Ομιλία Ευάγγελου Βενιζέλου στο 8ο Συνέδριο του ΠΑΣΟΚ

Παρασκευή 14 Μαρτίου 2008

Συντρόφισσες, σύντροφοι, φίλες και φίλοι, το Συνέδριό μας διεξάγεται σε μια χρονική περίοδο ιδιαίτερα δύσκολη για τη χώρα αλλά και για το ΠΑΣΟΚ. Στη χώρα κυριαρχεί η απογοήτευση. Στις εκλογές της 16ης Σεπτεμβρίου η Νέα Δημοκρατία νίκησε, αν και με οριακή κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Το αποτέλεσμα όμως των εκλογών δεν έδωσε απάντηση στη βαθιά κρίση πολιτικής νομιμοποίησης που υπάρχει εδώ και πολύ καιρό. Τους τελευταίους έξι μήνες όλα τα προβλήματα διογκώθηκαν με γεωμετρική πρόοδο. Η Ελλάδα έχει γίνει πια μια ακυβέρνητη πολιτεία. Η κυβέρνηση, ο κ. Καραμανλής προσωπικά - σπάνια, αλλά το κάνει - ψελλίζει ακόμη τη λέξη «μεταρρυθμίσεις». Δεν υπάρχει όμως μεταρρυθμιστικό άλλοθι, κυριαρχεί η απραξία, η καταρράκωση των θεσμών, η ηθική έκπτωση, η αδυναμία διαχείρισης οποιουδήποτε σοβαρού θέματος. Υπάρχει παντελής έλλειψη σχεδίου για όλα τα μεγάλα θέματα, για την παιδεία, για το δημόσιο σύστημα υγείας, δεν υπάρχει ολοκληρωμένη στρατηγική στα εθνικά θέματα. Η οικονομία ήταν κάποτε ένα επιχείρημα για τον κ. Καραμανλή. Τώρα το δημοσιονομικό και διαχειριστικό αδιέξοδο είναι προφανές. Η διεθνής οικονομική συγκυρία είναι βέβαια αρνητική, αλλά η κυβέρνηση δεν μπόρεσε να προετοιμαστεί και δεν μπορεί να κάνει τους αναγκαίους χειρισμούς. Ο κίνδυνος της ύφεσης είναι ορατός, η ανασφάλεια απλώνεται παντού. Και αυτό βέβαια θίγει τα εισοδήματα, προκαλεί ακόμη μεγαλύτερες ανισότητες και αδικίες. Οι φτωχοί νιώθουν πολύ πιο έντονα τη φτώχεια τους, ενώ τα μεσαία εισοδήματα συμπιέζονται διαρκώς. Η τελευταία επιλογή του κ. Καραμανλή να προκαλέσει με το ασφαλιστικό νομοσχέδιο σύγκρουση με το σύνολο των ασφαλισμένων, δηλαδή με το σύνολο της κοινωνίας, είχε ένα στόχο: να πολιτικοποιήσει την ατζέντα. Είναι λογικό ο κ. Καραμανλής να προτιμά την πολιτική σύγκρουση από την παραπολιτική σήψη. Αυτό όμως γίνεται με έναν σχεδόν κυνικό και τυφλό τρόπο, που δείχνει ότι η κυβέρνηση είναι πια σε απόγνωση. Προσπαθεί να αλλάξει το γήπεδο έναντι οποιουδήποτε κόστους. Γι' αυτό θυσιάζει στο βωμό μιας πολιτικής σκοπιμότητας ασφαλιστικά δικαιώματα χωρίς να υπάρχει κανένας δημοσιονομικός ή αναλογιστικός στόχος. Η κυβέρνηση κάνει απλώς μια επίδειξη ταξικής σκληρότητας και δήθεν αποφασιστικότητας. Έτσι εγκαταλείπεται μια ολοκληρωμένη προσέγγιση του ασφαλιστικού συστήματος. Φίλες και φίλοι, το ασφαλιστικό ζήτημα δεν είναι πρόβλημα παροχών αλλά πρόβλημα εσόδων του κοινωνικοασφαλιστικού συστήματος. Το ασφαλιστικό, με βάση τα δημογραφικά δεδομένα μιας κοινωνίας όπως η ελληνική, μπορεί να αντιμετωπιστεί πραγματικά μακροπρόθεσμα μόνον εάν συνδυαστεί με μια ριζική και σύγχρονη μεταρρύθμιση του φορολογικού συστήματος. Το ασφαλιστικό προϋποθέτει τελείως διαφορετική μεταχείριση των επιχειρήσεων εντάσεως εργασίας που προσφέρουν απασχόληση από τις επιχειρήσεις εντάσεως κεφαλαίου. Και βέβαια το ασφαλιστικό πρέπει να συνδυαστεί με μια ριζική αλλαγή στο δημόσιο σύστημα υγείας, που εγκαταλείπεται στην τύχη του, και κυρίως επιτέλους με την οργάνωση του συστήματος πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας. Μια κυβέρνηση, συντρόφισσες και σύντροφοι, που εκφράζει με τόσο καθαρό τρόπο τον κοινωνικό της συντηρητισμό, μια κυβέρνηση που κάνει ωμές ταξικές επιλογές, μια κυβέρνηση που εμπλέκεται διαρκώς σε σκάνδαλα είναι λογικό και αναπόφευκτο να φθείρεται. Το θέμα είναι τι κάνουμε εμείς, τι συμβαίνει με το ΠΑΣΟΚ. Το ΠΑΣΟΚ περνά τις δυσκολότερη φάση της ιστορίας του. Η πλειοψηφία της κοινωνίας, ένα μεγάλο τμήμα προοδευτικών πολιτών αντιμετωπίζει πλέον το ΠΑΣΟΚ ως μέρος του προβλήματος της χώρας και όχι ως παράγοντα επίλυσης του προβλήματος της χώρας. Θεωρεί δυστυχώς το ΠΑΣΟΚ τμήμα του χθες και όχι τμήμα του αύριο. Αμφισβητεί το αν μπορούμε να είμαστε αξιόπιστη εναλλακτική λύση, αμφισβητεί αν είμαστε κάτι διαφορετικό και ιδίως κάτι καλύτερο από τη Νέα Δημοκρατία.

