«Την εγγραφή του Ρεμπέτικου στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας ενέκρινε η Διακυβερνητική Επιτροπή της Σύμβασης για τη Διαφύλαξη της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς (UNESCO, 2003).»
Αντιγράφω αυτούσια την τόσο ευχάριστη (και σημαδιακή) ανακοίνωση της 12ης ετήσιας συνεδρίασής της (Jeju Island, Κορέα, 4 με 9.12.2017), ύστερα από τον πλήρη φάκελο υποψηφιότητας που υπέβαλε το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού. Σε εμάς ανακοινώθηκε από τα ΜΜΕ, στις 8 του μηνός Δεκεμβρίου και χαρήκαμε για πολλούς και ποικίλους λόγους.
Πάντα το… έπος τού ρεμπέτικου, ως μουσικό είδος και η περίοδος κατά την οποία εξελίχθηκε, αποτελεί τιμή για τη χώρα και το λαό της. Ο λαός είναι εκείνος που δεν σταμάτησε να στέκεται με ευλάβεια και τη δέουσα αναγνώριση προς το μουσικό αυτό κεφάλαιο της μουσικής μας παράδοσης και κληρονομιάς.
Έχει ειπωθεί επανειλημμένως πως το ρεμπέτικο προέρχεται από τη βυζαντινή υμνωδία. Οι συνθέτες του εντρυφήσανε στο είδος αυτό μέσα στις εκκλησίες και πολλοί απ’ αυτούς, ως ψάλτες, προσάρμοσαν το ύφος των μελωδιών τους σε ένα πλαίσιο κοντινό τής βυζαντινής παράδοσης. Τα συνδετικά στοιχεία του με το δημοτικό παραδοσιακό μας τραγούδι, σε πολλές των περιπτώσεων, είναι καταφανή και αναμφισβήτητα. Έτσι, με την προσαρμογή και του μικρασιάτικου στοιχείου τής. καθ’ ημάς Ανατολής, όπως την εννοούσαν οι γενιές τής παλαιότερης Ελλάδας, οι οποίες, παρόλο τον εξευρωπαϊσμό τής χώρας, δεν μπορούσαν και να απεμπολήσουν τους παραδοσιακούς δεσμούς τους με την Ανατολή, που είχαν άλλωστε ενισχυθεί με την παρουσία των προσφύγων από τη Μικρασία και τον Πόντο.
Το ρεμπέτικο έπαιξε έναν ρόλο που δεν τον είχε υπολογίσει κανείς. Ήταν ο άυλος συνδετικός κρίκος τού έθνους, ο οποίος εγκαταστάθηκε, όχι κατ’ εντολή, ούτε ενισχύθηκε ποτέ από τις εγχώριες εξουσίες, και τα υπουργεία τους… Έμεινε ριζωμένο στις ψυχές για ποικίλους λόγους:
Προφανώς υπάρχουν και άλλα στοιχεία που θα μπορούσαν να προστεθούν σ’ αυτόν τον πρόχειρο κατάλογο.
Όσον αφορά την συνδρομή τού ΥΠΠΟ στην υπαρξιακή πορεία του ρεμπέτικου, αφού θυμίσω πως την πρόταση υποβολής και την καταλληλότητα της αίτησης προς την UNESCO υπέβαλε το ίδιο το ΥΠΠΟ και ορθώς έπραξε, να σημειώσω ότι με εντυπωσιάζει το γεγονός πως, μετά από έναν τουλάχιστον αιώνα ύπαρξης του ρεμπέτικου, η πολιτεία έχει αφήσει την έρευνα για τη μελέτη και τη διάσωση των παλαιών ηχογραφήσεων, στίχων, πρωταγωνιστών, μουσικών, κομπανιών και άλλου υλικού, κυρίως σε ιδιώτες, μελετητές, αρχειοθέτες, συλλέκτες κλπ. Μια τεράστια περιουσία, που ανήκει στον λαό, βρίσκεται στα χέρια ιδιωτών και αυτό έχει πολλές αναγνώσεις.
