Γ. Α. Παπανδρέου: Ομιλία στη Συνεδρίαση του Υπουργικού Συμβουλίου

Παρασκευή 22 Ιουλίου 2011

Καλημέρα σας, αγαπητοί συνάδελφοι. Συγκάλεσα το σημερινό Υπουργικό Συμβούλιο, προκειμένου να σας ενημερώσω για τα σημαντικά, ιστορικά θα έλεγα, αποτελέσματα του χθεσινού Συμβουλίου της Ευρωζώνης. Ο Αντιπρόεδρος και Υπουργός Οικονομικών θα σας ενημερώσει επίσης επί των, πράγματι, πολύπλοκων λεπτομερειών της συμφωνίας αυτής.

Πριν όμως αναφερθώ διεξοδικά στις αποφάσεις, θα ήθελα κατ’ αρχήν να απευθυνθώ στον Ελληνικό λαό, στην κάθε Ελληνίδα και στον κάθε Έλληνα.

Η χθεσινή επιτυχία είναι, πρώτα απ’ όλα, δική σας επιτυχία. Τίποτα δεν θα είχαμε

καταφέρει, χωρίς τη δική σας προσπάθεια, χωρίς τις δικές σας θυσίες. Θέλω να είστε όλοι σας περήφανοι γι’ αυτό που είμαστε, για τον αγώνα μας, για τη χώρα μας.

Βρεθήκαμε στο χείλος της αβύσσου, αλλά δεν το βάλαμε κάτω. Παλέψαμε, όπως κάναμε και στο παρελθόν, σε κάθε κρίσιμη στιγμή της ιστορίας μας. Σε όλες τις μάχες που δώσαμε μέχρι σήμερα, σταθήκαμε στο ύψος των περιστάσεων. Κάναμε μεγάλες θυσίες, αλλά όπως είχα δεσμευθεί, οι θυσίες αυτές δεν πήγαν χαμένες.

Οι ιστορικές αποφάσεις, για τις οποίες παλέψαμε και πετύχαμε, είναι η δικαίωση των προσπαθειών μας, των προσπαθειών ενός ολόκληρου λαού, που βρέθηκε κοντά στην καταστροφή, εξαιτίας των σφαλμάτων του παρελθόντος. Οι βασικές αρετές μας, είναι αυτές που έφεραν το αποτέλεσμα. Είναι η υπομονή, η επιμονή, το φιλότιμο και η αυτοθυσία.

Με τον αγώνα μας, καταρρίφθηκαν και μύθοι. Ο μύθος ότι είμαστε έρμαια των ξένων δυνάμεων, ότι όλοι είναι εναντίον μας, ότι οι Έλληνες δεν μπορούν, ότι σίγουρα θα χρεοκοπήσουμε.

Απαλλάχτηκε ο λαός μας από το βραχνά της χρεοκοπίας. Και αυτές οι αποφάσεις, μας δίνουν τις βάσεις και τη δύναμη να συνεχίσουμε τον αγώνα, για να χτίσουμε την κοινωνία που όλοι θέλουμε και δικαιούμαστε. Μια κοινωνία δικαίου, μια κοινωνία ασφάλειας, μια κοινωνία με κανόνες και ευνομία, μια κοινωνία με ίσες ευκαιρίες και δικαιώματα για όλους, όχι προνόμια για λίγους.

Μια κοινωνία δίκαιης κατανομής της ευημερίας. Μια κοινωνία με βιώσιμη οικονομία σε γερά θεμέλια και προοπτική για τη νέα γενιά. Πάνω απ’ όλα, μια κοινωνία και μια χώρα με αυτοπεποίθηση. Αυτοπεποίθηση για τις μεγάλες δυνατότητες και περήφανη για τον εαυτό της.

Τώρα είναι η ώρα να κοιτάξουμε όλοι μαζί το μέλλον πιο αισιόδοξα, να αφοσιωθούμε με μεγαλύτερη δύναμη και ασφάλεια στις μεγάλες αλλαγές, για τις οποίες διψά η κοινωνία. Να δώσουμε προτεραιότητα στη δημιουργική Ελλάδα, στην Ελλάδα που μπορεί, που δεν πνίγεται στις δυσκολίες, που παλεύει και κερδίζει.

