Γ. Α. Παπανδρέου: Ομιλία στο Συμβούλιο της Σοσιαλιστικής Διεθνούς στην Αθήνα

Παρασκευή 1 Ιουλίου 2011

Καλώς ήρθατε. Επιτρέψτε μου να καλωσορίσω τόσο πολλούς φίλους. Είμαι ιδιαιτέρως ευτυχής που σας βλέπω εδώ, όλους εσάς που μας έχετε προσφέρει τη ζεστασιά, καθώς και την έμπρακτη υποστήριξή σας. Σας καλωσορίζω στην Αθήνα, στην Ελλάδα, σε μια περήφανη χώρα, με περήφανους ανθρώπους. Σας καλωσορίζω εκ μέρους του Ελληνικού λαού και εύχομαι μια εποικοδομητική και ευχάριστη διαμονή εδώ. Σας καλωσορίζω, επίσης, εξ ονόματος της Ελληνικής Κυβέρνησης και, όπως ήδη ακούσατε, εκ μέρους του ΠΑΣΟΚ.

Λάβαμε δύσκολες αποφάσεις, σε μία εξαιρετικά δύσκολη περίοδο. Πατριωτικές αποφάσεις για τη σωτηρία της χώρας μας, κοινωνικά αναγκαίες για την εξασφάλιση μισθών και συντάξεων, τη σωτηρία μικρομεσαίων επιχειρήσεων και την αποφυγή της πτώχευσης.

Πρόκειται για επώδυνες αποφάσεις, οι οποίες όμως μας προσφέρουν το χρόνο, όπως και την ευκαιρία, αλλά και την ελπίδα για ουσιαστικές και ριζικές αλλαγές στη χώρα και στην κοινωνία μας.

Η παρουσία σας εδώ αποτελεί ένδειξη αλληλεγγύης, της αλληλεγγύης που εσείς εκφράζετε προς τον Ελληνικό λαό και για την οποία σας ευχαριστώ. Ευχαριστώ τα μέλη της Σοσιαλιστικής Διεθνούς και τα μέλη της Σοσιαλιστικής Διεθνούς Γυναικών. Σας ευχαριστώ όλους για την παρουσία σας, καθώς αυτή αποτελεί ψήφο εμπιστοσύνης προς τις δυνατότητες του λαού μας και, κατά μία έννοια, στη δυναμική όλων των λαών του κόσμου, που αντιμετωπίζουν δύσκολες κρίσεις. Αυτό είναι και το πνεύμα του διεθνούς κινήματος μας.

Γνωρίζετε πολύ καλά ότι η Ελλάδα έχει μεγάλες δυνατότητες, όπως ισχύει και στις δικές σας κοινωνίες. Κοιτάξτε γύρω σας το φυσικό κάλλος και τους πόρους που διαθέτει η χώρα. Σας προσφέραμε ένα μικρό δώρο, λίγο ελαιόλαδο και μέλι, παραδοσιακά ελληνικά προϊόντα, ακριβώς για να σας δείξουμε μερικές από τις δυνατότητες που έχουμε.

Διαθέτουμε ανθρώπινο δυναμικό, μια νέα γενιά που είναι η πιο μορφωμένη στην ιστορία μας.

Διαθέτουμε παραδοσιακή μεσογειακή διατροφή και προϊόντα, τη δυναμική του τουρισμού μας, νέες δυνατότητες για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας - ήλιο, άνεμο, γεωθερμία - τις θάλασσές μας, τη ναυτιλία μας, υδατοκαλλιέργειες, φιλοξενία, την παράδοση και τους αγώνες μας για Δημοκρατία.

Οπότε ναι, η Ελλάδα δεν είναι φτωχή χώρα, αλλά υπήρξε μια χώρα που έτυχε  κακής διαχείρισης. Συνομιλώντας με πολλούς από τους συντρόφους μου, είτε αυτοί προέρχονται από τη Λατινική Αμερική, είτε από την Αφρική, είτε από την Ασία, όλοι αναφέρουν παρόμοιες εμπειρίες, χωρών όπου υπάρχουν μεγάλες δυνατότητες και αξιοσημείωτοι πόροι, ωστόσο συχνά αυτοί σπαταλούνται και υπόκεινται σε κακοδιαχείριση.

Η κακοδιαχείριση δεν είναι απλώς και μόνον ένας τεχνικός όρος, όμως. Πρόκειται κυρίως για πολιτικό όρο. Στο επίκεντρο της κρίσης, είτε πρόκειται για την ελληνική κρίση, είτε πρόκειται για την ευρωπαϊκή ή την παγκόσμια, τοποθετείται το ζήτημα της Δημοκρατίας και του τρόπου με τον οποίο διαχειριζόμαστε δημοκρατικά τις κοινωνίες και τις οικονομίες μας, ισότιμα και δίκαια.

Γεννώνται ερωτήματα σχετικά με το ποιος έχει την εξουσία να αποφασίσει, πώς η εξουσία κατανέμεται στον κόσμο μας και πώς διαχειριζόμαστε το τεράστιο δυναμικό που διαθέτουμε ως ανθρωπότητα, είτε πρόκειται για τεχνολογικές δυνατότητες, για γνώσεις και εμπειρίες, είτε για οικονομικές δυνατότητες ή για το ενεργειακό δυναμικό, όπως οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας ή οι πυρηνικές - και παρατηρήστε πώς το παράδειγμα της Fukushima έθεσε υπό αμφισβήτηση το ζήτημα της πυρηνικής ενέργειας.

