Γιώργος Παπανδρέου: Ο Έλληνας στοχαστής
Περιοδικό ΤΙΜΕ, τεύχος της 12ης Απριλίου 2010
Δευτέρα 5 Απριλίου 2010
Είναι αδύνατο να κατανοήσει κανείς τη σύγχρονη Ελλάδα αν δεν γνωρίζει τα περί της οικογένειας Παπανδρέου. Τρεις πολιτικοί με αυτό το όνομα έχουν κυβερνήσει τη χώρα από το τέλος του Β΄ 'Παγκοσμίου Πολέμου.
Πρώτος ήταν ο Γεώργιος, ένας ρεαλιστής κεντρώος πολιτικός, που συνετέλεσε να οδηγηθεί η Ελλάδα έξω από την ναζιστική κατοχή.
Στη συνέχεια ήρθε ο γιος του, ο φλογερός Ανδρέας, ένας αμφιλεγόμενος, αλλά χαρισματικός εκσυγχρονιστής που συνετέλεσε στον εκδημοκρατισμό της διαφθοράς και του νεποτισμού.
Τώρα είναι η σειρά του Γιώργου, του μεγαλύτερου γιου του Ανδρέα Παπανδρέου, 57 ετών, ο οποίος εξελέγη πρωθυπουργός τον περασμένο Οκτώβριο. Έχει δαπανήσει το μεγαλύτερο μέρος από τους έξι μήνες της διακυβέρνησής του στο να γλυτώσει την Ελλάδα από την πτώχευση με την προώθηση μεταρρυθμίσεων.
Στη αχανές κιονοστόλιστο Μέγαρο Μαξίμου, όπου συναντήθηκε με το TIME στις 29 Μαρτίου, η κληρονομιά των Παπανδρέου φαίνεται να φέρεται με ανησυχία από τον σημερινό χαμηλόφωνο κληρονόμο, που φαίνεται να πατά γερά στη γη.
Ο Apple φορητός υπολογιστής στο γραφείο του, το Prius στο δρόμο και την τολμηρά προχωρημένη σύγχρονη τέχνη στον τοίχο δίπλα στα ράφια με τα δερματόδετα βιβλία είναι μια μικρογραφία του πως είναι να θες να ταρακουνήσεις το μουχλιασμένο κόσμο της ελληνικής πολιτικής.
«Πιστεύω σε λίγα χρόνια θα μπορούμε να καυχόμαστε πως καταφέραμε και ξεπεράσαμε αυτή την πολύ δύσκολη συγκυρία και πως έχουμε φτάσει σε μια Ελλάδα που είναι ενός νέου τύπου Ελλάδα», λέει.
Για να φτάσει εκεί, ο κ. Παπανδρέου ξέρει ότι θα πρέπει να αντιμετωπίσει την αριστερά πτέρυγα του ίδιου του κόμματός του. «Το πρώτο πράγμα που έχουμε να κάνουμε είναι να αλλάξουμε εμείς οι ίδιοι», είπε στο σοσιαλιστικό ΠΑΣΟΚ με το που ανέλαβε την ηγεσία του το 2004.
Αλλά είναι Παπανδρέου ο κατάλληλος άνθρωπος για να μεταφέρει την Ελλάδα - και το ΠΑΣΟΚ - στον 21ο αιώνα; Μπορεί μεν να φέρει ένα διάσημο πολιτικό όνομα, αλλά ο Παπανδρέου μοιάζει να μην είναι φτιαγμένος από το ίδιο ύφασμα με τους περισσότερους Έλληνες πολιτικούς. Πιο πολύ ταιριάζει πολιτικό των ΗΠΑ, όπου γεννήθηκε ο Πρωθυπουργός (η μητέρα του, Μαργαρίτα, είναι από το Ιλινόις) ενώ έζησε μεγάλο μέρος της νεανικής ζωής του ακολουθώντας τον πατέρα του στην εξορία στις ΗΠΑ, τον Καναδά και τη Σουηδία. Μιλάει Αγγλικά άνετα με εντελώς αμερικανικό ιδίωμα. Τα ελληνικά τα μιλά πιο πολύ με το μυαλό και λιγότερο με την ψυχή μη υιοθετώντας την ελληνική πεποίθηση ότι ένας Έλληνας πολιτικός θα πρέπει να επιβάλλεται στο ακροατήριό του με μια πομπώδη ρητορική. Βέβαια ο ελληνικός τύπος, συχνά τον κοροϊδεύει για τα γλωσσικά του μικρά λάθη.
Στον Παπανδρέου αρέσει να μιλά όχι τόσο για τα οικονομικά, αλλά για τα ανθρώπινα δικαιώματα και το περιβάλλον. Πριν από λίγες ημέρες, μετά την επιστροφή του από τις Βρυξέλλες μετά μια συμφωνία που θα αν είχε διαφορετική εξέλιξη θα ήταν καταστροφή για την Ελλάδα, χαλάρωσε με μια μεγάλη βόλτα με το ποδήλατο.
«Δεν έχει την ικανότητα να εμπνεύσει το κοινό όπως και ο πατέρας του, αλλά αυτό μπορεί να είναι ένα σημάδι ωριμότητας των Ελλήνων εκλογέων», λέει ο Stan Draenos, μια ελληνοαμερικανίδα ακαδημαϊκός η οποίος έχει γράψει υπό έκδοση βιογραφία του Ανδρέα Παπανδρέου. Και συμπληρώνει: «Όμως η εποχή των ηρώων είναι ξεπερασμένη».