Ξέρω πολύ καλά πόσο δύσκολα περνάει η κάθε ελληνική οικογένεια. Περάσαμε και περνάμε πολύ δύσκολες στιγμές, ως χώρα και ως Έλληνες. Ζούμε τη μεγαλύτερη κρίση των τελευταίων δεκαετιών και μεγάλες ανατροπές στη ζωή μας. Οι δυσκολίες δεν τελείωσαν. Αλλά για πρώτη φορά, στον πολύμηνο αγώνα που δώσαμε, καταφέραμε να δημιουργήσουμε ισχυρές συνθήκες ασφάλειας για το μέλλον.

Σήμερα, μπορούμε να νιώσουμε περήφανοι ότι δεν θα αφήσουμε στα παιδιά μας ένα πρόβλημα που είναι ανυπέρβλητο. Γιατί καταστήσαμε το πρόβλημα του χρέους μας διαχειρίσιμο. Ο πολύμηνος αυτός αγώνας ήταν κι ένα μεγάλο προσωπικό στοίχημα, αφού η ιστορία τα έφερε έτσι.

Έδωσα τον αγώνα αυτό με αυταπάρνηση, αντιμετωπίζοντας συχνά μια κριτική, πολλές φορές, δυσανάλογη της δικής μου ευθύνης για το πρόβλημα της χώρας. Τον αγώνα αυτό, τον έδωσα πάντα με τη σκέψη μου συνεχώς στους πολίτες και στη δοκιμασία που περνάνε. Η σκέψη μου πάντα στον κόσμο, στον κόσμο αυτό που αξίζει να ζει σε μια καλύτερη χώρα.

Στον κόσμο αυτό, που είναι περήφανος, γενναιόδωρος και θαρραλέος, αλλά που οι αντιξοότητες τον έκαναν συχνά να νιώσει ότι του έχουν κόψει τα φτερά.

Πιστεύω πάντα στην Ελλάδα, στις τεράστιες δυνατότητές μας. Χθες, με τον αγώνα μας, τη διαπραγμάτευσή μας και τις διεκδικήσεις μας, η χώρα μας πέτυχε ιστορικές αποφάσεις.

Η Ευρώπη έκανε ένα τεράστιο βήμα μπροστά. Στην αρχή της κρίσης αυτής, η πατρίδα μας βρέθηκε στο χείλος του γκρεμού. Την ίδια ώρα, στην Ευρώπη, δεν μας άκουγε κανείς. Στους μήνες που πέρασαν, η Ελλάδα έδωσε πολλές και μεγάλες μάχες.

Μπροστά στη μεγαλύτερη απειλή που γνώρισε ποτέ η χώρα μας τις τελευταίες δεκαετίες, πορευθήκαμε από την πρώτη στιγμή βάσει σχεδίου, βάσει συγκεκριμένης διαπραγματευτικής στρατηγικής. Πορευτήκαμε, γνωρίζοντας πολύ καλά πως δεν μπορούσαμε να πετύχουμε εξαρχής όλα όσα θα θέλαμε, πως η διαπραγμάτευση έπρεπε να έχει συγκεκριμένα στάδια, με επιμέρους στόχους.

Πρώτο στάδιο ήταν να μείνουμε όρθιοι, να παραμείνουμε ζωντανοί, να μην χρεοκοπήσουμε. Δεύτερο στάδιο ήταν να αρχίσουμε να ανακτούμε την αξιοπιστία μας, ώστε να ενισχυθεί και η διαπραγματευτική μας θέση, βασιζόμενοι πάντα σε τολμηρές αποφάσεις, σε μεγάλες αλλαγές και, φυσικά, στις μεγάλες θυσίες του Ελληνικού λαού.

Και τώρα, το τρίτο στάδιο ήταν να μπορέσουμε να διαπραγματευθούμε αποτελεσματικά το συνολικό πρόβλημα του χρέους, ώστε να πιάσουν οριστικά τόπο οι θυσίες των Ελλήνων.

Αποδείχθηκε στην πράξη το πόσο σημαντικό ήταν να πορευθούμε με τη συγκεκριμένη στρατηγική, χτίζοντας βήμα-βήμα την αξιοπιστία μας, διασφαλίζοντας τη σωτηρία της χώρας και ενισχύοντας την αξιοπιστία αυτή, έτσι ώστε να φτάσουμε τελικά σε συνολικότερες λύσεις.

Στην πορεία αυτή, καταφέραμε να δημιουργήσουμε εκ του μηδενός τον ευρωπαϊκό μηχανισμό στήριξης, που έσωσε την Ελλάδα – και μετά, άλλες χώρες – από τη χρεοκοπία. Έτσι καταφέραμε να σταθούμε όρθιοι, για να μπορούμε σήμερα να συμμετέχουμε ουσιαστικά στην Ευρώπη και στη διαπραγμάτευση για την αντιμετώπιση του προβλήματος του χρέους.

