Νίκος Τσούλιας*: Τελικά τι γίνεται με την υποεκπαίδευση των μαθητών;

Μπορούμε πλέον να εξαγάγουμε μερικά συμπεράσματα για την εκπαίδευση που παρέχεται στους μαθητές μας από τον Μάρτιο μέχρι σήμερα. Έχει ήδη αποκτηθεί σημαντική εμπειρία στους εκπαιδευτικούς, στους μαθητές και στους γονείς αλλά και στους πολιτικούς και στους κοινωνικούς θεσμούς της εκπαίδευσης.
Ας δούμε λοιπόν τις – κατά τη γνώμη μου – πιο βασικές παρατηρήσεις, με σκοπό τη διαμόρφωση καλύτερης συνέχειας για τη σχολική μάθηση, έστω και αν δεν ξέρουμε τις γενικότερες συνθήκες της εξέλιξης της πανδημίας.

1. Έχει διαφανεί ότι η εξ αποστάσεως εκπαίδευση κατάφερε και καταφέρνει να κρατήσει υποτυπωδώς το νήμα μιας μορφής μάθησης μεταξύ εκπαιδευτικών και μαθητών, να μην κοπεί εντελώς κάθε μορφή επαφής μεταξύ των βασικών υποκειμένων της θεσμικής γνώσης. Αυτό συνιστά μια θετική αποτίμηση.
2. Καταδείχτηκε με τον πιο απόλυτο τρόπο ότι η εξ αποστάσεως εκπαίδευση όχι μόνο δεν μπορεί να αντικαταστήσει τη φυσική διδασκαλία αλλά και δεν μπορεί να υπηρετήσει αποτελεσματικά ούτε τις επιμέρους και στοιχειώδεις λειτουργίες της φυσικής διδασκαλίας. Ουσιαστικά, η εξ αποστάσεως εκπαίδευση εξαντλείται σε έναν μονόλογο ενός απόμακρου, απρόσωπου εκπαιδευτικού. Αλλά αυτό δεν συνιστά σε καμιά περίπτωση μορφή διδασκαλίας, αφού λείπει κάθε ίχνος στοιχείου αλληλεπίδρασης μεταξύ εκπαιδευτικών και μαθητών και κάθε μορφής σχέσεών των.
3. Έγινε φανερό, αυτό που εξ αρχής γνωρίζαμε, ότι το σχολείο είναι ένας κοινωνικός θεσμός, ο πιο σημαντικός κοινωνικός θεσμός, και δεν μπορεί να αποκτήσει ούτε καν μια κουκκίδα προβολής σε οποιονδήποτε εικονικό κόσμο. Ο ψυχοπαιδαγωγικός του ρόλος, η κοινωνικοποιητική του αποστολή, η καλλιέργεια αξιών, στάσεων και συμπεριφορών και η συνολική πολιτισμική λειτουργία του λείπουν παντελώς από κάθε ψηφιακή αναπαράσταση της εξ αποστάσεως διδασκαλίας.
4. Αποσαφηνίστηκε μια βασική αρχή – τουλάχιστον σε όσους χαρακτηρίζονται από ορθολογισμό και κριτική σκέψη – δηλαδή ότι οι νέες τεχνολογίες οφείλουν να υπηρετήσουν τους σκοπούς της εκπαίδευσης και να προσαρμοστούν προς τούτο και όχι να συμβεί το αντίθετο. Απαιτείται λοιπόν ένα πλαίσιο και ένα σχετικό περιεχόμενο για να τεθεί στο πεδίο της εφαρμογής. Εδώ, οι πολιτικά υπεύθυνοι της πολιτείας “αγρόν ηγόραζαν” και δεν φαίνεται να τους απασχόλησε το θέμα ούτε καν θεωρητικά!
5. Για να παίξουν ουσιαστικό ρόλο οι νέες τεχνολογίες στην εκπαίδευση απαιτούνται:

• • γενικό πολιτικό και εκπαιδευτικό σχέδιο εφαρμογής τους από το Υπουργείο Παιδείας,
  • ουσιαστική επιμόρφωση των εκπαιδευτικών,
  • σχετική ενημέρωση των μαθητών (και των γονέων),
  • εξασφάλιση των τεχνικών υποδομών σε όλους τους μαθητές. Τίποτα απ’ όλα αυτά δεν αντιμετωπίστηκε από την ηγεσία του Υπουργείου.