Τα μηνύματα της κοινωνίας, φίλες και φίλοι, είναι ηχηρά και οφείλουμε να τα λάβουμε υπόψη μας, να τα ακούσουμε. Το μεγάλο και επίσημο μήνυμα ήταν το μήνυμα των εκλογών της 16ης Σεπτεμβρίου. Δυστυχώς το μήνυμα αυτό χάθηκε ίσως πίσω από την εσωκομματική διαδικασία του Νοεμβρίου. Από τον Ιανουάριο όμως -όχι από το Νοέμβριο ή το Δεκέμβριο, από τον Ιανουάριο και μετά- όλες οι έρευνες καταγράφουν χωρίς εξαίρεση μία καθαρή τάση που οφείλει να μας ταρακουνήσει.

Στην κοινωνία υπάρχει, παρόλα αυτά, μια σαφής κεντροαριστερή πλειοψηφία, ενώ το ΠΑΣΟΚ έχει βρεθεί στο χαμηλότερο σημείο επιρροής των τελευταίων τριάντα ετών. ’ρα γίνεται κάτι πολύ ενδιαφέρον που πρέπει να το προσέξουμε. Όλοι έχουμε ευθύνη να το προσέξουμε. Ο καθένας βέβαια κρίνεται με βάση τις ευθύνες που αναλογούν στη θέση και το ρόλο του. Βέβαιο είναι ότι όλοι πρέπει να θέσουμε πάνω από το «εγώ» το «εμείς». Και το ΠΑΣΟΚ πρέπει να θέσει πάνω από το κομματικό «εγώ» το εθνικό «εμείς» της χώρας.

Το θέμα δεν είναι, συντρόφισσες και σύντροφοι, να εγκλωβιστούμε και πάλι σε μια παραλυτική εσωστρέφεια. Οι συσχετισμοί, οι μηχανισμοί, η επιστροφή στο παρελθόν δεν έχουν κανένα νόημα, δεν μπορούμε να χάσουμε χρόνο.

Επιλογή μου -το ξέρετε, έχετε δει τα δείγματα- είναι η υπεύθυνη συμβολή στην ενότητα, στην ανανέωση και στη νικηφόρα επαναφορά της παράταξης. Οφείλουμε να δημιουργήσουμε νέες σχέσεις εμπιστοσύνης μεταξύ μας, για να μπορέσουμε να δημιουργήσουμε νέα σχέση εμπιστοσύνης με τους πολίτες.

Για να το πετύχουμε όμως αυτό, πρέπει πριν από οτιδήποτε άλλο να καταλάβουμε και να πούμε με ειλικρίνεια τι είναι αυτό που συμβαίνει στη χώρα, αλλά και στο ΠΑΣΟΚ. Κανείς μας δεν έχει το δικαίωμα να σφυρίζει αδιάφορα και να υποδύεται ότι δεν καταλαβαίνει τι συμβαίνει και ότι δεν υπάρχει πρόβλημα. Πρέπει να παραδεχθούμε το πρόβλημα και να πούμε με καθαρό τρόπο τη θέση μας, να προτείνουμε τη λύση.

Η χώρα λοιπόν βιώνει μια πολύπλευρη κρίση. Καταρχάς μια κρίση πολιτικής αντιπροσώπευσης. Μεγάλα στρώματα της κοινωνίας νιώθουν πολιτικά αποκλεισμένα. Έχουν πια την αίσθηση ότι δεν μπορούν να επηρεάσουν τις πολιτικές αποφάσεις και, ακόμη χειρότερο, ότι οι πολιτικές αποφάσεις δεν αφορούν τη ζωή τους.