Επίσης, πώς μπορούμε να διαχειριστούμε τη δύναμη των μέσων μαζικής ενημέρωσης, η οποία είναι συγκεντρωμένη στα χέρια των λίγων; Αυτή είναι η Δημοκρατία; Πώς θα χειριστούμε το ζήτημα της ενίσχυσης της στρατιωτικής ισχύος και τις επενδύσεις σε στρατιωτικούς εξοπλισμούς, με χρήματα που θα μπορούσαν να είχαν επενδυθεί αλλού;

Πώς χρησιμοποιούμε, ως εκ τούτου, τους πόρους; Ποιος ασκεί τον έλεγχό τους και για ποιο σκοπό; Δημιουργούμε ίσως περισσότερο δίκαιες, ή μήπως πιο φτωχές και άνισες κοινωνίες;

Και στην Ελλάδα σήμερα πληρώνουμε την «ύβρι», θα έλεγα, χρησιμοποιώντας μια αρχαία ελληνική λέξη, την ύβρη ή την υπεροψία εκείνων των πολιτικών πρακτικών, των βαθιά συντηρητικών στη διαχείριση των πόρων μας, όσο και της μοίρας μας. Αντί της διαφάνειας, της υπευθυνότητας, της ανοικτής διακυβέρνησης, που αποτελούν και τη βάση των δημοκρατικών κοινωνιών μας και για το τι ακριβώς επιθυμούμε στα δημοκρατικά καθεστώτα μας, είχαμε πελατειακές σχέσεις, πάτρωνες, διασπάθιση χρήματος και διαφθορά. Είχαμε οφέλη για τους πλούσιους και ισχυρούς και, μαζί, ανισότητες για τους ασθενέστερους. Όλα τα παραπάνω επέδρασαν αρνητικά στη δημιουργικότητά μας, στις δυνατότητες και την ανάπτυξή μας. Οδήγησαν στην ασφυξία της απασχόλησης, ακόμη και της ανταγωνιστικότητας.

Έτσι, αν οι άνθρωποι σήμερα διαδηλώνουν στους δρόμους των χωρών μας, αυτό δεν συμβαίνει μόνο λόγω του πόνου που επιφέρει η λιτότητα. Συνδέεται και με τον πόνο της αδικίας, καθώς και με ένα όραμα που πολλοί τρέφουν για μια πιο υπεύθυνη, πιο δημοκρατική πορεία προς την αλλαγή, για αλλαγή κοινωνική, οικονομική και θεσμική.

Και αν αυτό είναι ελληνικό αίτημα, είναι επίσης παγκόσμιο στη φύση του. Εμείς, το ΠΑΣΟΚ, η Κυβέρνησή μας, έχουμε πάρει την απόφαση να αλλάξουμε τόσο εμάς, όσο και τη χώρα μας. Αναλάβαμε ευθύνες, πέρα από αυτές που μας αναλογούν. Διαδεχτήκαμε στην εξουσία μια συντηρητική κυβέρνηση, μετά από πέντε έτη και έξι μήνες συντηρητικής διακυβέρνησης, που είχαν ως αποτέλεσμα χάος, τόσο στα ελλείμματά μας, όσο και στο χρέος της χώρας μας.

Αναλάβαμε πάντως τις ευθύνες μας και είμαστε αποφασισμένοι. Και η ψηφοφορία χθες αποτέλεσε ισχυρή επιβεβαίωση της θέλησής μας να αγωνιστούμε, να αγωνιστούμε κόντρα σε δύσκολους ανέμους και καιρούς, αλλά και να παλέψουμε για μια καλύτερη Ελλάδα και μια καλύτερη κοινωνία. Επειδή ξέρουμε ότι μπορούμε και ξέρουμε ότι αξίζουμε να έχουμε μια καλύτερη, μια πιο δίκαιη και πιο ευημερούσα Ελλάδα.

Η Ευρώπη μάς έχει δώσει, επίσης, την ψήφο εμπιστοσύνης της, ένα σημαντικό πακέτο ενισχύσεων για τη συνέχιση αυτών των αλλαγών, με σκοπό να εξασφαλιστεί χρόνος για την Ελλάδα και το χρέος της να γίνει βιώσιμο. Και στο σημείο αυτό, θα ήθελα επίσης να εκφράσω την εκτίμησή μου προς τους πολίτες, τα Κοινοβούλια και τις Κυβερνήσεις της Ευρώπης για την αλληλεγγύη τους, όπως βεβαίως και την εκτίμησή μου προς τις σοσιαλιστικές δυνάμεις της Ευρώπης, που έχουν σταθεί σύμμαχοι και αλληλέγγυες σε αυτό που κάνουμε.

Η ελληνική κρίση, όμως, επεσήμανε το γεγονός ότι σοβούσε μια ευρύτερη κρίση στην Ευρώπη και στον κόσμο. Και πάλι, πρόκειται για κρίση πολιτική, κρίση της δημοκρατικής διακυβέρνησης. Πρόκειται για μια κρίση, που θέτει το ερώτημα: «διαθέτουμε τη βούληση, έχουμε τη δύναμη να καθορίσουμε δημοκρατικά το μέλλον μας, να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά τις προκλήσεις, χρησιμοποιώντας τους πόρους που διαθέτουμε προς όφελος των πολιτών μας;».

