Ομιλία Πρωθυπουργού Γιώργου Α. Παπανδρέου
στη Διάσκεψη Κορυφής για τη βιώσιμη ανάπτυξη στο Νέο Δελχί
Παρασκευή 5 Φεβρουαρίου 2010
Κυρίες και κύριοι, σας ευχαριστώ πολύ.
Θέλω να ευχαριστήσω για το έργο τους, το Ινστιτούτο Ενέργειας και Πόρων, τον Δρ. Rajenda Pachauri και φυσικά το IPCC.
Στην Κοπεγχάγη, είχαμε σαφώς την ευκαιρία να καταλήξουμε σε μια δεσμευτική παγκόσμια συμφωνία. Η δυνατότητα υπήρξε, αλλά δεν μπορέσαμε να πετύχουμε το προσδοκώμενο αποτέλεσμα. Η Συμφωνία της Κοπεγχάγης δεν θέτει τους νομικά δεσμευτικούς μακροπρόθεσμους ή μεσοπρόθεσμους παγκόσμιους στόχους μείωσης, τους οποίους υποστήριζαν και η Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά και η Ελλάδα την οποία εκπροσωπώ.
Παρ' όλο που η συμφωνία αποτελεί αναγνώριση εκ μέρους της Διεθνούς Κοινότητας, ότι θα πρέπει να μειωθούν δραστικά οι εκπομπές αερίων θερμοκηπίου, δεν διαθέτει αξιόπιστο σύστημα που να εξασφαλίζει ότι τηρείται. Λείπει λοιπόν η αίσθηση του κατεπείγοντος, πράγμα που μπορεί να μας στοιχίσει την ίδια μας τη Γη.
Θα ήθελα όμως να πω δυο λόγια για όλα όσα κάνουμε πως δεν βλέπουμε, για τις πολιτικές προκλήσεις, δεδομένου ότι το έργο αυτό είναι πολιτικό και αποτελεί πρόκληση για τους δημοκρατικούς μας θεσμούς.
Θεωρώ ότι η πρώτη πρόκληση είναι ότι, οι αποφάσεις που παίρνουμε εμείς οι πολιτικοί, οι αποφάσεις που λαμβάνονται σήμερα, επηρεάζουν το αύριο. Και παρόλο που γνωρίζουμε ότι ασχολούμαστε κυρίως με τα καθημερινά θέματα της πολιτικής, τα θέματα της περιόδου για την οποία έχουμε εκλεγεί, θα πρέπει να αλλάξουμε νοοτροπία, προκειμένου να αντιμετωπίσουμε το μέλλον.
Αυτή είναι μια νέα πρόκληση, να πάμε πέρα από τις καθημερινές κρίσεις - την ανεργία, την οικονομική κρίση ή τη φτώχεια και τα θέματα της παιδείας - και να αντιληφθούμε ότι μπορούμε να εφαρμόσουμε πολιτικές, που να συνδυάζουν μια πράσινη οικονομία με τα καθημερινά προβλήματα των πολιτών.
Μια πρώτη πρόκληση λοιπόν είναι να βρούμε τον τρόπο να μεταφράσουμε την πράσινη οικονομία, στην οποία πιστεύω πολύ, σε πολιτική και πρακτική της καθημερινότητας των πολιτών, ώστε να δουν ότι μπορούμε να δημιουργήσουμε θέσεις εργασίας, να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις και να δημιουργήσουμε θεσμικά όργανα για κάποιες από τις σοβαρές κρίσεις που μπορεί να αντιμετωπίσουμε, όπως η μετανάστευση, η απερήμωση ή και άλλα προβλήματα.
Η αντιμετώπιση αυτής της πρόκλησης μπορεί να είναι πιο δύσκολη σε αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες χώρες, όπου υπάρχουν μεγαλύτερα προβλήματα, όχι μόνον χρηματοπιστωτικά, αλλά και κοινωνικά και κοινωνιολογικά.
Ένα δεύτερο πρόβλημα, μια δεύτερη πρόκληση θα έλεγα, είναι ότι οι πολίτες των χωρών μας, ιδίως οι νέοι, όλο και περισσότερο συνειδητοποιούν αυτό το πρόβλημα, το φάσμα της κλιματικής αλλαγής. Αυτό μας δίνει ελπίδα. Μπορώ να πω ότι είναι η πρώτη φορά που δημιουργείται παγκόσμια συνείδηση και αυτό ουσιαστικά οφείλεται στη νεολαία, που χρησιμοποιεί πολύ το Διαδίκτυο και τα Μέσα Ενημέρωσης.
