Ç ÁðïêÜëõøç ðëçóéÜæåé
ÓÜââáôï 19 ÌáÀïõ 2012
Ðïë Êñïýãêìáí, New York Times, ÂÇÌÁ
Αßφνης, εýκολα διαπιστþνουμε üτι το ευρþ -αυτü το μεγαλοπρεπÝς, ατελÝς πεßραμα νομισματικÞς Ýνωσης χωρßς πολιτικÞ Ýνωση- μπορεß να διαλυθεß. Δεν μιλÜμε για μακροχρüνια προοπτικÞ. Θα μποροýσε να καταρρεýσει με εκπληκτικÞ ταχýτητα, σε διÜστημα μηνþν. Και το κüστος, τüσο οικονομικü üσο και πολιτικü, θα εßναι τερÜστιο.
Αυτü δεν εßναι απαραßτητο να συμβεß. Το ευρþ (Þ τουλÜχιστον το μεγαλýτερο μÝρος του) θα μποροýσε να σωθεß. Προûπüθεση üμως εßναι οι ευρωπαßοι ηγÝτες, ιδßως στη Γερμανßα και στην ΕυρωπαúκÞ ΚεντρικÞ ΤρÜπεζα (ΕΚΤ), να αρχßσουν να ενεργοýν πολý διαφορετικÜ απ' üτι τα τελευταßα χρüνια. ΠρÝπει να σταματÞσουν να ηθικολογοýν και να αντιμετωπßσουν την πραγματικüτητα. Να σταματÞσουν να κωλυσιεργοýν και, για μια φορÜ, να προκαταλÜβουν τα γεγονüτα.
ΜακÜρι να μποροýσα να πω üτι εßμαι αισιüδοξος.
¼ταν γεννÞθηκε το ευρþ, Ýνα κýμα αισιοδοξßας σÜρωσε την Ευρþπη - και αυτü, üπως αποδεßχτηκε, Þταν το χειρüτερο που θα μποροýσε να συμβεß. ΧρÞμα Ýπεσε στην Ισπανßα και Üλλες χþρες, οι οποßες τüτε φÜνταζαν σαν ασφαλεßς επενδýσεις. ΑυτÞ η πλημμýρα κεφαλαßου τροφοδüτησε τερÜστιες φοýσκες ακινÞτων και τερÜστια εμπορικÜ ελλεßμματα. Με την οικονομικÞ κρßση του 2008, η πλημμýρα υποχþρησε προκαλþντας σοβαρÞ ýφεση στις ßδιες χþρες που ανθοýσαν νωρßτερα.
Σε εκεßνο το σημεßο, η Ýλλειψη πολιτικÞς Ýνωσης στην Ευρþπη αποδεßχτηκε σοβαρü μειονÝκτημα. Η Φλüριντα στις ΗΠΑ και η Ισπανßα εßχαν αμφüτερες φοýσκες ακινÞτων. ΑλλÜ üταν εκεßνη της Φλüριντας Ýσκασε, οι συνταξιοýχοι δανειολÞπτες μποροýσαν να συνεχßσουν να βασßζονται στο üτι θα Ýπαιρναν τις επιταγÝς της ΚοινωνικÞς Πρüνοιας και Περßθαλψης απü την ΟυÜσινγκτον. Στην Ισπανßα δεν υπÜρχει παρüμοια υποστÞριξη. Γι' αυτü η σκασμÝνη φοýσκα εξελßχθηκε σε δημοσιονομικÞ κρßση.
Η απÜντηση της Ευρþπης Þταν η λιτüτητα: Üγριες περικοπÝς δαπανþν σε μια προσπÜθεια να ηρεμÞσουν οι αγορÝς ομολüγων. ¼μως, üπως θα σας Ýλεγε κÜθε συνετüς οικονομολüγος, οι περικοπÝς αυτÝς εμβÜθυναν την ýφεση των δοκιμαζüμενων οικονομιþν της Ευρþπης, πρÜγμα που υπονüμευσε περαιτÝρω την εμπιστοσýνη των επενδυτþν και οδÞγησε σε αυξανüμενη πολιτικÞ αστÜθεια.
Και τþρα Ýρχεται η στιγμÞ της αλÞθειας.
