Άλλαξε τραγικά το κοινωνικό πρόσωπο της Ελλάδας σε τρία χρόνια

Παρασκευή 7 Σεπτεμβρίου 2012

Του Βασίλη Φουρτούνη, δάσκαλου Αναπληρωματικού αιρετού ΑΠΥΣΠΕ Αττικής

Πριν από δυο περίπου χρόνια, στις 15 Απριλίου 2010, δημοσιεύσαμε άρθρο του καθηγητή Νίκου Αλιβιζάτου, με τίτλο «Η δεύτερη μεταπολίτευση είναι σήμερα δυνατή» θέλοντας να καταδείξουμε ότι η περίοδος της μεταπολίτευσης είχε παρέλθει ανεπιστρεπτί και ότι θα έπρεπε να αντιμετωπιστούν άμεσα τα προβλήματα και να μην κρυφτούν κάτω από το χαλί, όπως γινόταν μέχρι τότε.

Δυστυχώς τίποτα δεν και τώρα η Ελλάδα ζει κοσμοϊστορικές αλλαγές με κυρίαρχη αλλαγή την κατάρρευση του κοινωνικού συμβολαίου της Μεταπολίτευσης. Ανεργία, λιτότητα, ύφεση, μετανάστευση ανέδειξαν νέα προβλήματα και στρεβλώσεις στην ελληνική οικονομία και κοινωνία. Έτσι η νέα μελέτη του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών παρουσίασε μια «άλλη Ελλάδα».

Η βεβαιότητα για συνεχή βελτίωση της οικονομικής κατάστασης των Ελλήνων ακυρώθηκε τα τρία τελευταία χρόνια. Τα έσοδα των εργαζομένων μειώθηκαν κατά 13,2 δισ. ευρώ. Περίπου 900 θέσεις εργασίας χάνονται καθημερινά στην Ελλάδα. Η λιτότητα και η ύφεση ανέδειξαν νέα προβλήματα και στρεβλώσεις της ελληνικής οικονομίας. Ολιγοπώλια, κλειστά επαγγέλματα, υπερτροφικό και μη παραγωγικό κράτος, αναποτελεσματική δημόσια διοίκηση, γραφειοκρατία και διαφθορά, στρεβλό παραγωγικό μοντέλο, υψηλές ασφαλιστικές εισφορές, χαμηλή παραγωγικότητα είναι ορισμένες από αυτές.

«Αναμφισβήτητα η πιο εντυπωσιακή και δραματική συνέπεια της πολύπλευρης κρίσης που αντιμετωπίζει η χώρα από το 2009 είναι η κατάρρευση του κοινωνικού συμβολαίου που είχε συνομολογηθεί την περίοδο της Μεταπολίτευσης ανάμεσα στα δύο κόμματα που εναλλάσσονταν στην εξουσία και τα μικρομεσαία στρώματα (δημόσιοι υπάλληλοι, επαγγελματίες, μικροϊδιοκτήτες)». Σε αυτό το συμπέρασμα καταλήγουν οι ερευνητές του ΕΚΚΕ.

Η κούρσα της ανεργίας                                                                                                       

Στην Ελλάδα παρατηρείται η υψηλότερη μείωση της απασχόλησης και η μεγαλύτερη αύξηση της ανεργίας ανάμεσα στις χώρες της ΕΕ. Περίπου 900 θέσεις εργασίας χάνονται καθημερινά στην Ελλάδα. Είναι ενδεικτικό ότι ο αριθμός μόνο των μακροχρόνια ανέργων το 2011 ήταν μεγαλύτερος από τον αριθμό του συνόλου των ανέργων το 2009.

Σημειώνεται σημαντική μείωση της απασχόλησης σε όλους τους τομείς της οικονομίας, μείωση της πλήρους απασχόλησης και επέκταση των ευέλικτων μορφών επισφαλούς εργασίας.

Η ανεργία στο 23,1% (η δεύτερη μεγαλύτερη μετά την Ισπανία) κρύβει κοσμοϊστορικές αλλαγές, σύμφωνα με τη μελέτη του ΕΚΚΕ. Από το 1991 ως το 2008 η απασχόληση αυξανόταν και η ελληνική οικονομία είχε δημιουργήσει σχεδόν 1 εκατομμύριο θέσεις εργασίας. Από αυτές το 1/3 χάθηκε σε ένα χρόνο κατά την περίοδο 2010-2011 (323.600 άνεργοι).

«Δεν φαίνεται να υπάρχει ελπίδα, όνειρο για το αύριο. Το σήμερα και αυτό θέλω να τελειώσει. Με «σκάβει» το στομάχι μου. Ξέρεις τι είναι να είσαι άνεργος, να έχεις χρέη, να έχεις ανοιχτεί στις τράπεζες και να μην έχεις τα απαραίτητα;» δηλώνει ένας 48χρονος στους ερευνητές του ΕΚΚΕ.

