Ομιλία Γιώργου Α. Παπανδρέου στη συζήτηση στρογγυλής τραπέζης της Διεθνούς Διάσκεψης

για την Κλιματική Αλλαγή και την Ενεργειακή Ασφάλεια «Athens Summit 2009»

Τρίτη 12/05/2009

ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΡΙΑ (FIONA HARVEY): Να κάνουμε τις συστάσεις. Είναι ο Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ και είναι γνωστός επίσης καθώς προεδρεύει της Σοσιαλιστικής Διεθνούς. Θα ήθελα να του δοθεί ο λόγος για λίγο και στη συνέχεια θα λάβει χώρα η συζήτηση στρογγυλής τραπέζης. Κύριε Παπανδρέου, έχετε το λόγο.

Θα έρθουμε κατευθείαν στη συζήτηση, αλλά θα ήθελα προηγουμένως να σας συστήσω τον κ. Joseph Stanislaw, ο οποίος είναι σύμβουλος της Deloitte LLP και είναι επίσημος Πρόεδρος του «Athens Summit».

Ο κ. Stanislaw, όπως γνωρίζετε, είναι εξαιρετικά δραστήριος στον τομέα της ενέργειας, τα τελευταία είκοσι έτη. Προκειμένου να ξεκινήσουμε τώρα τη συζήτηση στρογγυλής τραπέζης, θα ήθελα να ξεκινήσω από το σημείο  που έκλεισε ο κ. Hill. Την παρούσα στιγμή, λαμβάνει χώρα μια οικονομική κρίση, η οποία επηρεάζει την οικονομία παγκοσμίως και φυσικά αυτό έχει επιπτώσεις στις δράσεις που θα αναληφθούν για την αντιμετώπιση των κλιματολογικών αλλαγών.

Θα ήθελα να ρωτήσω τους συνομιλητές που συμμετέχουν στο πάνελ, πώς θα έπρεπε να αντιμετωπίσουμε σε αυτή την τρέχουσα συγκυρία το ζήτημα της κλιματολογικής αλλαγής.

Γ. Α. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ: Σας ευχαριστώ πάρα πολύ. Είναι πραγματικά μεγάλη τιμή για μένα, που βρίσκομαι εδώ για να συμμετάσχω στη συζήτηση στρογγυλής τραπέζης, με τον φίλο, Joseph Stanislaw.

Στην τρέχουσα συγκυρία, υπάρχει μια αίσθηση ότι, ορισμένες χώρες στον κόσμο, τελικά, οπισθοχωρούν σε σχέση με τις υποχρεώσεις που έχουν αναλάβει και, η όλη δράση που είχε αναληφθεί πριν από την οικονομική κρίση, η οποία αφορά στην ανάγκη για δραστικές αλλαγές στα αναπτυξιακά μοντέλα, τελικά, καθυστερεί.

Πιστεύω πως είναι απαραίτητο να δούμε αυτή τη συγκυρία, όχι ως πρόβλημα που θα σταματήσει τη θέλησή μας να αναλάβουμε δράση, προκειμένου να αντιμετωπίσουμε τα ζητήματα της αύξησης της θερμοκρασίας του πλανήτη, αλλά ως ευκαιρία για να αναλάβουμε δράση.

Όπως γνωρίζετε, ακόμα και στη συντηρητική Ευρώπη, αφού οι είκοσι δύο από τις είκοσι επτά χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν  συντηρητικές κυβερνήσεις που ασκούν νεοφιλελεύθερη πολιτική, αλλά και σε άλλα μέρη του κόσμου, υπάρχει μία σιωπηλή συμφωνία ότι, πλέον κινούμαστε σε μία πιο κεϋνσιανή οπτική της οικονομίας. Χρειαζόμαστε κυβερνήσεις, όπου το Δημόσιο θα πρέπει να προωθήσει την επίλυση των προβλημάτων, με τη δημιουργία θέσεων εργασίας και τη βελτίωση των υποδομών.

