Ομιλία Πρωθυπουργού και Προέδρου του ΠΑΣΟΚ Γιώργου Α. Παπανδρέου
στην Κοζάνη
Κυριακή 31 Οκτωβρίου 2010
Φίλες και φίλοι, πρώτα απ' όλα, ένα μεγάλο ευχαριστώ για την τόσο θερμή υποδοχή. Δίνει σε όλους μας δύναμη, για να συνεχίσουμε το μαραθώνιο που έχουμε μπροστά μας. Θέλουμε, όμως, να τερματίσουμε και γρήγορα, ώστε η Ελλάδα γρήγορα να φύγει από την επιτήρηση. Και νομίζω ότι η δική σας παρουσία εδώ, αυτό δείχνει: τη βούλησή μας, τη βούληση τη δική σας, να απογειωθεί η Δυτική Μακεδονία, μετά τις εκλογές της 7ης Νοεμβρίου και, από την 1η Ιανουαρίου του 2011 να δουλέψουμε μαζί, Γιάννη, μαζί και με τους νέους Δημάρχους, για να μπορέσει αυτή η περιοχή να δει πραγματικά μια διαφορετική, μια καινούργια πορεία.
Εύχομαι σε όλους τους υποψηφίους που βρίσκονται εδώ, στους υποψηφίους Δημάρχους, στους υποψηφίους Συμβούλους στους Δήμους και στις Περιφέρειες, καλή επιτυχία την Κυριακή που μας έρχεται. Καλή επιτυχία και στον Γιάννη Παπαϊορδανίδη, ένα νέο άνθρωπο, που έχει αποδείξει με την πορεία του, ότι η δημιουργική και καινοτόμος Ελλάδα είναι εδώ.
Και ότι αν δουλέψουμε όλοι με ανοιχτό μυαλό για την πατρίδα μας, για την περιοχή μας, μπορούμε να την αλλάξουμε. Μπορούμε να κάνουμε στροφή και να ανακαλύψουμε τα συγκριτικά μας πλεονεκτήματα, όσο κι αν πολλοί αντιστέκονται, όσο κι αν πολλοί εξακολουθούν να λένε «δεν γίνεται».
Από την 1η Ιανουαρίου του 2011, θα δουλέψουμε μαζί για τη Δυτική Μακεδονία, για την Κοζάνη, για τα Γρεβενά, για τη Φλώρινα, για την Καστοριά. Μία από τις ομορφότερες περιοχές της χώρας μας, με πολλά προβλήματα βέβαια, αλλά και με πολλά πλεονεκτήματα αναξιοποίητα.
Αυτή είναι άλλωστε και η φιλοσοφία των συναντήσεών μας, όπως η σημερινή. Και άκουσα ότι πήγαν πολύ καλά αυτές οι συναντήσεις, γεγονός που δείχνει και τη δική μας, διαφορετική φιλοσοφία, τη φιλοσοφία του Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήματος, που δουλεύουμε μαζί με τον πολίτη, μαζί με τους φορείς.
Εμείς δεν ερχόμαστε με μαγικές λύσεις, για να παραμυθιάσουμε τον κόσμο. Ερχόμαστε για να δουλέψουμε μαζί, ώστε εσείς να προτείνετε και εμείς να ακούσουμε, προκειμένου να βρούμε λύσεις από κοινού - Κυβέρνηση, φορείς, Αυτοδιοίκηση, παραγωγικοί φορείς και, βέβαια, οι ίδιοι οι πολίτες.
Χρειαζόμαστε αυτές τις επεξεργασμένες, τεκμηριωμένες και σωστές προτάσεις, για τα μεγάλα και χρονίζοντα προβλήματα σε κάθε περιοχή, πόσο μάλλον στη Δυτική Μακεδονία. Και θα τα λύσουμε και τα λύνουμε από κοινού τα προβλήματα.
Εσείς βέβαια γνωρίζετε καλύτερα από όλους τα προβλήματα της περιοχής σας, αλλά και ποιες είναι και οι σωστότερες λύσεις. Εμείς, από τη μεριά μας, θα είμαστε δίπλα σας. Αυτή είναι και η φιλοσοφία του «Καλλικράτη». Πρέπει να δώσουμε όλοι μαζί, τις μέρες που απομένουν, αγώνα για να επικρατήσουν όσοι πρεσβεύουν αυτή τη νέα φιλοσοφία για το κράτος, τη νέα φιλοσοφία για τη σχέση του κράτους με τον πολίτη.
Να κερδίσουμε, όχι εμείς, αλλά όλη η χώρα, αυτό το μεγάλο στοίχημα. Αυτός είναι και ο πρώτος λόγος, για τον οποίο αυτές οι αυτοδιοικητικές εκλογές δεν είναι σαν τις προηγούμενες. Είναι η αρχή της μεγαλύτερης μεταρρύθμισης που έγινε ποτέ, ως προς τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί το κράτος. Είναι η μεγαλύτερη αποκέντρωση εξουσιών από πάνω προς τα κάτω, από την Κυβέρνηση, στους Δήμους, στις Περιφέρειες, στον ίδιο τον πολίτη.
Μια ειρηνική επανάσταση, υπέρ της συμμετοχής και της ενδυνάμωσης του πολίτη. Γι' αυτό και είναι πιο αναγκαία από ποτέ η επιλογή προσώπων, που πιστεύουν σε αυτές τις αρχές, σε αυτή την πολιτική και που διαθέτουν και τα προσόντα, και το δυναμισμό, για να τις κάνουν πράξη. Να μετατρέψουν ένα νόμο, που σήμερα είναι ο «Καλλικράτης», σε καθημερινή πρακτική και τρόπο διοίκησης για τη γειτονιά μας, το χωριό μας, την πόλη μας, την ευρύτερη περιοχή.
Όμως, δεν είναι μόνο η Αυτοδιοίκηση και ο «Καλλικράτης», οι λόγοι για τους οποίους ψηφίζουμε σε αυτές τις εκλογές. Ο «Καλλικράτης» αποτελεί παράλληλα και έναν βασικό πυλώνα, στα πολλά κομμάτια ενός μεγαλύτερου παζλ, ενός ευρύτερου σχεδίου για την πατρίδα μας. Ενός σχεδίου που παρουσιάσαμε και στις εκλογές, προς ενός έτους, για να αλλάξει η Ελλάδα. Αυτό της οριστικής εξόδου της χώρας μας από την κρίση, με τη δημιουργία της Ελλάδας της ανάπτυξης, της δικαιοσύνης, της διαφάνειας και των ίσων ευκαιριών για όλους.