Καταφέραμε το Μάρτιο, πριν από λίγους μήνες δηλαδή, να πετύχουμε την επιμήκυνση και μείωση του επιτοκίου για τα 110 δισεκατομμύρια του μηχανισμού στήριξης. Στην κρισιμότερη καμπή της πορείας μας των τελευταίων μηνών, στην πιο κρίσιμη στροφή των διαπραγματεύσεων, στη χθεσινή Σύνοδο, ξεκαθαρίσαμε εξαρχής τις διαπραγματευτικές μας αρχές:

Μακροχρόνια βιωσιμότητα του χρέους, με βελτίωση των όρων εξυπηρέτησής του.

Ελάφρυνση του βάρους για την ελληνική οικογένεια.

Απρόσκοπτη κάλυψη των δανειακών αναγκών μας, για τα επόμενα χρόνια.

Και φυσικά, μια ισχυρή ώθηση στην ανάπτυξη, την αναθέρμανση της πραγματικής οικονομίας, μιας βιώσιμης όμως οικονομίας, και τη δημιουργία θέσεων εργασίας.

Ξεκαθάρισα από την πρώτη στιγμή ότι εμείς, οι Έλληνες, παρά τα προβλήματα και τις αδυναμίες, κάνουμε τη δουλειά μας. Βάζουμε τάξη στο σπίτι μας. Κάνουμε πρωτόγνωρες θυσίες. Αλλά και αλλάζουμε την Ελλάδα.

Και δεν μπορεί αυτή η προσπάθεια, αυτές οι θυσίες να υποθηκεύονται άλλο από τις επιθέσεις της αγοράς, την έλλειψη ασφάλειας και σιγουριάς ευρύτερα, ή την αναποφασιστικότητα σε επίπεδο Ευρώπης.

Γι’ αυτό και ζήτησα λύση τώρα. Διεκδίκησα το απλό: το δικαίωμα του Έλληνα και της Ελληνίδας στην ελπίδα. Το δικαίωμα να αλλάξουμε τη χώρα, μέσα σ’ ένα κλίμα σιγουριάς και ασφάλειας.

Και όσοι γνωρίζουν την ιστορία, αλλά και τι σημαίνει διαπραγμάτευση στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ξέρουν ότι και η Ευρώπη αλλάζει βήμα-βήμα. Χθες, έκανε ένα πολύ μεγάλο βήμα, πρωτόγνωρο και για την ίδια, και για την Ελλάδα.

Η διαπραγμάτευση ήταν πολύμηνη, ήταν και σκληρή μέχρι το τέλος. Μια απλή σύγκριση του αρχικού με το τελικό κείμενο, το αποδεικνύει.

Οι χθεσινές αποφάσεις εγγυώνται τη βιώσιμη πορεία της χώρας. Εγγυώνται τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους. Εγγυώνται τη μείωση των βαρών εξυπηρέτησής του και την κάλυψη των δανειακών μας αναγκών. Και τέλος, εγγυώνται ένα αναπτυξιακό πακέτο για την Ελλάδα, ένα – όπως ειπώθηκε – ευρωπαϊκό σχέδιο Marshall.

Τι πετύχαμε σήμερα, πιο συγκεκριμένα:

Πρώτον, διασφαλίζεται η μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα του ελληνικού δημοσίου χρέους και διαμορφώνονται οι προϋποθέσεις για την πλήρη απόδοση του προγράμματος σταθερότητας της ελληνικής οικονομίας.

Δεύτερον, τίθεται σε εφαρμογή ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα υποστήριξης της ελληνικής οικονομίας, της πραγματικής οικονομίας, με στόχο την όσο γίνεται ταχύτερη επάνοδο σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης και, όπως είπα, της βιώσιμης ανάπτυξης, που θα βασίζεται στις πραγματικές μας δυνατότητες, στα συγκριτικά μας πλεονεκτήματα. Όχι σε δάνειες δυνάμεις. Αυτό ενισχύει ακόμα περισσότερο και τη βιωσιμότητα του δημοσίου χρέους, ως ποσοστό του ΑΕΠ.

Τρίτον, διασφαλίζονται μέχρι και το 2020 οι δανειακές ανάγκες της χώρας.

Τέταρτον, επιτυγχάνεται ο διπλασιασμός της μέσης διάρκειας του συνόλου του ελληνικού δημοσίου χρέους, δηλαδή του χρόνου αποπληρωμής του.

