Ôï Ìíçìüíéï, ç óôñïõèïêÜìçëïò êáé ç Ýêñçîç ôçò áêñïäåîéÜò

ÄåõôÝñá 12 Íïåìâñßïõ 2012

Του ΠÝτρου Παπασαραντüπουλου, εκδüτη - δημοσιογρÜφου

Η δαιμονοποßηση του Μνημονßου, που θεωρÞθηκε υπεýθυνο για üλα τα δεινÜ της ΕλλÜδας, σε συνδυασμü με την αποδοχÞ της πολιτικÞς βßας, Ýθρεψε την Üνοδο της ΧρυσÞς ΑυγÞς

Πρüκειται για Ýνα πρωτοφανÝς φαινüμενο. ¸να φιλοναζιστικü κüμμα, η ΧρυσÞ ΑυγÞ, απÝκτησε απü το πουθενÜ σημαντικÞ κοινοβουλευτικÞ εκπροσþπηση στην ΕλλÜδα της κρßσης και μετεκλογικÜ αυξÜνει συνεχþς την επιρροÞ του.

Η εýκολη εξÞγηση εßναι üτι η βασικÞ αιτßα εßναι η οικονομικÞ κρßση. Πρüκειται για Ýνα δημοσιογραφικü στερεüτυπο, που αναπαρÜγεται αβασÜνιστα. Τüτε üμως πþς εξηγεßται üτι χþρες σε κρßση (Ισπανßα, Πορτογαλßα) Ýχουν ανýπαρκτη ακροδεξιÜ, ενþ χþρες με ισχυρÞ οικονομßα (Ολλανδßα, Γαλλßα) Ýχουν ακροδεξιÜ κüμματα με αξιοσημεßωτες επιδüσεις; Πολλοß μελετητÝς του φαινομÝνου Ýχουν επισημÜνει üτι στις περισσüτερες ευρωπαúκÝς χþρες, σε περιüδους κρßσης, η ακροδεξιÜ δεν ενισχýεται πολιτικÜ. ΕÜν αυτü ισχýει, πþς εξηγεßται το «ελληνικü παρÜδοξο»;

Η απÜντηση εßναι üτι η ακροδεξιÜ πολιτικÞ επιτυχßα στη χþρα μας εδρÜζεται σε σýνθετες κοινωνικÝς διεργασßες. Η κρßση στην ΕλλÜδα δεν εßναι απλþς οικονομικÞ. Εßναι μια πολýπλευρη κρßση, οικονομικÞ, πολιτικÞ, κοινωνικÞ και ανθρωπολογικÞ, με την οικονομικÞ διÜσταση να εßναι απλþς η κορυφÞ του παγüβουνου. Στο πλαßσιο αυτÞς της ολüπλευρης κρßσης δημιουργεßται κοινωνικÞ ζÞτηση για ακροδεξιÝς πολιτικÝς. ΠολιτικÞ δυσαρÝσκεια, Ýντονο μεταναστευτικü πρüβλημα, ξενοφοβßα, αναδυüμενος ρατσισμüς, ανασφÜλεια, ανομßα, «χαμÝνοι» της κρßσης.

Ιδßως τα προβλÞματα που Ýχουν προκýψει απü την ανεξÝλεγκτη μετανÜστευση, στην ΑθÞνα και σε Üλλες μεγÜλες πüλεις, δßνουν Ýνα σημαντικü πλεονÝκτημα στην ακροδεξιÜ.

Η πλευρÜ της ζÞτησης (demand-side) της λαúκιστικÞς ριζοσπαστικÞς δεξιÜς πολιτικÞς συγκροτεß τον αναγκαßο βιüτοπο, το εýφορο Ýδαφος για τη δημιουργßα του τÝλειου πλαισßου ανÜπτυξης για τα κüμματα αυτÜ. Εßναι η αναγκαßα αλλÜ üχι και ικανÞ συνθÞκη για την υπερψÞφιση ακροδεξιþν κομμÜτων.

Εδþ Ýρχεται η πολιτικÞ προσφορÜ (supply-side) να ανταποκριθεß στη ζÞτηση. Δýο παρÜμετροι της προσφορÜς Þταν κρßσιμες για την εκλογικÞ επιτυχßα της ΧρυσÞς ΑυγÞς. Η πρþτη Þταν η πüλωση της ελληνικÞς πολιτικÞς ζωÞς την τελευταßα διετßα γýρω απü το δßλημμα μνημüνιο/αντιμνημüνιο. Η λÝξη Μνημüνιο Ýγινε συνþνυμο του απüλυτου κακοý.

Η υποστÞριξη του «Μνημονßου» Ýγινε συνþνυμη της εθνικÞς προδοσßας. Το Μνημüνιο στο συλλογικü υποσυνεßδητο ενοχοποιÞθηκε για üλα τα δεινÜ της ΕλλÜδας. ¹ταν μια φαντασιακÞ απüδραση απü την πραγματικüτητα που επÝτρεψε στην πλειοψηφßα της ελληνικÞς κοινωνßας να επιρρßψει τις ευθýνες της κρßσης στους «εχθροýς», αρνοýμενη τη στοιχειþδη αυτογνωσßα, κρýβοντας το κεφÜλι της στο Ýδαφος üπως η στρουθοκÜμηλος.

Η δεýτερη παρÜμετρος, με Ýντονα πολιτισμικÜ χαρακτηριστικÜ, Þταν μια νÝα «πολιτικÞ κουλτοýρα», που εμφανßστηκε στην ΕλλÜδα της κρßσης.

Πρüκειται για την κοινωνικÞ αποδοχÞ και νομιμοποßηση της κουλτοýρας της βßας. Φαινüμενο που ανÜγεται στις παθολογßες της μεταπολιτευτικÞς πολιτικοποßησης και που απÝκτησε πλειοψηφικÜ χαρακτηριστικÜ στην ΕλλÜδα της κρßσης.

¸τσι διαμορφþθηκαν νοοτροπßες και συμπεριφορÝς βαθýτατα αντιδημοκρατικÝς, με κορýφωση τις κρεμÜλες στην πλατεßα ΣυντÜγματος στις κινητοποιÞσεις των «ΑγανακτισμÝνων» το καλοκαßρι του 2011. Δýο χρüνια πριν η κουλτοýρα της βßας εμφιλοχωροýσε σε αριθμητικÜ ασÞμαντες ομÜδες ακροδεξιþν και ακροαριστερþν γκρουποýσκουλων.

Στην ΕλλÜδα της κρßσης, η πολιτικÞ βßα εßναι κοινωνικÜ αλλÜ και πολιτικÜ αποδεκτÞ συμπεριφορÜ.

Η κρßση στην ΕλλÜδα εßναι πολιτικÞ, κοινωνικÞ, ανθρωπολογικÞ, με την οικονομικÞ διÜσταση να εßναι μüνο η κορυφÞ του παγüβουνου.