Και σήμερα, βρισκόμαστε στην πιο κρίσιμη καμπή αυτής της πορείας, σε μια δύσκολη συγκυρία και, βέβαια, δύσκολη δοκιμασία για τη χώρα και τους πολίτες. Γιατρεύουμε πληγές και λάθη του παρελθόντος, κυρίως εγκληματικές πολιτικές του πρόσφατου παρελθόντος, που παρ' ολίγο να βουλιάξουν ολόκληρη τη χώρα - από τη σπατάλη μέχρι την αδιαφάνεια και από την ανομία μέχρι την αυθαιρεσία στη διαχείριση της δημόσιας περιουσίας, της περιουσίας του Ελληνικού λαού.
Γι' αυτό, εμείς μιλάμε για τον «Καλλικράτη» και για τα πρόσωπα που διεκδικούν την ψήφο μας και τα οποία εμείς υποστηρίζουμε. Είναι πρόσωπα καθαρά, υπέρ της διαφάνειας. Για να ξέρει ο κάθε Έλληνας, η κάθε Ελληνίδα, πού πηγαίνουν τα λεφτά τους και ότι αυτά πιάνουν τόπο για τις ανάγκες κάθε περιοχής.
Είμαστε σε ένα δύσκολο δρόμο, αλλά κάθε μέρα, με τις πράξεις μας, με τις επιλογές μας, αποφασίζουμε αν το δρόμο αυτό, της αλλαγής της χώρας μας, τον συνεχίζουμε, ή τον αφήνουμε ανολοκλήρωτο, στη μέση. Αν προχωράμε σταθερά ή βάζουμε πάλι την Ελλάδα σε περιπέτειες.
Και αυτή είναι μια επιλογή, που την κάνει καθημερινά ο ίδιος ο πολίτης, ο ίδιος ο Ελληνικός λαός, πόσο δε μάλλον με την ψήφο του, σε μια μεγάλη εκλογική αναμέτρηση, όπως αυτή της επόμενης Κυριακής.
Γι' αυτό και επαναλαμβάνω αυτό που πολλές φορές έχω πει, με πλήρη συνείδηση των λέξεων που χρησιμοποιώ, αλλά και με απόλυτο σεβασμό στη βούληση των πολιτών: η ψήφος των πολιτών στις εκλογές της 7ης Νοεμβρίου, είναι ψήφος αυξημένης ευθύνης, ευθύνης απέναντι στην πατρίδα και το μέλλον της.
Οι πολίτες της χώρας μας, όλοι μας, ψηφίζουμε - και αυτό είναι το δίλημμα - και αποφασίζουμε για το αν η πατρίδα μας θα ολοκληρώσει τη μεγάλη προσπάθεια που ξεκινήσαμε μαζί πέρυσι, τέτοια εποχή, για τη σωτηρία και την αναμόρφωσή της, ή αν θα αφήσουμε την προσπάθεια στη μέση. Αν θα αφήσουμε τους κόπους και τις θυσίες που κάναμε εδώ και μήνες να πάνε χαμένες, γυρίζοντας στο παρελθόν, σε όσα μας οδήγησαν εδώ.
Εδραιώνουμε την κοινωνική και πολιτική σταθερότητα, που με κόπο χτίζουμε, ή την αποδυναμώνουμε; Απελευθερώνουμε δυνάμεις κρυμμένες και καταπιεσμένες σε τόσες περιοχές της Ελλάδας, ή τις αφήνουμε να αργοπεθαίνουν;
Ανακτούμε την αξιοπιστία μας και μία ισχυρή διαπραγματευτική φωνή, όπως κάνουμε εμείς καθημερινά, με τον αγώνα μας, ή παραμένουμε πάλι στην ανυποληψία, δίνοντας το δικαίωμα σε όσους επενδύουν στην αποτυχία μας - και επενδύουν πολλοί σε αυτή την αποτυχία, και στο εξωτερικό - να ελπίζουν ότι θα κερδίσουν αυτό το στοίχημα;
Εμείς ψηφίζουμε την απάντηση, ότι δεν θα δώσουμε σε κανέναν το δικαίωμα να σταματήσει αυτή την πορεία των αλλαγών, την οποία αρχίσαμε με κόπο και θυσίες, εδώ κι ένα χρόνο.
Θέλουμε να δώσουμε αυτό το δικαίωμα σε εκείνους, στο εσωτερικό της χώρας ή αλλού, που θίγονται από τη μεγάλη προσπάθεια των ριζικών αλλαγών που κάνουμε; Σε όσους είχαν μάθει να τρέφονται από το πελατειακό κράτος, να λειτουργούν παρασιτικά, με τα χρήματα του Ελληνικού λαού, εις βάρος του κοινωνικού συνόλου; Να εξασφαλίζουν αθέμιτα προνόμια;
Σε εκείνους που φοβούνται - ναι, φοβούνται, γιατί εμείς είμαστε η παράταξη που δεν μοιράζει προνόμια, αλλά εγγυάται δικαιώματα για κάθε πολίτη, ισότητα για κάθε πολίτη, στην παιδεία, στην υγεία, στην πρόνοια, στην περίθαλψη, στη συνταξιοδότηση. Που δεν φοβάται να νομοθετήσει ένα φορολογικό σύστημα, που κατανέμει επιτέλους δίκαια τα βάρη, αναδιανέμει τον πλούτο και βοηθά τους ασθενέστερους.
Πολλοί ελπίζουν να παραμείνει η Ελλάδα ίδια και να μην αλλάξει τίποτα, γι' αυτό και φωνάζουν. Γι' αυτό αγωνίζονται, αντί να παίρνουν ενεργά μέρος στο μεγάλο κοινό αγώνα για την αλλαγή της πατρίδας μας.
Όχι, δεν αντιστέκονται αυτοί στους «κακούς αφέντες» του ΔΝΤ, αντιστέκονται στις προοδευτικές αλλαγές που κάνουμε για το λαό, τον τόπο και την πατρίδα. Και εμείς, είμαστε εκείνοι που βάζουμε τα θεμέλια, για να μην ξαναμπούμε ποτέ ξανά στην επιτήρηση.