Και πιστεύω ότι η Ευρώπη, η συντηρητική Ευρώπη σήμερα, δεν έχει συνειδητοποιήσει τη δύναμη που έχουμε, ούτε το διαθέσιμο δυναμικό. Και αυτή είναι σίγουρα μια πολιτική πρόκληση.

Επιτρέψτε μου να πω δυο λόγια για την Ευρώπη, διότι πιστεύω ότι η Ευρώπη, παρά το γεγονός ότι μερικές φορές εμείς, οι Ευρωπαίοι, τοποθετούμαστε πολύ ευρωκεντρικά, έχει συνάφεια και σχέση με ό,τι συμβαίνει σε όλο τον κόσμο.

Αρχικά, το ευρωπαϊκό εγχείρημα ξεκίνησε ως έργο για την ειρήνη και την ευημερία, αμέσως μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, μεταξύ Γαλλίας και Γερμανίας. Τότε, ελήφθη η απόφαση για μια κοινή αγορά και, σήμερα, παραμένει σχέδιο ειρήνης και εγχείρημα Δημοκρατίας της Ανατολής και της Δύσης, έργο για τη Δημοκρατία, την ειρήνη, τη συμφιλίωση και την ένωση λαών και κοινωνιών, καθώς και για την επίλυση συγκρούσεων, όπως αυτές σε Κύπρο και Βαλκάνια.

Σήμερα, ωστόσο, η Ευρώπη διαθέτει μια άλλη δυναμική, την οποία δεν έχει συνειδητοποιήσει και η οποία έγκειται στον εξανθρωπισμό της παγκοσμιοποίησης και της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας. Αποτελεί πρόκληση για εμάς, τους προοδευτικούς όλου του κόσμου, να συνδυάσουμε τις κυριαρχίες μας, πράγμα που έχουμε πράξει μεν, αλλά πρέπει να συνεχίσουμε να πράττουμε, ώστε να αντιμετωπίσουμε τις νέες κρίσεις σε όλο τον πλανήτη, την οικονομική κρίση, την ενεργειακή κρίση, την περιβαλλοντική κρίση, την κρίση φτώχειας, επιδιώκοντας την ανάπτυξη, ποιοτικότερες θέσεις εργασίας, απασχόληση και ανταγωνιστικότητα.

Ωστόσο, η Ευρώπη έχει κολλήσει. Αντί να προχωρήσει προς τα εμπρός, στο  σημείο όπου βρισκόμαστε τώρα, δυστυχώς, οπισθοδρομούμε και επανερχόμαστε σε καταστάσεις έντονου εθνικισμού, περισσότερης εντροπίας, ενίσχυσης του ρατσισμού και της ξενοφοβίας, κολλημένοι σε μια άκρως συντηρητική πολιτική φόβου.

Και διαπιστώσαμε πόσο δύσκολο ήταν να αντιμετωπίσουμε μερικά από τα συστημικά προβλήματα, όπως για παράδειγμα προβλήματα που συνδέονται με το ενιαίο νόμισμα, το οποίο είναι πολύ σημαντικό για εμάς. Ωστόσο, μαζί με το ενιαίο νόμισμα, δεν έχουμε πραγματική ενιαία διαχείριση ή μια ισχυρή διακυβέρνηση των οικονομιών μας.

Αυτό έκρυβε πολλά από τα προβλήματα. Έκρυβε προβλήματα ακόμη και στην Ελλάδα. Ήμασταν σε θέση να δανειζόμαστε φθηνά, αποφεύγοντας να προβούμε στις απαραίτητες αλλαγές που θα έπρεπε να είχαμε κάνει και, όταν η κρίση μάς έπληξε, τότε πια εμείς δεν μπορούσαμε να δανειστούμε καθόλου, ενώ άλλοι μπορούσαν. Και οι διαφορές στα επιτόκια των δανειακών συμβάσεων, στα επιτόκια δανεισμού, δεν μας επιτρέπουν να είμαστε ανταγωνιστικοί. Αυτά είναι συστημικά προβλήματα, που πρέπει να αντιμετωπίσουμε και πρέπει να βρούμε τη θέληση να το πράξουμε.

Αλλά όπως είπα, η Ευρώπη μπορεί και πρέπει να αποτελέσει πρότυπο και προοδευτικό μοντέλο, αναφορικά με το πώς οφείλει να είναι δομημένη η διακυβέρνηση του πλανήτη μας. Μιλήσαμε για το θέμα αυτό και χθες, στη συνεδρίαση του Προεδρείου. Είτε μιλάμε για την Αφρική, την Ασία ή τη Λατινική Αμερική, ή όποια άλλα μέρη του κόσμου, οι περιφερειακές δομές μπορούν και πρέπει να ενισχυθούν, ώστε να αντιπροσωπεύσουν τους λαούς και τις χώρες και, όλοι μαζί να αντιμετωπίσουμε, στο πλαίσιο ενός πιο δημοκρατικού και αντιπροσωπευτικού τρόπου διακυβέρνησης, τις δύσκολες προκλήσεις.

