Νίκος Τσούλιας*: Πνιγμένοι στον κόσμο της πληροφορίας ή καλλιεργητές του πνεύματος;

Ο κόσμος αλλάζει όλο και πιο γρήγορα. Μεγάλες μεταβολές λαμβάνουν χώρα στον πολιτισμό, στην πολιτική, στην κοινωνία, στην οικονομία. Δύσκολα μπορούμε να κατανοήσουμε τις αλλαγές, αφού απαιτούν εξειδικευμένη γνώση σε πολλά πεδία αλλά και συνεχή εγρήγορση, για να αξιολογείται η έγκυρη και κρίσιμη πληροφορία μέσα στα τόσα και τόσα σκουπίδια που κυκλοφορούν στο διαδίκτυο.
Παλιότερα οι πολίτες αναζητούσαν τις πληροφορίες και γνώριζαν ότι ο καλά πληροφορημένος είναι και πιο ενεργός και ο πιο αποτελεσματικός πολίτης. Οι πληροφορίες ήταν «κβαντισμένες»: στο ραδιόφωνο, στην τηλεόραση, στις εφημερίδες. Τώρα υπάρχει συνεχής και πληθωρική ροή πληροφοριών, που δεν μπορείς να την αξιολογήσεις.
Χάνεσαι και το πιο πιθανό εγκαταλείπεις την ιδέα να διακρίνεις την ορθότητα μιας πληροφορίας. Μάθαινες τα γεγονότα εκ των υστέρων και είχες ερμηνείες και διαμόρφωνες τη δική σου γνώμη. Τώρα είσαι μέσα στα γεγονότα. Νιώθεις ασφυξία από το βομβαρδισμό της πληροφόρησης. Δεν προλαβαίνεις ούτε να ερμηνεύσεις ούτε να κατανοήσεις.
Κι όμως υπάρχει λύση. Αφιερώνεις ένα διάστημα για να αξιολογήσεις εκείνες τις πηγές που μπορούν να σε ενδιαφέρουν. Επιλέγεις τα πεδία αναφοράς σου. Ας ακολουθήσουμε μια πορεία διαμόρφωσης αυτών των πεδίων και εύρεσης των σχετικών πηγών του. Σαφώς και ο ορίζοντας είναι και ο αγγλόφωνος κόσμος, αφού υπάρχει αυτόματη και καλή μετάφραση.

• Πεδίο εθνικής πολιτικής. Ίσως το πιο απαραίτητο πεδίο, αφού συνδέεται άμεσα με τη ζωή μας και επηρεάζει την καθημερινότητά μας και το μέλλον μας. Εδώ επιλέγεις 2-3 εφημερίδες, 2-3 ιστοσελίδες, 2-3 ραδιόφωνα και τηλεοπτικά κανάλια. Επιδιώκεις να έχεις το ευρύτερο δυνατό φάσμα όσον αφορά το πολιτικό περιεχόμενο αυτών των πηγών, με βασικό προσανατολισμό τα συστηματικά μέσα ενημέρωσης και συμπληρωματικά τα εναλλακτικά και αντισυμβατικά μέσα ενημέρωσης.
• Ευρωπαϊκό και διεθνές πεδίο. Η Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.) και μάλιστα με την πολιτική ενοποίησή της αποτελεί στρατηγική επιλογή για τη χώρα μας. Μας αφορά ιδιαίτερα και πρέπει να είμαστε ενημερωμένοι. Αλλά και για τη διεθνής σκηνή πρέπει να έχουμε γνώση των βασικών πραγμάτων. Ο πόλεμος στην Ουκρανία, η κλιματική αλλαγή, η επισιτιστική και η υγειονομική κρίση, η πείνα και οι ανισότητες δεν είναι ζητήματα μακριά από εμάς. Εδώ προτείνω: την ιστοσελίδα της Ε.Ε., την ψηφιακή βιβλιοθήκη της Europeana, την UNESCO…
• Το πεδίο της λογοτεχνίας. Εδώ θα βρούμε πολλές οάσεις, με πολλά κείμενα – θησαυρούς του πνεύματος του ανθρώπου, κλασικά έργα, σύγχρονες γραφές κλπ. Και όλα αυτά δωρεάν. Φυσικά, η ποίηση έχει ατέλειωτες ευκαιρίες.
• Ο βιβλιόκοσμος. Και εδώ είναι απέραντο πεδίο. Με τις μηχανές αναζήτησης μπορείτε να βρείτε ατέλειωτα βιβλία, από την ελληνική μυθολογία και την αρχαία γραμματεία μέχρι τα σημερινά καλά βιβλία. Για να μη χάνεστε, καλό είναι να επιλέγετε τις διαδρομές σας, μη χάνετε χρόνο σε σκουπιδοβιβλία…
• Τα πολλά πεδία της επιστήμης. Επιλέξτε αυτά που σας ενδιαφέρουν: ψυχολογία, αστρονομία, βιολογία, οικολογία, κοινωνιολογία κλπ. Εδώ καλό είναι να ασχοληθείτε συστηματικά με έναν επιστημονικό κλάδο. Έχει πολύ ενδιαφέρον η επιστημονική γνώση, η εμβάθυνση σε αυτή και η καλλιέργειά της. Εδώ θα βρείτε ιστοσελίδες από πανεπιστήμια, από ερευνητικά κέντρα, από επιστημονικές ενώσεις. Η επιλογή της πηγής είναι σημαντικό ζήτημα.
• Το πεδίο της φιλοσοφίας. Βρείτε και διαβάστε Προσωκρατικούς, Αριστοτέλη, Πλάτωνα, Καντ, Καρτέσιο, Καμύ, Σαρτρ, Καστοριάδη κλπ. Η φιλοσοφία και ο στοχασμός είναι το πιο προνομιακό έδαφος για τις βαθιές αναζητήσεις μας, για την αυτογνωσία μας, για το περιεχόμενο της ζωής μας, για την καθημερινότητά μας.
• Ο Πολιτισμός, η Παιδεία και η Τέχνη. Εδώ ξεκινάμε από τα Μουσεία, τα Εθνικά Μουσεία και τα εμβληματικά μουσεία. Φοβερή ομορφιά για να περιηγηθείτε τον πολιτισμό σε όλο τον Κόσμο.

Η όλη προσπάθεια θέλει εξάσκηση. Αλλά αξίζει τον κόπο, γιατί δεν σπαταλάτε όχι τον χρόνο μα την ίδια τη ζωή σας, αν αρκείστε στον καταιγισμό των εύκολων πληροφοριών, που τελικά δημιουργούν πνευματικό κενό παρά καλλιεργούν τον ορθολογισμό μας και την κριτική σκέψη μας.

* Ο Νίκος Τσούλιας, πρώην πρόεδρος της Ομοσπονδίας Λειτουργών Μέσης Εκπαίδευσης (ΟΛΜΕ) και νυν Γραμματέας του Τομέα Παιδείας του Κινήματος Αλλαγής

Πατήστε εδώ και δείτε τα 210 προηγούμενα άρθρα του Νίκου Τσούλια