Βρίσκεται υπό εξέλιξη μια βαθιά κρίση ηθικής και πολιτικής εμπιστοσύνης. Στην πραγματικότητα κανείς δεν εμπιστεύεται κανέναν σε όλη τη δημόσια σφαίρα της χώρας. Η χώρα έχει περιπέσει σε βαθιά ηθική και όχι απλώς πολιτική και επικοινωνιακή κρίση, που έχει αναγορεύσει τη δημαγωγία, τον εκβιασμό, την απλούστευση, τη διαπόμπευση σε ύπατη αξία.

Η ηθική κρίση συνδέεται και με μια κρίση αξιοπιστίας των ίδιων των δημοκρατικών θεσμών. Η χώρα έχει πια όχι μόνο πολιτικό, αλλά και δημοκρατικό πρόβλημα. Το πολιτικό σύστημα, το δικαστικό σύστημα, το σύστημα επικοινωνίας, όπως εφάπτεται με οικονομικά και παραοικονομικά συμφέροντα, είναι το μεγάλο πεδίο της κρίσης της χώρας.

Το πρόβλημα μάλιστα είναι και πιο πολύπλοκο και πιο βαθύ. Γιατί πίσω από την ηθική, πολιτική και θεσμική κρίση υπάρχει η κρίση του μοντέλου ανάπτυξης της χώρας. Και η πιο έντονη όψη της κρίσης αυτής είναι η κρίση των μεσαίων εισοδημάτων, που γίνονται πια χαμηλά και ανεπαρκή.

Η ακρίβεια είναι και πάλι το καθημερινό άγχος της μέσης ελληνικής οικογένειας. Οι προοπτικές μεγάλων κοινωνικών ομάδων καταρρέουν, ανατρέπονται. Κλονίζεται η βασική παραδοχή ότι η κάθε γενιά θα ζήσει καλύτερα από την προηγούμενη. Διαμορφώνεται ένα εκρηκτικό υπόστρωμα ανασφάλειας και αδικίας. Το αδιέξοδο δεν είναι μόνον πολιτικό, είναι οικονομικό, είναι προσωπικό, είναι οικογενειακό, είναι ψυχολογικό.

Αντίστοιχα όμως είναι τα προβλήματα όλων σχεδόν των ευρωπαϊκών κοινωνιών. Κάποιες ευρωπαϊκές κοινωνίες καταφέρνουν να τα αντιμετωπίσουν καλύτερα. Τι έχουν αυτές που δεν το έχουμε εμείς; Έχουν στα χέρια τους ένα καλύτερο κράτος, που λειτουργεί ως συγκριτικό πλεονέκτημα, λειτουργεί υπέρ της ανάπτυξης και υπέρ της κοινωνικής συνοχής.

Μέσα σε αυτές τις συνθήκες, συντρόφισσες και σύντροφοι, όλοι, ο καθένας με τον τρόπο του, αναζητούν έναν άλλο πολιτικό λόγο, γιατί αντιλαμβάνονται ότι μόνο στο πεδίο της πολιτικής μπορεί να δοθεί λύση. Αν δεν μπορούμε να δώσουμε λύση στο πεδίο της πολιτικής, δεν μπορούμε να δώσουμε λύση ούτε στο πεδίο της κοινωνίας ούτε στο πεδίο της οικονομίας. Η κρίση του ελληνικού πολιτικού συστήματος οφείλεται στο γεγονός ότι ενώ οι πολίτες ζητούν άλλο λόγο, το πολιτικό σύστημα δεν μπορεί να τον προσφέρει αυτό τον άλλο πολιτικό λόγο.

Τριάντα ολόκληρα χρόνια κατίσχυσης των συντηρητικών, των νεοφιλελεύθερων και των αντικρατικιστικών αντιλήψεων έχουν προκαλέσει και μια βαθιά ιδεολογική κρίση στον προοδευτικό χώρο. Τώρα όμως οι πολίτες αντιλαμβάνονται ξανά ότι χρειάζεται ένα λειτουργικό κράτος. Ένα κράτος αντιγραφειοκρατικό, αποκεντρωμένο, αποτελεσματικό, αντικρατικιστικό με βάση τις παλιές αντιλήψεις. Ένα κράτος κοινής λογικής, αξιοκρατίας και διαφάνειας. Ένα κράτος κοινωνικής δικαιοσύνης και περιβαλλοντικής ευαισθησίας.

Δεν υπάρχει κανείς πια στη χώρα που να μην καταλαβαίνει ότι τα πάντα σχετίζονται με το κράτος. Χωρίς κράτος δεν υπάρχει συγκροτημένο μοντέλο ανάπτυξης και ολοκληρωμένο σχέδιο για τη χώρα. Χωρίς κράτος δεν λειτουργούν οι δημοκρατικοί θεσμοί και δεν προστατεύονται τα ατομικά και συλλογικά δικαιώματα.

Χωρίς κράτος δεν υπάρχει προστασία του περιβάλλοντος, χωρίς κράτος δεν υπάρχει προστασία των μεγάλων συστημάτων της δημόσιας υγείας, της δημόσιας παιδείας, της κοινωνικής ασφάλισης. Χωρίς κράτος δεν υπάρχει δυνατότητα αναδιανομής του πλεονάσματος που παράγει η οικονομία.

