|
Κυρßες και κýριοι συνÜδελφοι, ζÞτησα να πραγματοποιηθεß αυτÞ η Ýκτακτη συζÞτηση στη ΒουλÞ, για το θÝμα των εξελßξεων στη Βüρεια ΑφρικÞ, ιδιαßτερα στη Λιβýη. Εßναι θÝμα εθνικÞς σημασßας, που μας επηρεÜζει και μπορεß να μας επηρεÜσει σημαντικÜ και Ýκρινα σκüπιμο να εξηγÞσω την εθνικÞ στÜση που τηροýμε, προσδοκþντας να υπÜρξει Ýνα πεδßο εθνικÞς συνεννüησης των περισσüτερων πολιτικþν δυνÜμεων.
Κυρßες και κýριοι συνÜδελφοι, η Βüρεια ΑφρικÞ και, ευρýτερα, ο αραβικüς κüσμος, σεßονται τους τελευταßους μÞνες απü Ýνα μαζικü κýμα απαßτησης δημοκρατßας. Η σπßθα που Üναψε στην Τυνησßα, Ýγινε πυρκαγιÜ ενÜντια σε αυταρχικÜ καθεστþτα στη Βüρεια ΑφρικÞ και τη ΜÝση ΑνατολÞ. ΑπÝδειξε πüσο απρüβλεπτες, üσο και ανατρεπτικÝς, μπορεß να εßναι οι εξελßξεις στην εποχÞ της παγκοσμιοποßησης.
Εßναι οι οικονομßες και οι πολιτισμοß που αλληλοσυνδÝονται, η τερÜστια δýναμη της τεχνολογßας που, σε μια Üλλη περßπτωση, αυτÞν της Ιαπωνßας, μας θýμισε τους κινδýνους της πυρηνικÞς ενÝργειας, με τραγικü μÜλιστα τρüπο, αλλÜ και οι τεχνολογßες που, στην περßπτωση της Βüρειας ΑφρικÞς και της ΜÝσης ΑνατολÞς, συνÝβαλαν σε Ýνα σαρωτικü κýμα αφýπνισης και προüδου.
¼μως, βαθýτερα αßτια αποτελοýν τα χρüνια προβλÞματα, ελλεßμματος δημοκρατßας, ανισοτÞτων, πελατειακþν προνομßων και διαφθορÜς, πολιτικÞς καταπßεσης και στÝρησης δικαιωμÜτων. ΑυτÜ οδÞγησαν σε μßα κατ’ αρχÞν ειρηνικÞ διαμαρτυρßα και, γρÞγορα, σε εξÝγερση των πολιτþν.
Στο σημερινü ανοιχτü κüσμο, πολßτες και κυρßως οι νÝοι αισθÜνονται χωρßς προοπτικÞ και ελπßδα, üμως, χÜρη στο διαδßκτυο, Ýχουν πλÞρη αντßληψη των δυνατοτÞτων του σημερινοý κüσμου και, μαζß, και των αδικιþν που Ýπνιγαν το δικü τους μÝλλον σε αυτÝς τις χþρες.
Ο θυμüς και η απογοÞτευση, μετουσιþθηκαν γρÞγορα σε κßνημα διαμαρτυρßας και σε μια ειρηνικÞ επανÜσταση. Στην Τυνησßα και την Αßγυπτο, τα καθεστþτα υπÝκυψαν στις λαúκÝς πιÝσεις και ο μακρýς και δýσκολος δρüμος προς την ελευθερßα και τη δημοκρατßα, μüλις ξεκßνησε. ΑποδομÞθηκαν και μýθοι, üπως αυτü που συχνÜ λεγüταν, üτι «η δημοκρατßα δεν εßναι για τους μουσουλμανικοýς Þ αραβικοýς λαοýς» Þ üτι «η νÝα γενιÜ δεν ενδιαφÝρεται για την πολιτικÞ».
Και αλλοý στην περιοχÞ, στην ΥεμÝνη, στο ΜπαχρÝιν, αλλÜ ακüμα και πιο κοντÜ μας, üπως στη Συρßα, παρατηροýμε ανÜλογα φαινüμενα, αλλÜ και βßαιες συγκροýσεις.