Τις δυσκολίες που περνά σήμερα ο λαός μας, τις αναγκαίες δυσκολίες σε μια περίοδο μετάβασης, τις αντιμετωπίζουν ως ευκαιρία εκμετάλλευσης της δικαιολογημένης αγωνίας του. Ευκαιρία, για να σπείρουν διχασμό και να σταματήσουν την πορεία της χώρας προς το μέλλον, που δεν τους βολεύει, που τους χαλάει την παλιά συνταγή, με την οποία κέρδιζαν χρήματα, επιρροή και προνόμια σε βάρος ολόκληρης της χώρας.
Φίλες και φίλοι, ο πόνος και η αγωνία των συμπολιτών μας, δεν είναι απλώς κατανοητοί και δικαιολογημένοι, αλλά είναι μια πραγματικότητα, την οποία οφείλουμε όλοι να σεβόμαστε και να προσπαθούμε κάθε μέρα να ανατρέψουμε. Και το κάνουμε γιατί, για εμάς, άλλο τα μέτρα για να σώσουμε την πατρίδα μας, και άλλο το πρόγραμμά μας για να αλλάξουμε την πατρίδα μας.
Θα θέλαμε να είχαμε χρόνο, πρώτα, να αλλάξουμε την Ελλάδα, διότι τότε δεν θα χρειαζόταν να ζητήσουμε από όλους θυσίες, για να αιμοδοτούμε την Ελλάδα. Αλλά η προηγούμενη κυβέρνηση δεν μας άφησε κανένα περιθώριο. Μας πέταξε μια βόμβα, με την ελπίδα να σκάσει στα χέρια μας. Αυτή ήταν η «μαγική» τους συνταγή, για την οποία μιλούσαν.
Εμείς όμως δεν φοβηθήκαμε, αντιδράσαμε και αποτρέψαμε το κακό. Και τώρα, είμαστε σε πορεία εξόδου από την κρίση.
Και έχω δεσμευτεί προσωπικά ότι, με την έξοδο από την κρίση, και οι αδικίες θα αποκατασταθούν, και η Ελλάδα θα είναι μια χώρα ισονομίας, αξιοπρέπειας και ίσων ευκαιριών για τον πολίτη. Για κάθε πολίτη. Αυτές είναι οι αρχές μας, οι δεσμεύσεις μας. Και το αποδεικνύουμε καθημερινά. Όπως με ένα πρώτο βήμα που κάναμε - ξέρουμε, δεν λύνει τα προβλήματα - για τους χαμηλοσυνταξιούχους. Αλλά αυτά τα βήματα, είναι ακριβώς τα πρώτα δείγματα της δικής μας φιλοσοφίας και ιδεολογίας, καθώς πηγαίνουμε καλύτερα στις προσπάθειες να γυρίσουμε την Ελλάδα σε μια πορεία θετική, μια πορεία προόδου, μια πορεία αναπτυξιακή.
Σε αυτή τη συγκυρία, αποφασίζουμε όλοι μας, αν αυτές τις δυσκολίες που περνάμε, αυτή την αγωνία του λαού μας, τη μετατρέπουμε σε δύναμη αλλαγής και προόδου ή, αντιθέτως, σε ανάχωμα για την πορεία μας και σε στροφή προς τα πίσω.
Πολύ κοντά σε αυτή τη λογική είναι και όσα διακυβεύονται στην Αυτοδιοίκηση. Και ο «Καλλικράτης» αποτελεί διαχωριστική γραμμή μεταξύ δύο διαφορετικών αντιλήψεων, της συντηρητικής πολιτικής και της προοδευτικής πολιτικής.
Η Νέα Δημοκρατία ποτέ δεν θέλησε να αποκτήσει η Τοπική Αυτοδιοίκηση ουσιαστικές αρμοδιότητες. Πάντα ψήφιζε εναντίον. Για έναν απλούστατο λόγο: ποτέ δεν θέλησε την πραγματική απελευθέρωση των δυνάμεων του Ελληνικού λαού και των πολιτών.
Έτσι, θα μπορούσε να λειτουργεί με έναν πελατειακό και συγκεντρωτικό τρόπο. Τι σημαίνει η πελατειακή πολιτική, για την οποία εμείς μιλάμε; Σημαίνει κάτι πολύ απλό: να είναι πάντα υποχρεωμένη, πάντα εξαρτημένη η Αυτοδιοίκηση, σε κάποιους παράγοντες της Πολιτείας, σε διάφορους κομματικούς διαμεσολαβητές - της κυβέρνησης, της κομματικής, πελατειακής λογικής. Να είναι πάντα επαίτες. Το ίδιο και οι πολίτες.
Το ξέρετε και εσείς καλά στη Μακεδονία, το συγκεντρωτικό και πελατειακό κράτος ήταν και είναι στο DNA της συντήρησης. Ήταν η λογική, «σου βάζω εμπόδια, κρατάω εξουσίες, δημιουργώ γραφειοκρατία, για να σε υποχρεώσω να αναγκαστείς να μου ζητήσεις βοήθεια, εξυπηρέτηση, χάρη, παρέμβαση, μέσο, ρουσφέτι, διαμεσολάβηση. Σε κρατώ όμηρο, για να παίρνω εγώ την εξουσία και, ο διαμεσολαβητής, το όφελος σε βάρος δικό σου».
Εμείς είπαμε τέρμα σε αυτό το κράτος, που υποχρεώνει και χρεώνει τους πολίτες. Σπάσαμε τα δεσμά. Αποφασίσαμε να απελευθερώσουμε τον πολίτη, να απελευθερώσουμε την Αυτοδιοίκηση, να σπάσουμε τα δεσμά αυτού του συγκεντρωτικού κράτους, που θέλει εξαρτημένους πολίτες.
Ναι, μπορείτε μόνοι σας να αποφασίζετε, όπως είπε προηγουμένως και η Άννα. Πάρα πολλά από αυτά που συζητήθηκαν εδώ, δεν θα είναι πια θέματα για τα οποία θα χρειάζεστε την Αθήνα, τον Υπουργό, αλλά θα είναι στη δική σας δικαιοδοσία, να αποφασίσετε για το πού πρέπει να πάει ο τόπος.