Η ΕλλÜδα εßναι, προς το παρüν, το επßκεντρο. Οι ¸λληνες ψηφοφüροι, δικαßως εξοργισμÝνοι με τις πολιτικÝς που προκÜλεσαν ανεργßα 22% -Üνω του 50% στους νÝους -, στρÜφηκαν εναντßον των κομμÜτων που επÝβαλαν αυτÝς τις πολιτικÝς. Και επειδÞ ολüκληρο το ελληνικü πολιτικü κατεστημÝνο εξαναγκÜστηκε ουσιαστικÜ να υιοθετÞσει μια καταδικασμÝνη οικονομικÞ ορθοδοξßα, το αποτÝλεσμα Þταν η Üνοδος των εξτρεμιστþν. ¼,τι και να συμβεß στις επüμενες εκλογÝς, το παιχνßδι Ýχει τελειþσει: η ΕλλÜδα δεν μπορεß να συνεχßσει τις πολιτικÝς που απαιτοýν οι Γερμανßα και η ΕΚΤ.
Και τþρα λοιπüν τß;
Στην ΕλλÜδα, üλο και περισσüτεροι καταθÝτες αποσýρουν τα χρÞματÜ τους απü τις τρÜπεζες αναμÝνοντας μια πιθανÞ ελληνικÞ Ýξοδο απü το ευρþ. Η ΕΚΤ χρηματοδοτεß, στην πραγματικüτητα, την απüσυρση των καταθÝσεων δανεßζοντας στην ΕλλÜδα τα απαιτοýμενα ευρþ. Αν και εφüσον η ΕΚΤ αποφασßσει üτι δεν μπορεß να συνεχßσει να δανεßζει, η ΕλλÜδα θα αναγκαστεß να εγκαταλεßψει το ευρþ και να ξανατυπþσει το δικü της νüμισμα.
Η απüδειξη αυτÞ üτι η πορεßα με το ευρþ εßναι αναστρÝψιμη, θα οδηγÞσει με την σειρÜ της σε απüσυρση των καταθÝσεων απü τις ισπανικÝς και ιταλικÝς τρÜπεζες. Η ΕΚΤ θα κληθεß και πÜλι να αποφασßσει αν θα παρÜσχει χρηματοδüτηση. Αν αρνηθεß, το ευρþ συνολικÜ θα καταρρεýσει.
Η χρηματοδüτηση üμως δεν εßναι αρκετÞ. Η Ιταλßα και, ιδßως, η Ισπανßα πρÝπει να αποκτÞσουν ελπßδα - Ýνα οικονομικü περιβÜλλον στο οποßο θα Ýχουν προοπτικÝς εξüδου απü την λιτüτητα και την ýφεση. ΡεαλιστικÜ, Ýνα τÝτοιο περιβÜλλον θα προκýψει αν η ΕΚΤ εγκαταλεßψει την μονομανßα της με την σταθερüτητα των τιμþν, δεχθεß και, μÜλιστα, ενθαρρýνει αρκετÜ χρüνια με πληθωρισμü 3% Þ 4% στην Ευρþπη (κι ακüμη παραπÜνω στη Γερμανßα).
Τüσο οι τραπεζßτες της ΕΚΤ üσο και η Γερμανßα απεχθÜνονται αυτÞ την ιδÝα, αλλÜ εßναι ο μοναδικüς τρüπος για να σωθεß το ευρþ. Τα τελευταßα 2,5 χρüνια, οι ευρωπαßοι ηγÝτες αντιμετþπισαν την κρßση με ημßμετρα που αγορÜζουν χρüνο, τον οποßο üμως δεν εκμεταλλεýτηκαν. Τþρα ο χρüνος τελειþνει.
Θα σταθεß λοιπüν η Ευρþπη στο ýψος των περιστÜσεων; Ας το ελπßσουμε και üχι γιατß τυχüν κατÜρρευση του ευρþ θα Ýχει αρνητικÝς επιπτþσεις παγκοσμßως. Το μεγαλýτερο κüστος θα εßναι πολιτικü.
Η αποτυχßα του ευρþ ισοδυναμεß με τερÜστια Þττα του ευρωπαúκοý οικοδομÞματος. Θα Ýχει επßσης τις ßδιες επιπτþσεις που η αποτυχßα της λιτüτητας Ýχει στην ΕλλÜδα, κηλιδþνοντας τα μεγÜλα κüμματα και ενδυναμþνοντας τους εξτρεμιστÝς.
¼λοι μας Ýχουμε συμφÝρον να επιτýχει η Ευρþπη, üμως εξαρτÜται απü τους ßδιους τους Ευρωπαßους να επιτýχουν. Ολüκληρος ο κüσμος περιμÝνει να δει αν θα ανταποκριθοýν στο Ýργο αυτü.