Από τη μακρινή δεκαετία του 1970, όπου οι εκπαιδευτικοί της δευτεροβάθμιας τουλάχιστον εκπαίδευσης ήταν ακριβοθώρητοι και διορίζονταν αμέσως χωρίς να κάνουν το στρατιωτικό τους ή ακόμα έπαιρναν φοιτητικό δάνειο με μόνη δέσμευση να διοριστούν στο σχολείο τουλάχιστον για 5 χρόνια και χωρίς να επιστρέψουν το δάνειο (!), μέχρι τη σημερινή ημέρα της μαζικοποίησης του εκπαιδευτικού επαγγέλματος με τις στρατιές των αδιόριστων εκπαιδευτικών και αναπληρωτών έχουν αλλάξει πολλά πράγματα στο σχολείο αλλά και στην ελληνική κοινωνία.
Άραγε, ευθύνεται μόνο η μαζικοποίηση του όποιου επαγγέλματος για την υποβάθμισή του; Βέβαια, το εκπαιδευτικό επάγγελμα γνώρισε καλές περιόδους. Είναι κανόνας. Η εικόνα του εκπαιδευτικού συναρτάται με τη γενικότερη εικόνα του σχολείου και με την αντίστοιχη εικόνα της κοινωνικής προβολής του.
Ωστόσο, σήμερα το πορτρέτο του εκπαιδευτικού δεν έχει υποστεί μόνο τις παραμορφώσεις της οικονομικής κρίσης και τις υποβαθμίσεις της δημόσιας εκπαίδευσης. Υφίσταται μια προϊούσα απαξίωση ιδιαίτερα από την πολιτεία. Αν ο μισθός αντανακλά και τη δυναμική ενός επαγγέλματος, πώς μπορεί να αιτιολογηθεί η απαξίωση του εκπαιδευτικού σε εποχές γνωσιοκεντρικές, σε κοινωνίες της μάθησης;
Πώς μπορεί να αιτιολογηθεί ο μισθός της φτώχειας ιδιαίτερα του νέου εκπαιδευτικού, που με το μισθό των 670 ευρώ ζει μακριά από το σπίτι του και μάλιστα αρκετά χρόνια και διδάσκει σε 3 και σε 4 σχολεία στην επαρχία; Όλοι οι νέοι εργαζόμενοι έχουν περίπου τον ίδιο μισθό. Αλλά κανένα άλλο επάγγελμα δεν έχει τόσο μεγάλο ποσοστό (περί το 25%) και για τόσα πολλά χρόνια (ακόμα και για 2 δεκαετίες!) εκτός της οικογένειάς του.
Έχουμε δει σουρεαλιστικές σκηνές από εκπαιδευτικούς που κοιμούνται στα αυτοκίνητά τους και πηγαίνουν σε σπίτια μαθητών τους για να κάνουν μπάνιο ή από εκπαιδευτικούς που μένουν σε αποθήκες. Η απάντησή τους στην όποια απορία μας έχει δοθεί. «Ή θα σπουδάσω τα παιδιά μου ή θα νοικιάσω εγώ διαμέρισμα». Πόσοι και πόσοι εκπαιδευτικοί δεν ταλαιπωρούνται στα νησιά λόγω δυσκολίας εξεύρεσης δωματίων ή προσιτών οικονομικά δωματίων;
Αλλά δεν είναι μόνο η κακή οικονομική πλευρά που επιφυλάσσει η πολιτεία στον εκπαιδευτικό. Κι άλλες φορές η χώρα μας γνώρισε οικονομική κρίση και φτώχεια. Αλλά τότε, για παράδειγμα στην εποχή διακυβέρνησης των Φιλελευθέρων, ο πρωθυπουργός ο Ελευθέριος Βενιζέλος πήγαινε στη σχολική αίθουσα και παρακολουθούσε το μάθημα για να δείξει με αυτή τη συμβολική του κίνηση τη σπουδαιότητα του ρόλου του εκπαιδευτικού. Επιπλέον, η τότε ελληνική κοινωνία συνέδραμε με τη φτώχεια της τον δάσκαλο.
Και σήμερα, τι; Η ηγεσία του ΥΠΑΙΘ διατρέχεται από εχθρότητα απέναντι στους εκπαιδευτικούς και την εκδηλώνει με κάθε ευκαιρία. Τον θεωρεί συντεχνιακό ή συνδικαλιστή (άρα μεμπτό) και …ξεμπερδεύει! Παράλληλα, τροφοδοτεί δημοσιεύματα με έτοιμες συνταγές εμβριθούς ανάλυσης: Οι εκπαιδευτικοί δεν διδάσκουν καλά, κάνουν φροντιστήρια, κάθονται το καλοκαίρι, δεν θέλουν αξιολόγηση κλπ.
Αναρωτιέμαι. Πόσο αντιπαιδαγωγικό πνεύμα υπάρχει για να εκφράζεται τόσο εύκολα κλίμα μίσους; Αναρωτιέμαι. Υπάρχει κάποιος γονέας που δεν θέλει όσο τίποτα άλλο το παιδί του να μάθει γράμματα, να κοινωνικοποιηθεί, να διαπαιδαγωγηθεί, να γίνει καλός άνθρωπος κλπ; Κάποιος εκπαιδευτικός δεν θα το κάνει αυτό;
Υπάρχει ένα απλό μυστικό. Μπορεί ο εκπαιδευτικός να είναι ο βασικός εμψυχωτής των παιδιών και των νέων. Αλλά όντας μια ζωή μαζί με τη νεολαία θέλει κι αυτός ενθάρρυνση, έναν καλό λόγο. Θέλει από την πολιτική ηγεσία να τον βοηθά με όποια μέσα μπορεί. Σήμερα, ο εκπαιδευτικός νιώθει μόνος στο σχολείο. Η ηγεσία του ΥΠΑΙΘ κατόρθωσε το αδιανόητο. Χαρακτήρισε τα αντιπαιδαγωγικά μέτρα της ως παιδαγωγικά!
Αλλά όταν επαναφέρει την αναγραφή της διαγωγής στα απολυτήρια του λυκείου, τι μπορούμε να περιμένουμε; Λαμβάνοντας υπόψη τη σημερινή δύσκολη κατάσταση, ένα ερώτημα γεννιέται. Άραγε είναι δύσκολο να έχουμε πολιτική ηγεσία στην εκπαίδευση που να σέβεται τον εκπαιδευτικό και το ρόλο του;
Φέτος με την Παγκόσμια Ημέρα Εκπαιδευτικών δίνεται με εμφαντικό τρόπο η σπουδαιότητα αυτού του παιδαγωγικού ρόλου με το βασικό πρόταγμα: «Teachers: Leading in crisis, reimagining the future». Γιατί, η ίδια η διδασκαλία είναι μάθημα ζωής. Γιατί, ο εκπαιδευτικός είναι αγωνιστής της ζωής. Διαπαιδαγωγεί τους μαθητές στον ουμανιστικό αξιακό γαλαξία. Τους ενθαρρύνει στην ολόπλευρη ανάπτυξη της προσωπικότητάς τους, στην αυτοπραγμάτωσή τους, στη συλλογική δράση και στην ανάπτυξη κοινωνικών σχέσεων και δεσμών.
* Ο Νίκος Τσούλιας, πρώην πρόεδρος της Ομοσπονδίας Λειτουργών Μέσης Εκπαίδευσης (ΟΛΜΕ) και νυν Γραμματέας του Τομέα Παιδείας του Κινήματος Αλλαγής
Πατήστε εδώ και δείτε τα 72 προηγούμενα άρθρα του Νίκου Τσούλια