Χωρίς κράτος δεν αντιμετωπίζονται οι κρίσεις, μικρές και μεγάλες, που απειλούν τον πολίτη, και ιδίως τον πιο φτωχό, τον πιο αδύναμο. Μόνον το κράτος -ας πούμε ξανά τις λέξεις αυτές- μπορεί, συντρόφισσες και σύντροφοι, να εγγυηθεί το γενικό συμφέρον του ελληνικού λαού, που είναι η βάση της πολιτικής και η βάση της δημοκρατίας.

Πώς μπορείς να αντιμετωπίσεις το πρόβλημα των χαμηλών εισοδημάτων, το πρόβλημα των μηνιαίων αποδοχών των 400, 500, 600 €, το πρόβλημα της φτώχειας, το πρόβλημα της ανεπάρκειας των μεσαίων εισοδημάτων; Μπορείς να το αντιμετωπίσεις μόνον μέσα από την αναβάθμιση των δημόσιων αγαθών και την καθαρή οριοθέτηση του δημόσιου χώρου και του δημόσιου συμφέροντος σε σχέση με τον ιδιωτικό χώρο και τα ιδιωτικά συμφέροντα.

Προσέξτε, η δημόσια παιδεία χωρίς επαμφοτερίζουσες θέσεις σε σχέση με το άρθρο 16, η ανασυγκρότηση του δημόσιου συστήματος υγείας, η διάσωση του δημόσιου χαρακτήρα του ασφαλιστικού συστήματος, το δημόσια εγγυημένο επίπεδο αξιοπρεπούς διαβίωσης, δεν είναι λόγια της δεκαετίας του '70 ή του '80, είναι οι ζωτικές ανάγκες των ευρωπαϊκών κοινωνιών του 2010.

Το κράτος δεν είναι μόνον ο μοχλός αναδιανομής, είναι το μεγάλο αναπτυξιακό συγκριτικό πλεονέκτημα, στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και μιας ανοικτής διεθνούς οικονομίας, που προσφέρει ευκαιρίες, αλλά που εκπέμπει διαρκώς απειλές και κινδύνους, χρηματοοικονομικούς, ενεργειακούς, στρατιωτικούς. Οι κίνδυνοι θέτουν υπό απειλή την πραγματική οικονομία και άρα τις συνθήκες ζωής των ανθρώπων που πρέπει να εκφράσουμε και να υπηρετήσουμε.

Οι πολίτες θέλουν ένα κράτος για να συμμετέχει η χώρα στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι. Ένα κράτος ικανό να διαπραγματεύεται, να διεκδικεί, να προετοιμάζεται, να απορροφά. Ένα κράτος που προσφέρει ασφάλεια, εσωτερική ασφάλεια -πρέπει να μιλήσουν οι προοδευτικές δυνάμεις για το πρόβλημα της ασφάλειας- και εξωτερική ασφάλεια.

Ένα κράτος με πλατιά διεθνή θεώρηση, με εθνική στρατηγική που δεν σταματά μόνον στο Κυπριακό, τα ελληνοτουρκικά και το ζήτημα των Σκοπίων, αλλά βλέπει την ευρύτερη περιοχή, το μεγάλο πρόβλημα στα Βαλκάνια, στη Μεσόγειο, στη Μέση Ανατολή.

Ήλθε λοιπόν ξανά η ώρα να μιλήσουμε, συντρόφισσες και σύντροφοι, ως ΠΑΣΟΚ για κεϋνσιανές πολιτικές, να ξαναμιλήσουμε για πλήρη απασχόληση που είναι ρητορικά μόνον στόχος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τα χαρτιά σε όλα τα επίπεδα είναι στη χώρα μας σημαδεμένα. Μοιράζονται άδικα.

’ρα πρέπει να ξαναμοιράσουμε τα χαρτιά δίκαια. Το αίτημα είναι ριζοσπαστική αναδιανομή. Μόνον έτσι μπορούμε να δώσουμε ελπίδα στους νέους ανθρώπους που απογοητεύονται και ανακόπτονται στο ξεκίνημά τους, κι αυτό απαξιώνει το μεγαλύτερο εθνικό κεφάλαιο.

Ριζοσπαστική αναδιανομή σημαίνει πρώτα πολιτική αναδιανομή, νέους όρους συμμετοχής στο πολιτικό γίγνεσθαι και τις πολιτικές αποφάσεις. Σημαίνει αναδιανομή ευκαιριών μάθησης, ευκαιριών πρόσβασης, ευκαιριών ζωής, για να φτάσουμε βέβαια στην αναδιανομή του εισοδήματος, του εθνικού πλεονάσματος.