Πιστεύω, όμως, ότι η συντηρητική Ευρώπη σήμερα εξακολουθεί να βασίζεται στην πολιτική του φόβου, παρότι θα μπορούσαμε να αξιοποιήσουμε τις τόσο πολλές δυνατότητες, αν είχαμε μια προοδευτική Ευρώπη. Και θα αντιμετωπίζαμε αποτελεσματικά πολλές από τις προκλήσεις. Επομένως, πρέπει να αλλάξουμε την Ευρώπη και η Ευρώπη πρέπει να ανταποκριθεί και να αξιοποιήσει τις δυνατότητές της.

Η Ελλάδα ανταποκρίθηκε σε μια πολύ δύσκολη πρόκληση. Έτσι, είναι καιρός, όχι μόνον η Ευρώπη, αλλά θα έλεγα και όλος ο κόσμος να κάνει το ίδιο. Και όχι μόνο χάριν των Ελλήνων, αλλά χάριν των λαών μας, τόσο στην Ευρώπη, όσο και ανά τον κόσμο, καθώς αντιμετωπίζουμε δυνάμεις πέρα από τα σύνορά μας, πέρα από το πεδίο ελέγχου μας, πέρα από το πεδίο των δημοκρατικών μας θεσμών, δυνάμεις που πάντως επηρεάζουν καθημερινά εμάς, τους πολίτες, τη νεολαία μας. Και γι' αυτό το λόγο, οφείλουμε να συνασπιστούμε με στόχο την αντιμετώπιση των ανωτέρω.

Επιτρέψτε μου να αναφέρω ορισμένα από τα ζητήματα που έχω αντιμετωπίσει κατά τους τελευταίους μήνες και τα οποία πιστεύω ότι συνιστούν δημοκρατικές προκλήσεις, στις οποίες καλούμαστε να ανταποκριθούμε. Πρόκειται για απλά μεν, αλλά δύσκολα ερωτήματα, που συνεπάγονται δύσκολες απαντήσεις ίσως. Μπορούμε πάντως να τα αντιμετωπίσουμε και έχουμε δει, βεβαίως, τις επιπτώσεις πολλών εξ αυτών στην Ελλάδα, καθημερινά.

Αν και έχουμε αναλάβει τις ευθύνες μας, συχνά αναρωτιέμαι: είμαστε τόσο  αδύναμοι, ώστε να μην μπορούμε να αποσοβήσουμε τις αδυναμίες του τραπεζικού και χρηματοπιστωτικού μας συστήματος; Το 2008, επήλθε κρίση λόγω του τραπεζικού και χρηματοπιστωτικού συστήματος. Ωστόσο, ακόμη και σήμερα, δεν έχουμε ξεπεράσει τις δυσκολίες και τα προβλήματα του χρηματοπιστωτικού συστήματος, τις ανισότητες, την έλλειψη διαφάνειας, το φόβο του κινδύνου, καθώς και το γεγονός ότι σε πολλές χώρες κανείς δεν επενδύει πλέον στην πραγματική οικονομία, αλλά όλοι ενδιαφέρονται μόνο για τους λογαριασμούς τους.

Μήπως τελικά είμαστε τόσο αδύναμοι, που δεν μπορούμε να ενισχύσουμε τη διαφάνεια στις χρηματοοικονομικές αγορές και σε τομείς όπως τα ασφάλιστρα κινδύνου, τα γνωστά CDS; O όρος έχει γίνει πια λέξη οικεία για κάθε νοικοκυριό στην Ελλάδα! Ίσως κάποιοι από εσάς να μην γνωρίζετε τον όρο, αλλά σημαίνει ότι κάποιοι μπορούν να στοιχηματίσουν εναντίον σας. Είναι σαν κάποιος να στοιχηματίζει, ώστε όταν το σπίτι του γείτονά του πάρει φωτιά, τότε να αποκομίσει κέρδος.

Υπάρχουν πολλοί που στοιχηματίζουν και ελπίζουν ότι η Ελλάδα θα αποτύχει και θα χρεοκοπήσει. Και δεν μιλάμε απλώς για δισεκατομμύρια, αλλά για τρισεκατομμύρια που παίζονται σε αυτή την αγορά.

Είμαστε λοιπόν τόσο αδύναμοι, που δεν μπορούμε να αντιμετωπίσουμε αυτό το ζήτημα; Είμαστε τόσο αδύναμοι, που δεν μπορούμε να ασχοληθούμε με τους οίκους αξιολόγησης;

Οι Έλληνες Βουλευτές, η πλειοψηφία της Βουλής των Ελλήνων, συμμετείχαν σε μερικές πολύ δύσκολες ψηφοφορίες τις τελευταίες ημέρες. Και ψήφισαν θετικά, γιατί θέλαμε να ενισχύσουμε την εμπιστοσύνη προς το πρόγραμμά μας και την αποφασιστικότητα μας να προχωρήσουμε. Να εμφυσήσουμε ενισχυμένη εμπιστοσύνη, όχι μόνον εδώ, αλλά και στην Ευρώπη και στη διεθνή κοινότητα.

Έχουμε υπ' όψιν ότι, όταν ένας οίκος αξιολόγησης μας υποβαθμίσει κατά μία ακόμα βαθμίδα, τότε οι οίκοι θα έχουν περισσότερη δύναμη σε αποφάσεις, περισσότερη ακόμη και από τον Ελληνικό λαό και τους Βουλευτές του Ελληνικού Κοινοβουλίου. Αυτό είναι απαράδεκτο, αν θέλουμε να λέμε ότι ζούμε σε ένα δημοκρατικό κόσμο.

