Με ένα εκτενέστατο ρεπορτάζ, ο βρετανικός Guardian παρουσιάζει τις αντιλήψεις των πολιτών στην Τουρκία αναφορικά με τις επερχόμενες εκλογές και τις πιθανότητες να ανατροπής του επί 20 χρόνια προέδρου, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν (Recep Tayyip Erdoğan).
Δύο δημοσιογράφοι, η Ruth Michaelson και ο Deniz Barış Narlı βρέθηκαν στην Άγκυρα και συνομίλησαν με αρκετούς Τούρκους σχετικά με τις εκλογές της 14ης Μαΐου. Μάλιστα περιγράφουν την στιγμή που εντόπισαν δύο νεαρούς ψηφοφόρους να διαφωνούν για τα πολιτικά, την ώρα που παίζουν ένα διαδικτυακό βιντεοπαιχνίδι.
Ο ένας περιγράφει τον εαυτό του ως εθνικιστή και δηλώνει ότι σκοπεύει να υποστηρίξει τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στις ιδιαίτερα αμφίρροπες προεδρικές εκλογές. «Ο Ερντογάν είναι σαν πατρική φιγούρα για εμάς στην Τουρκία. Διοικεί τη χώρα εδώ και 20 χρόνια. Δεν πιστεύουμε ότι είναι αδύνατο να τον καθαιρέσουμε από ηγέτη, αλλά ειδικά με αυτήν την αντιπολίτευση, δεν υπάρχει κανείς που να μπορεί να τον αντικαταστήσει», λέει.
Ο φίλος του, μακροχρόνιος υποστηρικτής του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP) της αξιωματικής αντιπολίτευσης διαφώνησε σιωπηλά. «Απλώς δεν νομίζω ότι αυτή η χώρα κυβερνάται καλά και θέλω οι φωνές των ανθρώπων να εισακούονται από αυτούς που βρίσκονται στην εξουσία», τονίζει. «Πραγματικά πιστεύω ότι αυτό μπορεί να είναι το τέλος για τον Ερντογάν», πρόσθετει προσεκτικά. «Ή, τουλάχιστον, το ελπίζω».
Μετά από δύο δεκαετίες στην εξουσία, ο Ερντογάν αντιμετωπίζει μια συντονισμένη πρόκληση. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι ο βασικός του αντίπαλος, ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου ( Kemal Kılıçdaroğlu), έχει ένα μικρό προβάδισμα. Η επερχόμενη εκλογική διαδικασία θέτει μια σκληρή επιλογή για το τουρκικό κοινό, μεταξύ του Ερντογάν και της πιθανότητας η επανεκλογή του να εδραιώσει την μονοπρόσωπη εξουσία και των αντιπάλων του που έχουν υποσχεθεί να αναθεωρήσουν το προεδρικό σύστημα και να επαναφέρουν την κοινοβουλευτική δημοκρατία στην Τουρκία.
Η αντιπολίτευση της Τουρκίας, ένας εξακομματικός συνασπισμός με επικεφαλής τον Κιλιτσντάρογλου και μοναδικό στόχο την απομάκρυνση του Ερντογάν από την εξουσία, πιστεύει ότι τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η χώρα διευκολύνουν αυτή την επιλογή. Η βαθιά οικονομική κρίση και η άτονη κυβερνητική απάντηση στους δύο ισχυρούς σεισμούς που έπληξαν τη χώρα τον Φεβρουάριο «κλείνουν» την 20ετή διακυβέρνηση του Ερντογάν και του κόμματος «Δικαιοσύνη και Ανάπτυξη» (AKP), το οποίο φαίνεται ότι θα υποστεί απώλειες στις κοινοβουλευτικές εκλογές που θα πραγματοποιηθούν παράλληλα με τις προεδρικές.
Πολλοί είναι εκείνοι που δεν θα ψηφίσουν ούτε το AKP ούτε τον Ερντογάν για πρώτη φορά στη ζωή τους. «Είναι απλό: πήρε όλα τα χρήματα από την τσέπη μου», είπε. «Τα υφάσματα που πουλάμε εδώ, για να τα αγοράσουμε χονδρική κοστίζει πέντε φορές περισσότερο από πριν. Αλλά το νοίκι μου έχει υπερδιπλασιαστεί», λέει ένας από αυτούς στον Guardian.