Στη Λιβýη, üμως, ο ΣυνταγματÜρχης ΚαντÜφι αντÝδρασε με πρωτοφανÞ και Üνευ προηγουμÝνου σκληρüτητα στα αιτÞματα των πολιτþν του, εξαπολýοντας μια πραγματικÞ εκστρατεßα τρüμου, με θýματα κυρßως αμÜχους. ΠροσπÜθησε να πνßξει την εξÝγερση και ξεκßνησε μαζικü πüλεμο ενÜντια στον ßδιο το λαü της Λιβýης, Ýνα πüλεμο εναντßον αμÜχων.
Το δßλημμα της Διεθνοýς Κοινüτητας Þταν αν μποροýσε αυτü να γßνει ανεκτü. Θα παρακολουθοýσε με σταυρωμÝνα χÝρια; Θα επÝτρεπε μια ανηλεÞ σφαγÞ αμÜχων; Οι ενÝργειες του καθεστþτος στη Λιβýη υποχρÝωσαν τελικÜ τη ΔιεθνÞ Κοινüτητα να λÜβει αποφÜσεις.
Πρþτον, το Συμβοýλιο Ασφαλεßας του ΟΗΕ αποφÜσισε εμπÜργκο και πÜγωμα των περιουσιακþν στοιχεßων του καθεστþτος.
Δεýτερον, με την παραπομπÞ προσþπων του καθεστþτος στο ΔιεθνÝς Ποινικü ΔικαστÞριο Ýστειλε μÞνυμα, αλλÜ και διασφÜλισε τη μη ýπαρξη ατιμωρησßας.
Πολλοß παρεμβÞκαμε, το Ýκανα και εγþ, για να συμβÜλουμε σε μια ειρηνικÞ μετÜβαση, üπως Ýκανα και στην Αßγυπτο, με αλλεπÜλληλες επαφÝς και με την τüτε ΚυβÝρνηση ΜουμπÜρακ, αλλÜ και με τους ηγÝτες της Αντιπολßτευσης.
Η ΔιεθνÞς Κοινüτητα, η Ευρþπη, αλλÜ και η ΕλλÜδα, Ýδωσαν την ευκαιρßα στο καθεστþς της Λιβýης να διευκολυνθεß μÝσα απü μια δημοκρατικÞ μετÜβαση, να σταματÞσει δηλαδÞ την κλιμÜκωση της βßας. Οι ελπßδες üμως διαψεýστηκαν. Το καθεστþς στη Λιβýη üχι μüνο δεν σεβÜστηκε τη διεθνÞ νομιμüτητα και τις αποφÜσεις του ΟΗΕ, αλλÜ εξαπÝλυσε ευρýτατη επßθεση κατÜ των εξεγερμÝνων.
ΚυριολεκτικÜ την τελευταßα στιγμÞ και πριν καταστοýμε μÜρτυρες μιας ολοκληρωτικÞς σφαγÞς και μιας ομαδικÞς εξüδου και προσφυγιÜς Λιβýων πολιτþν προς τις γειτονικÝς χþρες, η ΔιεθνÞς Κοινüτητα χρειÜστηκε να παρÝμβει και πÜλι, με την απüφαση 1973 του Συμβουλßου Ασφαλεßας του ΟΗΕ, δηλαδÞ του κατ’ εξοχÞν αρμüδιου οργÜνου για την εξουσιοδüτηση στρατιωτικþν επεμβÜσεων, σýμφωνα πÜντα με το ΔιεθνÝς Δßκαιο.
Ο ΣυνταγματÜρχης ΚαντÜφι δεν ανταποκρßθηκε οýτε εκεß, αλλÜ συνÝχισε τις στρατιωτικÝς επιθÝσεις απÝναντι στους εξεγερμÝνους. Με την απüφαση του Συμβουλßου Ασφαλεßας, επιβλÞθηκε ζþνη απαγüρευσης πτÞσεων υπερÜνω της Λιβýης και επιτρÜπηκε η λÞψη κÜθε Üλλου μÝτρου – πλην της εισβολÞς και κατοχÞς – για την προστασßα των αμÜχων.