Ασφαλώς σε μια άνυδρη οικονομική και πολιτική εποχή, κατά την οποία η άυλη τέχνη «εύκολα καίγεται» (όπως τα δάση), το δημόσιο δεν σκέφτεται πως όλοι αυτοί οι αξιόλογοι μελετητές, εν δυνάμει, θα μπορούσαν να είναι αμειβόμενοι, για τις προσπάθειές τους να ανακαλύπτουν, να αξιολογούν και να αρχειοθετούν αυτή την άυλη παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά, όπως χαρακτηρίζεται πλέον αυτό το μουσικό υλικό, ώστε να συγκεντρώνεται σε μια δεξαμενή ήχου! Κι όχι σε πολλές και διαχωρισμένες πηγές. Κάτι δηλαδή σαν τους εξειδικευμένους αρχαιολόγος…
Συγκεκριμένα, θα συναντήσουμε το αρχείο τής Ελληνικής Ραδιοφωνίας, κάποια ερευνητικά Κέντρα και Ιδρύματα με ισχνή κρατική επιχορήγηση, αρκετούς ανεξάρτητους ερευνητές, μελετητές, αρχειοθέτες, ανθρώπους που έφαγαν ολόκληρες περιουσίες για την δημιουργία τού μουσικού τους αρχείου, αναζήτηση με την οποία ασχολήθηκαν επί πολλά χρόνια, συγκεντρώνοντας και διασώζοντας αυθεντικές ηχογραφήσεις στην προσπάθειά τους να. φωτογραφήσουν τον λαϊκό ήχο τής εποχής από το τέλος τού 19ου αιώνα.
Δεν είναι εύκολη μια τέτοια μουσική στοχοπροσήλωση, η οποία επεκτείνεται αναγκαστικά και σε αυτό που λέμε αναζήτηση τής ιστορικότητας προσώπων και γεγονότων που χάνονται μέσα στην αχλή τού χρόνου. Οι παλαιές ηχογραφήσεις μεταφέρουν αυτούσιο τον ήχο, τον χρόνο (μαζί με τα σκρατς από τα αυλάκια τού δίσκου), του συνόλου μουσικής, λόγου (στίχου), οργανικών παιξιμάτων, τρόπου έκφρασης! Λεπτομέρειες, πολλές λεπτομέρειες, οι οποίες συνδέονται με ιστορίες, με συναισθήματα, με πρόσωπα.
Η ενασχόλησή μου με το ρεμπέτικο, ανοίγει πολλούς θεματικούς ορίζοντες και δυσκολεύομαι να τους εξαντλήσω σε τούτο τον διαδικτυακό χώρο. Η αφορμή τής τιμητικής αναγνώρισης του ρεμπέτικου, ικανοποιεί όλους. Ιδιαίτερα εκείνους-ες που διατηρούν και μια κοντινή αισθητική μουσική άποψη. Σε όσους-ες αντιμετωπίζουν την εποχή του, όχι μόνο μουσικά, στιχουργικά, αλλά και ιστορικά, πολιτισμικά.
Το ρεμπέτικο είναι πακέτο. Σύνθεμα πολλών παράλληλων στοιχείων. Το σχετικό μπέρδεμα που υπάρχει με τις πάμπολλες επανεκτελέσεις (πολλές εκ των οποίων, α π α ρ ά δ ε κ τ ε ς), δεν θα σκιάσει την αξιοπρέπεια των παλαιών ηχογραφήσεων, οι οποίες πραγματοποιήθηκαν με πρωτόγονα τεχνικά μέσα, εν καιρώ πολέμων, απαγορεύσεων, διώξεων, φτώχιας, μεταναστεύσεων, ανελευθεριών, σε εποχές ηθικών αγκυλώσεων και άλλων δεινών… Γι’ αυτό και σε… μεταφέρει χρονικά, όταν το ακούς. Διότι το ρεμπέτικο είναι η πιο αυθεντική. φωτογράφηση εποχής. Φωτογραφίζει. για την κάθε γενιά, ένα τοπίο εποχής που είναι χαραγμένο στο συλλογικό υποσυνείδητο όλων των ταξικών και κοινωνικών συλλογικοτήτων.
Συγχωρείστε μου τα όσα δεν είπα περί του θέματος.
*Ο Νότης Μαυρουδής είναι κιθαριστής – συνθέτης
Προηγούμενα άρθρα του
Σύμβολο αντίστασης των γυναικών στο Ιράν κατά των αυστηρών κανόνων του Ιράν έγινε η φοιτήτρια…
Με μεγάλη επιτυχία πραγματοποιήθηκε η εκδήλωση του Δήμου Χαλανδρίου «1940-1950, η μεγάλη δεκαετία», στο πλαίσιο…
Ο επικεφαλής της παράταξης «Χαλάνδρι στο Φως» Χάρης Ρώμας, με ανακοίνωσή του στα μέσα κοινωνικής…
Στο 1ο Γυμνάσιο Βριλησσίων βρέθηκε η κινητή μονάδα του προγράμματος ανακύκλωσης «The Green City». Tο έμπειρο προσωπικό…
Άνοιξε η αυλαία των παιδικών εκδηλώσεων «Σάββατο στη Βιβλιοθήκη 2024-2025», το Σάββατο 2 Νοεμβρίου. Μέχρι…
Πριν ακόμα αρχίσει η φετινή σχολική χρονιά το Υπουργείο Παιδείας είχε αποφασίσει να επιβάλλει συγχωνεύσεις τμημάτων.…