Η οικονομία «οδηγεί» τους ψηφοφόρους προς τον Κιλιτσντάρογλου, αλλά ο Ερντογάν δεν θα «πέσει» εύκολα
«Η κατάσταση σχετικά με την οικονομία είναι ξεκάθαρη, όπως και η εμπειρία αυτής της προεδρίας. Δείτε τους οικονομικούς δείκτες -πληθωρισμός, κατανομή εισοδήματος, φτώχεια. Όλα αυτά έχουν επιδεινωθεί σημαντικά με αυτό το προεδρικό σύστημα», δήλωσε ο Ιμπραχίμ Τσανακτζί (İbrahim Çanakcı), συνιδρυτής του φιλοεπιχειρηματικού κόμματος Deva (Δημοκρατία και Πρόοδος) που συνασπίζεται με την αντιπολίτευση και πρώην αξιωματούχος του τουρκικού υπουργείου Οικονομικών.
«Ο Ερντογάν συνήθιζε να κατηγορεί υπουργούς, θεσμούς ή ξένες δυνάμεις. Αλλά τώρα οι άνθρωποι βλέπουν ξεκάθαρα ότι σε ένα μονοπρόσωπο σύστημα διακυβέρνησης, σημαίνει ότι υπάρχει μόνο ένα άτομο υπεύθυνο για αυτό το αποτέλεσμα», προσθέτει.
Όμως, το να μπει απότομα τέλος σε δύο δεκαετίες διακυβέρνησης τόσο από τον Ερντογάν όσο και από το AKP δεν είναι απλή υπόθεση. Ενώ πολλές δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι ο συνασπισμός της αντιπολίτευσης θα μπορούσε να κερδίσει την πλειοψηφία στο κοινοβούλιο, η κούρσα για την προεδρία παραμένει δύσκολη. Αν δεν κερδίσει τόσο την προεδρία όσο και το κοινοβούλιο, η αντιπολίτευση δεν θα μπορέσει να εφαρμόσει τις σαρωτικές συνταγματικές μεταρρυθμίσεις που έχει υποσχεθεί. Από την άλλη, ο κίνδυνος ο Ερντογάν να παραμείνει πρόεδρος ακόμη και αν το κόμμα του ηττηθεί στο κοινοβούλιο θα μπορούσε να συγκεντρώσει περαιτέρω την εξουσία γύρω από την προεδρία, ακυρώνοντας τυχόν κέρδη της αντιπολίτευσης.
Ο Onursal Adıgüzel, βουλευτής και ένθερμος υποστηρικτής του Κιλιτσντάρογλου, δεν ανησυχεί. Μιλώντας στον Guardian από ένα γραφείο της εκστρατείας της αντιπολίτευσης, δήλωσε ότι το CHP θα θριαμβεύσει στοχεύοντας συνταξιούχους και αναποφάσιστους ψηφοφόρους.
«Προσωπικά, πιστεύω ότι θα είναι πιο εύκολο για εμάς να κερδίσουμε τις προεδρικές εκλογές παρά τις κοινοβουλευτικές εκλογές», είπε. «Πριν από δύο χρόνια, ο Κιλιτσντάρογλου δεν θεωρείτο ισχυρός αντίπαλος για τον Ερντογάν και τώρα προηγείται στις δημοσκοπήσεις. Αλλά, πάνω από όλα, είναι ένα άτομο που μπορεί να προσφέρει ειρήνη στην Τουρκία και δεν χρησιμοποιεί γλώσσα πόλωσης όπως ο Ερντογάν».
Καλούμενοι να προσδιορίσουν το «γόητρο» της υποψηφιότητας Κιλιτσντάρογλου, οι περισσότεροι ψηφοφόροι και μέλη του συνασπισμού του είπαν ότι παρέχει μια εναλλακτική λύση έναντι του Ερντογάν και εκπροσωπεί την αλλαγή. Λίγοι, ωστόσο, κατάφεραν να διατυπώσουν τι θα μπορούσε να ενθαρρύνει τους αναποφάσιστους ψηφοφόρους ή τους ισόβιους υποστηρικτές του Ερντογάν να τον επιλέξουν. Ο 74χρονος πολιτικός αντιμετώπισε επίσης δημόσια κριτική από τον κύριο εταίρο του στο συνασπισμό, το εθνικιστικό κόμμα IYI Parti (Καλό κόμμα), ότι προχώρησε στην υποψηφιότητα, αναγκάζοντας άλλους να αποχωρήσουν παρά τις δημοσκοπήσεις που δείχνουν ότι θα είχαν περισσότερες πιθανότητες να κερδίσουν τον Ερντογάν.