Να αποφασίζετε, να δημιουργείτε, να επιχειρείτε, να οραματίζεστε. Αυτή είναι η θεσμική μεταρρύθμιση που τολμήσαμε και είπαμε, ναι, να δώσουμε αυτή την ελευθερία. Είναι μέσα στη φιλοσοφία μας, στη φιλοσοφία του Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήματος, που πάλεψε για την ελευθερία και την ανεξαρτησία της χώρας μας.
Σήμερα, δημιουργούμε τις συνθήκες μιας εσωτερικής απελευθέρωσης. Με το κράτος, όχι δυνάστη, αλλά αρωγό. Δυστυχώς, και εμείς κάναμε χρόνια για να φτάσουμε εδώ, ως παράταξη, αλλά το αποφασίσαμε, το θεσμοθετήσαμε και, αύριο, το υλοποιούμε, μέσα από τις εκλογές και τα πρόσωπα που επιλέγουμε.
Είναι ακριβώς αυτή η απελευθέρωση από το κακό μας παρελθόν, απ' όλες τις συνήθειες και τις παθογένειες που μας οδήγησαν εδώ, που θα επιτρέψει στην Ελλάδα να είναι πραγματικά ανεξάρτητη, αυτόνομη, να στέκεται στα δικά της πόδια. Να μην βασίζεται σε «δάνειες» δυνάμεις και να μην είμαστε εξαρτημένοι από κανέναν, αλλά και να μην κινδυνεύσουμε ποτέ πια από άλλες επιτηρήσεις, σαν αυτές που μας έφεραν δύο φορές οι προηγούμενες κυβερνήσεις, της Νέας Δημοκρατίας.
Ναι, η πορεία μας μακριά από επιτηρήσεις, σημαίνει και περιφερειακή ανάπτυξη. Σημαίνει ανάπτυξη των δυνάμεων της Περιφέρειας που, δυστυχώς, σε πολλές περιοχές πνίγονται. Θα έχουν αρμοδιότητες οι Δήμοι και οι Περιφέρειες, θα έχουν πόρους για την επίλυση σημαντικών θεμάτων.
Θα έχουν πια λόγο και ρόλο για τα θέματα της ανεργίας, της παιδείας, της υγείας, των Νοσοκομείων, της πρόνοιας, της ποιότητας ζωής στις τοπικές κοινωνίες. Αλλά ακόμα περισσότερο, θα μπορούν οι Περιφερειάρχες και οι Περιφέρειες να γίνουν οι πυλώνες μιας αυτόχθονης ελληνικής ανάπτυξης και ταυτότητας, μιας περιφερειακής ταυτότητας για τα προϊόντα και την αναπτυξιακή πορεία κάθε περιοχής.
Γιατί εμείς πιστεύουμε ότι, όσο πιο κοντά στον πολίτη, όσο πιο κοντά στο πρόβλημα είναι οι Αρχές, τόσο καλύτερα, σωστά, δημοκρατικά, ευαίσθητα, ανθρώπινα και αποτελεσματικά μπορούν να διαχειριστούν τα προβλήματα, αλλά και να υλοποιήσουν οράματα και ελπίδες.
Χρειάζεται λοιπόν να απελευθερώσουμε ακριβώς αυτές τις δυνάμεις. Να δώσουμε το λόγο σε εσάς, στους πολίτες και τους φορείς της περιοχής. Και εδώ, στη Δυτική Μακεδονία, μια Περιφέρεια που αναζητά λύσεις σε μεγάλα προβλήματα, εσείς έχετε τον πρώτο λόγο, με την Κυβέρνηση δίπλα σας, σε κάθε προσπάθειά σας.
Όχι για να σας εξαρτήσουμε, αλλά για να απεξαρτήσουμε κάθε σας προσπάθεια να αναβαθμίσετε το περιβάλλον, που τόσο έχει υποβαθμιστεί. Κάθε προσπάθεια να μετατρέψετε την περιοχή σε κόμβο εμπορίου και υπηρεσιών για τα Βαλκάνια. Όπως μπορούμε να κάνουμε με ολόκληρη τη Βόρεια Ελλάδα. Μακριά από τη μιζέρια του παρελθόντος, που την ήθελε καθηλωμένη, επαίτη ενός κεντρικού συστήματος.
Θα είμαστε δίπλα σας, σε κάθε σας προσπάθεια για την καταπολέμηση αυτού του μεγάλου προβλήματος της ανεργίας και της αποβιομηχάνισης της περιοχής, συνδυάζοντας τα νέα προγράμματα ανεργίας, με προγράμματα ενδυνάμωσης της επιχειρηματικότητας και της καινοτομίας, για την οποία μίλησε ο Γιάννης, με βάση τις ιδιαιτερότητες της Δυτικής Μακεδονίας.
Σε κάθε σας προσπάθεια θα είμαστε κοντά σας, για την αλλαγή του οικονομικού μοντέλου της περιοχής, με αιχμή την πράσινη ανάπτυξη, που δεν είναι τίποτε άλλο από το να δώσουμε μια άλλη αξία στα προϊόντα μας, να μεταφέρουμε τεχνολογία, γνώση και ποιότητα στα προϊόντα μας, ώστε να είναι βιώσιμη η αγροτική και κτηνοτροφική παραγωγή, που μπορεί να είναι, και ανταγωνιστική - το ξέρουμε.
Για την αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων του φυσικού περιβάλλοντος, της πολιτιστικής και ιστορικής κληρονομιάς, που ξέρουμε ότι υπάρχει στη Δυτική Μακεδονία και μπορεί να είναι μοναδικός και ιδιαίτερος πόλος έλξης για τον τουρισμό.
Και δεν τα λέω αυτά τυχαία. Γνωρίζω καλά ότι το πρόγραμμα του συνδυασμού του Γιάννη Παπαϊορδανίδη προτείνει λύσεις και δίνει απαντήσεις σε όλα αυτά τα μεγάλα προβλήματα της περιοχής. Είναι λύσεις, βγαλμένες μέσα από τη συνεχή σχέση σας με την κοινωνία, με τους παραγωγικούς φορείς, με τους νέους, με τους πολίτες της Καστοριάς, της Φλώρινας, των Γρεβενών, της Κοζάνης.
Με την Εγνατία, ανοίγουν οι ορίζοντες για την περιοχή. Όμως, χρειάζεται να συμπληρωθεί, για να ανασάνει η Δυτική Μακεδονία, με έργα μεγάλων υποδομών, όπως οι κάθετοι άξονες. Και πρέπει, επίσης, να γίνουν παρεμβάσεις για την ανάπτυξη και τη διευκόλυνση της υγιούς επιχειρηματικότητας στην περιοχή.
