένταξη των RSF στο στρατό.
- Το βασικό ερώτημα είναι ποιος έχει τον έλεγχο και ποιος θα ήταν ο γενικός διοικητής του στρατού κατά τη διάρκεια μιας περιόδου ένταξης.
- Σύμφωνα με αναλυτές, πρόκειται για έναν αγώνα εξουσίας για τον έλεγχο της χώρας .
- Οι περισσότερες μάχες διεξάγονται στην πρωτεύουσα Χαρτούμ, αλλά αναφέρονται συγκρούσεις σε ολόκληρη τη χώρα. Τουλάχιστον 185 άνθρωποι σκοτώθηκαν και χιλιάδες τραυματίστηκαν τις πρώτες τρεις ημέρες.
Φίλοι που έγιναν αντίπαλοι
- Πρωταγωνιστές στο ξέσπασμα της βίας είναι ο στρατηγός Abdel Fattah al-Burhan και ο αναπληρωτής του και ο ηγέτης των RSF, στρατηγός Mohamed Hamdan Dagalo , κοινώς Hemedti.
- Τον Οκτώβριο του 2021, ο al-Burhan και ο Dagalo ενορχήστρωσαν ένα πραξικόπημα, ανατρέποντας την διοίκηση που είχε προκύψει από μια εύθραυστη μετάβαση σε πολιτική εξουσία που είχε ξεκινήσει μετά την απομάκρυνση του μακροχρόνιου ηγέτη Omar al-Bashir το 2019.
- Ο Al-Burhan, ένας στρατιωτικός καριέρας από το βόρειο Σουδάν που ανέβηκε στις τάξεις υπό την σχεδόν 30ετή διακυβέρνηση του al-Bashir, ανέλαβε την κορυφαία θέση ως de facto ηγεμόνας του Σουδάν μετά το πραξικόπημα.
- Ο Dagalo, από τον αραβικό λαό Rizeigat του Νταρφούρ που εκτρέφει καμήλες, ανέλαβε την ευθύνη ως το νούμερο δύο του.
- Καθώς ο στρατός και οι πολιτικοί ηγέτες συγκεντρώθηκαν για να προσπαθήσουν να συνάψουν μια συμφωνία για τον τερματισμό της πολιτικής κρίσης που προκάλεσε το πραξικόπημα, η ενσωμάτωση των RSF στον τακτικό στρατό έγινε βασικό πρόβλημα.
- Σύμφωνα με τον αναλυτή Kholood Khair, μια συμφωνία-πλαίσιο του Δεκεμβρίου για τη συμφωνία «ενέτεινε τις εντάσεις μεταξύ του al-Burhan και του Hemedti» όταν «ανέβασε τη θέση του Hemedti σε ίση με τον Burhan, παρά στον αναπληρωτή του».
- Ο Khair, ο ιδρυτής της δεξαμενής σκέψης Confluence Advisory με έδρα το Χαρτούμ, είπε: «Αυτή η αλλαγή στην εξουσία είναι ο λόγος που οι συζητήσεις για τη μεταρρύθμιση του τομέα της ασφάλειας και την ενσωμάτωση των RSF κατέληξαν σε ένοπλες συγκρούσεις και όχι σε έντονη συζήτηση γύρω από το τραπέζι».
Τι είναι το RSF;
- Το RSF δημιουργήθηκε το 2013 και εξελίχθηκε από τις λεγόμενες πολιτοφυλακές Janjaweed, οι οποίες κατηγορούνται για εγκλήματα πολέμου στην περιοχή του Νταρφούρ.
- Κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης στο Νταρφούρ τη δεκαετία του 2000, η κυβέρνηση χρησιμοποίησε την ομάδα για να βοηθήσει τον στρατό να καταστείλει μια εξέγερση.
- Το 2017, ψηφίστηκε νόμος που νομιμοποιεί την RSF ως ανεξάρτητη δύναμη ασφαλείας.
- «Καθώς αναδεικνυόταν, τα επιχειρηματικά ενδιαφέροντα [του Νταγκάλο] αυξάνονταν με τη βοήθεια του αλ-Μπασίρ και η οικογένειά του επέκτεινε τις συμμετοχές του σε εξόρυξη χρυσού, κτηνοτροφία και υποδομές», ο Adel Abdel Ghafar, διευθυντής του Foreign Policy and Security Program at the Middle East Council on Global Affairs, είπε στο Al Jazeera.