  Βλέπουμε ότι λαμβάνουν χώρα πολύ σημαντικές επενδύσεις. Υπάρχουν βέβαια και πολύ μεγάλα ελλείμματα και, πλέον, οι χώρες επενδύουν στην υποδομή. Γιατί να μην χρησιμοποιήσουμε αυτές τις επενδύσεις, προκειμένου να πραγματοποιήσουμε τις απαραίτητες διαρθρωτικές αλλαγές στο αναπτυξιακό μας μοντέλο, στον τομέα της ενέργειας, προκειμένου να εξέλθουμε της κρίσεως; Γιατί, δεν πρέπει να επιστρέψουμε στις συνηθισμένες επιχειρησιακές πρακτικές, στις παλιές πρακτικές της Wall Street και στις χρηματοοικονομικές πρακτικές που είχαμε στο παρελθόν.

Θα πρέπει να αλλάξουμε τις επιχειρηματικές μας πρακτικές. Νομίζω πως, αυτή τη στιγμή, πέραν της οικονομικής κρίσης, αντιμετωπίζουμε μια πιο σημαντική κρίση, την περιβαλλοντική. Η οικονομική κρίση μπορεί να  έγινε αισθητή πιο άμεσα, αλλά εντέλει η περιβαλλοντική κρίση είναι εκείνη η οποία θα έχει τις μεγαλύτερες και σημαντικότερες επιπτώσεις. Αν θέλουμε πραγματικά να αντιμετωπίσουμε τα ζητήματα, με μία αισιόδοξη και ταυτόχρονα ρεαλιστική πρακτική, θα πρέπει να δούμε πώς αυτή η οικονομική ύφεση, αυτή η οικονομική κρίση, θα μας βοηθήσει να θέσουμε επί τάπητος τα ζητήματα, προκειμένου να επιτύχουμε τους στόχους του 2020 και του 2050, και να αντιμετωπιστούν τα περιβαλλοντικά προβλήματα.

ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΡΙΑ: Ευχαριστώ πάρα πολύ κ. Παπανδρέου. Κύριε Stanislaw ποια είναι η άποψή σας σε σχέση με το πώς θα επιδράσει η οικονομική κρίση στο κλιματολογικό ζήτημα;

JOSEPH STANISLAW: Ζητώ συγνώμη από το κοινό, που θα εκφραστώ παρομοίως με τον κ. Παπανδρέου, που θα ακούσουν για άλλη μια φορά παρόμοιες απόψεις. Και θα ήθελα να πω εδώ ότι εκτιμώ πάρα πολύ τον κ. Παπανδρέου και πραγματικά θεωρώ ότι είναι μεγάλη τιμή να μοιράζομαι αυτή την έδρα με εκείνον.

Οι απόψεις μου συμπίπτουν με εκείνες που είπε και ο Γιώργος Παπανδρέου. Οι αλλαγές που πρέπει να συντελεστούν για να αντιμετωπίσουμε τις κλιματολογικές αλλαγές είναι σαφώς συνδεδεμένες με την οικονομική ανάπτυξη. Επί δεκαετίες υπήρχε συμφωνία, ότι για να αντιμετωπιστούν αυτά τα ζητήματα, πρέπει να αντιμετωπίσουμε και τα ζητήματα της ασφάλειας, της ενέργειας, προκειμένου να μπορέσει να συνεχιστεί η οικονομική ανάπτυξη. Εδώ νομίζω πως έχουμε μια εξαιρετική ευκαιρία και πρέπει να την εκμεταλλευτούμε. Το ίδιο είπε και ο Καθηγητής Hill,  το ίδιο είπε και ο Γιώργος Παπανδρέου.