Επιπλέον, είναι αναγκαία η αλλαγή της αγροτικής μας παραγωγής, ώστε να στραφεί σε προϊόντα προστιθέμενης αξίας και ποιότητας, όπως με τις συμπράξεις των επιχειρήσεων, για παράδειγμα, των τυροκομείων στα Γρεβενά, ή και των μονάδων τυποποίησης των φασολιών της Καστοριάς και της Φλώρινας.
Τα ξέρω καλά τα προϊόντα της περιοχής, που κατοχυρώνουν ονομασία προέλευσης και προωθούνται μέσα από πιστοποιημένα ευρωπαϊκά δίκτυα, παραδείγματος χάρη, το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Τοπικής Παραδοσιακής Γαστρονομίας. Όλα αυτά, για να δώσουμε αξία στα προϊόντα μας, την τυποποίηση, αλλά και για να τους δώσουμε την αξία της ποιότητας. Και βεβαίως, να δώσουμε και τις απαραίτητες υποδομές, όπως στη διαχείριση των υδάτων, αλλά και τις υποδομές για ανάπτυξη της βιολογικής κτηνοτροφίας, που θα στηρίξουν αυτή τη μετάβαση.
Η μετάβαση στην πράσινη ανάπτυξη, είναι ένα όραμα που συνδυάζει αλλαγές. Τη μεγάλη μετάβαση σε καθαρές τεχνολογίες, σε προϊόντα έντασης γνώσης, στο δια βίου καταρτιζόμενο ανθρώπινο δυναμικό, αλλά και τη μετάβαση από τον εργαζόμενο, που ήταν ένας παθητικός εφαρμοστής - αν θέλετε - της ειδικότητάς του, σε έναν εργαζόμενο συμμέτοχο, με πρωτοβουλία, με ιδέες και φαντασία για καινοτομίες.
Από την οργάνωση της παραγωγής, από τις τεχνολογίες καινοτομίας, σε τεχνολογίες που υιοθετούνται ή που αναπτύσσονται μέσα στο χώρο του εργοστασίου ή της δουλειάς, σε καινοτομίες στα προϊόντα και στη συμμετοχή του εργαζόμενου και του αγρότη στα προϊόντα που παράγονται.
Θα μου πείτε, σε χαλεπούς καιρούς, όπου πιέζεται ο μισθός του εργαζόμενου, πώς θέλουμε αυτή την πρωτοβουλία; Θα απαντήσω: μα ακριβώς επειδή είμαστε σε χαλεπούς καιρούς, επειδή μας πλήττει ο φθηνός ανταγωνισμός από τρίτες χώρες - και αυτός ο φθηνός ανταγωνισμός είναι που δημιουργεί σήμερα και την ανεργία, σε πολλές από τις βιομηχανίες μας εδώ, στην περιοχή - γι' αυτό χρειαζόμαστε ένα άλλο μοντέλο.
Γι' αυτό ακριβώς, χρειάζεται να αναπτύξουμε τα συγκριτικά μας πλεονεκτήματα, μέσα από την καινοτομία, μέσα από την παιδεία, μέσα από τη γνώση, μέσα από τις συνέργειες που υπάρχουν εδώ, όλων των φορέων, όλων των παραγωγικών δυνάμεων, αλλά και των δυνάμεων της παιδείας και της έρευνας. Για να αναδείξουμε τα συγκριτικά μας πλεονεκτήματα, αλλά εκείνα τα πλεονεκτήματα που δίνουν και μια ιδιαίτερη αναπτυξιακή ταυτότητα στην περιοχή και αξία στα προϊόντα μας.
Πέραν όλων των άλλων παραγωγικών δραστηριοτήτων, η περιοχή έχει τη σφραγίδα του ενεργειακού κέντρου της Ελλάδας. Και εδώ, θα μπορούσε εύκολα να πει μια κυβέρνηση: τώρα που πάμε, όχι εμείς, αλλά όλη η Ευρώπη, όλη η υφήλιος, σε άλλες μορφές ενέργειας, τώρα που μειώνουμε τους ρύπους του διοξειδίου του άνθρακα, τώρα που απεξαρτιόμαστε σιγά-σιγά από τον λιγνίτη, τώρα θα μπορούσαμε να εγκαταλείψουμε την Κοζάνη.
Εμείς, όχι μόνο δεν το λέμε αυτό, αλλά λέμε το αντίθετο. Η Ελλάδα χρωστάει στην Κοζάνη. Η Κοζάνη μπορεί και πρέπει να παραμείνει ενεργειακό κέντρο της Ελλάδας. Αλλά πώς; Μπαίνοντας δυναμικά και πρωτοπόρα στη μεγάλη αυτή στροφή προς την πράσινη, καθαρή ενέργεια, καθώς και στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας. Και αυτό είναι σωστό, διότι πρώτα απ' όλα η περιοχή ήδη αποτελεί βασικό κόμβο ενεργειακών δικτύων για όλη την Ελλάδα. Υπάρχουν τα δίκτυα.
Δεύτερον, διότι υπάρχει μια παραγωγική κουλτούρα και παράδοση στην περιοχή. Και τρίτον, γιατί μπορεί σημαντικά, ακόμα και παλιά λιγνιτωρυχεία να αποτελέσουν τις υποδομές για μεγάλες επενδύσεις, όπως είναι οι φωτοβολταϊκές εγκαταστάσεις, κάτι που ήδη δουλεύει η Κυβέρνησή μας, για να γίνουν κάποιες από τις μεγαλύτερες επενδύσεις στα φωτοβολταϊκά σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Η πρωτοπορία της Κοζάνης είναι για εμάς δεδομένη. Και αυτό, ήδη το προχωράμε. Σε αυτή τη μετάβαση, όμως, δεν ξεχνούμε και τις δεσμεύσεις μας, για περιοχές όπως είναι η Ακρινή και οι Άγιοι Ανάργυροι, όπου η μετεγκατάσταση θα γίνει με συγχρηματοδότηση του Δημοσίου και της ΔΕΗ - αυτή είναι δέσμευση, την οποία δεν ξεχνάμε.