Προσέξτε πώς διαμορφώνεται το τρίπτυχο. Ανασυγκρότηση του κράτους, υπεράσπιση των δημοσίων αγαθών και του γενικού συμφέροντος και ριζοσπαστική αναδιανομή. Το τρίπτυχο αυτό μπορεί να δώσει νόημα σε μία σύγχρονη προοδευτική πολιτική, σε μια σύγχρονη διακυβέρνηση που εκφράζει την αγωνία και την ελπίδα της μεγάλης κοινωνικής πλειοψηφίας.

Πού βρίσκεται αυτή η μεγάλη κοινωνική πλειοψηφία; Πού βρίσκονται πολιτικά αυτά τα νέα κοινωνικά ρεύματα; Διαπερνούν οριζόντια όλα τα κόμματα, ιδίως όλα τα προοδευτικά κόμματα και υπερβαίνουν τα ρεύματα αυτά το υφιστάμενο κομματικό σύστημα. Πρέπει συνεπώς να ξαναμιλήσουμε με αυτά τα μεγάλα προοδευτικά κοινωνικά ρεύματα.

Αυτήν την καθαρή πολιτική γραμμή και αυτή τη νέα μεγάλη κοινωνική πλειοψηφία οφείλει να εκφράσει το ΠΑΣΟΚ για να αποκτήσει την δυναμική που χρειάζεται. Δεν χρειάζεται, συντρόφισσες και σύντροφοι, να ζαλίζουμε τους πολίτες με υποτιθέμενες «αριστερές» και με υποτιθέμενες «δεξιές» στροφές.

Το ΠΑΣΟΚ υπάρχει ιστορικά και πολιτικά όπως το διαμόρφωσε ο Ανδρέας Παπανδρέου, επειδή εκφράζει όλο αυτό το φάσμα κοινωνικών, ιδεολογικών και πολιτικών δυνάμεων, και δεν το εκφράζει ως ευκαιριακός πολυσυλλεκτικός εκλογικός φορέας, αλλά ως κόμμα-παράταξη. Εάν το ΠΑΣΟΚ παραιτηθεί από αυτό του το χαρακτηριστικό, χάνει τον ιστορικό και πολιτικό λόγο της ύπαρξής του.

’ρα λοιπόν πρέπει να ξαναβρούμε την επαφή μας με την κοινωνία, να ξανασυγκροτήσουμε πολιτικά τη μεγάλη, τη νέα κοινωνική πλειοψηφία που υπάρχει. Απευθυνόμαστε λοιπόν στους φτωχούς, στους άνεργους, στους περιθωριοποιημένους, στους μετανάστες. Δεν τους εγκαταλείπουμε σε επιδοματικές πολιτικές. Τους εντάσσουμε σε ενεργητικές πολιτικές και τους δίνουμε τη δυνατότητα να πιάσουν στα χέρια τους την ευκαιρία της ζωής τους.

Απευθυνόμαστε στα δυναμικά μεσαία στρώματα που στηρίζουν την ανάπτυξη, που δίνουν δουλειά, αλλά που βλέπουν συνεχώς εμπόδια και φραγμούς. Βλέπουν το εισόδημά τους να συμπιέζεται. Θέλουν να νοιώσουν ότι υπάρχει κρατική υποστήριξη, κρατική πολιτική γι' αυτούς.

Απευθυνόμαστε στους φοιτητές, στους bloggers, απευθυνόμαστε στα νέα κινήματα, στους νέους ανθρώπους που έχουν δικαίωμα στη σύγχρονη γνώση, με αντίκρισμα στην αγορά και τους λέμε ότι είμαστε εδώ, παλεύουμε και θα παλεύουμε μαζί τους για το δικό τους δικαίωμα στη ζωή.

Απευθυνόμαστε στους συμβασιούχους των 400, 500 ή 600 ευρώ και τους ομήρους των προγραμμάτων stage.

Απευθυνόμαστε στους συνταξιούχους και ιδίως στους χαμηλοσυνταξιούχους που δεν έχουν άλλες πηγές εσόδων, αυτούς που είναι μόνοι και τους λέμε ότι είμαστε δίπλα τους, να νιώσουν ότι είμαστε η οικογένειά τους.

Απευθυνόμαστε στον αγρότη και του λέμε ότι δεν τον θεωρούμε βάρος για την εθνική οικονομία, κατάλοιπο ενός παλιού μοντέλου ανάπτυξης. Τον θεωρούμε πλεονέκτημα στο πλαίσιο ενός σύγχρονου «πράσινου» μοντέλου ανάπτυξης.

Απευθυνόμαστε σε όλες τις Ελληνίδες και όλους τους Έλληνες που νιώθουν την ανάγκη για αλλαγή, που θεωρούν τον εαυτό τους προοδευτικό, που θέλουν μια ριζοσπαστική πρακτική απάντηση ικανή να δώσει άμεσες πραγματικές λύσεις.

Μ' αυτούς μπορούμε να κάνουμε τη νέα μεγάλη εθνική κοινωνική συμφωνία για δικαιοσύνη, συνοχή, πλήρη απασχόληση, ανασυγκρότηση του κράτους και ριζοσπαστική αναδιανομή, αλλά για να το πετύχουμε αυτό, συντρόφισσες και σύντροφοι, πρέπει να υπάρχουν ορισμένες ηθικές και πολιτικές προϋποθέσεις.