Πρέπει να μεταλλάξουμε τις δράσεις μας, την οικονομία μας και να αναλάβουμε δράση. Οι συζητήσεις, οι διαπραγματεύσεις για τις δράσεις που θα αναληφθούν, για την αντιμετώπιση των κλιματολογικών αλλαγών, είναι πιο επίκαιρες παρά ποτέ. Εδώ και χρόνια συζητούμε επί των θεμάτων και, η κρίση νομίζω απλά υπογράμμισε την αναγκαιότητα για τις αλλαγές που πρέπει να επέλθουν. Νομίζω πως αυτή η οικονομική κρίση εντέλει μας έδωσε μια εξαιρετική ευκαιρία.

ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΡΙΑ:  Σας ευχαριστώ πάρα πολύ. Κύριε Παπανδρέου, ποιες είναι οι ευκαιρίες που έχει αυτή τη στιγμή η Ελλάδα, σε σχέση με τη νέα οικονομία και την αντιμετώπιση των ζητούμενων αλλαγών στην τρέχουσα συγκυρία;

Γ. Α. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ: Θα έλεγα πως είμαστε ακόμα αρκετά πίσω, σε σχέση με την απαραίτητη υποδομή και την τήρηση των υποχρεώσεών μας, στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπου υπάρχουν συγκεκριμένες περιβαλλοντικές Οδηγίες. Και νομίζω πως βρισκόμαστε πίσω, και σε σχέση με τις υποχρεώσεις που έχουμε αναλάβει στο Κιότο. Μετά τις επόμενες εκλογές, αν εκλεγούμε για να σχηματίσουμε κυβέρνηση, εμείς, θα καταστήσουμε την «πράσινη οικονομία» μοχλό ανάπτυξης για τη χώρα.

Έχουμε ήδη εκδώσει ένα φυλλάδιο με το πρόγραμμά μας. Έχω μια συνοπτική έκδοση και στα αγγλικά. Ουσιαστικά, αυτό που θέλουμε να πούμε είναι ότι, η Ελλάδα θα μπορούσε - και αυτό είναι πραγματικά το όνειρό μου και πιστεύω το όνειρο του κόμματός μας γενικότερα- να καταστεί ηγέτης και ένα πραγματικό πρότυπο για την «πράσινη ανάπτυξη». Αυτό που αντιλαμβάνομαι εγώ ως «πράσινη ανάπτυξη» είναι η δημιουργία μιας οικονομίας αξιών και μιας κοινωνίας αξιών. Αυτό σημαίνει πως θα έχουμε τα προϊόντα μας, τα οποία θα είναι άριστης ποιότητας, και θα έχουμε και την κατάλληλη τεχνολογία σε όλους τους τομείς: τουρισμό, γεωργία, εκπαίδευση, δημόσια έργα.

Σε όλους αυτούς τους τομείς, θα εξάγουμε την απαραίτητη τεχνολογία για τη δημιουργία «πράσινης οικονομίας» και, μέσω των επενδύσεων σε αυτή την τεχνολογία, θα παράξουμε προϊόντα υψηλής ποιότητας, κάτι που θα μας δώσει ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Θα σας δώσω ένα παράδειγμα: Η μεσογειακή διατροφή θεωρείται παγκοσμίως ίσως η καλύτερη επιλογή για μια υγιεινή διατροφή. Η Ελλάδα, όμως, έχει δυστυχώς έναν από τους χειρότερους δείκτες παχυσαρκίας παγκοσμίως. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να επιστρέψουμε στην παραδοσιακή διατροφή της Ελλάδας, που θα μπορούσε εύκολα να συνδεθεί με μια «πράσινη οικονομία».

Επιπλέον, θα πρέπει να επενδύσουμε στο ανθρώπινο δυναμικό, γιατί η υψηλή τεχνολογία σημαίνει κατάρτιση, επανακατάρτιση, χρήση των νέων επιστημόνων, των νέων επαγγελματιών, οι οποίοι αυτή τη στιγμή, δυστυχώς, μετά το πέρας των σπουδών τους, παραμένουν άνεργοι. Θα πρέπει να δημιουργηθούν θέσεις εργασίας στην υψηλή τεχνολογία. Και ταυτόχρονα, θα δημιουργήσουμε την απαραίτητη υποδομή, που θα μας καταστήσει ηγέτη, στη χρήση της αιολικής ενέργειας για παράδειγμα. Η αιολική ενέργεια, οι άνεμοι της Ελλάδας, είναι νομίζω ένας από τους σημαντικότερους πόρους μας.