Ο Νομπελίστας Amartya Sen είπε πρόσφατα ότι «τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα έχουν μια θέση στο δημοκρατικό διάλογο, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να επιτρέψουμε στα διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και στους οίκους αξιολόγησης να ασκούν μονομερώς την εξουσία και να  "διοικούν" δημοκρατικά εκλεγμένες κυβερνήσεις».

Μήπως είμαστε τόσο αδύναμοι, που δεν μπορούμε να αντιμετωπίσουμε την φοροδιαφυγή και τους φορολογικούς παραδείσους; Δεν υπάρχει καμία αίσθηση περί δικαίου - και δη παγκοσμίως; Βάζουμε φόρους στους λαούς μας, στους συνταξιούχους, στους μισθωτούς, και αυτοί δεν μπορούν να τους αποφύγουν. Και όμως, υπάρχει μια «ισχυρή» καθεστηκυία τάξη, που έχει τη δυνατότητα να πάρει τα χρήματά της, να τα κρύψει κάπου αλλού στον πλανήτη και να κλέβει τους λαούς μας, στερώντας τους πόρους που θα μπορούσαμε εναλλακτικά να χρησιμοποιήσουμε για την ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή.

Είμαστε τόσο αδύναμοι άραγε, ώστε να μην είμαστε σε θέση να υψώσουμε το ανάστημά μας σε αυτές τις εκστρατείες των μέσων ενημέρωσης, που βλέπουν την επερχόμενη καταστροφή σε καθημερινή βάση; Έχουμε υποστεί τους τελευταίους δέκα μήνες καθημερινή ανάλυση και προπαγάνδα, αν θέλετε, ή την καπηλεία του φόβου τουλάχιστον, σύμφωνα με την οποία επίκειται χρεοκοπία και η Ελλάδα πρόκειται να καταρρεύσει.

Είμαστε ακόμα ζωντανοί. Αλλά πρέπει να δούμε πώς οι δημοκρατικοί θεσμοί μας μπορούν να αντέξουν αυτές τις νέες προκλήσεις.

Είμαστε τόσο φοβισμένοι, ώστε να μην είμαστε σε θέση να δημιουργήσουμε ένα φόρο επί των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών, ο οποίος θα μετακυλήσει, ναι, μέρος του βάρους σε αυτούς που δημιούργησαν την κρίση το 2008, δηλαδή στις τράπεζες και το χρηματοπιστωτικό σύστημα και, τελικά, να χρησιμοποιήσουμε αυτά τα χρήματα, το δυναμικό και τους πόρους, για την ανάπτυξη, για νέες θέσεις εργασίας, για την αλλαγή των οικονομιών μας, ως στήριξη αυτής της δύσκολης μετάβασης και της εξόδου από την κρίση;

Είμαστε τόσο φοβισμένοι, ώστε να μην μπορούμε να τονώσουμε και να επανακινήσουμε τις οικονομίες μας; Φυσικά, δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι τέτοιο σε εθνικό επίπεδο, μιας και εκεί εφαρμόζουμε ήδη δύσκολα προγράμματα λιτότητας, αλλά μπορούμε να το πετύχουμε σε περιφερειακό επίπεδο, όπως λόγου χάριν στην Ευρώπη με τα ευρωομόλογα, ή με μεγάλα έργα που μπορούν να δημιουργήσουν θέσεις εργασίας, με την πράσινη ανάπτυξη, ή ίσως ακόμη με τη θέσπιση ενός φόρου για τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, ώστε να βοηθήσουμε το περιβάλλον μας.

Μήπως φοβόμαστε υπερβολικά να πάρουμε αυτές τις αποφάσεις, οι οποίες θα μας βοηθήσουν να προωθήσουμε και την απασχόληση, να δημιουργήσουμε νέες θέσεις εργασίας, αλλά και να έχουμε βιώσιμη οικονομία;

Πρόκειται για δημοκρατικές προκλήσεις. Δεν πρόκειται ούτε για οικονομικά, ούτε για χρηματοπιστωτικά, ούτε για τεχνικά ζητήματα. Πρόκειται για αμιγώς δημοκρατικές προκλήσεις, για ένα προοδευτικό κίνημα, για τις κοινωνίες μας.

Όλα αυτά τονίζουν τη σημασία του κινήματός μας. Επισημαίνουν τη σημασία του διεθνούς μας κινήματος διότι, ναι, όντως μπορούμε να κάνουμε πράγματα σε εθνικό και τοπικό επίπεδο, αλλά μπορούμε επίσης να πετύχουμε πράγματα και σε περιφερειακό και σε παγκόσμιο επίπεδο.

Και αυτό ακριβώς κάναμε.  Οι Επιτροπές μας συνέταξαν επιτυχώς προτάσεις για το φαινόμενο του θερμοκηπίου και την άνοδο της θερμοκρασίας του πλανήτη στην Κοπεγχάγη. Η Επιτροπή Stiglitz ασχολήθηκε με τη διαμόρφωση αποτελεσματικών προτάσεων για την αντιμετώπιση της χρηματοοικονομικής κρίσης. Συγκροτήσαμε Επιτροπές, οι οποίες ασχολούνται με θέματα πυρηνικής ενέργειας και διάδοσής της. Πρέπει να συνεχίσουμε να παράγουμε έργο προς αυτή την κατεύθυνση, να προάγουμε το όραμά μας χάριν της νέας γενιάς.

