του Πάσχου Μανδραβέλη

Πολιτική βία εμφανίστηκε παντού στον κόσμο. Ακόμη και στην Ευρώπη, όπου σε πολλές χώρες αναπτύχθηκε μαύρη ή κόκκινη τρομοκρατία. Ο Δημήτρης Κ. Ψυχογιός στο βιβλίο του «Η πολιτική βία στην ελληνική κοινωνία» (εκδ. Επίκεντρο) περιγράφει τη «μακρά δεκαετία του ’70, που αρχίζει από το 1968 και είναι για την ηπειρωτική Δυτική Ευρώπη η δεκαετία του αριστερισμού, της εξτρεμιστικής αντικοινοβουλευτικής Αριστεράς, σε διαφορετικό βαθμό σε κάθε χώρα και με διαφορετικό τρόπο εμφάνισης. Ομως από τη δεκαετία του ’80 και μετά, ο βίαιος αντικοινοβουλευτισμός αρχίζει να περιθωριοποιείται, οι τρομοκρατικές πρακτικές σταδιακά εγκαταλείπονται...».

Οχι όμως παντού στην Ευρώπη. Υπάρχει πάντα η «ελληνική εξαίρεση». Στη χώρα μας το τρομοκρατικό φαινόμενο επιζεί· ακόμη και σήμερα είναι ενεργές τρομοκρατικές ομάδες: «Πουθενά στην Ευρώπη δεν υπάρχει τόσο μακρά και συνεχής παράδοση ένοπλης δράσης από οργανώσεις της Ακρας Αριστεράς».

Αλλά δεν είναι μόνο αυτή η ιδιαιτερότητα της χώρας μας. «Αυτό που κάνει μοναδική την ελληνική περίπτωση... είναι η διάχυση των βίαιων μορφών διεκδίκησης-διαμαρτυρίας σε ολόκληρη την ελληνική κοινωνία». Η Κερατέα και η Ιερισσός είναι απλώς η κορυφή του παγόβουνου. Οι καταλήψεις σχολείων, πανεπιστημίων, δημόσιων χώρων και υπηρεσιών είναι μόνιμα φαινόμενα στην ελληνική πραγματικότητα, όπως και τα επεισόδια στις διαδηλώσεις. «Ο “δρόμος” ήταν επίσης η λύση για τους αγρότες, τους μεγαλύτερους και πλουσιότερους αγρότες της Θεσσαλίας και της Βοιωτίας, για τις ποδοσφαιρικές ομάδες που δεν ήθελαν να υποβιβαστούν, για τους ιδιοκτήτες φορτηγών και ταξί... και για δεκάδες άλλες κοινωνικές κατηγορίες που νίκησαν το κράτος και υπερασπίστηκαν τα ιδιοτελή τους συμφέροντα και μερικές σπάνιες φορές το δίκιο τους». Το εκπληκτικό είναι ότι «οι εκδηλώσεις που διακόπτουν την κυκλοφορία και κάνουν τη ζωή των Αθηναίων αβίωτη εδώ και δεκαετίες (ή όλων των Ελλήνων στην περίπτωση των τρακτέρ και φορτηγών) και οι καταλήψεις δημόσιων κτιρίων, άσκηση του δημοκρατικού δικαιώματος της συνάθροισης... ακόμη και οι απόπειρες εισβολής στη Βουλή το καλοκαίρι του 2011 “ειρηνικές εκδηλώσεις” χαρακτηρίζονταν από πολιτικούς και δημοσιογράφους...».

Ετήσια επεισόδια

Ένα άλλο μοναδικό χαρακτηριστικό της χώρας μας είναι τα «ένα, δύο, τρία, πολλά Πολυτεχνεία», δηλαδή τα ετήσια βίαια επεισόδια που τώρα γίνονται δύο φορές τον χρόνο: στις 17 Νοεμβρίου και στις 6 Δεκεμβρίου. «Ούτε οι Γάλλοι καταλαμβάνουν κάθε χρόνο τη Σορβόννη ούτε οι Γερμανοί γκρεμίζουν κάθε χρόνο το Τείχος ούτε οι Αμερικανοί καίνε κάθε χρόνο το Λος Αντζελες ούτε οι Τσέχοι επιτίθενται στα κτίρια της πλατείας Βέντσεσλας ούτε οι Ιταλοί ή οι Πορτογάλοι, τέλος πάντων, επαναλαμβάνουν κάθε χρόνο το ίδιο και το ίδιο “εξεγερσιακό γεγονός”, το οποίο γι’ αυτόν τον λόγο χάνει τελικά τη σημασία του και καταλήγει επίδειξη βίας, όπως συμβαίνει στη χώρα μας με τις ετήσιες προσομοιώσεις του Πολυτεχνείου».

Η επιβίωση του τρομοκρατικού φαινομένου και των άλλων εκδηλώσεων βίας για τον κ. Ψυχογιό δεν οφείλεται στην «υλική βάση» της κοινωνίας. «Ποτέ άλλοτε στην ιστορία της Ελλάδας δεν είχαμε μεγαλύτερη περίοδο πολιτικής ομαλότητας και οικονομικής ανάπτυξης σαν αυτή των μεταπολιτευτικών χρόνων – αλλά η ομαλότητα συνοδευόταν από φαινόμενα πολιτικής βίας, που δεν υπάρχουν στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες...».