Αυτό αποτελεί πλεονέκτημα, αλλά ταυτόχρονα αποκαλύπτει μια βαθιά αδυναμία και προκαλεί και ένα αίσθημα ανικανότητας και απογοήτευσης, αφού αυτή η γνώση δεν μεταφράζεται σε πολιτικές αποφάσεις σε παγκόσμιο επίπεδο. Και αποδεικνύει ότι εξακολουθούμε να εφαρμόζουμε συστήματα διακυβέρνησης που έχουν βαθιά εθνικό χαρακτήρα και ότι, οι κυβερνήσεις, τα θεσμικά μας όργανα και οι δημοκρατικοί μας θεσμοί έχουν βαθιά εθνικό χαρακτήρα.
Για πρώτη φορά στην ιστορία, καλούμεθα να κυβερνήσουμε τον πλανήτη μας όλοι μαζί, ενωμένοι, για να μην καταστραφούμε.
Στην Κοπεγχάγη, αποκαλύφθηκαν οι βαθιές αδυναμίες στην παγκόσμια διακυβέρνηση, που μπορεί να οδηγήσουν σε έναν κόσμο διαιρεμένο και ανίσχυρο.
Η τρίτη πρόκληση αφορά τις ιστορικές ευθύνες, αλλά και τις μελλοντικές μας δυνατότητες. Ζητείται από τη Δύση, από τον ανεπτυγμένο κόσμο, και δικαίως, να φέρει το βάρος της χρηματοδότησης αυτής της μεγάλης μετακίνησης προς την παγκόσμια πράσινη οικονομία, να ανακατανείμει και τον πλούτο και την τεχνογνωσία, να υποστηρίξει τις αναπτυσσόμενες οικονομίες και τις νέες τους υποχρεώσεις, ώστε και να γίνουν πράσινες, και να χειριστούν τον κοινό μας πλούτο.
Σήμερα όμως, μετά από την χρηματοπιστωτική κρίση, η οικονομική δύναμη μετατοπίζεται. Οι ανεπτυγμένες χώρες αντιμετωπίζουν μεγαλύτερα και πιο δύσκολα ελλείμματα, ενώ οι αναδυόμενες οικονομίες είναι πολύ ισχυρότερες και σε αποθεματικά, αλλά και σε πλεονάσματα.
Αυτό θέτει ένα άλλο ερώτημα, εκείνο της δημιουργίας των απαραίτητων νέων χρηματοπιστωτικών θεσμικών οργάνων, τα οποία θα είναι αντιπροσωπευτικά, περισσότερο δίκαια και θα μπορούν να κινητοποιούν και να επενδύουν κεφάλαια σε ολόκληρο τον κόσμο, στο πλαίσιο ενός πλανητικού έργου για το «πρασίνισμα» των οικονομιών μας.
Επίσης, μας οδηγεί στο ερώτημα, πώς μπορούμε να συνδυάσουμε την βοήθεια για ανάπτυξη με το «πρασίνισμα» των οικονομιών μας. Πιστεύω ότι γι΄ αυτό απέτυχε η Κοπεγχάγη αφού, όπως είπε ο Πρόεδρος της Σλοβενίας, χρειαζόμαστε σαφή μηνύματα προς τις αγορές και τους επενδυτές, αν θέλουμε να δημιουργήσουμε κίνητρα που θα κινητοποιήσουν κεφάλαια για το «πρασίνισμα» της οικονομίας μας.
Σχετικά με αυτό, καθώς είμαι και Πρόεδρος της Σοσιαλιστικής Διεθνούς, που έχει 170 κόμματα μέλη, έχουμε δημιουργήσει - και βρίσκεται εδώ ο Ricardo Lagos- μία Επιτροπή για μια Βιώσιμη Παγκόσμια Κοινωνία, της οποίας είναι πρόεδρος, μαζί με τον πρώην Πρωθυπουργό της Σουηδίας, Goran Persson. Η έκθεση της Επιτροπής, που έχει τίτλο «Από την οικονομία της μεγάλης χρήσης άνθρακα στην κοινωνία της χαμηλής χρήσης άνθρακα», υπάρχει στο Διαδίκτυο. Έχει εγκριθεί ομόφωνα από αυτά τα 170 κόμματα και θεωρώ ότι περιέχει μερικές πολύ σημαντικές προτάσεις, που δείχνουν την ευθύνη του ανεπτυγμένου κόσμου, αλλά και τις ευθύνες των αναπτυσσόμενων και αναδυόμενων οικονομιών, στη δημιουργία αλληλεγγύης και εμπιστοσύνης.