Οι Έλληνες περιγράφουν τον νέο τους Πρωθυπουργό με λέξεις όπως αξιοπρεπής ή ανθρώπινος. Όμως στο βάναυσο κόσμο της ελληνικής πολιτικής αυτοί οι χαρακτηρισμοί δεν αποτελούν πάντα φιλοφρονήσεις. Παρά τη περσινή περιφανή νίκη του ΠΑΣΟΚ, τα υψηλά του ποσοστά ο Παπανδρέου τα όφειλε σε μεγάλο βαθμό στην αυτοκαταστροφική πολιτική του μέχρι τότε κυβερνώντος κεντροδεξιού κόμματος της Νέας Δημοκρατίας. Των αντιπάλων του που τον αποκαλούσαν «Γιωργάκη».
Αλλά ο Παπανδρέου δεν πρέπει να υποτιμάται. Απεδείχθη φύσει διπλωμάτης που εξέπληξε πολλούς στην Ελλάδα με τους επιδέξιους χειρισμούς του στην αντιμετώπιση της κρίσης.
Η εμπειρία του ως υπουργός Εξωτερικών τον έχει βοηθήσει στην προσπάθειά του να πείσει την Ευρώπη ότι η Αθήνα μιλάει σοβαρά όταν λέει πως θέλει να εξυγιάνει τα οικονομικά της.
«Αυτό που οι αγορές έλεγαν είναι ότι« Τα έχουμε ακούσει τόσες φορές αυτά, που πια δεν σας πιστεύουμε» λέει ο Παπανδρέου στο TIME. «Η Ελλάδα είχε χάσει την αξιοπιστία της. Αυτό που λέω συνεχώς είναι πως πρέπει να επανακτήσουμε την αξιοπιστία μας.»
Σημαντικό είναι, επίσης, ότι κατάφερε σε γενικές γραμμές να συγκρατήσει το κόμμα του. «Υπάρχει η αντίληψη ότι η πολιτική είναι ένα βρώμικο παιχνίδι», λέει. «Είναι ένα δύσκολο παιχνίδι, αλλά δεν πρέπει να είναι βρώμικο.» Οι Έλληνες, όπως ο Παπανδρέου ισχυρίζεται, θέλουν να ασχοληθεί με τη σήψη διαβρώνει την κοινωνία τους. «Το πρώτο πράγμα είναι να συνειδητοποιήσουν η διαφθορά υφίσταται ως πρόβλημα» λέει. Ήδη λένε ότι χρειαζόμαστε αλλαγή. Θέλουμε να έχουμε μια διαφορετική κατάσταση. Θέλουμε να καταπολεμηθεί τη διαφθορά.»
Το ΠΑΣΟΚ του πατέρα του ήταν γεμάτο σκληροπυρηνικούς, αλλά το κόμμα υπό τον σημερινό Παπανδρέου είναι πολύγλωσσο, πολιτισμένο και γεμάτο από ανθρώπους σαν την Τίνα Μπιρμπίλη, τη νέα υπουργό Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, που εμφανίζεται στο υπουργικό γραφείο καθώς και σε συναντήσεις με τζιν και τα χαρτιά της σε ένα σακίδιο.
Δεν είναι όμως εύκολο να αλλάξει η Ελλάδα. Παπανδρέου προωθεί μεταρρυθμίσεις στο ασφαλιστικό σύστημα καθώς και αναμόρφωση του ελληνικού φορολογικού συστήματος. Ορισμένες από τις προσπάθειές του για βελτίωση της διακυβέρνησης , όπως είναι το να δημοσιεύονται όλες οι κυβερνητικές αποφάσεις και τα έγγραφα στο Διαδίκτυο, έχουν ήδη συναντήσει αντίδραση από τους σοσιαλιστές συναδέλφους του.
Η αλλαγή, λέει, θα είναι επώδυνη. «Αλλά αν κάνουμε, ό,τι είναι απαραίτητο, η χώρα θα βγει πιο δυνατή και πολύ πιο βιώσιμη.» Δεν υπάρχει εγγενές ελάττωμα στον χαρακτήρα του Έλληνα», υποστηρίζει. «Δεν είναι στο DNA μας, δεν είναι στην πολιτιστική σφαίρα του DNA μας, να έχουμε αυτά τα προβλήματα.»
Ο Παπανδρέου λέει ότι θέλει την Ελλάδα να γίνει η Σουηδία της Μεσογείου - να τροφοδοτείται από πράσινη ενέργεια και από boutique τουρισμού- και ότι είναι δυνατόν να διαθέτει ένα γενναιόδωρο σύστημα κοινωνικής πρόνοιας όσο και μια ανταγωνιστική οικονομία. Παρά τα εμπόδια των περασμένων μηνών, παραμένει αισιόδοξος για το ευρωπαϊκό σχέδιο. «Πιστεύω ότι η Ευρώπη βρίσκεται σε μεταβατικό στάδιο», λέει. «Θα έλεγα πως χρειάζεται να γίνει ένα ειρηνικό πρότυπο .για μία παγκοσμιοποιημένη κοινωνία.» Θα ήθελε να ανοίξει το δρόμο. Αλλά πρώτα, υπάρχει μια κρίση για να αντιμετωπίσει».
Συντάκτης: NIKOLE ITANO
Δημοσιεύθηκε στις 4/04/2010
http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,1977009,00.html