Πέμπτον, προβλέπεται η δυνατότητα περαιτέρω επιμήκυνσης του αρχικού δανείου, δηλαδή του κομματιού που έχει ήδη εκταμιευτεί των 110 δις, αλλά και αυτού που έχει ήδη επιμηκυνθεί με τις αποφάσεις του Μαρτίου του 2011.

Έκτον, το μέσο κόστος εξυπηρέτησης του δημοσίου χρέους για τα επόμενα 40 χρόνια σταθεροποιείται σε επίπεδα κατώτερα του 5%, δηλαδή σε επίπεδα πολύ ευνοϊκότερα από αυτά που ισχύουν στην αγορά.

Έβδομον, εισάγεται μηχανισμός επαναγοράς του δημοσίου χρέους στη δευτερογενή αγορά, μέσω του μηχανισμού EFSF, κάτι το οποίο είχαμε διεκδικήσει εδώ και αρκετούς μήνες. Πετύχαμε αυτή την πολύ σημαντική αλλαγή, όχι μόνο για την Ελλάδα, αλλά και για άλλες χώρες και κατάκτηση, θα έλεγα, για την Ευρώπη.

Αυτό, σε συνδυασμό με την ανταλλαγή υπαρχόντων ομολόγων υπό το άρτιο με νέα τριακονταετή, διασφαλίζει ήδη τη μείωση του ελληνικού δημοσίου χρέους κατά 26,1 δις ευρώ, που είναι 12% του ΑΕΠ. Αυτός ο μηχανισμός επαναγοράς είναι ανοιχτός και σε άλλα κεφάλαια, που μπορεί να χρησιμοποιηθούν για επαναγορά χρέους.

Η συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα, αν θέλετε, το βάρος που αναλαμβάνει ο ιδιωτικός τομέας, ο «PSI» όπως λέγεται, στη διασφάλιση της βιωσιμότητας του ελληνικού δημοσίου χρέους, γίνεται με τρόπο απολύτως ασφαλή για το ελληνικό τραπεζικό σύστημα.

Διασφαλίζεται πλήρως η παροχή ρευστότητας στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα και την ελληνική οικονομία, με απόφαση που θα λάβει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και με εγγύηση του μηχανισμού αυτού, του EFSF, στο μεταβατικό διάστημα.

Ενδυναμώνονται κεφαλαιακά οι ελληνικές τράπεζες. Συνεπώς, ο λεγόμενος «PSI», η συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα, λειτουργεί θετικά για τη σταθερότητα, τη διαφάνεια και, τελικά, τις προοπτικές του ελληνικού τραπεζικού συστήματος, που ενισχύεται.

Τα πρώτα κρίσιμα χρόνια, μέχρι το 2016, ελαφρύνεται το κόστος εξυπηρέτησης του δημοσίου χρέους, καθώς προβλέπεται μειωμένο επιτόκιο. Επιπλέον, προβλέπεται δεκαετής περίοδος χάριτος για το νέο πρόγραμμα στήριξης από τον διεθνή δημόσιο τομέα. Η επίπτωση στην εξέλιξη των ετήσιων προϋπολογισμών θα είναι, ως εκ τούτου, θετική.

Ένα παράδειγμα να σας δώσω. Τα επόμενα τρία χρόνια, θα δανειστούμε 109 δις ευρώ, με 3% πιο φθηνά επιτόκια και 2% για τα τρία πρώτα χρόνια. Δηλαδή, ένα 3% σημαίνει ότι θα πληρώνουμε περίπου 3 δισεκατομμύρια λιγότερα το χρόνο.

Οι αποφάσεις που ελήφθησαν είναι ιστορικές και για την ίδια την Ευρώπη. Μέσα από τις δικές μας διεκδικήσεις, τις δικές μας προτάσεις, το δικό μας αγώνα, μέσα από τη δική μας περιπέτεια, αν θέλετε, η Ευρώπη γίνεται όλο και πιο πολιτική, πιο δυνατή και ξεφεύγει όλο και πιο πολύ από το στάδιο μιας απλής Νομισματικής Ένωσης, όπως ήταν αρχικά η ΟΝΕ.

Και ας το δούμε στη διαδρομή του. Το 2009, λίγο παραπάνω από ένα χρόνο πριν, δεν υπήρχε κανένα θεσμικό εργαλείο που να υποστηρίζει την Ευρωζώνη, πέρα από ένα προβληματικό Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης, που ούτε αυτό επόπτευσε σωστά την Ελλάδα, διότι αν είχε κάνει σωστά τη δουλειά του, δεν θα βρισκόμασταν σήμερα εδώ όπου είμαστε.