Η μετάβαση της περιοχής στην πράσινη ανάπτυξη σημαίνει, όμως, και μετατροπή του εκπαιδευτικού μας συστήματος. ΤΕΙ, ΑΕΙ και Ερευνητικά Κέντρα, είμαι σίγουρος πρώτα απ' όλα ότι δεν συνεργάζονται μεταξύ τους. Δεν έχουν όμως και την απαραίτητη επαφή με τις παραγωγικές διαδικασίες αυτού του τόπου. Και αυτό είναι αποτέλεσμα του συγκεντρωτισμού του κράτους. Θα έπρεπε να είναι εργαστήρια καινοτομίας για τις επιχειρήσεις, για τους εργαζόμενους, για τη δια βίου εκπαίδευση, για τη μετεξέλιξη αυτής της περιοχής σε ένα άλλο αναπτυξιακό μοντέλο.
Είναι απαράδεκτη η μη σύνδεση αυτών των μονάδων με την παραγωγή. Και ο στόχος μας είναι ακριβώς να συνδέσουμε την παραγωγή με την παιδεία, για την ανάπτυξη καινοτόμων επιχειρηματικών δραστηριοτήτων, αλλά και για νέες θέσεις εργασίας.
Τα εκπαιδευτικά Ιδρύματα της Κοζάνης, της Δυτικής Μακεδονίας, σε αυτή την πρωτοπόρα πορεία προς τις νέες μορφές ενέργειας, μπορούν να γίνουν πόλοι έλξης, όχι μόνο για Έλληνες φοιτητές, αλλά και για φοιτητές από όλη την υφήλιο, τουλάχιστον από τα Βαλκάνια και την Ευρώπη, αλλά και για επιστήμονες ερευνητές.
Και όπως εμείς, όταν φεύγουμε στο εξωτερικό, αφήνουμε το συνάλλαγμά μας έξω, πληρώνοντας τα ξένα Πανεπιστήμια, έτσι θα έρθουν κι αυτοί εδώ και θα πληρώσουν το δημόσιο Πανεπιστήμιο, όπου ο Έλληνας και η Ελληνίδα έχουν δωρεάν παιδεία, αλλά αυτοί θα πληρώσουν. Έτσι, θα βοηθήσουν ακριβώς και στην ανάπτυξη της περιοχής, αλλά και των ίδιων των εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων, ώστε να μην εξάγουμε πια φοιτητές, αλλά να εξάγουμε γνώση. Αυτή είναι η μεγάλη διαφορά και μπορεί και η περιοχή εδώ, να γίνει ένα διεθνές κέντρο για νέες μορφές Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας.
Θα είμαστε δίπλα σας και στην υλοποίηση αυτού του προγράμματος. Και για όλα όσα προτείνεις, να ξέρεις Γιάννη, ότι στηρίζουμε και το πρόγραμμα που έχεις παρουσιάσει, αλλά και ότι θα είμαστε αρωγοί, θα είμαστε κοντά σου, στις προσπάθειες που κάνεις προς όφελος της Δυτικής Μακεδονίας και των κατοίκων που ζουν εδώ.
Όπως είπα, το μοντέλο ότι έρχεται κάποιος και εξαγγέλλει μαγικές λύσεις, έχει τελειώσει. Γι' αυτό, εργασίες όπως η σημερινή, έρχονται να «δέσουν» τη συνεργασία του κεντρικού κράτους με την τοπική κοινωνία, από τα ζητήματα της βελτίωσης της περίθαλψης, μέχρι και όλα τα άλλα ζητήματα που αναφέρατε.
Πώς θα μπορούσε άλλωστε να γίνει αλλιώς; Εσείς ξέρετε καλύτερα τις ανάγκες των Νοσοκομείων της περιοχής. Πώς θα μιλούσαμε από μόνοι μας για την ανάγκη και τον εκσυγχρονισμό του ΕΚΑΒ στην Κοζάνη; Ή για τις ανάγκες συγκεκριμένων νοσοκομειακών μονάδων, όπως παραδείγματος χάρη για την έλλειψη αξονικού τομογράφου στα Γρεβενά; Πώς θα υλοποιούνταν τα προγράμματα για την ανεργία στην περιοχή, αλλά και γενικότερα για τις ευπαθείς ομάδες πληθυσμού, όπως είναι οι συμπολίτες μας με αναπηρίες, αν εσείς, η ίδια η περιοχή δεν μεριμνήσει, για να τα αναδείξει, να τα διεκδικήσει, να τα εφαρμόσει και να πάρει στα χέρια της την κατάσταση, τους φορείς επιμόρφωσης, τα εκπαιδευτικά Ιδρύματα, στο σχεδιασμό για καινοτόμες πρωτοβουλίες και επιχειρήσεις;
Το ίδιο ισχύει και για όλα τα αναπτυξιακά θέματα που σας απασχολούν. Όπως είπα προηγουμένως, συμφωνώ απόλυτα - και ξέρετε καλά και την επιλογή μας, για την ενεργειακή πολιτική στην περιοχή.
Οι Υπουργοί ήρθαν εδώ για να σας ακούσουν, αλλά και να επεξεργαστούν την περαιτέρω συνεργασία μας. Όμως, και πάλι, αν δεν συναποφασίσουμε, αν δεν χτίζουμε μαζί αυτό το νέο μοντέλο, θα καταλήξουμε σε ένα αδιέξοδο.
Για εμάς, λοιπόν, πρώτα, είναι ο λόγος στην Περιφέρεια, η κοινωνία κάθε περιοχής, οι πολίτες. Και όλα αυτά, είναι μόνο μερικά παραδείγματα για το τι μπορούμε να κάνουμε, πώς μπορούμε να αλλάξουμε τη ζωή μας, αν συνεργαστούμε όλοι μαζί.
Γι' αυτό, στις 7 Νοεμβρίου, όλοι οι Έλληνες επιλέγουμε με την ψήφο μας ανθρώπους, που νοιάζονται για τον πολίτη. Καταψηφίζουμε εκείνους, που νοιάζονται μόνο και μόνο για την εξουσία και που, το μόνο που τους ενδιαφέρει, είναι η διαιώνιση των πελατειακών σχέσεων στη χώρα, του μοιράσματος μιας πίτας όλο και μικρότερης. Γιατί την πληρώνετε εσείς, από την τσέπη σας, ενώ αυτοί την σπαταλούν σε «ημέτερους», σε κολλητούς, σε κουμπάρους, στην αδιαφάνεια. Αυτά ακριβώς ερχόμαστε να αλλάξουμε.