Η γεωθερμία, είναι ένας τομέας στον οποίο, επίσης, θα μπορούσαμε να αριστεύσουμε. Και η ανάπτυξη τέτοιων τεχνολογιών θα είναι σημαντικότατη, όχι μόνο για την Ελλάδα, αλλά και για όλο τον κόσμο. Εάν σκεφτούμε ποιο είναι το ανάγλυφο της Ελλάδας, θα δούμε ότι είμαστε μία χώρα, η οποία συγκεντρώνει μεν τον πληθυσμό της στην Αθήνα, αλλά έχει υψηλά βουνά, έχει μεγάλη ακτογραμμή, και αυτό, μας επιτρέπει να επιστρέψουμε στην τοπική και περιφερειακή ανάπτυξη και, να μπορέσουμε με αυτό τον τρόπο να αναπτύξουμε πιο συμμετοχικές μορφές παραγωγής ενέργειας. Με την παραγωγή ενέργειας από εναλλακτικές πηγές, θα μπορέσουμε να συντελέσουμε στην αποκέντρωση, ώστε να επιστρέψουν σε άλλα σημεία της Ελλάδος οι κάτοικοι του λεκανοπεδίου, προκειμένου να συμμετέχουν σε μια πιο ισορροπημένη ανάπτυξη της οικονομίας.

Πιστεύω πως αυτό θα μας διευκολύνει να επιστρέψουμε σε μια πιο αποκεντρωμένη και πιο ανθρώπινη οικονομικά κοινωνία. Φυσικά, δεν εστιάζουμε μόνο στην τεχνολογία, αλλά επενδύουμε και στο περιβάλλον, το οποίο θα παραμείνει ωραίο, αν συνεχίσουμε να το προστατεύουμε. Πρέπει να διορθώσουμε τα λάθη που έχουμε κάνει τα τελευταία έτη. Δυστυχώς, πολλές περιοχές της Ελλάδας, τα τελευταία χρόνια καταστράφηκαν, αλλά εξακολουθούμε να έχουμε περιοχές, οι οποίες είναι απαράμιλλου καλλονής και αποτελούν σημαντικό πόρο, κυρίως μέσω του τουρισμού.

Και αυτό, θα επιτευχθεί εισάγοντας και τον ιδιαίτερο πολιτισμό της Ελλάδας στα προϊόντα που παράγουμε, όπως για παράδειγμα το ελαιόλαδο. Το ελαιόλαδο ορίζεται από το παρελθόν, απ' την ιστορία μας, απ' το ότι παράγεται με οικολογικό τρόπο Όλα αυτά τα στοιχεία μπορούν να δώσουν ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα και να αποφέρουν κέρδος στους Έλληνες. Αυτά είναι ορισμένα παραδείγματα, σχετικά με το πώς μπορούμε να συνδυάσουμε την υψηλή τεχνολογία, με την επένδυση στο ανθρώπινο δυναμικό, την επένδυση στις παραδόσεις μας, στον πολιτισμό μας και, κατ' αυτό τον τρόπο, θα έχουμε ένα ιδανικό μείγμα, για να είμαστε πολύ επιτυχημένοι.

ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΡΙΑ: Κύριε Stanislaw, μόλις ακούσαμε πώς η Ελλάδα θα μπορούσε να προχωρήσει σε μία οικονομία χαμηλής χρήσης άνθρακα. Μπορείτε να μας πείτε ποια είναι η άποψή σας για την  υπόλοιπη περιφέρεια;

J. STANISLAW: Βεβαίως. Οι αξίες μου ουσιαστικά είναι ίδιες με του Γιώργου Παπανδρέου. Εγώ δεν θα χρησιμοποιήσω τον όρο «πράσινη», θα χρησιμοποιήσω τον όρο «αειφορία». Νομίζω πως υπάρχουν ζητήματα, τα οποία πρέπει να αντιμετωπιστούν άμεσα. Υπάρχει εξαιρετικά υψηλό ποσοστό ανεργίας παγκοσμίως. Στις Ηνωμένες Πολιτείες υπάρχουν περιοχές, οι οποίες έχουν εξαιρετικά υψηλά ποσοστά ανεργίας, που ανθίστανται στις οποιεσδήποτε διαρθρωτικές αλλαγές. Το ίδιο ίσως ισχύει και την Ελλάδα απ' ό,τι αντιλαμβάνομαι. Πρέπει να δούμε πώς μπορούμε να επανεδραιώσουμε τις αξίες των κοινοτήτων, προκειμένου να αλλάξουμε αυτή την κατάσταση. Ο Γιώργος αναφέρθηκε στην υψηλή τεχνολογία. Και στην πλευρά της ζήτησης και της προσφοράς, υπάρχουν θέσεις εργασίας στην υψηλή τεχνολογία. Πιστεύω ότι είναι απαραίτητο να έχουμε εταίρους, οι οποίοι να είναι ταυτόχρονα ανεξάρτητοι και να συνεργάζονται.

Και θα στραφώ σε μία άλλη κατεύθυνση τώρα. Άκουσα τα σχόλια που έκανε ο υπουργός Ανάπτυξης σήμερα το πρωί από το βήμα αυτού. Η περιοχή της Μεσογείου έχει πολλές ομοιότητες, διαφορετικοί πολιτισμοί με παρόμοια στοιχεία. Αυτό θα μπορούσε να την καταστήσει την περιοχή που μπορεί να προωθήσει την ανεξαρτησία, από τις παραδοσιακές πηγές ενέργειας, που είναι το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, γιατί έχετε την αιολική ενέργεια, έχετε την ηλιακή ενέργεια. Αλλά αυτό που είναι απαραίτητο είναι να μιλήσουμε για τους θεσμούς. Μια χώρα σαν την Ελλάδα, και αυτό είναι το δεύτερο ετήσιο Summit που γίνεται στην Αθήνα, θα μπορούσε να αποτελέσει κέντρο έρευνας για τις τεχνολογίες αυτές στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου, συνεργαζόμενη βέβαια με άλλες χώρες της Μεσογείου.

Θα μπορούσαμε όλοι να καταστούμε κινητήρια δύναμη στον τομέα των νέων τεχνολογιών και να δημιουργήσουμε ένα μπλοκ χωρών υπό ανάπτυξη, χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι οποίες όλες ανήκουν στη Νότια Ευρώπη και χώρες του Αραβικού Κόλπου, και να εκφράσουν με τη δική τους φωνή τις διαφορετικές απόψεις επί των ζητημάτων που τίθενται στην Κοπεγχάγη για παράδειγμα. Πρέπει να λάβουν χώρα αυτές οι αλλαγές, αλλά επίσης πρέπει να ακούμε και τις διαφορετικές απόψεις. Νομίζω πως η Ελλάδα θα μπορούσε να αποτελέσει τη φωνή, που θα εξέφραζε αυτό το μπλοκ χωρών, γιατί οι μεσογειακές χώρες πραγματικά έχουν πολλά κοινά στοιχεία.