Το μεγάλο πρόβλημα του ΠΑΣΟΚ είναι ηθικό. Ένα κόμμα είναι πολιτικά ηθικό, αξιόπιστο και έντιμο όταν εκφράζει αυθεντικά τις κοινωνικές δυνάμεις που ισχυρίζεται ότι εκφράζει. ’ρα πρώτος στόχος και πρώτη προϋπόθεση είναι η ηθική ανασυγκρότηση του ΠΑΣΟΚ.

Το ΠΑΣΟΚ πρέπει να ξαναβρεί την ηθική και την αξιοπιστία της κοινωνικής ευαισθησίας και της προοδευτικής πολιτικής. Πρέπει να ξαναβρεί τον αρχικό του ριζοσπαστισμό του 1974. Πρέπει να βρει την ηθική της κοινωνικής ευθύνης απέναντι σ' αυτές τις κοινωνικές δυνάμεις. Να βρει τη γνήσια σχέση με το κοινωνικό του ακροατήριο.

Το ΠΑΣΟΚ πρέπει να ξαναβρεί την ηθική και την αξιοπιστία της ριζικής ανανέωσης, του νεωτερικού του προσώπου, του ανανεωμένου και δυναμικού προσώπου που είχε αρχικά και το έχασε.

Το ΠΑΣΟΚ πρέπει να ξαναβρεί την ηθική και την αξιοπιστία της μεγάλης δημοκρατικής παράταξης, που σημαίνει αταλάντευτη υποστήριξη και σεβασμό των δικαιωμάτων και των ελευθεριών των πολιτών.

Το ΠΑΣΟΚ πρέπει να ξαναβρεί την ηθική και την αξιοπιστία της εθνικής αξιοπρέπειας, του ενεργού και ισότιμου ρόλου στην Ευρώπη και στο διεθνές γίγνεσθαι.

Το ΠΑΣΟΚ πρέπει να ξαναβρεί, συντρόφισσες και σύντροφοι, την ηθική και την αξιοπιστία της πολιτικής ευθύνης, χωρίς απλουστεύσεις, χωρίς δημαγωγίες, χωρίς δήθεν ευκολίες, χωρίς παλαιοκομματικά αντιδεξιά αντανακλαστικά που δεν πείθουν τον πονηρεμένο πολίτη. Ο πολίτης θέλει πιο γενναία στάση, τεκμηριωμένο λόγο, ευθύνη, αντιπρόταση.

Μόνον ένα ηθικά ανασυγκροτημένο και αξιόπιστο ΠΑΣΟΚ μπορεί να είναι - προσέξτε το αυτό συντρόφισσες και σύντροφοι - πολιτικά αυτόνομο. Πραγματικά αυτόνομο είναι ένα μεγάλο κόμμα όταν μπορεί να διαμορφώνει την ατζέντα χωρίς να γίνεται η ουρά της «μιντιακής» αντιπολίτευσης.

Αυτόνομο πολιτικά δεν είναι ένα κόμμα που «φλερτάρει» με κάποιους εκδότες εναντίον κάποιων άλλων εκδοτών ανάλογα με συγκυριακές η προσωπικές ανάγκες, αλλά αυτό που έχει θεσμική και σταθερή στάση και μπορεί να γράφει την ημερήσια διάταξη.

Η ηθική αναγέννηση έχει και οργανωτικές προϋποθέσεις. Οι κατακτήσεις της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου που πρέπει να ισχύουν στη χώρα, πρέπει να ισχύουν και στο εσωτερικό του ΠΑΣΟΚ. Το ΠΑΣΟΚ πρέπει να είναι πραγματικά δημοκρατικό, αποκεντρωμένο, ανοιχτό, αξιοκρατικό. Δεν τα λέμε για τους άλλους. Πρέπει να τα λέμε και να τα εννοούμε πριν απ' όλα για τον εαυτό μας.

Συντρόφισσες και σύντροφοι, αν η ηθική ανασυγκρότηση του ΠΑΣΟΚ είναι η πρώτη προϋπόθεση, υπάρχει μια δεύτερη εξίσου σημαντική και αυτή είναι η διατήρηση του πλειοψηφικού χαρακτήρα του ΠΑΣΟΚ. Αυτό είναι ένα θέμα που συζητήθηκε πολύ, αλλά με παράδοξο τρόπο καθ' οδόν προς την 11η Νοεμβρίου.

Σήμερα είμαι βέβαιος ότι όλοι και όλες χωρίς καμία εξαίρεση συμφωνούμε ότι το ΠΑΣΟΚ πρέπει να παραμείνει ένα μεγάλο πλειοψηφικό κόμμα. Μία παράταξη που δεν αρκείται στην αντιπολίτευση, αλλά διεκδικεί την επιστροφή της στην κυβέρνηση για να οδηγήσει τη χώρα σε ένα δρόμο πιο δίκαιο, πιο δημιουργικό, πιο ασφαλή στο όνομα της μεγάλης προοδευτικής κοινωνικής πλειοψηφίας.