Επίσης, «ο “δρόμος”, η πολιτική βία στη χώρα μας (όπως και το πελατειακό κράτος και άλλα δεινά) έρχονται από μακριά, δεν είναι γεννήματα της Μεταπολίτευσης που ξεχνούν τη δικτατορία και τη βία του μετεμφυλιακού κράτους», γράφει ο κ. Ψυχογιός. Η Ελλάδα έχει μεγάλη ιστορία εμφύλιων συγκρούσεων και βίας (με μεγαλύτερη αυτή που άσκησε το μετεμφυλιακό κράτος και η χούντα), αλλά αυτό δεν είναι καν το χειρότερο. Η Ελλάδα ηρωοποιεί τη βία· επιμένει να εορτάζει το ξέσπασμά της και όχι το τέλος της· είναι η μόνη χώρα που εθνική της εορτή δεν είναι το τέλος του πολέμου αλλά η ημερομηνία εμπλοκής σ’ αυτόν. Θεωρεί θεμελιωτές του κράτους της τους πολέμαρχους (τους αμφιλεγόμενους Κλέφτες και Αρματολούς) αλλά όχι τους πολιτικούς που το δημιούργησαν.

«Αγωνιστική ερμηνευτική»

Για τον Δ. Ψυχογιό υπάρχουν βαθύτερα αίτια για τη διαιώνιση της βίας στην Ελλάδα, «επειδή αποθεώνεται η πολεμική βία των πραγματικών ή φανταστικών προγόνων μας. Πρόκειται για φαινόμενο που συνδέεται αλλά δεν ταυτίζεται με τον εθνικισμό, αλλά με την αγωνιστική ανάγνωση της Ιστορίας που η Δεξιά αναδεικνύει ως “πολεμική αρετή των Ελλήνων” και η Αριστερά ως “αντιστασιακό ήθος του ελληνισμού”... Η “αγωνιστική ερμηνευτική”, η περιγραφή δηλαδή της (ενιαίας και συνεχούς, προφανώς) ελληνικής ιστορίας ως ηρωικής μακραίωνης πορείας δίκαιων πολέμων εναντίον άδικων εχθρών... ώς τον Πόλεμο του ’40 είναι ενιαία για την Αριστερά και τη Δεξιά – μετά κάθε παράταξη έχει τους δικούς της ήρωες οπλαρχηγούς και στρατηγούς».

«Η αριστερή “αγωνιστική ερμηνευτική” της Ιστορίας είναι υπεύθυνη για τη μεταπολιτευτική ανοχή απέναντι στην τρομοκρατία και στη βία των διαδηλώσεων και των καταλήψεων, που έχουν κοστίσει δεκάδες νεκρούς, ανυπολόγιστες καταστροφές, διέλυσαν το κέντρο της Αθήνας: όλα αυτά ήσαν “δίκαιοι αγώνες”. Η δεξιά “αγωνιστική ερμηνευτική” είναι υπεύθυνη για τα μεταπολιτευτικά εθνικιστικά αδιέξοδα της εξωτερικής πολιτικής και την πρόσφατη ανάδυση και ταχύτατη εξάπλωση της ακροδεξιάς ιδεολογίας και βίας – ύπουλης βίας, που ισχυρίζεται ότι προσπαθεί να αποκαταστήσει τον νόμο και την τάξη...».

«Αυτή η ερμηνευτική περί “αλυσίδας αγώνων”, στην οποία συνεχώς προστίθενται κρίκοι, εξηγεί εν πολλοίς τις “ανυποχώρητες θέσεις” σε θέματα εξωτερικής πολιτικής, τη λογική του “δεν διαπραγματευόμαστε, δεν συμβιβαζόμαστε, δεν υποχωρούμε” για το Αιγαίο ή το “Ονομα” ή για την ΑΟΖ προσφάτως. Καλλιεργείται από τον δημόσιο λόγο, την εκπαίδευση, τα μίντια και τελικά μεταφέρεται στις εσωτερικές πολιτικές συγκρούσεις: ο αντίπαλος γίνεται “εσωτερικός εχθρός”... Η ελληνική πολιτική σκηνή είναι η βιαιότερη της Ευρωπαϊκής Ενωσης... υπεράνω όλων είναι “οι αγώνες”, πολιτικοί, κοινωνικοί, εθνικοί» και όχι τα αποτελέσματα.

Το συμπέρασμα και η συμβουλή ενός ανθρώπου που αγωνίστηκε δυναμικά (με βόμβες) κατά της χούντας, βασανίστηκε και φυλακίστηκε γι’ αυτή τη δράση, έχει μακρά ιστορία στο αριστερό κίνημα, την οποία ακόμη πληρώνει, είναι απλά: «Πρέπει επειγόντως να αποδομήσουμε τη βάρβαρη εθνική αγωνιστική κουλτούρα που παρηγορεί για τη μιζέρια, καλλιεργεί τη βιαιότητα και υποκαθιστά τη δημοκρατική διαπραγμάτευση με το δίκιο του ισχυροτέρου αγωνιστή – κρατικοδίαιτου συνδικαλιστή, διεφθαρμένου πολιτικού ή μαυραγορίτη επιχειρηματία. Η ελληνική πολιτική ιδεολογία είναι εγκλωβισμένη ιδεολογικά στη βία, από την Ακρα Δεξιά στην Ακρα Αριστερά, όλα τα κόμματα αγωνίζονται επικαλούμενα παλαιότερους αγώνες. Ελεος, όχι άλλους αγώνες».