- Παρά το γεγονός ότι ήταν μακροχρόνιος σύμμαχος του αλ Μπασίρ, ο Νταγκάλο συμμετείχε στην ανατροπή του προέδρου όταν ξέσπασε η εξέγερση του 2019.
Μια περίπλοκη περιφερειακή εικόνα
- Το Σουδάν συνορεύει με την Ερυθρά Θάλασσα, την περιοχή Σαχέλ και το Κέρας της Αφρικής. Η στρατηγική του θέση και ο γεωργικός πλούτος έχουν προσελκύσει περιφερειακά παιχνίδια ισχύος, περιπλέκοντας τις πιθανότητες μιας επιτυχημένης μετάβασης.
- Αρκετοί από τους γείτονες του Σουδάν, συμπεριλαμβανομένης της Αιθιοπίας, του Τσαντ και του Νότιου Σουδάν, έχουν επηρεαστεί από πολιτικές αναταραχές και συγκρούσεις.
- Οι σχέσεις του Σουδάν με την Αιθιοπία είναι τεταμένες λόγω των αμφισβητούμενων καλλιεργήσιμων εκτάσεων κατά μήκος των συνόρων τους, της σύγκρουσης στην περιοχή Tigray της Αιθιοπίας, η οποία οδήγησε δεκάδες χιλιάδες πρόσφυγες στο Σουδάν και στο Μεγάλο Αιθιοπικό Φράγμα της Αναγέννησης.
- Η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, που δημιούργησαν στενούς δεσμούς με την RSF όταν έστειλαν χιλιάδες μαχητές για να υποστηρίξουν τον πόλεμο στην Υεμένη, ζήτησαν και από τις δύο πλευρές να αποχωρήσουν.
- Αυτοί, οι Ηνωμένες Πολιτείες και το Ηνωμένο Βασίλειο αποτελούν την ομάδα η οποία έχει υποστηρίξει τη διαμεσολάβηση για το Σουδάν μαζί με τα Ηνωμένα Έθνη και την Αφρικανική Ένωση.
- Οι δυτικές δυνάμεις φοβούνται ότι η Ρωσία θα μπορούσε να δημιουργήσει μια στρατιωτική βάση στην Ερυθρά Θάλασσα, στην οποία οι Σουδανοί ηγέτες έχουν εκφράσει ανοιχτό το πνεύμα από την εποχή του αλ Μπασίρ.
- Η Αίγυπτος, η οποία υποστηρίζει τον στρατό του Σουδάν, έχει ακολουθήσει μια εναλλακτική διαδρομή με ομάδες που υποστήριξαν το πραξικόπημα του 2021.
Τι ακολουθεί; Ένα παιχνίδι με πολύ μηδενικό άθροισμα
- «Πρόκειται για έναν υπαρξιακό αγώνα εξουσίας και από τις δύο πλευρές», σύμφωνα με τον Άλαν Μπόσγουελ (Alan Boswell), διευθυντή του Κέρας της Αφρικής στο International Crisis Group, ο οποίος πρόσθεσε ότι και οι δύο πλευρές βλέπουν τη σύγκρουση ως ένα παιχνίδι «πολύ μηδενικού αθροίσματος».
- Με τους δύο στρατηγούς έξω να ζητούν αίμα, ο Khair βρίσκει «απίθανο να έρθουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων χωρίς ο ένας ή και οι δύο να υποστούν μεγάλες απώλειες».
- Και οι δύο συνεχίζουν να κάνουν «πολεμικές» δηλώσεις ο ένας εναντίον του άλλου, τόνισε στο Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων (AFP), «Κανένας από τους δύο δεν θα βγει αλώβητος από αυτό».
- Όσο περισσότερο το πολεμούν στους δρόμους της πόλης, είπε, τόσο θα μεγαλώνει ο αριθμός των νεκρών πολιτών και τόσο πιο δύσκολο θα είναι για οποιονδήποτε στρατηγό να κυβερνήσει στα συντρίμμια.