Δείτε σήμερα τι απόσταση έχουμε διανύσει, με τα εργαλεία που έχουν δημιουργηθεί ήδη, αλλά και τις χθεσινές ιστορικές αποφάσεις. Αποφάσεις, που δείχνουν ότι έχουμε δημιουργήσει ένα οπλοστάσιο απέναντι στις επιθέσεις των αγορών και που δείχνουν όχι μόνο την αφοσίωση όλων μας στο κοινό μας νόμισμα, αλλά και την πολιτική μας βούληση να παρέμβουμε αποφασιστικά, για να ξαναδώσουμε το προβάδισμα στην πολιτική, έναντι του παραλογισμού των αγορών ή της επικίνδυνης συμπεριφοράς των οίκων αξιολόγησης.

Αγαπητοί συνάδελφοι, σε όλη τη διάρκεια αυτού του πολύμηνου αγώνα, άκουσα και ακούσαμε πολλά. Εύκολα λόγια, εύκολη κριτική, κατ’ εξοχήν από αυτούς που ευθύνονται για τη σημερινή δοκιμασία που περνάει κάθε ελληνική οικογένεια.

Περίσσεψε η υποκρισία, ο λαϊκισμός, οι θεωρίες για συνωμοσίες, η πατριδοκαπηλία, η αφοριστική κριτική, η απαξίωση τελικά των προσπαθειών του ίδιου του Ελληνικού λαού. Πολλοί «διέπρεψαν» στην προσπάθεια να πειστούν οι πολίτες, ότι ο αγώνας είναι μάταιος. Η ιστορία δεν τους δικαίωσε.

Ειδικά η Αξιωματική Αντιπολίτευση έχασε μια ιστορική ευκαιρία. Έχασε την ευκαιρία να αποδείξει ότι έβγαλε στην πράξη συμπεράσματα για τα σφάλματα του παρελθόντος, για το στρεβλό τρόπο με τον οποίο λειτούργησε το πολιτικό σύστημα για δεκαετίες.

Παρά τις συνεχείς εκκλήσεις μας, η Νέα Δημοκρατία έχασε την ευκαιρία να συμμετέχει στην εθνική προσπάθεια και, τελικά, στην επιτυχία της χώρας και του λαού μας, γιατί εξ αρχής διάλεξε να είναι στην εξέδρα και όχι στο στίβο της μάχης, ποντάροντας στην αποτυχία, στην αποτυχία της χώρας τελικά, προκειμένου να καρπωθεί κομματική οφέλη.

Ελπίζω, όσα κόμματα ακολουθούν αυτή την τακτική, να εξάγουν έστω και τώρα τα αναγκαία συμπεράσματα από την ανεπιτυχή ως τώρα αντιπολιτευτική τους στάση και να συμβάλουν εφεξής στην εθνική προσπάθεια.

Κλείνοντας, θα ήθελα να πω ότι έχουμε μπροστά μας ένα καθαρό πεδίο, ένα ασφαλές πεδίο. Έχουμε πολλή δουλειά, όμως, έχουμε πολλές αλλαγές να κάνουμε.

Όσα πετύχαμε μέχρι τώρα, όμως, ό,τι και να καταφέρουμε, όλα θα πάνε στράφι, αν εμείς δεν συνεχίσουμε τη μεγάλη προσπάθεια που κάνουμε για τις μεγάλες αλλαγές, τις ριζικές αλλαγές στη χώρα μας.

Όπως είπα και χθες, θα συνεχίσουμε τον αγώνα και θα τα καταφέρουμε και πάλι. Η Ελλάδα θα αλλάξει, μέσα από διάλογο, αλλά θα αλλάξει. Δημοκρατικά, αλλά ριζικά και αποφασιστικά.

Είναι ο μόνος τρόπος, για να μην ζήσουν ξανά τα παιδιά μας τη θανάσιμη απειλή του χρέους, τις επόμενες δεκαετίες. Είναι ο μόνος τρόπος, για να αποκαταστήσουμε τις όποιες αδικίες δημιούργησε το επείγον των αποφάσεών μας. Αλλά είναι και ο μόνος τρόπος, για να οικοδομήσουμε μια Ελλάδα και δίκαιη και βιώσιμη, με ελπίδα και προοπτική, που σέβεται τους πολίτες της.

Και αυτή ήταν και είναι η εντολή που μας έδωσε ο Ελληνικός λαός.

Ευχαριστώ.