Η ελληνική κοινωνία χρειάζεται ένα κίνημα ανυπακοής κατά της διαφθοράς

Πέμπτη 20 Οκτωβρίου 2011

του Ηλία Μόσιαλου, υπουργού Επικρατείας, από ΤΑ ΝΕΑ

Υπάρχει ένας βέβαιος δρόμος για να καταρρεύσουν οι κοινωνίες, ακόμα και αυτές που δεν αντιμετωπίζουν έντονα οικονομικά προβλήματα, όπως αυτά που αντιμετωπίζει η Ελλάδα. Αυτός είναι ο δρόμος της άρνησης εφαρμογής των νόμων. Οι σύγχρονες δημοκρατίες είναι υποχρεωμένες να αναζητούν τις απαραίτητες ισορροπίες ανάμεσα στις υποχρεώσεις και στα δικαιώματα. Αυτός είναι ο δρόμος που καλούνται να ακολουθήσουν οι κρατικοί μηχανισμοί, συμπεριλαμβανομένων και των μηχανισμών προστασίας της ασφάλειας του πολίτη, αλλά και τα κοινωνικά κινήματα.

Το κράτος οφείλει να εξασφαλίζει μια σταθερή βάση για τη λειτουργία των θεσμών, να μην παραβιάζει τις πολιτικές και κοινωνικές ελευθερίες των πολιτών, αλλά και των συλλογικών φορέων τους, καθώς και να παραπέμπει στη Δικαιοσύνη όσους παραβιάζουν τις παραπάνω αρχές. Σίγουρα το ελληνικό κράτος και το ελληνικό πολιτικό σύστημα έχουν δείξει ιδιαίτερη αδράνεια, πολλές φορές προκλητική, στην εφαρμογή αυτών των αρχών.

Για να αλλάξει αυτό χρειάζεται σίγουρα το πολιτικό σύστημα να παραδεχτεί τις ευθύνες του και να μετασχηματιστεί. Παράλληλα όμως, η προσπάθεια αλλαγής της σχέσης κράτους και κοινωνίας των πολιτών πρέπει να στηριχτεί και στις ενέργειες των ίδιων των πολιτών. Οι πολίτες δικαιούνται και οφείλουν να διαμαρτύρονται όταν βλέπουν περιπτώσεις κοινωνικής αδικίας, ανισότητας, προκλητικής συμπεριφοράς και υποτίμησης των νόμων.

Αντί ορισμένοι να ακολουθούν πρακτικές παραβίασης των νόμων, να απειλούν πως θα χυθεί αίμα, να καλούν σε ένα «νέο Γουδή για τους προδότες», να κλείνουν τους δρόμους, να προπηλακίζουν όσους δεν σκέφτονται όπως αυτοί, να απαγορεύουν στους βουλευτές να εισέλθουν στη Βουλή, ίσως θα ήταν καλύτερο να αρχίσουν αυτοί πρώτοι να εφαρμόζουν τους νόμους. Οι πολίτες που εμπνέονταν από τα κινήματα ανυπακοής, όπως αυτά που αναπτύχθηκαν στην Αμερική από τους αρνητές στράτευσης στον πόλεμο του Βιετνάμ και τον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, επεδίωκαν με τη εθελούσια παράδοσή τους στη Δικαιοσύνη να κινητοποιήσουν τις νομικές διαδικασίες, ώστε οι όποιοι άδικοι νόμοι να καταπέσουν στη Δικαιοσύνη, όχι στον δρόμο.

Αυτά που συμβαίνουν στην Ελλάδα δεν έχουν καμία σχέση με τα γνήσια και ελπιδοφόρα κινήματα των πολιτών για αλλαγή των νόμων. Σ' αυτά, οι συμμετέχοντες πολίτες συνειδητοποιούν πως αποτελούν μέλη μιας οργανωμένης κοινότητας, στο πλαίσιο της οποίας έχουν τόσο δικαιώματα όσο και υποχρεώσεις. Αυτό σημαίνει πως οι πολίτες δεν εξαρτούν τη νόμιμη συμπεριφορά τους από τη συμπεριφορά των άλλων, αλλά θεωρούν πως η τήρηση των νόμων αποτελεί πρωτίστως δική τους υποχρέωση. Όπως, επίσης, υποχρέωση και δικαίωμά τους είναι να αγωνίζονται με νόμιμο τρόπο κατά όλων των συμπεριφορών που παραβιάζουν το δηµόσιο συμφέρον, όπως είναι το «φακελάκι», το «γρηγορόσημο» και η φοροδιαφυγή. Ένα τέτοιο κίνημα ανυπακοής κατά της διαφθοράς θα ανάγκαζε το ίδιο το πολιτικό σύστημα να αναλάβει τις ευθύνες του. Αντιθέτως, τα φαινόμενα ανομίας, οι καταλήψεις των υπουργείων και οι αποκλεισμοί δρόμων συμβάλλουν στη διατήρηση των πραγμάτων ως έχουν. Αυτό σίγουρα δεν ωφελεί τη δημοκρατία και τους έλληνες πολίτες.

Στην ελληνική κοινωνία συμβαίνει επίσης αυτό που η Χάνα Αρεντ είχε ονομάσει «αλληλεγγύη με βάση τον οίκτο». Όταν μια κοινωνική ομάδα έχει κάποιο αίτημα, τότε ορισμένα κόμματα τάσσονται υπέρ του, χωρίς να εξετάζουν τις επιπτώσεις στην ευρύτερη κοινωνία. Όλα ομαδοποιούνται στη λογική του οίκτου. Και τα αιτήματα των χαμηλοσυνταξιούχων και αυτά των μεγαλογιατρών, ισοπεδωτικά. Αυτό κάνει μέρος της Αριστεράς, όπως και η σημερινή ΝΔ. Αντιλαμβάνονται τη Δικαιοσύνη ως προστασία συγκεκριμένων κοινωνικών συμφερόντων. Το ζήτημα όμως είναι πώς η διασφάλιση της λειτουργιάς του κράτους δικαίου, καθώς και η ισότητα στις ευκαιρίες και στις δυνατότητες, θα τεθούν στο επίκεντρο της πολιτικής ατζέντας μας.

Η άρνηση των νόμων, η ανομία και η αδιάκριτη στήριξη κάθε αιτήματος δεν είναι προς όφελος των αδύναμων, αλλά σε βάρος τους. Ισχυροί είναι αυτοί που έχουν προσβάσεις, τις οποίες δεν μπορεί να έχει το μεγαλύτερο μέρος της κοινωνίας, παρά μόνο αν τηρούνται οι νόμοι. Οι αδύναμοι έχουν ως προστάτη τους μόνο το κράτος δικαίου, οι ισχυροί τα καταφέρνουν καλύτερα με την ανομία και την γενικευμένη αντίληψη ότι όλες οι διεκδικήσεις είναι ισότιμες.

Σήμερα, είναι επιτακτική ανάγκη να πάρουν ξεκάθαρη θέση όλα τα κόμματα και οι κοινωνικοί φορείς ενάντια στα φαινόμενα βίας και ανομίας. Η βία και η ανομία είναι ό,τι πιο οπισθοδρομικό και συντηρητικό υπάρχει στην κοινωνία μας, γιατί περιορίζει την ελευθερία επιλογών. Και καμιά μορφή βίας δεν θα πρέπει να γίνει ανεκτή, όχι μόνο από το πολιτικό σύστημα, αλλά κυρίως από την κοινωνία μας και τους πολίτες.