Æïýìå ôçí «¶íïéîç» ôçò Âïóíßáò;
της Μαρßας ΚαρχιλÜκη απü το News247.gr
ΔευτÝρα 10 Öåâñïõáñßïõ 2014
ΒλÝπω και ξαναβλÝπω την εικüνα του φλεγüμενου Προεδρικοý ΜεγÜρου στο ΣαρÜγεβο και προς στιγμÞν νομßζω üτι εßναι ΦλεβÜρης 1994 και πως εßμαι εκεß. Τüτε, τÝτοιες μÝρες, γρÜφτηκε μια απ’ τις πιο μαýρες σελßδες της πολιορκßας της πüλης που Ýμεινε στην Ιστορßα ως “σφαγÞ στην αγορÜ του ΣαρÜγεβο“.
Τüτε, üπως και τþρα, Ýτρεχαν τους τραυματισμÝνους στο νοσοκομεßο Κüσεβο, τüτε, üπως και τþρα, ο κüσμος Þταν θηρßο ανÞμερο, εξοργισμÝνος και θυμωμÝνος με üλους και με üλα. ΣωστÜ θα μου πεις -μα τüτε εßχαν πüλεμο, τþρα üχι. ΣωστÜ -θα σου πω κι εγþ. Θα σου υπενθυμßσω, üμως, üτι η ειρÞνη που Ýφερε στη χþρα η τσαπατσοýλικη συμφωνßα του ΝτÝιτον δεν Ýλυσε τα προβλÞματα του πολÝμου. Ναι, στη Βοσνßα δεν Ýχουν πια πüλεμο. Οýτε ειρÞνη üμως Ýχουν.
Η Βοσνßα μετÜ τον πüλεμο
Η Βοσνßα που προÝκυψε με τη συμφωνßα του ΝτÝιτον εßναι μια περßεργη χþρα με τρεις ΠροÝδρους, δýο οντüτητες, μια πüλη με ειδικü καθεστþς κι Ýναν ¾πατο Εκπρüσωπο.
Οι δýο οντüτητες, δηλαδÞ τα δýο μικρüτερα κρÜτη που τη συναπαρτßζουν, εßναι η ΣερβικÞ Δημοκρατßα Þ Ρεποýμπλικα ΣÝρπσκα (κüκκινες περιοχÝς στο χÜρτη) και η Ομοσπονδßα Þ ΦεντερÜτσια (πρÜσινες, κßτρινες, μπλε περιοχÝς στο χÜρτη) που με τη σειρÜ της χωρßζεται σε 10 καντüνια εκ των οποßων 5 Ýχουν αμιγÞ μουσουλμανικü πληθυσμü (πρÜσινες περιοχÝς στο χÜρτη) 3 αμιγÞ κροατικü πληθυσμü (μπλε περιοχÝς στο χÜρτη) και 2 μικτü κροατο-μουσουλμανικü πληθυσμü (κßτρινες περιοχÝς στο χÜρτη).
ΚÜθε καντüνι Ýχει τη δικÞ του κυβÝρνηση.
Απü τον πüλεμο και μετÜ, το επßσημο üνομα των μουσουλμÜνων της Βοσνßας εßναι “Μπüσνιακ” σε μια προσπÜθεια οýτε να τους χαρακτηρßζει το θρÞσκευμα οýτε να προσδιορßζονται απ’ αυτü.
Η πüλη ΜπρÝτσκο (Brcko) στο βορÜ τελεß υπü ειδικü καθεστþς, διüτι ανÞκει και στη Ρεποýμπλικα ΣÝρπσκα και τη ΦεντερÜτσια: εßναι αυτοδιοικοýμενη και υπÜγεται απευθεßας στην ΟμοσπονδιακÞ κυβÝρνηση του ΣαρÜγεβο.