Επίσης, περιέχει προτάσεις που πιστεύω θα βοηθήσουν να αντιμετωπίσουμε μερικά από όσα μας χωρίζουν, όπως η διαγραφή του εξωτερικού χρέους των φτωχότερων χωρών, ή η αντιμετώπιση του χρέους τους με ισότιμα οικονομικά κριτήρια, αντίστοιχα αυτών των άλλων χωρών, ως μία δυνατότητα, ή με έναν παγκόσμιο φόρο άνθρακα, ως μία άλλη δυνατότητα, η οποία θα επέτρεπε, σε όσους από εμάς δεσμευτούν γι' αυτό, και κυρίως στις αναπτυσσόμενες χώρες, να λάβουν ένα ποσοστό των εσόδων των ανεπτυγμένων χωρών από αυτόν τον φόρο του άνθρακα, για τη χρηματοδότηση της πράσινης τεχνολογίας, της προστασίας των δασών, της αναδάσωσης, της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή. Όμως, άλλα μέσα, όπως τα πράσινα ομόλογα ή οι συναλλαγές, ο λεγόμενος φόρος Tobin, πρέπει να συζητηθούν. Το θέμα αυτό θα το θέσουμε και στην Ευρωπαϊκή Ένωση, την ερχόμενη εβδομάδα πιστεύω, στην Διάσκεψη Κορυφής, όπου θα συζητήσουμε και την οικονομία και τα αποτελέσματα της Κοπεγχάγης.
Η τέταρτη πρόκληση, η οποία αφορά τους δημοκρατικούς μας θεσμούς, είναι ότι τελικά η τεχνολογία δεν είναι ουδέτερη. Αυτό πλέον το γνωρίζουμε. Οι επιλογές που θα κάνουμε, ακόμη και ως προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, θα επηρεάσουν τους δημοκρατικούς μας θεσμούς.
Χθες, συζητούσα με έναν φίλο μου Ινδό, τον Ajay Mehta, ο οποίος μου θύμισε την μεγάλη παράδοση του εθελοντισμού στην Ινδία, στις τοπικές κοινότητες και σε ΜΚΟ.
Θα δημιουργήσουμε τεχνολογίες που θα αποκεντρώσουν την εξουσία και θα κινητοποιήσουν τις κοινωνίες, ή θα έχουμε πολίτες παθητικούς και περισσότερο αυταρχικές δομές;
Επειδή πιστεύω στην συμμετοχική δημοκρατία, πιστεύω ότι για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής, πρέπει να κινητοποιηθούν οι πολίτες. Πρέπει να συμμετέχουν σε αυτή την προσπάθεια. Ειδάλλως, είναι τόσο σύνθετο το ζήτημα, που εμείς οι πολιτικοί δεν μπορούμε να προχωρήσουμε μόνοι μας.
Κάνω λοιπόν μια πρόταση: επειδή το έργο αυτό είναι τεράστιο, πρέπει να υπάρξει ευαισθητοποίηση, τόσο των πολιτικών, καθώς και κατανόηση αλλά και εκπαίδευση των πολιτικών, όσο και εκπαίδευση της κοινής γνώμης των χωρών μας, των πολιτών μας, για το είδος των προβλημάτων που αντιμετωπίζουμε.
Ταυτόχρονα, προτείνω η επιστημονική κοινότητα, το IPCC και άλλοι, η πολιτική κοινότητα, οι ΜΚΟ, η επιχειρηματική κοινότητα, να συνεργαστούν για να δημιουργήσουν ένα είδος παγκόσμιας ύλης, κυρίως για τα σχολεία μας, αλλά και για τα πανεπιστήμιά μας, που να αφορά το «πρασίνισμα» της παιδείας, ώστε να γίνουμε σωστοί διαχειριστές του πλανήτη μας, να αποκτήσουμε συλλογικές δεξιότητες και δεξιότητες για συλλογική δράση, να δημιουργήσουμε μια κοινοπολιτεία γνώσης, προσβάσιμη σε όλους, να δώσουμε στις κοινωνίες μας τη δυνατότητα να συμμετέχουν ενεργά στην αντιμετώπιση των προκλήσεων, αλλά και να δημιουργήσουμε ένα εκλογικό σώμα με συνείδηση, ένα πολιτικό εκλογικό σώμα, που θα απαιτεί και θα στηρίζει πολιτικές από τα θεσμικά μας όργανα.
Στο πλαίσιο αυτό, η Ελλάδα αντιμετωπίζει το «πρασίνισμα» της οικονομίας ως ευκαιρία. Θεωρούμε επίσης ότι αποτελεί ευκαιρία για να βγει η χώρα μας από την ύφεση και να δημιουργήσουμε μακροπρόθεσμες προοπτικές ανάπτυξης. Έχουμε αναλάβει πρωτοβουλίες στη Μεσόγειο και στα Βαλκάνια, στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, πάντα φυσικά στο πλαίσιο των ευρωπαϊκών θεσμών, της Ευρωπαϊκής Ένωσης, υποστηρίζοντας την στρατηγική μας για το 2020.
Ας συνεργαστούμε λοιπόν. Ας συνεργαστούμε εν όψει του Μεξικού, αλλά και για την περίοδο μετά το Μεξικό, στο πλαίσιο αυτής της σημαντικής μάχης κατά της κλιματικής αλλαγής, αλλά και για να την μετατρέψουμε σε ευκαιρία, προκειμένου να γίνουν οι οικονομίες μας πράσινες και, η παγκοσμιοποιημένη κοινωνία μας, ανθρώπινη, βιώσιμη και δημοκρατική.