Γ. Α. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ: Θα ήθελα να προσθέσω κάτι σε αυτό που είπε ο Joseph, αλλά και να τον ευχαριστήσω γι' αυτή την άποψή του, σχετικά με το ρόλο που θα μπορούσε να διαδραματίσει η Ελλάδα, στο πλαίσιο των θεσμών αυτών. Θα ήθελα να πω ότι, στην Κοπεγχάγη, θα τεθούν πολλά ζητήματα, πολλές προκλήσεις, αλλά το ζήτημα είναι, πώς μπορούμε να κυβερνήσουμε τον κόσμο μας. Νομίζω πως αυτό είναι το σημαντικότερο ζήτημα αυτή τη στιγμή, παγκοσμίως. Και εμείς, ως Σοσιαλιστική Διεθνής, έχουμε δημιουργήσει μια Επιτροπή, της οποίας προεδρεύουν ο πρώην Πρόεδρος της Χιλής, Ρικάρντο Λάγκος, και ο πρώην πρωθυπουργός της Σουηδίας, Γκόραν Πέρσον, η οποία πραγματεύεται ακριβώς αυτά τα ζητήματα.

Στην Κοπεγχάγη, η συνάντηση θα είναι τεράστιας ιστορικής σημασίας για τον πλανήτη και την ανθρωπότητα. Ίσως εκεί, καταλήξουμε σε αποφάσεις, καλές αποφάσεις ελπίζω. Ωστόσο, θα υπάρχουν χώρες, οι οποίες απλά θα ακολουθούν. Δεν θα εκφράσουν τη δική τους φωνή, δεν θα έχουν νιώσει ότι συμμετείχαν, ότι τα συμφέροντά τους εισακούστηκαν. Αυτές είναι κυρίως μικρές ή μεσαίου μεγέθους χώρες, οι οποίες έχουν και πολλά άλλα προβλήματα, τα οποία δεν έχουν κατορθώσει να αντιμετωπίσουν κατάλληλα. Πολλές απ' αυτές τις χώρες ανήκουν στη Μεσόγειο, η οποία είναι η περιοχή που θα αντιμετωπίσει πιο έντονα τις επιπτώσεις των κλιματολογικών αλλαγών.

Ακόμα και αν καταλήξουμε σε κάποια αποτελέσματα, εάν οι ανάγκες αυτών των χωρών δεν ληφθούν σοβαρά υπόψη στις διαπραγματεύσεις, τότε θα υπάρξει παθητική αντίσταση στην εφαρμογή των όσων αποφασίστηκαν. Θα ήθελα να δω την Ελλάδα να παίζει έναν κομβικό ρόλο, εστιάζοντας κυρίως στη Νοτιοανατολική Ευρώπη και τις Παρευξείνιες Χώρες, γιατί έχουμε παράδοση συνεργασίας μαζί τους.

Πρόκειται για μία περιοχή, η οποία αντιμετωπίζει πολλά προβλήματα σε σχέση με τις κλιματολογικές αλλαγές. Εάν έχουμε ισχυρή φωνή, νομίζω πως θα μπορέσουμε να παίξουμε σημαντικό ρόλο στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων στην Κοπεγχάγη. Και πιστεύω πως, με αυτό τον τρόπο, θα μπορέσουμε να επηρεάσουμε τις αποφάσεις που θα ληφθούν, και να νιώσουμε ότι η περιοχή μας συμμετείχε στη λήψη των αποφάσεων.

Θα προσθέσω και άλλη μία διάσταση, που θεωρώ σημαντική. Είναι μία περιοχή, όπου οι χώρες μοιράζονται πολλά κοινά στοιχεία, αλλά υπάρχουν και πάρα πολλές διαμάχες. Εάν υπερκεράσουμε αυτές τις δυσκολίες, για να συνεργαστούμε πάνω στο ζήτημα του περιβάλλοντος, πιστεύω ότι θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε τα περιβαλλοντικά ζητήματα και την ανάπτυξη μιας «πράσινης οικονομίας», μιας αειφόρου οικονομίας, ως όχημα για να αντιμετωπίσουμε τις άλλες μας διαφορές, υπό ένα άλλο πρίσμα.