ΕπικεφαλÞς του κρÜτους εßναι η συλλογικÞ Προεδρßα της Βοσνßας. Τη συγκροτοýν οι τρεις Πρüεδροι. ¸νας ΣÝρβος, Ýνας ΚροÜτης κι Ýνας Βüσνιος. Ο ΣÝρβος εκλÝγεται απ’ τη Ρεποýμπλικα ΣÝρπσκα ενþ ο ΚροÜτης κι ο Βüσνιος απ’ τη ΦεντερÜτσια. Η θητεßα τους εßναι τετραετÞς.
Σ’ üλο αυτü πρüσθεσε και τον ¾πατο Εκπρüσωπο της διεθνοýς κοινüτητας, τον εκπρüσωπο, δηλαδÞ, των χωρþν που συμμετεßχαν στη Συμφωνßα του ΝτÝιτον.
Κι εδþ ακριβþς μπαßνει η ερþτηση κρßσεως: λειτουργεß üλο αυτü; Εννοεßται πως üχι. Η Βοσνßα εßναι Ýνα κρÜτος σε κþμα.
Εκεßνα μÜλιστα που δεν λειτουργοýν καθüλου εßναι τα καντüνια των νυν Βοσνßων, πρþην μουσουλμÜνων, της ΦεντερÜτσια. Γι αυτü και η βßα εκδηλþθηκε κι επικεντρþθηκε στις δικÝς τους μεγÜλες πüλεις: στην Τοýζλα, το ΣαρÜγεβο, τη ΖÝνιτσα, το Μπßχατς.
Μπορεß στη ΜπÜνια Λοýκα, διοικητικü κÝντρο της Ρεποýμπλικα ΣÝρπσκα, να Ýκαναν πορεßα καμιÜ τρακοσαριÜ σÝρβοι, üμως η διαμαρτυρßα τους Þταν απολýτως ειρηνικÞ και δεν εßχε καμßα συνÝχεια.
Η οργÞ και η εκδÞλωση του θυμοý εßναι -για την þρα τουλÜχιστον- αυστηρÜ βοσνιακÞ υπüθεση.
ΕξÞγηση υπÜρχει. Ο Βüσνιος ψηφοφüρος εßναι ο μüνος δßχως ουσιαστικÞ ψÞφο Üρα δßχως φωνÞ. Οι πολιτικοß του εßναι πÜντα οι ßδιοι. ΑνÞκουν σε μια κλειστÞ κÜστα κι ανακυκλþνονται, μÝσω διαφορετικþν συνασπισμþν, στην εξουσßα. Μια διεφθαρμÝνη πολιτικÞ ολιγαρχßα που ζει καλÜ και το μüνο που την ενδιαφÝρει εßναι η διασφÜλιση των προνομßων της σε μια απü τις φτωχÝς χþρες της Ευρþπης üπου ο Ýνας στους τÝσσερις εßναι Üνεργος κι ο μÝσος μισθüς εßναι δεν εßναι 400 ευρþ. Η διαφορÜ, üμως, του Βüσνιου απü τον -επßσης σε Üθλια οικονομικÞ κατÜσταση- ΣÝρβο εßναι üτι εκεßνος μπορεß (και τüχει κÜνει στο παρελθüν) να δεßξει με τη ψÞφο του την πüρτα της εξüδου στους ηγÝτες του.
