Δευτέρα 21 Νοεμβρίου 2011

του Ross Douthat από την The New York Times

Οι ψίθυροι για εξαναγκασμό του Μπαράκ Ομπάμα σε παραίτηση ξεκίνησαν στο Βερολίνο και στο Πεκίνο. Επειτα από την απώλεια των τοπικών εκλογών στο μέσο της θητείας της, ξέσπασαν φήμες ότι μια κυβέρνηση τεχνοκρατών θα αναλάβει την εξουσία στην Αμερική, για να σώσει τη χώρα από την κρίση χρέους και τον κόσμο από την ύφεση.

Καθώς οι διαπραγμαστεύσεις για το χρέος τελμάτωσαν από το καλοκαίρι, ένας διεθνής συνασπισμός - με επικεφαλής τη Γερμανία, την Κίνα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο - άρχισε να εργάζεται στο παρασκήνιο για να διευκολύνει την έξοδο του Ομπάμα από το Λευκό Οίκο. Η υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας ήταν το τελικό χτύπημα: ο πρόεδρος είχε χάσει την εμπιστοσύνη του έναντι της παγκόσμιας σκιώδους κυβέρνησης και η διακυβέρνησή του δεν είχε πλέον περαιτέρω μέλλον.

Μέσα σε λίγες ημέρες, χάρη σε κάποιες ασυνήθιστες συνταγματικές μεθοδεύσεις, ο Ομπάμα παραιτήθηκε από την προεδρία και ο Μάικλ Μπλούμπεργκ προσεκλήθη για να ορκιστεί στο αξίωμα. Με τις συγκεκαλυμένες απειλές του Πεκίνου κατά του νομίσματός μας να κλιμακώνονται, το Κογκρέσο δεν είχε άλλη επιλογή από το να αναθέσει την οικονομία της χώρας σε στη διακομματική «Συμμορία των 6» της Γερουσίας, η οποία συμφώνησε να δεχθεί κινεζική και γερμανική «εποπτεία» στις διαπραγματεύσεις που θα έκανε. Εν τω μεταξύ στην Ευρώπη και στην Ασία υπάρχει μια όλο και διευρυνόμενη συναίνεση ότι μόνο ένα πράγματι παγκόσμιο υπερκράτος θα μπορούσε να αποτρέψει τη μετάδοση της κρίσης χρέους...

Για τους Αμερικανούς το σενάριο που μόλις επινόησα αποτελεί αποκύημα μιας παρανοϊκής φαντασίας. Ένα είδος μιας εφιαλτικής Νέας Παγκόσμιας Τάξης, που στοιχειώνει τον ύπνο όσων βασανίζονται από συνωμοσιολογίες πραξικοπημάτων και εμμονές της Τριμερούς Επιτροπής (της φοβερής και τρομερής Trilateral Commission).

Αλλά για τους κατοίκους της Ιταλίας και της Ελλάδας, οι οποίοι μόλις είδαν τις δημοκρατικώς εκλεγμένες κυβερνήσεις τους να ανατρέπονται υπό την πίεση των αγορών, των γραφειοκρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των ηγέτες τρίτων κρατών, το σενάριο αυτό απεικονίζει την ψυχρή πραγματικότητα της πολιτικής του 21ου αιώνα. Η Δημοκρατία μπορεί να είναι ωραία θεωρητικώς, αλλά σε περίοδο κρίσης είναι οι τεχνοκράτες εκείνοι που βγάζουν τα κάστανα απ' τη φωτιά. Η εθνική κυριαρχία είναι επίσης μια όμορφη ιδέα, αλλά η επιβίωση του κοινού ευρωπαϊκού νομίσματος προηγείται.

Λίγα δάκρυα χύθηκαν στην Ιταλία και στην Ελλάδα για τον Σίλβιο Μπερλουσκόνι και τον Γιώργο Παπανδρέου, τους πρωθυπουργούς - διεφθαρμένο και άτυχο αντιστοίχως - η πτώση των οποίων ενορχηστρώθηκε από τον άξονα Βρυξελλών-Βερολίνου-Παρισίων. Αλλά οι αναγκαστικές αποχωρήσεις τους, αν και καλοδεχούμενες, φέρνουν στο προσκήνιο το ενοχλητικό ερώτημα πώς μπορεί να μοιάζει ένα ευρωπαϊκό κράτος.

Η σταθερότητα επιτυγχάνεται εις βάρος της δημοκρατίας. Ο κοινοβουλευτικός διάλογος και οι εκλογές δεν θα εξαφανιστούν. Αλλά η πραγματική εξουσία, σε ό,τι αφορά τη λήψη των αποφάσεων, θα περάσει εις το διηνεκές στις δυνάμεις που εκπροσωπούν τον αποκαλούμενο «Όμιλο της Φραγκφούρτης». Εναν ad hoc κλειστό κύκλο εξουσίας που συγκροτείται από τη γερμανίδα Ανγκελα Μέρκελ, το γάλλο Νικολά Σαρκοζί και μια χούφτα τραπεζίτες και ευρωκράτες, οι οποίοι διαχειρίζονται από τον Οκτώβριο την ευρωπαϊκή κρίση.