Είναι η άλλη αντίληψη της ανάπτυξης. Καταψηφίζουμε όλους εκείνους, δηλαδή, που προσπαθούν να μετατρέψουν τις αυτοδιοικητικές εκλογές, σε μια αμφισβήτηση της πορείας της χώρας μας για σωτηρία και αλλαγή.
Το αδιανόητο είναι ότι, είναι οι ίδιοι, που οδήγησαν τη χώρα σε αυτή την οδυνηρή περιπέτεια. Αυτοί είναι που ζητούν την επιβράβευσή μας, όταν σήμερα πληρώνουμε τα δικά τους σπασμένα.
Φίλες και φίλοι, δική μου υποχρέωση και καθήκον, είναι να είμαι απόλυτα ειλικρινής απέναντι στους πολίτες. Φτάσαμε σε οριακό σημείο πέρυσι, ένα βήμα πριν τη χρεοκοπία, ένα βήμα πριν από την αδυναμία να πληρώσουμε συντάξεις, σχολεία, μισθούς, Νοσοκομεία, Δήμους, Περιφέρειες, έργα για τους πολίτες.
Πριν λίγο, μιλούσατε και ψάχνατε για λύσεις για την υποστελέχωση στα Νοσοκομεία μας εδώ, στην περιοχή, για τις Υπηρεσίες πρόνοιας, για τη χρηματοδότηση των μεγάλων έργων που χρειάζεται η Δυτική Μακεδονία. Αυτή την πολυτέλεια, να συζητάμε για λύσεις, δεν θα την είχαμε σήμερα. Θα είχαν καταρρεύσει οι Υπηρεσίες, αν με τον αγώνα μας δεν είχαμε καταφέρει αυτό που μας έλεγαν ότι ήταν ακατόρθωτο: να αποφύγει η χώρα μας τη χρεοκοπία. Ναι, αυτή είναι η αλήθεια.
Και σήμερα, βαδίζουμε σταθερά στο δρόμο της σωτηρίας και της αναμόρφωσης. Σήμερα, μιλάμε για το πώς χτίζουμε μια καλύτερη χώρα, πώς μπορεί να αναπτυχθεί η Περιφέρεια, να συνδέσουμε Πανεπιστήμια και παραγωγή, να αναβαθμίσουμε εγκαταστάσεις, υποδομές, πρόνοια.
Θα είχαμε, πιστεύετε, τη δυνατότητα αυτή, να συζητάμε τόσο, αν είχε συμβεί αυτό που κάποιοι είχαν προβλέψει - η ήττα της Ελλάδας; Θα μπορούσαμε να μιλάμε για την αναβάθμιση του χιονοδρομικού κέντρου της Βασιλίτσας, ή για τις ανασκαφές και τη δημιουργία νέων αρχαιολογικών χώρων, ή για την κατασκευή Μουσείων για την αναβάθμιση και ανάδειξη της ταυτότητας της περιοχής; Δεν θα μπορούσαμε. Πολύ απλά, δεν θα είχαμε τη δυνατότητα. Γιατί πολλοί είχαν ποντάρει στην ήττα της Ελλάδας. Πολλοί είχαν ποντάρει στην ανικανότητα της Ελλάδας, να εκπληρώσει ακόμα και τις πιο βασικές της υποχρεώσεις, απέναντι σε δανειστές, αλλά και στους πολίτες.
«Δεν μπορούν οι Έλληνες», μας έλεγαν. Εμείς, αυτή η Κυβέρνηση, με τη στήριξη του Ελληνικού λαού, αποδείξαμε ότι μπορούμε. Μπορούμε. Μπορέσαμε και θα μπορούμε!
Σχεδιάζουμε πια, παρά τις δυσκολίες, με αισιοδοξία. Αν λοιπόν αυτή η πορεία αμφισβητηθεί, όπως ζητούν πολλοί, αν ακολουθήσουμε τις σειρήνες της ηττοπάθειας και της άγονης διαμαρτυρίας, είναι παραπάνω από υπαρκτός ο κίνδυνος να υπονομευτούν ακόμη και οι θυσίες όλων μας, όλων σας, που έχουν βοηθήσει ακριβώς στο να ξαναβρούμε τη σταθερότητα και την αξιοπιστία μας.
Αυτή είναι η εναλλακτική πρόταση που προτείνουν; Αυτή είναι η «μαγική λύση»; Τα μεγάλα λόγια, που θα μας γύριζαν στην αστάθεια, την ανασφάλεια, ακόμα και στο φάσμα της χρεοκοπίας;
Εγώ σας ζητώ κάτι απλό: αυτή τη δικαιολογημένη οργή, που αισθανόμαστε όλοι για εκεί όπου έφτασε η Ελλάδα, να μην την σπαταλήσουμε σε μια απλή διαμαρτυρία, αλλά να την κάνουμε δύναμη δημιουργίας, δύναμη αλλαγής. Να αλλάξουμε όλα όσα μας πλήγωσαν. Και μπορούμε.
Γιατί ήδη, με κόπο και θυσίες, έχουμε δείξει ότι μπορούμε να βάλουμε, βήμα - βήμα, τάξη στα του οίκου μας. Πείσαμε ήδη πολλούς, όχι ακόμα όλους, ότι μπορούμε να γλιτώσουμε τη χώρα από τη χρεοκοπία.
Σας θυμίζω πού ήμασταν πριν από λίγους μήνες. Τον φόβο να καταρρεύσουν οι τράπεζες, να χαθούν οι οικονομίες τόσων νοικοκυριών, να φύγουμε από το ευρώ και να γυρίσουμε στη δραχμή. Με κόπο, και αυτό το αποτρέψαμε.
Αποκτήσαμε αξιοπιστία. Το δικαίωμα να υψώνουμε το ανάστημά μας και να προστατεύουμε τα συμφέροντα της χώρας μας. Όπως κάναμε και τις προηγούμενες ημέρες, στη Σύνοδο Κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπου πρωτοστατήσαμε για να αποτρέψουμε την αποδοχή μιας απαράδεκτης πρότασης, να στερούνται το δημοκρατικό δικαίωμα της ψήφου τους, όσες χώρες στην Ευρωπαϊκή Ένωση, όπως εμείς, έχουν μεγάλα δημοσιονομικά προβλήματα.
