Τις τελευταίες μέρες οι ειδικοί σε θέματα εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ συζητούν έντονα για το πώς θα πρέπει να χειριστεί ο νεοεκλεγείς πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών Τζο Μπάιντεν (Joe biden) το πρόβλημα που λέγεται “Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν”, θεωρώντας ότι τα ζητήματα της Τουρκίας πρέπει να είναι υψηλά στην ατζέντα του.
Και τούτο γιατί όπως είναι γνωστό, τη χρονιά που μας πέρασε ο Ερντογάν εξαπέλυσε πογκρόμ κατά εγχώριων ΜΜΕ, Κούρδων πολιτικών και αντιφρονούντων ακτιβιστών, όπως ο επιχειρηματίας και φιλάνθρωπος Οσμάν Καβαλά, ενώ ώθησε την Τουρκία σε τρεις στρατιωτικές επεμβάσεις στη Συρία, τη Λιβύη και το Ναγκόρνο Καραμπάχ στο πλευρό του Αζερμπαϊτζάν.
Κάποιοι από τους ειδικούς εκτιμούν ότι ο Μπάιντεν θα πρέπει να βρει έναν τρόπο, χειριζόμενος έξυπνα την κατάσταση, να πλησιάσει τον Ερντογάν, ώστε να σταθεροποιήσει το ανατολικό μέρος του ΝΑΤΟ και από την άλλη να μην τον ωθήσει σε έναν ακόμα περισσότερο ασφυκτικότερο εναγκαλισμό από τον Βλαντίμιρ Πούτιν.
Είναι όμως, όντως, υποχρεωμένες οι ΗΠΑ να αντιμετωπίσουν μαλακά την Τουρκία του Ερντογάν; διερωτάται το Forbes.
Ιστορικά ο ρόλος της Τουρκίας για τη δύση ήταν να λειτουργεί ως ανάχωμα ανάμεσα στην Σοβιετική υπέροχη και την πλούσια σε πετρέλαια Μέση Ανατολή και Μεσόγειο. Ομως οι καιροί έχουν αλλάξει, αναφέρει για το Forbes ο Μελίκ Καϊλάν (Melik Kaylan).
Δεδομένου ότι το πετρέλαιο σταδιακά Χάνει τη στρατηγική του σημασία, ακόμα και για την Ευρώπη, η σημασία της Μέσης Ανατολής υποβαθμίζεται και παράλληλα υποβαθμίζεται και ο ρόλος της Τουρκίας και του Ερντογάν ως φρουρού αυτής της κατάστασης. Ακόμη κι η ίδια η σταθερότητα της Τουρκίας μετρά λιγότερο, με μοναδικό εξαγόμενο πρόβλημα τις προσφυγικές ροές, πράγμα που δεν είναι πλέον τόσο μεγάλο. Από την άλλη πλευρά ένας από τους βασικότερους συμμάχους των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή, το Ισραήλ, μπορεί να διαφυλάξει μόνο του την ασφάλεια και τα συμφέροντά του, άρα γιατί η Ουάσιγκτον να αντιμετωπίσει με το γάντι την Άγκυρα;
Οι εχθρικές πολιτικές της Δύσης έναντι της Τουρκίας είναι αλήθεια ότι θα εδραιώσουν τη θέση του Ερντογάν στο εσωτερικό της χώρας του. Από την άλλη, όμως, οι ΗΠΑ και οι Ευρώπη χρησιμοποιούνται συχνά ως «σκιάχτρα» από Τούρκους πολιτικούς, όπως έκανε πρόσφατα ο πρώην πρωθυπουργός Αχμέτ Νταβούτογλου που κατηγόρησε τον Ερντογάν για αδύναμη διπλωματία, που εξυπηρετεί τα συμφέροντα των ΗΠΑ, αντί να ορθώσει σθεναρά το ανάστημά του απέναντί τους, λέει ο αναλυτής του Forbes. «Αυτό που θέλω να πω είναι ότι οι ΗΠΑ, ό,τι κι αν κάνουν, θα είναι αποδιοπομπαίος τράγος για την Τουρκία. Άρα δεν έχουν και πολλά να χάσουν με μια σθεναρή στάση απέναντί της. Από την άλλη εγείρεται το ερώτημα: “αν η Τουρκία δεν είναι τόσο σημαντική από στρατηγικής άποψης, γιατί να μπουν οι ΗΠΑ στη διαδικασία των τιμωρητικών πολιτικών και ποιές θα πρέπει να είναι αυτές;”».