Θα ήθελα όμως να πω, επίσης, ότι αυτά τα ζητήματα θέτουν και ένα πολύ βαθύτερο και θεμελιώδες ζήτημα, που άπτεται του είδους των οικονομιών και των κοινωνιών, τις οποίες επιδιώκουμε να δημιουργήσουμε.

Μας προσφέρεται μια επιλογή και, κάποιες φορές, τη χαρακτηρίζω επιλογή μεταξύ μιας οικονομίας βασισμένης στην ανισότητα και μιας οικονομίας βασισμένης στην ισότητα.

Η ανταγωνιστικότητα, για την οποία έχουμε επί μακρόν μιλήσει, θα βασιστεί στην ανυπαρξία εργασιακής νομοθεσίας ή συλλογικών διαπραγματεύσεων ή δικαιωμάτων των γυναικών, ή ίσως στα φτηνά εργατικά χέρια μεταναστών ή στην απουσία δημοκρατικών διαδικασιών και τη λεηλασία του φυσικού μας περιβάλλοντος; Ή μήπως η δική μας ανταγωνιστικότητα πρόκειται να βασιστεί σε ένα μορφωμένο και καταρτισμένο εργατικό δυναμικό, στη δημιουργικότητα, τη συμμετοχή, την καινοτομία, την εξωστρέφεια, την αλληλεγγύη και την ισότητα, όπως και στην κοινωνική συνοχή;

Και ίσως ακούγεται ουτοπικό μεν, οι παραδόσεις μας δε, το κίνημά μας το ίδιο, διαθέτει παραδείγματα προς μίμηση, όπως το κράτος πρόνοιας των σκανδιναβικών χωρών. Ναι, οι χώρες αυτές πέτυχαν να μας δείξουν το σωστό δρόμο και, παρότι συχνά αντιμετωπίζουν απειλές, μας έδειξαν ότι μπορεί να υπάρξει κοινωνική συνοχή, ισότητα, εκπαίδευση, συμμετοχή, Δημοκρατία και, ταυτοχρόνως, να είναι ένα κράτος από τα πλέον ανταγωνιστικά στον κόσμο.

Επομένως, το σημαντικότερο πρόβλημά μας αφορά στην επιλογή μεταξύ ισότητας και ανισότητας και δεν είναι ζήτημα που απασχολεί μόνο τις κοινωνίες μας, αλλά εμπλέκει και τους πολίτες και τα έθνη μας, όπως και ένα νέο παγκόσμιο κατεστημένο, το οποίο είναι σε θέση να συσσωρεύει τεράστιο πλούτο, δύναμη, κεφάλαια, μέσα ενημέρωσης και δυνατότητες και να ξεπερνά τα όρια των συνόρων μας και των δημοκρατικών μας θεσμών, με ελάχιστο ή και καθόλου έλεγχο και κανένα κανονιστικό πλαίσιο.

Η Πλατεία Ταχρίρ, η Αραβική Άνοιξη, επίσης, αποτελούν έκφραση επιθυμίας για Δημοκρατία. Στον Αραβικό κόσμο, βεβαίως, τώρα εγκαθιδρύονται δημοκρατικά πολιτεύματα. Οι λαοί ξανακτίζουν τις δημοκρατίες τους. Στις κοινωνίες μας, στις οποίες διαθέτουμε δημοκρατικούς θεσμούς εδώ και πολλά χρόνια, τώρα εξετάζουμε εκ νέου τις δημοκρατίες μας. Και πιστεύω ότι αυτό συμβαίνει, χωρίς και παρά τη βία την οποία κανείς μας δεν μπορεί να δεχτεί, βεβαίως.

Οι ειρηνικοί διαδηλωτές στην Ελλάδα, θεωρώ ότι  επιθυμούν ανανέωση της Δημοκρατίας. Και αυτή είναι μια δημοκρατική πρόκληση.

Διότι εδώ, υπάρχει ένα παράδοξο, αγαπητοί φίλοι και φίλες. Στις κοινωνίες και στον κόσμο, υπάρχει μια νέα γενιά που γνωρίζει τα υφιστάμενα προβλήματα. Με το Διαδίκτυο στη διάθεσή τους, οι νέοι έχουν επίγνωση των παγκοσμίων προβλημάτων, τα οποία και βιώνουν εντός των κοινωνιών τους, αφού αφορούν στη δική τους ζωή και στη ζωή όλων γύρω τους. Ταυτοχρόνως, όμως, καθώς πρόκειται για παγκόσμια προβλήματα, είναι ακόμη πιο δύσκολο να αντιμετωπιστούν, γιατί απουσιάζουν οι σχετικοί θεσμοί.

Επίσης, είναι εμφανές ότι υπάρχει τεράστιο δυναμικό και δυνατότητες, που όμως βρίσκονται στα χέρια ομάδων συμφερόντων και όχι στα χέρια των λαών και, μάλιστα, βρίσκονται στα χέρια των λίγων.

Αυτό το γεγονός αποτελεί επίσης πηγή τεράστιας απογοήτευσης για τη νέα γενιά. Δεν προκαλεί έκπληξη, επομένως, το γεγονός ότι η νεολαία αμφισβητεί τα συστήματα και τις δημοκρατίες μας, ούτε προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι οφείλουμε να αναλάβουμε το μεγάλο εγχείρημα της ανανέωσης των δημοκρατιών μας, με τρόπο διαφορετικό, δεδομένης της σημασίας που παρατηρούμε ότι έχει σήμερα η Δημοκρατία για τις κοινωνίες μας, στο πλαίσιο μιας παγκοσμιοποιημένης οικονομίας.