Είχα το χρέος, το καθήκον, να κάνω ακριβώς αυτό - να υψώσω τη φωνή μου. Αλλά ακριβώς, επειδή η Ελλάδα έχει αποδείξει πια, ότι είναι αξιόπιστη χώρα, δώσαμε μια μάχη που κερδήθηκε. Διότι κατανοείτε, ότι το να αφαιρεθεί η ψήφος από μια χώρα, η οποία μάλιστα έχει δώσει αγώνες για τη Δημοκρατία, το να αφαιρεθεί η ψήφος, σε μια Ευρωπαϊκή Ένωση που έχει ταυτιστεί με την έννοια της δημοκρατικής ανάπτυξης της ηπείρου, από τη Δύση μέχρι την Ανατολή και από το Νότο μέχρι το Βορρά, θα ήταν μια απαράδεκτη αποδοχή, πρώτα απ' όλα, ήττας της ίδιας της Ευρώπης και των πολιτών της.
Και δεύτερον, θα στερούσε βασικά δικαιώματα από έναν λαό, ο οποίος έχει δείξει με τους αγώνες του, ότι δεν κάνει πίσω σε θέματα ανεξαρτησίας, ελευθερίας και Δημοκρατίας.
Ναι, φίλες και φίλοι, μπορούμε να υπομείνουμε τις οικονομικές δυσκολίες, για να ανορθώσουμε την οικονομία μας, αλλά δεν θα μας στερήσει κανένας το δικαίωμα να έχουμε λόγο και ψήφο σε αυτή την ευρωπαϊκή οικογένεια.
Και βέβαια, θα έπρεπε σε αυτό τον αγώνα, να έχουμε μια Αξιωματική Αντιπολίτευση που στηρίζει τις προσπάθειες. Γιατί είναι ένας αγώνας πατριωτικός. Δυστυχώς, έχουμε μια Αξιωματική Αντιπολίτευση, που λέει διαφορετικά πράγματα στο εξωτερικό, διαφορετικά στο εσωτερικό. Αυτή είναι η αξιοπιστία τους. Όπως και όταν ήταν κυβέρνηση, όταν συγκάλυπταν την αλήθεια για το έλλειμμα και το χρέος.
Εμείς, όμως, παλέψαμε και κατακτήσαμε αυτό το δικαίωμα, να μιλάμε με αξιοπιστία και να προστατεύουμε τα δικαιώματά μας - την ψήφο μας, σε αυτή την περίπτωση. Η ψήφος μας, είναι ιερό δικαίωμα και υποχρέωση. Και η ψήφος μας στις 7 Νοεμβρίου, είναι ένα ιερό δικαίωμα, αλλά και μια υποχρέωση. Ένα δικαίωμα, το οποίο δεν πρέπει να απεμπολήσει κανείς.
Καλώ όλους σε συμμετοχή στις εκλογές της 7ης Νοεμβρίου, γιατί είναι μία ψήφος ευθύνης για τη χώρα, για την πατρίδα μας, για την Αυτοδιοίκηση.
Έχουμε χρέος, φίλες και φίλοι, να μην καταστούμε όμηροι της οποιασδήποτε πολιτικής ή άλλης δύναμης, που επενδύει στο φόβο και την ανασφάλεια. Και επαναλαμβάνω: σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο, δεν υπάρχει άλλη λύση, παρά να μιλήσει ο Ελληνικός λαός, διότι στη Δημοκρατία δεν υπάρχουν αδιέξοδα. Η σωτηρία και η αναμόρφωση της χώρας μας, είναι υπόθεση και απόφαση των πολιτών, του λαού - όχι κάποιας πολιτικής ελίτ.
Είμαι βέβαιος ότι οι πολίτες αυτής της χώρας, στην συντριπτική τους πλειοψηφία, ο λαός μας που θέλει να δει μια διαφορετική Ελλάδα, θα δώσει το μήνυμα διότι, για πρώτη φορά στην πατρίδα μας, πνέει άνεμος αλλαγής. Παρά τις πρόσκαιρες δυσκολίες, που είναι μεγάλες. Είναι ένας δρόμος δύσκολος, αλλά είναι ένας δρόμος σταθερότητας, δικαιοσύνης και ανάπτυξης, ένας δρόμος για ένα καλύτερο αύριο. Όποιος λέει το αντίθετο, εξαπατά τον ελληνικό λαό και πουλάει ψεύτικες ελπίδες.
Ο δρόμος που ακολουθούμε, είναι ο μοναδικός για την ελπίδα και την ευημερία του τόπου. Και οι θυσίες πιάνουν τόπο. Αναγνωρίζονται απ' όλο τον κόσμο. Αναγνωρίζεται ότι ο Ελληνικός λαός, η Ελλάδα, βάζει τάξη στα του οίκου της και, επιτέλους, προχωρά στις μεγάλες αλλαγές, που θέλει ο Ελληνικός λαός.
Στις 7 Νοεμβρίου, με την ψήφο μας, στέλνουμε ξεκάθαρο πολιτικό μήνυμα, και μέσα και έξω από την Ελλάδα: η σταθερή πορεία για τη σωτηρία και την αναμόρφωση της Ελλάδας, δεν ανακόπτεται, δεν αποσταθεροποιείται. Οι θυσίες δεν πάνε χαμένες.
Όλοι οι Έλληνες, όλες οι Ελληνίδες, πήραμε στα χέρια μας την τύχη αυτής της χώρας, πριν από ένα χρόνο. Και κάνουμε τα πάντα, για να τη δούμε ξανά περήφανη, σίγουρη, δίκαιη, ανθρώπινη, μια Ελλάδα της αξίας, μια Ελλάδα που αξίζει στους Έλληνες.
Είμαστε μαζί. Και είμαστε μαζί, δύναμη αλλαγής. Είμαι βέβαιος ότι θα πετύχουμε.
Καλή επιτυχία Γιάννη. Καλή επιτυχία σε όλους τους υποψηφίους Δημάρχους. Ευχαριστώ πολύ γι' αυτή τη δύναμη, που δίνετε και εσείς σε εμένα. Θα συνεχίσουμε και θα πετύχουμε.
Καλή επιτυχία και να είστε καλά.
Με τη νίκη.
