Πώς φθάσαμε από τη μεγάλη συναντίληψη στην ακραία διαφωνία και τι μεσολάβησε για το άδοξο τέλος του δεύτερου γύρου των συνομιλιών του Μοντ Πελεράν;
Από τη μεγάλη συναντίληψη, στην ακραία διαφωνία. Από την ελπίδα, στο ναυάγιο και την αβεβαιότητα. Από το φως, στο σκοτάδι. Τι μεσολάβησε ανάμεσα στις δύο υπαρκτές αυτές καταστάσεις για να φθάσουμε στα δραματικά αποτελέσματα του Μοντ Πελεράν;
Ο Πρόεδρος Αναστασιάδης επιστρέφει στην Κύπρο και θα αξιολογήσει με την πολιτική ηγεσία όλα τα δεδομένα ενώ θα απευθυνθεί και στον κυπριακό λαό, μέσω διαγγέλματος.
Τρεις παράγοντες, κατά την εκτίμησή μας, οδήγησαν στο ναυάγιο του Μοντ Πελεράν.
Το διάλειμμα
Μπορεί ο Πρόεδρος Αναστασιάδης να ικανοποίησε ανάγκες του εσωτερικού μετώπου διακόπτοντας την πρώτη φάση των συνομιλιών για να επιστρέψει στην Κύπρο, το διάλειμμα ωστόσο που έγινε έφερε ανατροπές. Έτσι, ενώ στην πρώτη φάση του Μοντ Πελεράν ο Μουσταφά Ακιντζί εμφανίστηκε ελαστικός αλλά και έτοιμος να κλείσει το κεφάλαιο του εδαφικού, η δική μας πλευρά ήταν αυτή που έχασε την ευκαιρία να κλειδώσει τα πράγματα στη συγκεκριμένη συγκυρία. Πηγές των Ηνωμένων Εθνών έλεγαν ότι ήταν θέμα χρόνου και διάθεσης να κλείσει εκείνη τη στιγμή το εδαφικό και να αποφασιστεί το τελευταίο και καθοριστικό βήμα της πολυμερούς. Υπενθυμίζουμε ότι οι δύο πλευρές έφθασαν κοντά στο ποσοστό εδάφους (28,2 – 29,2%), αλλά και κοντά στον αριθμό αυτών που θα επέστρεφαν. Ο Ακιντζί έφθασε μέχρι τις 74 χιλιάδες και ο Πρόεδρος Αναστασιάδης κατέβηκε στις 90 χιλιάδες. Είναι προφανές πως ο Τουρκοκύπριος ηγέτης έπαιρνε τη συγκεκριμένη στιγμή στους ώμους του τις αποφάσεις, ενώ ο αριθμός της επιστροφής που έδινε παρέπεμπε στην επιστροφή της Μόρφου, χωρίς ωστόσο αυτή να κατονομαστεί.
Ο Πρόεδρος Αναστασιάδης μπορούσε να αρπάξει την ευκαιρία και να σφραγίσει το εδαφικό μαζί με την ημερομηνία σύγκλησης της πολυμερούς διάσκεψης. Δεν το έκανε για δύο λόγους: Ο πρώτος αφορούσε τις παραινέσεις συνεργατών του να περιορίσει τις όποιες αντιδράσεις στο εσωτερικό και να διαφυλάξει την αξιοπιστία του ενόψει δημοψηφισμάτων και ο δεύτερος, και πιο βασικός, ήταν οι αντιρρήσεις που είχε η Αθήνα στον καθορισμό ημερομηνίας για την πολυμερή. Γι’ αυτό και άφησε το Μοντ Πελεράν για να πάει Λευκωσία και Αθήνα.