ΘÝλω εδþ να τονßσω, προλαμβÜνοντας τυχüν ενστÜσεις ορισμÝνων, üτι πρüκειται για μßα απüφαση απολýτως συμβατÞ με το ΔιεθνÝς Δßκαιο, αλλÜ και μßα απüφαση στην οποßα κανÝνα μÝλος του Συμβουλßου Ασφαλεßας δεν Ýθεσε βÝτο, üπως ενδεχομÝνως θα μποροýσε.
Τι δεν Þταν αυτÞ η απüφαση: δεν Þταν μια απüφαση της ΕυρωπαúκÞς ¸νωσης, οýτε του ΝΑΤΟ. Εßναι μια απüφαση των ΗνωμÝνων Εθνþν. Δεν Þταν μια απüφαση της Δýσης. Εßναι μια απüφαση, μετÜ απü Ýκκληση και απüφαση του Αραβικοý ΣυνδÝσμου, üσο και της ΑφρικανικÞς ¸νωσης.
Και στο προηγοýμενο Συμβοýλιο ΚορυφÞς της ΕυρωπαúκÞς ¸νωσης στις 11 Μαρτßου, αλλÜ και προχθÝς, στο Παρßσι, επÝμεινα στη συναßνεση ιδιαßτερα του Αραβικοý ΣυνδÝσμου. Θεωρþ üτι χωρßς αυτÞ την αγωνιþδη Ýκκληση απü τους δýο αυτοýς Οργανισμοýς, δεν θα υπÞρχε απüφαση του ΟΗΕ.
ΑυτÞ η ευρýτατη διεθνÞς συναßνεση αποτÝλεσε καθοριστικü στοιχεßο για την τελικÞ Ýκβαση. Και σας υπενθυμßζω üτι, üταν στο παρελθüν δεν υπÞρχε αυτÞ η συλλογικÞ διεθνÞς συναßνεση, ιδιαßτερα και εφüσον δεν υπÞρχαν αποφÜσεις του ΟΗΕ, η ΕλλÜδα αντιτÜχθηκε.
Υπενθυμßζω, για παρÜδειγμα, üτι αντιταχθÞκαμε στον πüλεμο του ΙρÜκ και δεν συμμετεßχαμε, γιατß δεν υπÞρξε απüφαση του Συμβουλßου Ασφαλεßας του ΟΗΕ, στο οποßο συμμετεßχα ως Προεδρεýων Υπουργüς Εξωτερικþν της ΕυρωπαúκÞς ¸νωσης και εξÝφρασα τις διαφωνßες μου.
Ως χþρα, το εθνικü μας συμφÝρον εßναι να συμβÜλουμε στην ενßσχυση της διεθνοýς μας αξιοπιστßας, χωρßς σκοπιμüτητες, χωρßς επιλεκτικÝς ευαισθησßες, χωρßς τη λογικÞ δýο μÝτρων και δýο σταθμþν, που χαρακτηρßζει δυστυχþς τη συμπεριφορÜ και την πρακτικÞ αρκετþν κρατþν και Οργανισμþν.
¼ταν εμεßς ζητοýμε το σεβασμü και την υλοποßηση των αποφÜσεων του Συμβουλßου Ασφαλεßας του ΟΗΕ, παραδεßγματος χÜρη για την Κýπρο Þ για την Πρþην ΓιουγκοσλαβικÞ Δημοκρατßα της Μακεδονßας, δεν μποροýμε να αντιτασσüμαστε στις αποφÜσεις του ΟΗΕ, üταν πρüκειται για Üλλους λαοýς και Üλλες χþρες.
Με την εφαρμογÞ της απüφασης αυτÞς, διασφαλßζεται üτι η πολεμικÞ αεροπορßα της Λιβýης δεν θα μπορεß στο εξÞς να σφαγιÜζει αμÜχους και αντικαθεστωτικοýς απü απüσταση ασφαλεßας.
Τι Üλλο δεν εßναι η απüφαση 1973 του Συμβουλßου Ασφαλεßας. Δεν μιλÜ για κατοχÞ Þ παραβßαση της εδαφικÞς ακεραιüτητας. Δεν μιλÜ για χερσαßες δυνÜμεις. Δεν μιλÜ για διαμελισμü, οýτε βÝβαια μιλÜ για εξüντωση του ΚαντÜφι.