Ως προς τις Αραβικές χώρες, την Αραβική Άνοιξη, ως Σοσιαλιστική Διεθνής, έχουμε αναλάβει τη δέσμευση να σταθούμε στο πλευρό των χωρών που αγωνίζονται και στο πλευρό των δημοκρατικών δυνάμεων του Αραβικού κόσμου. Θα στηρίξουμε, όπως στηρίζουμε και τώρα, τη διαδικασία.

Τις επόμενες δύο ημέρες, επίσης, πρόκειται να ακούσουμε τις φωνές των εκπροσώπων του Αραβικού κόσμου, τους ίδιους τους πρωταγωνιστές, πολλούς από εκείνους που έζησαν από κοντά τις δραματικές αλλαγές. Θα τους σταθούμε, θα φερθούμε όπως αρμόζει και θα τους συνδράμουμε στην πάλη τους για τη Δημοκρατία, τα ανθρώπινα δικαιώματα και το κράτος δικαίου.

Οι επαναστάσεις αυτές έδωσαν την ευκαιρία σε όλες τις φωνές και τις κοινωνικές δυνάμεις να ακουστούν. Προφανώς, πολλά ακόμη διακυβεύονται και τα νεότευκτα πολιτικά κόμματα χρειάζονται χρόνο, ώστε να αναπτυχθούν. Στην Αίγυπτο, κυριαρχεί το ζήτημα του νέου Συντάγματος. Πρέπει άραγε να το συντάξει το Κοινοβούλιο, όταν αυτό ίσως δεν εκφράζει όλες τις κοινωνικές δυνάμεις; Μήπως πρέπει να συμμετάσχουν στη διαδικασία και εκπρόσωποι της Κοινωνίας των Πολιτών; Μήπως πρέπει να συνταχθεί ένα Σύνταγμα, που θα προασπίζει βασικές αρχές, ώστε στο μέλλον να μην παρατηρηθούν μη-δημοκρατικές ή απολυταρχικές πρακτικές και πολιτικές; Δεν θα πρέπει να υπερασπιστούμε τα δικαιώματα των γυναικών σε αυτές τις κοινωνίες, θέτοντάς τα ως βάση και θεμέλιο στα νέα Συντάγματα;

Υπάρχει επομένως η ανάγκη να δομήσουμε κοινωνίες, οι οποίες θα εμποδίσουν συγκρούσεις θρησκευτικές, εθνοτικές ή φυλετικές. Οι επαναστάσεις στον Αραβικό κόσμο, προφανώς, ήρθαν στο απόγειο μιας βαθιάς απογοήτευσης που δημιούργησαν καθεστώτα, τα οποία αρχικώς εμφορούνταν από ιδεώδη απαλλαγής και απελευθέρωσης από την κατοχή ξένων δυνάμεων και τάσσονταν υπέρ της οικονομικής προόδου, ενώ κατέληξαν σε στρεβλές πολιτικές, με άρχουσες τάξεις βυθισμένες στη διαφθορά, βαθιά ριζωμένη γραφειοκρατία και συγκέντρωση εξουσίας στα χέρια των λίγων.

Η Οργάνωσή μας είναι παρούσα, ώστε να βοηθήσει και να ενισχύσει το κίνημα που ξεκίνησε στον Αραβικό κόσμο, καθώς και εμείς, με τη σειρά μας, εμφορούμαστε από την κουλτούρα του διεθνισμού και εδραζόμεθα στην ιδέα μιας παγκοσμίου εμβέλειας κινητοποίησης, που θα αλλάξει τις εθνικές πραγματικότητες, με ιδέες και ιδεώδη, τα οποία σήμερα είναι περισσότερο επίκαιρα από ποτέ.

O Willy Brandt υπήρξε ηγέτης με σπάνια διορατικότητα και προνοητικότητα και κατανόησε την αναγκαιότητα του διεθνισμού. Κατάλαβε ότι η διαχείριση ενός παγκόσμιου Οργανισμού δεν μπορεί παρά να βασίζεται στη συναίνεση. Και αυτό είναι που προσπαθούμε και εξακολουθούμε να προωθούμε στο κίνημά μας.

Στο 80ό Συνέδριο της Σοσιαλιστικής Διεθνούς στη Στοκχόλμη, είχε πει: «όντας συμμαχία ανεξάρτητων φορέων, που συμμερίζονται τα ίδια ιδανικά και λειτουργούν με βάση την αρχή της συναίνεσης, μας αντιμετωπίζουν ως ισχυρή πολιτική δύναμη. Και αν καταφέρουμε να ηγηθούμε της διαμόρφωσης απόψεων, αναφορικά με τα κεντρικά ζητήματα τα οποία βρίσκονται τώρα στην ημερήσια διάταξη σε όλο τον κόσμο, τότε δεν υπάρχει κανένας λόγος αυτό να μην εξακολουθήσει και στο μέλλον».