Το üργιο της βßας ξεκßνησε απü την Τοýζλα -βιομηχανικü κÝντρο κÜποτε. Στους 10.000 αρχικοýς διαδηλωτÝς -απολυμÝνοι και για μÞνες απλÞρωτοι κρατικþν βιομηχανιþν που ιδιωτικοποιÞθηκαν κι Ýβαλαν λουκÝτο- οι οποßοι ζητοýσαν την παραßτηση της τοπικÞς κυβÝρνησης, Βοσνßα - ΤοýζλαγρÞγορα προστÝθηκαν κι Üλλοι κι ακüμη πιο πολλοß κι ακüμη περισσüτεροι. Το μπαμ δε θÝλησε πολý να γßνει, με την οργÞ και το θυμü να ξεσποýν στο σýμβολο της διαφθορÜς, της απραξßας, της αδρÜνειας: το κτßριο της τοπικÞς κυβÝρνησης. Με τον ßδιο τρüπο καταγρÜφηκε το τσουνÜμι του θυμοý και στις υπüλοιπες πüλεις, του ΣαρÜγεβο συμπεριλαμβανομÝνου. Αναμενüμενο -οι πολιτικοß μßλησαν για χοýλιγκαν. Η αλÞθεια, üμως, εßναι πως θορυβÞθηκαν πολý απ’ αυτÞ τη μßνι εξÝγερση, το χειρüτερο ξÝσπασμα βßας απü το τÝλος του πολÝμου και μετÜ. ¹δη οι τοπικÝς κυβερνÞσεις της Τοýζλα και της ΖÝνιτσα παραιτÞθηκαν στο σýνολü τους.
ΒοσνιακÞ ¶νοιξη;
Θα δεßξει. Το βοσνιακü κρÜτος εßναι Ýνα τÝρας και πρÝπει ν’ αλλÜξει. Η αλλαγÞ πρÝπει να ξεκινÞσει απ’ τα καντüνια αλλÜ να μη σταματÞσει εκεß. ΠρÝπει και ν’ απελευθερþσει τη διοßκηση απü την ομηρßα των εθνοτικþν πολιτικþν. Μπüσνιακ, ΣÝρβοι και ΚροÜτες ηγÝτες δεν Ýχουν κοινü üραμα για τη χþρα. Εßκοσι χρüνια μετÜ το τÝλος του πολÝμου λÝνε και προπαγανδßζουν üσα Ýλεγαν πριν απ’ αυτüν και τον προκÜλεσαν: οι Μπüσνιακ τους θÝλουν üλους Μπüσνιακ, οι ΚροÜτες θÝλουν δικÞ τους οντüτητα κι ο ΣÝρβος ηγÝτης Ντüντικ, üπου βρεθεß κι üπου σταθεß, λÝει πως η Βοσνßα δεν Ýχει μÝλλον.
Ο κüσμος üμως λÝει και θÝλει Üλλα.
¸χω φßλους κι απ’ τις τρεις βοσνιακÝς κοινüτητες απ’ τα χρüνια που κÜλυπτα τον εμφýλιο. Ακüμα κι οι πιο ακραßοι μου λÝνε τα ßδια:
"αρκετÜ με τους πολÝμους και τ’ αυτονομιστικÜ -Ýτσι δεν χορταßνεις. ΔουλειÜ, οικονομικÞ και κοινωνικÞ σταθερüτητα. ΑυτÜ θÝλουμε, αυτÜ Ýχουμε ανÜγκη".
Για να δοýμε λοιπüν τι και πüσα απ’ αυτÜ που συνÝβησαν τις τελευταßες μÝρες Ýχουν αντιληφθεß στο σýνολü τους οι ηγÝτες της Βοσνßας. Για να δοýμε, επßσης, πüσα και τι απ’ αυτÜ Ýχει καταλÜβει κι ο διεθνÞς παρÜγων που καλÜ θα κÜνει να μην ξεχνÜ πως η σπßθα εýκολα ανÜβει αλλÜ δýσκολα σβÞνει στα ΒαλκÜνια.
ΦÝτος η Βοσνßα Ýχει εκλογÝς. ΦÝτος, επßσης, συμπληρþνονται 100 χρüνια απü τη δολοφονßα, τον Ιοýνιο του 1914, του Αρχιδοýκα Φραγκßσκου ΦερδινÜνδου της Αυστρßας στο ΣαρÜγεβο που πυροδüτησε τον Α’ Παγκüσμιο Πüλεμο.
Το 2014 εßναι, Ýτσι κι αλλιþς, λοιπüν, πολý σημαντικÞ χρονιÜ για τη Βοσνßα.
Να δοýμε αν θα αποδειχθεß και χρονιÜ – ορüσημο…