Αποκλειστικüς στüχος εßναι η προστασßα των αμÜχων και η παýση της βßας, προκειμÝνου στη συνÝχεια να επÝλθει η ομαλüτητα και να δρομολογηθοýν ειρηνικÝς και δημοκρατικÝς εξελßξεις στη χþρα.
Ποια η σημερινÞ στÜση και θÝση της ΕλλÜδας: πεποßθησÞ μας και πεποßθηση της ΕυρωπαúκÞς ¸νωσης εßναι üτι, οι σημερινÝς ενÝργειες απαιτεßται να συνοδευθοýν απü μßα συνολικÞ πολιτικÞ προσÝγγιση, που θα αποσκοπεß στην προþθηση του εθνικοý διαλüγου και της ενüτητας της χþρας και του λαοý της.
ΠρÝπει να εßναι σαφÝς üτι, σημεßο αναφορÜς για οποιαδÞποτε ενÝργεια, εßναι και θα εßναι τα ΗνωμÝνα ¸θνη, με πλÞρη σεβασμü στη διεθνÞ νομιμüτητα, το ΔιεθνÝς Δßκαιο και το δικαßωμα των λαþν να καθορßζουν μüνοι τους το μÝλλον τους.
Η χþρα μας βρßσκεται σε κομβικü σημεßο, σε σχÝση με τις εξελßξεις στην περιοχÞ. Στηρßξαμε τις αποφÜσεις 1970 και 1973 του Συμβουλßου Ασφαλεßας, προκειμÝνου να αποφευχθοýν εξελßξεις, που θα οδηγοýσαν üχι μüνο στην καταπÜτηση ανθρωπßνων δικαιωμÜτων του Λιβυκοý λαοý, αλλÜ και στην ακýρωση των προσδοκιþν του, καθþς και σε μßα ευρýτερη αποσταθεροποßηση και βßαιη καταστολÞ των λαúκþν εξεγÝρσεων, με ανυπολüγιστο ανθρωπιστικü κüστος, με προσφυγιÜ και Üλλες απρüβλεπτες επιπτþσεις.
Η ΕλλÜδα, ως üφειλε, παρÝχει υποστÞριξη επικουρικÞ στις επιχειρÞσεις για την προστασßα των αμÜχων στη Λιβýη. Δεν συμμετÝχει σε βομβαρδισμοýς, δεν διαθÝτει μαχητικÜ αεροσκÜφη. Και βÝβαια, η ΕλλÜδα σÝβεται και τιμÜ τη φιλßα που Ýχει χτßσει üλα αυτÜ τα χρüνια με τους αραβικοýς λαοýς.
ΘÝλω να τονßσω για μßα ακüμα φορÜ üτι, στο θÝμα αυτü, εßμαστε σε στενÞ συνεργασßα με τον Αραβικü Σýνδεσμο, με τον επικεφαλÞς του οποßου, Αμρ Μοýσα, μßλησα και χθες. Μου επιβεβαßωσε ο ßδιος, για Üλλη μßα φορÜ, την πλÞρη υποστÞριξÞ του στην εφαρμογÞ της απüφασης του Συμβουλßου Ασφαλεßας του ΟΗΕ. Θεωρεß üτι το βασικü εßναι να προστατευθοýν οι πολßτες και ο πληθυσμüς της χþρας.
Επßσης – και εßναι και κÜτι που τüνισα και εγþ, πριν απü μερικÝς ημÝρες στο Παρßσι, στη ΔιÜσκεψη Αρχηγþν Κρατþν στην οποßα συμμετεßχα – πρωταρχικüς περιορισμüς των δρÜσεων εßναι να μη θιγεß η εθνικÞ ακεραιüτητα της χþρας, να μην υπÜρξει διαμελισμüς, οýτε κατοχÞ απü ξÝνες δυνÜμεις.