Εκείνο που μπορεί να πονέσει περισσότερο από όλα τον Ερντογάν είναι οι οικονομικές κυρώσεις. Μία ελεύθερη πτώση της τουρκικής οικονομίας θα μπορούσε να κλονίσει το σουλτάνο, όπως αποδείχθηκε όταν ο Ντόναλντ Τραμπ επέβαλε κυρώσεις το 2018 στην Άγκυρα για την υπόθεση της φυλάκισης του Αμερικανού πάστορα Άντριου Μπράνσον, που κατηγορήθηκε για υπόθαλψη τρομοκρατίας. Οι κυρώσεις πυροδότησαν νομισματική κρίση και μια οδυνηρή ύφεση στην οικονομία. Και τίποτε, συνεχίζει ο Καϊλάν, δεν πρόκειται να μεταστρέψει την άποψη της τουρκικής κοινής γνώμης για τις λαϊκιστικές στρατιωτικές του περιπέτειες στο εξωτερικό, όσο η κατάρρευση της οικονομίας. «Ο Ερντογάν διέταξε πρώτα την επιχείρηση στη Συρία και τώρα οι δρόμοι της Τουρκίας είναι κατάμεστοι με απελπισμένους Σύριους πρόσφυγες. Κι αυτό είχε ως αποτέλεσμα να χάσει το κόμμα του τις σημαντικότατες δημοτικές εκλογές στην Κωνσταντινούπολη. Κι ανάλογα με το πως θα εξελιχθούν τα πράγματα οι Τούρκοι είτε θα θυμούνται τους αιώνες της οθωμανικής αυτοκρατορικής ισχύος είτε αντίθετα τη μακρά παρακμή της που κατέστησε προτιμητέο τον απομονωτισμό της Τουρκικής Δημοκρατίας. Ως εκ τούτου, στην ανάγκη οι οικονομικές κυρώσεις θα αποδώσουν κατά του Ερντογάν», σημειώνει.
Εάν εμφανιστεί ένα εντονότερο φλερτ του Ερντογάν με τον Πούτιν, ίσως καταστήσει αναγκαίες αυτές τις κυρώσεις. Αυτό πάντως για να συμβεί είναι αρκετά δύσκολο δεδομένου ότι τα στρατηγικά συμφέροντα της Ρωσίας και της Τουρκίας είναι τόσο αντικρουόμενα, που εύκολα μπορούν να αποσταθεροποιηθούν οι σχέσεις τους. Εξίσου διαμετρικά αντίθετοι είναι κι οι στρατηγικοί στόχοι της Άγκυρας και της Τεχεράνης. Κι αν συνεχίσει ο Ερντογάν την προβολή ισχύος στη Μεσόγειο, ίσως πυροδοτήσει τιμωρητικά μέτρα εναντίον της Τουρκίας, αλλά γι’ αυτό θα χρειαζόταν να κινητοποιήσουν οι ΗΠΑ την παραλυμένη ΕΕ, υπογραμμίζει ο αναλυτής του Forbes. Και καταλήγει: «Η αλήθεια είναι ότι αν ευθυγραμμιζόταν ο Ερντογάν με το ΝΑΤΟ και τα δυτικά συμφέροντα καμία από τις κινήσεις του στο εξωτερικό δεν θα ωθούσε σε σκληρά αντίμετρα, αν και θα τα έφερνε πιο κοντά. Αλλά το κύμα καταστολής στο εσωτερικό [της Τουρκίας] σε συνδυασμό με τον τυχοδιωκτισμό του στο εξωτερικό, οι πύραυλοι S-400, η ενθάρρυνση ισλαμιστικών ομάδων, το φλερτ με το μπλοκ των αυταρχικών καθεστώτων, όλα αυτά προσδίδουν καθεστώς αντιπάλου χώρας στην Τουρκία. Ο Λευκός Οίκος του Μπάιντεν πιθανότατα θα αντιμετώπιζε σθεναρά τον Ερντογάν, αλλά η ανάγκη ανοικοδόμησης θεσμών εξωτερικών υποθέσεων θα τον κρατήσει για λίγο απασχολημένο».
- Διαβάστε το πλήρες άρθρο του Melik Kaylan του αμερικανικό περιοδικού των επιχειρήσεων, Forbes, με θέμα «What Will Biden Do About Turkey’s President Erdogan?» στα αγγλικά, πατώντας ΕΔΩ