«Με φιλοξενεί το παιδί μου και νοικιάζω το διαμέρισμα το δικό μου για να πληρώσω την τράπεζα. Με βοηθούν και φίλοι» προσθέτει μια γυναίκα κοντά στην ηλικία των 60.

Σύμφωνα με το ΕΚΚΕ στην Ελλάδα ο ρόλος της οικογένειας και των άτυπων δικτύων είναι πολύ σημαντικός στο σύστημα κοινωνικής προστασίας. Ετσι λοιπόν η οικογένεια και το στενό περιβάλλον επωμίζονται το κύριο βάρος των κοινωνικών και οικονομικών προβλημάτων, δρώντας προστατευτικά προς άτομα που έχουν ανάγκη.

Η απώλεια του εισοδήματος

Γύρω τα 13,2 δισ. ευρώ έχασαν οι Έλληνες εργαζόμενοι λόγω των περικοπών που έγιναν τα τελευταία δυόμιση χρόνια. Το ΑΕΠ των Ελλήνων έπεσε -15% την περίοδο 2008-2011, στο οποίο αναμένεται να προστεθεί ένα επιπλέον -5,5 - 6% το 2012.

Η ελληνική αγορά εργασίας άλλαξε ριζικά: Η καλπάζουσα ανεργία, η δραματική αύξηση των επισφαλών μορφών απασχόλησης, η ανασφάλιστη εργασία, η μη καταβολή δεδουλευμένων, η μεγάλη καθυστέρηση καταβολής μισθών στους εργαζομένους, η δραστική μείωση των αμοιβών και η κατάρρευση του συστήματος συλλογικών διαπραγματεύσεων είναι μερικές από τις αλλαγές.

Οι μισθοί μειώθηκαν και αναμένεται να μειωθούν κατά μέσο όρο στο -26% την περίοδο 2010-2013 ενώ δραματική ήταν η μείωση του κατώτατου μισθού στα 426,64 ευρώ για νεοπροσλαμβανόμενους νέους άνω των 25 ετών η οποία συμπαρέσυρε προς τα κάτω και το επίδομα ανεργίας στα 359,97 ευρώ. Όλα αυτά είχαν ως συνέπεια να μειωθεί η αγοραστική δύναμη των μισθών.

Η μερική απασχόληση, η προσωρινή απασχόληση και η εκ περιτροπής απασχόληση επεκτείνονται συνεχώς. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΣΕΤΕ για το πρώτο τετράμηνο του 2012 σχεδόν ένας στους δύο νεοπροσλαμβανόμενους εργαζόμενους απασχολείται πλέον με μερική ή εκ περιτροπής απασχόληση.

Η Λερναία Ύδρα του κράτους

Οι στρεβλώσεις της ελληνικής οικονομίας είναι τόσο πολλές που η χώρα μας κατατάσσεται 96η επί 144 χωρών, έχοντας υποχωρήσει κατά έξι θέσεις σε σχέση με το 2011. Η φθίνουσα ανταγωνιστικότητα της χώρας οφείλεται στα ολιγοπώλια και στα κλειστά επαγγέλματα, στο υπερτροφικό και αντιπαραγωγικό κράτος, στη γραφειοκρατία και στη διαφθορά, στο στρεβλό παραγωγικό μοντέλο, στην τεχνολογική υστέρηση και στην έλλειψη καινοτομίας, στην πλασματική αύξηση του ΑΕΠ που στηριζόταν σε δανεισμό, στο ανατιμημένο ευρώ, στο ασταθές φορολογικό πλαίσιο, στις υψηλές ασφαλιστικές εισφορές, στη χαμηλή παραγωγικότητα (70% εκείνης στην ευρωζώνη).

Τι πρέπει να γίνει

Η μελέτη του ΕΚΚΕ προτείνει λύσεις για την αλλαγή αυτών των τραγικών δεδομένων:

«Η κρίση, εκτός από τις οδυνηρές συνέπειές της, αποτελεί μια ευκαιρία να απαλλαγεί η χώρα από τα βαρίδια του παρελθόντος που την οδήγησαν στην παρακμή και την απαξίωση, να σπάσουν κατεστημένα συμφέροντα δεκαετιών, να καταδικαστούν πρακτικές ιδιοτέλειας και καιροσκοπισμού ώστε να αναπνεύσουν οι δυνάμεις της δημιουργίας, του ορθού λόγου και του συλλογικού συμφέροντος. Αρκεί να υπάρξει ένα εθνικό σχέδιο που θα συναρθρώνει όλα αυτά τα προτάγματα και θα απελευθερώσει τις σχολάζουσες δυνάμεις της χώρας» τονίζει η έρευνα του ΕΚΚΕ.