Η ΕλλÜδα, βÝβαια, Ýχει κÜθε λüγο να δει Üμεσα μια διπλωματικÞ, ειρηνικÞ λýση. Και η ΕλλÜδα εßναι Ýτοιμη να συμβÜλει προς αυτÞ την κατεýθυνση, ενεργÜ. Αυτü και τüνισα, και πρüτεινα πρüσφατα, στο Παρßσι. Αυτü üμως απαιτεß και τη βοýληση του καθεστþτος της Λιβýης, να προστρÝξει στην εφαρμογÞ των αποφÜσεων του ΟΗΕ.
Οι αποφÜσεις του ΟΗΕ προβλÝπουν και προτιμοýν ειρηνικÞ επßλυση. Σε αυτü, εÜν και üταν οι συνθÞκες εßναι þριμες, εßμαστε Ýτοιμοι να συνδρÜμουμε ενεργÜ.
Κυρßες και κýριοι συνÜδελφοι, στην κρßση αυτÞ, η ΕλλÜδα τηρεß στÜση υπευθυνüτητας, αξιολογþντας βεβαßως και προστατεýοντας το εθνικü μας συμφÝρον. Αυτü απαιτεß η σοβαρüτητα των περιστÜσεων. ΠαρÝχουμε υπηρεσßες επικουρικÝς, κυρßως μÝσω της διÜθεσης της βÜσης της Σοýδας, αλλÜ και των Αεροδρομßων του Ακτßου και της Ανδραβßδας.
Επßσης, υποστηρικτικü ρüλο Ýχει μßα φρεγÜτα του Πολεμικοý μας Ναυτικοý, καθþς και Ýνα αεροσκÜφος – ιπτÜμενο ραντÜρ. Και θÝλω να πιστεýω πως, üλοι εδþ συμφωνεßτε στη συμμετοχÞ της ΕλλÜδας στο εμπÜργκο üπλων, που Ýχει επιβληθεß στη Λιβýη.
Ως μÝλος του ΟΗΕ και της ΕυρωπαúκÞς Κοινüτητας, Ýχουμε νομικÞ, πολιτικÞ, αλλÜ και ηθικÞ υποχρÝωση να παρÜσχουμε κÜθε δυνατÞ βοÞθεια στους πολßτες της Λιβýης που δοκιμÜζονται.
Επßσης, λαμβÜνουμε üλα τα αναγκαßα μÝτρα για την προστασßα των δυνÜμεþν μας, που συνδρÜμουν, Ýστω και υποστηριχτικÜ, στο πλαßσιο της διεθνοýς επιχεßρησης, ενþ φυσικÜ η ελληνικÞ επικρÜτεια εßναι ασφαλÞς και εκτüς του βεληνεκοýς πιθανþν εχθροπραξιþν.
Κυρßες και κýριοι συνÜδελφοι, ο αγþνας των απλþν ανθρþπων, των νÝων, των γυναικþν, για ελευθερßα και ßσα δικαιþματα, για δημοκρατßα και διαφÜνεια, εßναι ιστορικÜ και παντοý, δýναμη που υπερπηδÜ και σαρþνει üλα τα εμπüδια. ¼σο δýσκολη üμως κι αν εßναι η αλλαγÞ, εßναι εδþ. Και οφεßλουμε να σεβαστοýμε τον αγþνα üλων αυτþν που δßνουν τη μÜχη, για να την κÜνουν πραγματικüτητα.
ΒÜζοντας πÜνω απ’ üλα τον σεβασμü στην κυριαρχßα και την ανεξαρτησßα των χωρþν της περιοχÞς, στηρßζουμε τις προσπÜθειες για ειρηνικÞ αλλαγÞ, ελευθερßες και δικαιþματα, για ανÜπτυξη και δικαιüτερη κατανομÞ του πλοýτου.
ΠρÝπει να εßναι ξεκÜθαρο üτι, αγωνιζüμαστε πρþτα απ’ üλα για το αυτονüητο δικαßωμα των λαþν, να εκφρÜσουν αυτοß κυρßαρχα, ειρηνικÜ και μÝσω δημοκρατικþν διαδικασιþν τη δικÞ τους βοýληση.
