Νίκος Τσούλιας*: Αντισταθμιστική εκπαίδευση στους “μαθητές των πίσω θρανίων”,  τώρα!

Το τεχνολογικό πρόβλημα, που δημιουργήθηκε με το σύστημα στήριξης της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης, κατέδειξε με τον πιο εμφαντικό τρόπο την αδυναμία του Υπουργείου Παιδείας. Αλλά αυτή η εξέλιξη ήταν αναμενόμενη και είχε προ πολλού επισημανθεί από πολλούς εκπαιδευτικούς. Και σε κάθε περίπτωση, το πρόβλημα δεν είναι μόνο στην πλατφόρμα webex αλλά στο μη επικαιροποιημένο Σχολικό Δίκτυο, με το οποίο οι κυβερνήσεις ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ πριν και ΝΔ τώρα ούτε καν ασχολήθηκαν μαζί του…
Ωστόσο, δεν είναι το μόνο πρόβλημα. Κατά τη γνώμη μου, ένα ιδιαίτερα κρίσιμο ζήτημα αφορά τους μαθητές που δεν είναι “στην πρώτη γραμμή της μάθησης” για αντικειμενικούς κυρίως λόγους.
Ένα μεγάλο μέρος μαθητών κυρίως του Δημοτικού και του Γυμνασίου αλλά και του Λυκείου όλο αυτό το διάστημα της πανδημίας (και όσο ακόμα διαρκέσει) δεν διδάσκεται αποτελεσματικά τη σχολική γνώση. Και αυτό το μέρος των μαθητών – με κοινωνική αναφορά – είναι κυρίως παιδιά οικογενειών με χαμηλό οικονομικό εισόδημα και με ελλιπές μορφωτικό κεφάλαιο εκ μέρους του στενού περιβάλλοντός τους. Είναι επίσης το ίδιο υποσύνολο μαθητών, που δεν είχε και δεν έχει την ίδια ευχέρεια στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση είτε για τεχνολογικούς λόγους είτε για λόγους αδυναμίας χρήσης των νέων τεχνολογιών. Είναι οι λεγόμενοι “αδύνατοι μαθητές”, οι “μαθητές των πίσω θρανίων”. 
Και αν μέχρι την προ πανδημίας εποχή μιλούσαμε για την ανάγκη αντισταθμιστικής εκπαίδευσης με στόχο την άμβλυνση των κοινωνικών και μορφωτικών ανισοτήτων, τώρα αυτή η ανάγκη καθίσταται απόλυτη εκπαιδευτική προτεραιότητα. Ουσιαστικά, ένα μεγάλο μέρος μαθητών ακόμα και με την πιο ευοίωνη εξέλιξη της πανδημίας θα έχει χάσει τουλάχιστον μισή εκπαιδευτική χρονιά. Η εξ αποστάσεως εκπαίδευση υστερεί ιδιαίτερα σε αυτούς που έχουν μαθησιακά κενά. Θεωρώ ότι αυτή η μορφή εκπαίδευσης υπολείπεται κατά πολύ της παραδοσιακής εκπαίδευσης, ιδιαίτερα όσον αφορά την ad hoc στήριξη των “αδύνατων μαθητών” με την ευχέρεια που είχε ο εκπαιδευτικός μέσα στη σχολική αίθουσα. Σε κάθε περίπτωση, έχουμε μια δεύτερη και προσθετική μορφή ανισότητας.
Η τεχνολογική υποστήριξη αυτών των μαθητών είναι καθοριστικό θέμα. Φυσικά, είναι δύσκολο να γίνει οριοθέτησή τους. Αλλά πρόβλημα υποδομών έχουν σχεδόν όλοι οι μαθητές. Με δεδομένη την τηλεργασία σε μεγάλο μέρος των γονέων τους αλλά και την παράλληλη φροντιστηριακή υποστήριξη μπορεί να απαιτούνται ακόμα και τέσσερις υπολογιστές (2 οι γονείς, 2 οι μαθητές) και αυτό για κάθε ημέρα. Ως εκ τούτου, είναι αναγκαίο να υπάρξει συνολική αντιμετώπιση.  Χωρίς σημαντική οικονομική στήριξη δεν μπορεί η εκπαίδευση να ανταποκριθεί σε ένα πρωτόγνωρα δύσκολο τοπίο.       
Πέραν τούτων, πιστεύω ότι οι εκπαιδευτικοί, που ζουν όλο αυτό το δύσκολο έργο σήμερα, έχουν αποκτήσει σχετική εμπειρία, έχουν ανοίξει νέους δρόμους στη διδασκαλία και στη διαπαιδαγώγηση, για να αμβλύνουν την ένταση του προβλήματος. Μάλιστα η ανταλλαγή απόψεων και ιδεών μεταξύ των εκπαιδευτικών, σε ένα θέμα που δεν υπάρχει σχετική εμπειρία, είναι αναγκαία και έχει πολλαπλασιαστική δυναμική. Τώρα, προκύπτουν εκ των πραγμάτων νέες δυνατότητες και νέες ευθύνες για καινοτομίες και για πειραματισμούς στη διδασκαλία.
Παράλληλα με τη διεκδίκηση ενός συνολικού σχεδίου για τη σχετική επιμόρφωση των εκπαιδευτικών από το Υπουργείο Παιδείας θεωρώ ότι οι ίδιοι οι εκπαιδευτικοί είναι χρήσιμο να δημιουργήσουν ομάδες αυτοεπιμόρφωσης για να αναπτύσσουν όλες τις δυνατότητες της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης. Η δική τους παιδαγωγική ευθύνη προφανώς δεν μπορεί να υποκαταστήσει την πολιτική ευθύνη του ΥΠΑΙΘ.
Αλλά όταν η ηγεσία του δεν έχει σχέδιο για την εξ αποστάσεως εκπαίδευση και την ταυτίζει μόνο με την παροχή πλατφόρμας webex, όταν “δείχνει” συνεχώς τις αντιεκπαιδευτικές επιλογές της και το έλλειμμά της  – όπως η απόπειρα εισαγωγής κάμερας στη σχολική αίθουσα, η ηλεκτρονική ψηφοφορία, η αναγραφή της διαγωγής κλπ -, η συζήτηση δεν αποκτά άλλο περιεχόμενο; Σε κάθε περίπτωση, η διεκδίκηση ομού με τη δημιουργικότητα δίνουν αίγλη στο εκπαιδευτικό επάγγελμα και αναδεικνύουν το μεγαλείο της παιδαγωγικής ευθύνης! 

* Ο Νίκος Τσούλιας, πρώην πρόεδρος της Ομοσπονδίας Λειτουργών Μέσης Εκπαίδευσης (ΟΛΜΕ) και νυν Γραμματέας του Τομέα Παιδείας του Κινήματος Αλλαγής

Πατήστε εδώ και δείτε τα 86 προηγούμενα άρθρα του Νίκου Τσούλια