Η έννοια της αυτοδύναμης πλειοψηφίας και της ισχυρής κυβέρνησης έχει πληγεί όμως, ας πούμε την αλήθεια, τα τελευταία χρόνια στον ηθικό και πολιτικό της πυρήνα, εξαιτίας της αρνητικής εμπειρίας που προσφέρει η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας, αλλά και εξαιτίας του τρόπου με τον οποίο το ΠΑΣΟΚ διαχειρίζεται το κυβερνητικό του παρελθόν.

Οι συμψηφισμοί, οι αλληλοκατηγορίες, η ισοπέδωση απωθούν τους πολίτες και ιδίως τους νέους. Ο πολίτης θέλει όμως πάντα κυβερνητική σταθερότητα. Δεν θέλει όμως κυβέρνηση αλαζονική, αυτάρεσκη. Θέλει κυβέρνηση κοινοβουλευτικά σταθερή, αλλά πολιτικά ώριμη. Θέλει μια κυβέρνηση σταθερή, αλλά χωρίς μονοκομματική και παλαιοκομματική νοοτροπία.

Ο πολίτης θέλει καθαρή λύση, αλλά άλλου τύπου λύση, άλλης νοοτροπίας και άλλης πρακτικής. ’ρα το ΠΑΣΟΚ πρέπει να είναι ταυτόχρονα κόμμα πλειοψηφικό και κόμμα ικανό να διασφαλίζει τις ευρύτερες δυνατές συναινέσεις και συνεργασίες.

Όλα όμως αυτά έχουν πρακτική αξία αν το ΠΑΣΟΚ πει με έντιμο και σαφή τρόπο ποια είναι η κυβερνητική λύση που προτείνει στους πολίτες μετά τις επόμενες βουλευτικές εκλογές.

Ποιος είναι ο στόχος μας; Ο στόχος ενός κόμματος με την ιστορική διαδρομή, τα κοινωνικά και πολιτικά χαρακτηριστικά του ΠΑΣΟΚ δεν μπορεί παρά να είναι η αυτοδύναμη κοινοβουλευτική πλειοψηφία.

Όχι όμως για να κάνουμε μια από τα ίδια, αλλά για να υπάρξει αυτό που είναι πολιτικά και θεσμικά αναγκαίο προκειμένου να κυβερνηθεί ο τόπος με δίκαιο, διαφανή και αποτελεσματικό τρόπο, με ανατροπές αλλά και με συναινέσεις.

Σε κάθε περίπτωση αν το ΠΑΣΟΚ δεν είναι πρώτο κόμμα στις επόμενες βουλευτικές εκλογές, δεν υπάρχουν οι αριθμητικές και θεσμικές προϋποθέσεις για μία προοδευτική διακυβέρνηση στον τόπο. Αυτό θα πρέπει να απασχολεί με υπεύθυνο και σοβαρό τρόπο και τους φίλους μας του Συνασπισμού.

Είναι, συντρόφισσες και σύντροφοι, αναγκαίο και κρίσιμο να στηρίζεις πολιτικά τις δίκαιες κοινωνικές διαμαρτυρίες και αντιδράσεις. Να εκφράζεις πολιτικά τη δυσαρέσκεια των πολιτών, την αγωνία και την ελπίδα τους για μια καλύτερη ζωή σε μία πιο ανθρώπινη κοινωνία.

Αυτό όμως δεν αρκεί. Υπάρχει κάτι που είναι πολύ πιο δύσκολο. Πρέπει να προτείνεις μια υπεύθυνη, αξιόπιστη, εφαρμόσιμη, εναλλακτική κυβερνητική λύση.

Αν θέλουμε πραγματικά μία άλλη κυβέρνηση στο όνομα της προοδευτικής κοινωνικής πλειοψηφίας που υπάρχει, πρέπει να μπορούμε να βάλουμε στη θέση της σημερινής κυβέρνησης του κ. Καραμανλή μια άλλη κυβέρνηση.

Τι κυβέρνηση όμως; Κοινοβουλευτικά σταθερή, πολιτικά αποφασιστική, προγραμματικά ώριμη, έτσι ώστε οι πολίτες να μη μετανιώσουν λίγο αργότερα για την ψήφο που έδωσαν.

Το ΠΑΣΟΚ οφείλει συνεπώς να αντιμετωπίσει με σεβασμό και περίσκεψη τα μηνύματα που στέλνουν οι πολίτες. Οι πολίτες ούτε ήταν, ούτε είναι, ούτε θα γίνουν εκλογική ιδιοκτησία κανενός κόμματος και κανενός πολιτικού.

Οι πολίτες είναι ελεύθεροι, είναι απογοητευμένοι, είναι αποφασιστικοί. Πρέπει να τους ακούσουμε με προσοχή. Πρέπει να τους μιλήσουμε με ειλικρίνεια και πρέπει να ξανασυμφωνήσουμε μαζί τους.