Η ΕλλÜδα οφεßλει να Ýχει – και Ýχει – παρουσßα και φωνÞ σε αυτÝς τις εξελßξεις. Ο λüγος της, πρÝπει να Ýχει βαρýνουσα σημασßα και αýριο, üταν μαζß με τους γεßτονÝς μας, θα διαμορφþνουμε Ýνα νÝο περιβÜλλον ασφÜλειας και δημοκρατßας, που θα αποτελÝσει το θεμÝλιο για το κοινü μας μÝλλον. Στην καρδιÜ της πολιτικÞς μας, θα εßναι πÜντα ο σεβασμüς της κυριαρχßας και της εδαφικÞς ακεραιüτητας και ανεξαρτησßας της Λιβýης.
Για να ανακεφαλαιþσω, επαναλαμβÜνω δýο καßριας σημασßας σημεßα. Πρþτον, πÜγια θÝση της εξωτερικÞς μας πολιτικÞς, εßναι ο σεβασμüς του Διεθνοýς Δικαßου. Η αρχÞ αυτÞ, για εμÜς, δεν ισχýει, οýτε κατÜ το δοκοýν, οýτε «a la carte». Απü το Κυπριακü, μÝχρι σÞμερα, στη Λιβýη, οι αποφÜσεις του ΟΗΕ αποτελοýν αναπüσπαστο κομμÜτι της διεθνοýς Ýννομης τÜξης.
Δεýτερον, πολλοß μπορεß να σκÝφτονται μüνο το σÞμερα και τις στρατιωτικÝς επιχειρÞσεις, αλλÜ εμεßς, ως γεßτονες και φßλοι του Λιβυκοý λαοý, καλοýμαστε να σκεφτοýμε και την επüμενη μÝρα. Και ο Λιβυκüς λαüς, την επüμενη μÝρα, πρÝπει να ξÝρει üτι, στο πρüσωπο της ΕλλÜδας, Ýχει Ýναν πραγματικü φßλο. Φßλο με αρχÝς, φßλο ειλικρινÞ και ανιδιοτελÞ. Φßλο, Ýτοιμο να βοηθÞσει το Λιβυκü λαü στην ανοικοδüμηση της πατρßδας του.
Με Üλλα λüγια, η ΕλλÜδα, στο πλαßσιο της διεθνοýς νομιμüτητας, δεν πρüκειται να γßνει ποτÝ ο επιτÞδειος ουδÝτερος των περιφερειακþν εξελßξεων. Εßμαστε μια χþρα με ιστορικÝς σχÝσεις με τον αραβικü κüσμο και με συμφÝροντα στην ευρýτερη περιοχÞ της Μεσογεßου, üπου πρÝπει, μÝσα απü τη δυναμικÞ και ενεργü μας παρουσßα, να υπερασπιζüμαστε τα εθνικÜ κυριαρχικÜ μας δικαιþματα.
Η απουσßα της ΕλλÜδας δεν θα βοηθοýσε τα εθνικÜ μας συμφÝροντα. Θα εßμαστε παρüντες, με τη δýναμη των αρχþν μας και των διπλωματικþν μας πρωτοβουλιþν. Με τον σεβασμü στις διεθνεßς και συμμαχικÝς μας υποχρεþσεις, με την αλληλεγγýη μας στο λαü της Λιβýης και στη δημοκρατικÞ αναγÝννηση της περιοχÞς.
¸τσι οριοθετοýμε το γεωστρατηγικü μας ρüλο. ¼σοι, φßλοι και μη, εßχαν ξεχÜσει το σημαντικü γεωστρατηγικü ρüλο της χþρας μας, σÞμερα τον αναγνωρßζουν ξανÜ Þ τουλÜχιστον τον ανακαλýπτουν. Θεωρþ üτι το στοιχεßο αυτü θα πρÝπει να λαμβÜνεται υπüψη σοβαρüτατα και να «χρωματßζει» και üποιες μελλοντικÝς αποφÜσεις της ΕυρωπαúκÞς ¸νωσης, αποφÜσεις που αφοροýν και στην ΕλλÜδα.
Η ΕλλÜδα, παρÜ την οικονομικÞ της κρßση, εßναι και θα εßναι, ακüμα περισσüτερο στο μÝλλον, Ýνας πραγματικüς πüλος σταθερüτητας, αρχþν και ευημερßας στην περιοχÞ.
Σας ευχαριστþ. |