Η Ελλάδα
Καθόλου βοηθητική δεν αποδείχθηκε τελικά η στάση της Αθήνας και ειδικά του υπουργού Εξωτερικών Νίκου Κοτζιά. Οι συχνές δηλώσεις του κ. Κοτζιά και ο απόλυτος τρόπος με τον οποίο έπαιρνε θέση στο θέμα των εγγυήσεων, ήταν και ο λόγος που ακύρωσαν συνάντηση που θα είχε πριν την πρώτη φάση του Μοντ Πελεράν με τον Τούρκο ομόλογό του Μεβλούτ Τσαβούσογλου. Η δε επιμονή του να αναζητηθεί η χρυσή τομή με την Τουρκία στο θέμα της ασφάλειας και των εγγυήσεων πριν πάνε τα πράγματα στην πολυμερή, εξόργισε την Άγκυρα και προσωπικά τον Ταγίπ Ερντογάν. Έγινε λόγος για «κοροϊδία» από μέρους Τούρκων αξιωματούχων οι οποίοι υποδείκνυαν ότι δεν είναι δυνατό να συγκαλείς διάσκεψη για ένα θέμα που θέλεις να το λύσεις εκ των προτέρων.
Ακόμα και το τελευταίο διήμερο, ο ρόλος της Ελλάδας ήταν καταλυτικός στη διαμόρφωση των εξελίξεων. Ο Πρόεδρος Αναστασιάδης είχε αρκετές τηλεφωνικές συνομιλίες με τον Αλέξη Τσίπρα, ο οποίος όμως πελαγοδρομούσε μεταξύ των όσων προωθούσε ο Κύπριος Πρόεδρος και των όσων ανέτρεπε ο δικός του υπουργός των Εξωτερικών. Έτσι, αν και ο Τσίπρας συμφώνησε με τον Αναστασιάδη, δεν έδειξε διατεθειμένος να τιθασεύσει τον υπουργό του. Γι’ αυτό και όταν πλέον αποφασίστηκαν οι ημερομηνίες της πολυμερούς διάσκεψης (21-22 Δεκεμβρίου), το σκηνικό είχε ανατραπεί. Δεν είναι τυχαίο που ο Ερντογάν δεν έκλεινε συνάντηση με τον Τσίπρα καλώντας τον «να δούμε πρώτα τα αποτελέσματα του Μοντ Πελεράν».
Ο Ακιντζί
Στο πρώτο Μοντ Πελεράν, ο Μουσταφά Ακιντζί εμφανίστηκε ως πραγματικός Κύπριος ηγέτης. Συζήτησε με αποφασιστικότητα και ενώ ήταν εμφανές ότι δεν είχε την εξουσιοδότηση από την Τουρκία, έκανε το επιπλέον βήμα που χρειαζόταν για να διαμορφωθούν θετικές εξελίξεις. Η σχεδόν συναντίληψη στα κριτήρια του εδαφικού ήταν η από μέρους του σπρωξιά της διαδικασίας προς την κορύφωση.
Το διάλειμμα που μεσολάβησε άλλαξε οριστικά, όπως αποδείχθηκε, τη στάση του. Οι πιέσεις στο εσωτερικό αλλά κυρίως οι αυστηρές υποδείξεις της Άγκυρας, τον μετέτρεψαν αυτές τις δύο μέρες σε μια μαριονέτα που εκτελούσε οδηγίες. Και αυτό φάνηκε από την πρώτη στιγμή, όταν ανακοίνωσε πως το απόγευμα (της Κυριακής) δεν μπορούσε να συνομιλήσει γιατί «είχε μια δουλειά». Η κυνική ωστόσο αποκάλυψη της απροθυμίας του να σηκώσει το βάρος, έγινε το βράδυ της Δευτέρας όταν οι πάντες ομολογούσαν πως «είδαν έναν άλλο Ακιντζί» (σχετικό δημοσίευμα ακολουθεί).
Σε βαθμό, μάλιστα, που όποια συνέχεια κι αν δοθεί στη διαδικασία, όποια διέξοδος θα αναζητηθεί, θα είναι τραγικά πληγωμένη καθώς το βράδυ της Δευτέρας δεν οδήγησε μόνο στο αδιέξοδο, οδήγησε και στην απώλεια της χημείας που είχαν μέχρι σήμερα Αναστασιάδης και Ακιντζί.