Η διαπίστωση αυτή είναι σημαντική διότι συνιστά ακριβώς την πολιτική που προτείνει κάθε πληροφορημένος αναλυτής στην Ευρώπη ως απαραίτητη για να σώσει το ευρώ και να αποτρέψει μια οικονομική κατάρρευση. Η παλαιά παραδοχή ότι μια πανευρωπαϊκή νομισματική ένωση αποτελεί μια υπέροχη ιδέα και ότι οι ευρωσκεπτικιστές ήταν όλοι περιθωριακοί τρωγλοδύτες με σιδερένιες γροθιές υποχωρεί. Η νέα παραδοχή είναι ότι, ναι, σύμφωνοι, οι μάγκες με τις σιδερένιες γροθιές είχαν δίκιο για τους κινδύνους του ευρώ, αλλά τώρα είναι πλέον πολύ αργά για να το καταργήσει κανείς.

Ή τουλάχιστον είναι πολύ αργά για την ώρα. Μόλις ξεπεραστεί η σοβούσα κρίση, κάποιοι ήδη έχουν υποστηρίξει ότι θα υπάρξει ο χρόνος για να εξεταστεί η αντιστροφή της τάσης συγκέντρωσης της εξουσίας στην Ευρώπη και για να επανεκτιμηθεί ο ολοένα και αντιδημοκρατικότερος χαρακτήρας της ΕΕ. Σήμερα η Ευρώπη χρειάζεται μια ενιαία φορολογική πολιτική και μια Κεντρική Τράπεζα που θα έχει τη βούληση να λειτουργεί όπως η αμερικανική Fed, σύμφωνα με την άποψη του Κλάιβ Κρουκ του Bloomberg View. Αλλά μόλις σταθεροποιηθεί το ευρώ, οι ηγέτες της Ευρώπης θα πρέπει να ξεκινήσουν «να δίνουν στη λαϊκή κυριαρχία αυξημένο ρόλο στη διαμόρφωση των ευρωπαϊκών προγραμμάτων».

Αυτά μοιάζουν με ευσεβείς πόθους. Οι μεγάλες πολιτικές συνενώσεις σπανίως διαλύονται γρήγορα. Συνήθως συσπειρώνονται για να επιβιώσουν. Τα τεχνοκρατικά πραξικοπήματα στην Ελλάδα και στην Ιταλία αποκάλυψαν την εξουσία που μπορεί να ασκήσει η ηγεσία της ΕΕ εις βάρος των εσωτερικών πολιτικών ελίτ των κρατών-μελών. Αν η Γερμανία πρέπει ενδεχομένως να υποστηρίξει τα χρέη των εταίρων της για να σώσει το ευρωπαϊκό οικοδόμημα, δύσκολα μπορεί να αντιληφθεί κανείς γιατί ο Όμιλος της Φραγκφούρτης (τα γερμανικά μέλη του, ειδικότερα) θα έδινε ποτέ τη συγκατάθεσή του για την αποδυνάμωση αυτής της εξουσίας.

Θα υποστήριζε κανείς ότι οι Έλληνες και οι Ιταλοί - και οι Ισπανοί και οι Ιρλανδοί και οποιοσδήποτε άλλος - θα έπρεπε να γνωρίζουν τι υπέγραφαν όταν εντάσσονταν στη ζώνη του ευρώ. Αλλά το γεγονός είναι ότι το αφήγημα της Ευρωπαϊκής Ένωσης ουδέποτε απήλαυσε μιαν εκτεταμένη λαϊκή υποστήριξη. Οι συνήγοροι και υποστηρικτές του συνήθιζαν ανέκαθεν να λειτουργούν μέσω αλλεπάλληλων δημοψηφισμάτων, που επαναλαμβάνονταν μέχρι να βγάλουν τα επιθυμητά γι' αυτούς αποτελέσματα, ή μέσω συνθηκών που παρέκαμπταν τελείως τη λαϊκή ψήφο. Οι «λαοί» της Ευρώπης ανέκαθεν ανησυχούσαν για την εκχώρηση της κυριαρχίας τους σε όλο και μεγαλύτερα κέντρα λήψεως αποφάσεων - και τώρα είναι φανερό γιατί ανησυχούσαν.

Από την πλευρά των ΗΠΑ, μια πιο συγκεντρωτική και αντιδημοκρατική Ευρώπη είναι σαφώς προτιμητέα από τον κίνδυνο μιας ακόμη ύφεσης. Για την κλυδωνιζόμενη παγκόσμια οικονομία θα ήταν καταστροφικό αν η έκρηξη ενός εθνικιστικού κινήματος τίναζε στον αέρα το κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα. Αλλά είναι εύκολο για μας να τα λέμε αυτά. Δεν είναι η δική μας αυτοκυριαρχία που διακυβεύεται.

Πατήσετε ΕΔΩ για να δείτε τον άρθρο στην αυθεντική του μορφή, όπως είναι δημοσιευμένο στην εφημερίδα The New York Times