Θα έλεγα ότι υπήρξε προφητικός. Σήμερα είμαστε και αύριο θα παραμείνουμε επίκαιροι και συναφείς με τον κόσμο μας. Σήμερα, στη Σοσιαλιστική Διεθνή, συνεχίζουμε να λειτουργούμε με βάση τη συναίνεση. Έχουμε αναλάβει, μέσω της σύστασης μιας ομάδας εργασίας, την περαιτέρω ενίσχυση του κινήματός μας, προχωρώντας στις απαραίτητες αλλαγές εν όψει της νέας εποχής. Και σίγουρα, θα υλοποιήσουμε τις αλλαγές, λαμβάνοντας υπόψιν τους πολυποίκιλους εθνικούς και διεθνικούς όρους, αλλά και αντιμετωπίζοντας προκλήσεις για την ενίσχυση των δημοκρατικών θεσμών μας, στο κίνημά μας και στις κοινωνίες μας, ώστε να ασχοληθούμε και με την παγκόσμια οικονομία, σε μια πολυσύνθετη χρονική συγκυρία.

Όπως είπα, στην Ελλάδα, ζούμε πάρα πολύ έως εξαιρετικά δύσκολες στιγμές. Αυτό σημαίνει ότι η δημοκρατική διακυβέρνηση οφείλει να προχωρήσει σε σκληρές επιλογές, στο όνομα της προστασίας του λαού, ώστε να βαδίσει στο μέλλον η κοινωνία. Πρόκειται για δύσκολο μέλημα και καθήκον, που θέτει υπό δοκιμασία τις δυνάμεις μας και τους δημοκρατικούς θεσμούς μας.

Και πάλι σε διεθνές επίπεδο, πρέπει να καλύψουμε τεράστια απόσταση για να υλοποιηθούν τέτοιες αλλαγές. Γνωρίζω, όμως, ότι όπως παλεύουμε ως κίνημα και για δικαιοσύνη σε διεθνές επίπεδο - και μάλιστα, εκτιμώ την αλληλεγγύη και τη συνεργασία όλων σας στον αγώνα για δικαιοσύνη και αλλαγή σε διεθνές επίπεδο - όπως εξάλλου γνωρίζετε και εσείς, αυτοί οι αγώνες είναι δύσκολοι και μπορεί να απαιτηθεί χρόνος. Ελπίζω αυτός ο χρόνος να είναι λίγος και όχι πολύς.

Εν τω μεταξύ, όλοι πρέπει, ως εθνικά κόμματα - και δεσμεύομαι ότι αυτό θα συμβεί στην Ελλάδα - να εγγυηθούμε ότι οι χώρες μας, και το εγγυώμαι για την Ελλάδα, θα προβούν σε γρήγορες και αποφασιστικές αλλαγές, που θα ενισχύσουν τους πολίτες μας. Θα σταθούμε στο πλευρό τους, θα τους πείσουμε να μας επιτρέψουν να σταθούμε πλάι τους και, μαζί, όρθιοι στα πόδια μας, χωρίς δάνειες δυνάμεις, ώστε τελικά να αναπτύξουμε τις  μεγάλες δυνατότητες που έχουμε, γιατί, ναι, όντως μπορούμε να το πετύχουμε.

Στην Ελλάδα, αγαπάμε τη Δημοκρατία, όχι μόνο λόγω του αρχαίου πολιτισμού μας. Είμαστε λίκνο της Δημοκρατίας, αλλά όπως έγραψε σήμερα και ο ιστορικός Mark Mazower σε διεθνές έντυπο, ο λαός μας έχει αγωνιστεί για τη Δημοκρατία, προσφάτως, ενάντια στο φασισμό, ενάντια στον απολυταρχισμό, από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και ως τη δικτατορία, στα τέλη του εξήντα.

Σήμερα, η Ελλάδα βρίσκεται και πάλι στην πρώτη γραμμή, αντιμέτωπη με κρίσιμες προκλήσεις. Η κρίση δεν είναι παρά ένα ελάχιστο δείγμα της κρίσης που διάγουν οι δημοκρατικές κοινωνίες μας, καθώς και των προκλήσεων που βρίσκονται ενώπιον της  πολιτικής μας οικογένειας.

Ό,τι και αν γίνει, ό,τι και αν συμβεί ανά την υφήλιο, θα είμαστε παρόντες και θα ακουστεί η δική μας φωνή. Είμαι αποφασισμένος να εξασφαλίσω ότι θα ισχυροποιήσουμε τη χώρα μας, το λαό και τη Δημοκρατία στην Ελλάδα.

Αλλά και πάλι, και εσείς μας βοηθάτε με την παρουσία σας εδώ, με την αλληλεγγύη, τη ζεστασιά, τα χαμόγελά σας και την κατανόησή σας απέναντι σε ό,τι βιώνουμε. Εδώ βρίσκεται σίγουρα η δύναμη που χρειαζόμαστε, για να ενδυναμώσουμε τους πολίτες μας και να συνεχίσουμε να βαδίζουμε σε ένα δύσκολο μονοπάτι. Και εδώ, νομίζω, έγκειται και η δύναμη του κινήματός μας.

Η δύναμή μας ανάγεται στο γεγονός ότι διαθέτουμε αλληλεγγύη, ως σύντροφοι, ως φίλοι. Θα αγωνιστούμε μαζί, σε δύσκολους καιρούς, και θα έχουμε τη δύναμη να συνεχίσουμε, παρά τις αντιξοότητες, ό,τι και αν συμβεί.

Και εμείς, θα επιβιώσουμε και θα νικήσουμε.

Σας ευχαριστώ πολύ.