«Ο Ερντογάν θα χάσει και ο Κιλιτσντάρογλου θα κερδίσει αυτές τις εκλογές -είμαστε σίγουροι για αυτό», είπε ο Τσανακτζί. «Η απόφαση για τον υποψήφιο έχει ήδη ληφθεί. Δεν υπάρχει λόγος να αμφισβητούμε την ικανότητα του Κιλιτσντάρογλου. Κατά την άποψή μας, ταιριάζει απόλυτα στη θέση».
Ο Uğur Poyraz, γενικός γραμματέας του κόμματος IYI, είπε ότι ο δισταγμός τους σχετικά με την υποψηφιότητα του Κιλιτσντάρογλου οφείλεται στο υψηλό διακύβευμα αυτών των εκλογών, όπου κρίνεται η τουρκική δημοκρατία. «Η θέση μας για τον υποψήφιο αφορά τη θέση μας για τη νίκη, και τελικά αυτό αφορά το καλό της χώρας μας», ανέφερε.
Όσο για το πώς σχεδιάζουν να ανατρέψουν έναν πρόεδρο που έχει δημιουργήσει μια λατρεία προς το πρόσωπό του εδώ και δύο δεκαετίες, ο Poyraz πιστεύει πως η πραγματικότητα θα λειτουργήσει υπέρ τους και ότι το τουρκικό κοινό δεν εμπιστεύεται πλέον τον Ερντογάν ή το κόμμα του. Το κόμμα του IYI θα διεκδικήσει κάθε έδρα με την ελπίδα να κερδίσει τη σιωπηλή πλειοψηφία των ψηφοφόρων του AKP που είναι έτοιμοι να «αυτομολήσουν».
Όμως, δεν έχουν πειστεί για το ίδιο όλοι οι ψηφοφόροι. Για κάποιους, η προοπτική τερματισμού της διακυβέρνησης του προέδρου δεν είναι πρακτική. «Μου αρέσει ο Ερντογάν, ίσως είναι η πολιτική του, ίσως η προσωπικότητά του. Είναι ένας πραγματικά έμπειρος πολιτικός», λέει χαρακτηριστικά ένας από αυτούς.
Δηλώνουν, μάλιστα, ότι μπερδεύτηκαν από την πρόταση της αντιπολίτευσης για ριζική αλλαγή. Προτιμούν να ελπίζουν ότι ο Ερντογάν θα μπορούσε να βελτιώσει τα πράγματα. «Υπάρχουν κάποια μικρά προβλήματα, με την οικονομία, με την ελευθερία του λόγου ή με τους ανθρώπους που οδηγούνται στη φυλακή. Αν ο Ερντογάν άλλαζε αυτά τα πράγματα, η ζωή δεν θα ήταν τέλεια, αλλά θα βελτιωνόταν. Όλοι θέλουν αλλαγή και ειλικρινά δεν ξέρω τι σκέφτονται. Εάν ο Κιλιτσντάρογλου κερδίσει τις εκλογές, η κατάσταση θα είναι εντελώς απρόβλεπτη», πρόσθεσε.
Ο Τούρκος που μίλησε στον Guardian εκτιμά, τέλος, ότι η αντιπολίτευση παρεξηγεί ψηφοφόρους σαν αυτόν που υποστηρίζουν τον Ερντογάν και τον συνασπισμό του. «Μιλούν για εμάς, που ψηφίζουμε Ερντογάν και AKP, σαν να είμαστε πρόβατα, σαν να τους ψηφίζουμε στα τυφλά. Αλλά αυτό δεν ισχύει καθόλου, έχουμε ελεύθερη επιλογή και ψηφίζουμε ανάλογα», κατέληγει.
- Διαβάστε το εκτενέστατο ρεπορτάζ της Ruth Michaelson και του Deniz Barış Narlı βρετανικής εφημερίδας The Guardian με τίτλο «Will Turkey’s elections finally spell the end of Recep Tayyip Erdoğan?» στα αγγλικά, πατώντας ΕΔΩ