Υπάρχει όμως, συντρόφισσες και σύντροφοι, και η άλλη πλευρά του πολιτικού φάσματος. Η σχέση του ΠΑΣΟΚ με τη Νέα Δημοκρατία πρέπει να είναι επίσης πάρα πολύ καθαρή.

Η λύση στο πρόβλημα του τόπου δεν μπορεί σε καμιά περίπτωση να είναι μία «συγκυβέρνηση» ΠΑΣΟΚ και Νέας Δημοκρατίας.

Υπάρχουν στη χώρα, στο σύστημα επικοινωνίας και στο πολιτικό σύστημα κάποιοι που πιστεύουν ότι μπορεί να είναι αυτή η λύση εάν δεν προκύψει αυτοδύναμη πλειοψηφία και δεν προκύψει αυτοδύναμη πλειοψηφία ούτε και μετά από επανάληψη των εκλογών με το νέο εκλογικό σύστημα.

Υπάρχουν κάποιοι που πιστεύουν ότι δεν υφίστανται πραγματικές διαφορές ανάμεσα στο ΠΑΣΟΚ και τη Νέα Δημοκρατία. Υπάρχουν κάποιοι άλλοι που πιστεύουν ότι ρήξεις, όταν μάλιστα η κοινωνία αντιδρά απέναντι σε μέτρα που είναι άδικα, μπορεί να γίνουν μόνο όταν υπάρχει ένα μεγάλο κυβερνητικό σχήμα ευρείας κοινοβουλευτικής βάσης.

Πιστεύω, συντρόφισσες και σύντροφοι, στην εθνική συνεννόηση. Πιστεύω ότι πρέπει να υπάρχει ενιαία εθνική στρατηγική με τη συμφωνία όλων ει δυνατόν των κομμάτων. Μπορεί επίσης να υπάρχουν συμφωνίες για τους θεσμούς, για τη διαφάνεια, για κάποια μέτρα αναβάθμισης της δημόσιας παιδείας. Είναι όμως άλλο πράγμα η εθνική συνεννόηση και άλλο πράγμα η στημένη συγκυβέρνηση.

Μια κυβέρνηση τέτοιου τύπου ακυρώνει στην πραγματικότητα τη λειτουργία των δημοκρατικών και κοινοβουλευτικών θεσμών. Λειτουργεί ως μηχανισμός αδιαφάνειας. Ακυρώνει το ρόλο της αντιπολίτευσης. Καθιστά ανεξέλεγκτη την κοινοβουλευτική πλειοψηφία.

Διευκολύνει την παρασκηνιακή διακίνηση των μεγάλων συμφερόντων. Μειώνει τα δικαιώματα των πολιτών. Εκθέτει την κοινωνία σε κινδύνους. Υπονομεύει το κοινοβουλευτικό, δημοκρατικό πολίτευμα. Η αρνητική εμπειρία της κυβέρνησης Ζολώτα είναι νωπή και είναι διδακτική.

Προτείνω με απόφαση του συνεδρίου μας να πούμε καθαρά ότι σε καμία περίπτωση λύση δεν είναι η συγκυβέρνηση ΠΑΣΟΚ - Νέας Δημοκρατίας. Λύση είναι η προοδευτική κυβέρνησης που προτείνουμε και που εκφράζει τη μεγάλη κοινωνική πλειοψηφία.

Συντρόφισσες και σύντροφοι, φίλες και φίλοι, ας ξαναμιλήσουμε επί της ουσίας, ας μιλήσουμε καθαρά, με ειλικρίνεια, σταράτα.

Ας ταυτιστούμε με αξίες. Ας φέρουμε την πραγματική πολιτική στο προσκήνιο. Ας ανακόψουμε την παραπολιτική. Ας πείσουμε τους πολίτες ότι παίρνουμε το μήνυμα τους και καταλαβαίνουμε την αγωνία και τις απαιτήσεις τους.

Βρισκόμαστε στην πολιτική όχι για να διαχειριζόμαστε μετά από κάποια χρόνια την εξουσία. Είμαστε στην πολιτική ως ενεργοί πολίτες που έχουμε αίσθηση δημοσίου καθήκοντος, έχουμε αίσθηση πολιτικής ευθύνης απέναντι στην παράταξη και τον τόπο.

Και έχουμε μια πολύ απλή υποχρέωση απέναντι στον κόσμο της παράταξης. Πρέπει να του δώσουμε ξανά έμπνευση και περηφάνια, αξιοπρέπεια. Δεν πρέπει να αφήνουμε να θίγεται η ιστορική και πολιτική αξιοπρέπεια της παράταξης.

Ας δείξουμε ότι μπορούμε να θέσουμε στόχους. Ας αγωνιστούμε για μια κοινωνία ανθρώπινη, για μια Ελλάδα ασφαλή.

Ας πούμε ξανά ότι εμείς μπορούμε να φωνάξουμε τη λέξη αλλαγή. Ότι έχουμε ξανά αυτό το ηθικό και πολιτικό δικαίωμα.

Γεια σας!