Αντίθετα, είδαμε προκλητικές εικόνες ωραιοποίησης της όλης κατάστασης εκ μέρους της κυβέρνησης της Ν.Δ. αλλά και εικόνες λαϊκισμού εκ μέρους του ΣΥΡΙΖΑ, που αναλώθηκε σε επιμέρους παραδείγματα, χωρίς να έχει δείξει κάποια ανησυχία για το γενικό και ουσιαστικό πρόβλημα – πέραν των στείρων αντιπολιτευτικών υψηλών τόνων.
Είχαμε και έχουμε τα εξής δεδομένα. Στην περασμένη σχολική χρονιά τα σχολεία ήταν κλειστά από τον Μάρτιο και προς το τέλος λειτούργησαν για λίγο διάστημα. Σε ένα σημαντικό μέρος της χρονιάς δεν έγινε μάθημα. Η διδακτέα ύλη, που τελικά δεν διδάχτηκε, δεν τέθηκε καν σε συζήτηση ως προς την αναπλήρωσή της. Εφέτος, με τις καταλήψεις σε αρκετά σχολεία και με το τρέχον διάστημα της αναστολής της λειτουργίας τους, η όλη μαθησιακή λειτουργία είναι και πάλι ελλιπής.

Εξ όλων αυτών των στοιχείων και μένοντας μόνο σε αυτό που εν μέρει υπηρετήθηκε και υπηρετείται, τη μετάδοση της θεσμικής γνώσης, προκύπτουν τα εξής ερωτήματα.

1. Θεωρείται τελικά ως διδαχθείσα ύλη η “διδαχθείσα” εξ αποστάσεως, ανεξάρτητα από το αν πράγματι υλοποιήθηκε με βάση τις τεχνικές και όχι μόνο δυσκολίες;
2. Τι γίνεται με εκείνους τους μαθητές, που αντικειμενικά δεν μπόρεσαν να έχουν συνολική πρόσβαση στην εξ αποστάσεως διδασκαλία;
3. Δεδομένου ότι είχαμε προσθήκη νέων μορφών ανισοτήτων στην εκπαίδευση, υπάρχει κάποιο προς τούτο σχέδιο αντισταθμιστικής εκπαίδευσης;
4. Η μαθησιακή διδακτέα ύλη σωρευτικά που τελικά δεν διδάχτηκε πέρυσι και δεν θα διδαχτεί φέτος, τι θα απογίνει;
5. Και σε συνέχεια του προηγούμενου ερωτήματος, μπορούν οι μαθητές με αυτές τις ελλείψεις να παρακολουθούν τα μαθήματα της επόμενης τάξης;

Συμπερασματικά, έχουμε μια μορφή θεσμικής υποεκπαίδευσης των μαθητών. Η ηγεσία του ΥΠΑΙΘ δεν ασχολήθηκε καθόλου με το να παρουσιάσει ένα σχέδιο μιας μερικής έστω αντιμετώπισης του προβλήματος. Αντίθετα, τρέχει πίσω από τα γεγονότα και από τις ανάγκες της δημοσιότητας. Είναι αυτό εκπαιδευτική πολιτική για τους σημερινούς δύσκολους καιρούς μας;

* Ο Νίκος Τσούλιας, πρώην πρόεδρος της Ομοσπονδίας Λειτουργών Μέσης Εκπαίδευσης (ΟΛΜΕ) και νυν Γραμματέας του Τομέα Παιδείας του Κινήματος Αλλαγής

Πατήστε εδώ και δείτε τα 93 προηγούμενα άρθρα του Νίκου Τσούλια