Είτε πρόκειται λοιπόν για τα ελληνοτουρκικά ζητήματα, είτε για άλλα προβλήματα στην ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων, της Βαλκανικής Χερσονήσου και της Κύπρου, πιστεύω πως η συνεργασία αυτή θα ξεκαθαρίσει τις πραγματικές διαστάσεις των ζητημάτων που αντιμετωπίζουμε. Η κρίση του Εύξεινου Πόντου είναι μια άλλη περίπτωση, όπου επίσης δίδεται η ευκαιρία για να προχωρήσουν οι σχέσεις μέσω της «πράσινης διπλωματίας».

ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΡΙΑ: Ευχαριστώ πάρα πολύ, αυτή είναι μια εξαιρετικά αισιόδοξη οπτική. Είναι μία οπτική που επιτρέπει στην Ελλάδα και την υπόλοιπη Μεσόγειο να δει όλα αυτά τα εμπόδια. Ωστόσο, τα εμπόδια υπάρχουν. Θα ήθελα να μας παρουσιάσετε αυτά τα εμπόδια και το πώς πιστεύετε ότι μπορούν να ξεπεραστούν.

Γ. Α. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ: Τα εμπόδια είναι προφανώς σημαντικά. Πιστεύω πως όσο περισσότερο συνεργαζόμαστε, όχι μόνο σε επίπεδο περιβαλλοντικό, αλλά και σε άλλα επίπεδα, έχουμε καλύτερα αποτελέσματα. Στο G20, πριν από ένα μήνα στο Λονδίνο, ήταν μια συνάθροιση των σημαντικότερων οικονομιών παγκοσμίως, ωστόσο, δεν ήταν και το πιο αντιπροσωπευτικό σώμα, θα λέγαμε.

Πρέπει να δούμε πώς θα δομήσουμε αυτούς τους οικονομικούς χρηματοπιστωτικούς θεσμούς, προκειμένου να έχουμε μια πιο αντιπροσωπευτική συμμετοχή όλων των λαών, όλων των εθνών, όλων των περιοχών του κόσμου. Πιστεύω πως η Ευρώπη έχει πραγματικά δείξει, πώς η περιφερειακή συνεργασία και οι περιφερειακές δομές μπορούν να δημιουργήσουν την αίσθηση μιας περισσότερο ενδυναμωμένης έκφρασης. Θυμάμαι στο Γιοχάνεσμπουργκ, αναφερόμασταν στο ζήτημα της αειφόρου ανάπτυξης και στο πώς η Ευρώπη θα έπαιζε σημαντικό ρόλο στη δημιουργία ενός μπλοκ φωνών, για την πραγματική έκφραση της επιθυμίας των διαφορετικών περιφερειών σε παγκόσμιο επίπεδο, προκειμένου να είναι πιο αποτελεσματικές οι διαπραγματεύσεις.

Θα ήθελα εδώ να προσθέσω ότι, το κλειδί για την έκβαση των διαπραγματεύσεων στην Κοπεγχάγη, θα είναι οι τρεις σημαντικότερες δυνάμεις και, σε αυτές, μπορούμε να προσθέσουμε τη Ρωσία και τη Βραζιλία, αλλά και κάποιες αφρικανικές χώρες. Προφανώς, όμως, η Ινδία, η Κίνα και οι Ηνωμένες Πολιτείες, είναι οι σημαντικότεροι καταναλωτές ενέργειας και παράγουν τις περισσότερες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα.

Υπό την προεδρεία Μπους, οι Ηνωμένες Πολιτείες πραγματικά βρίσκονταν σε άρνηση, δεν αναγνώριζαν καν ότι ήταν ζήτημα τα κλιματολογικά προβλήματα -και διόρθωσέ με Joseph, αν κάνω λάθος- αλλά νομίζω πως έθεταν την προάσπιση των ζητημάτων ασφαλείας ως δικαιολογία. Τώρα, οι δηλώσεις του Προέδρου Ομπάμα ήταν εξαιρετικά θετικές και, πιστεύω πως θα πιέσει, ώστε να υπάρξει θετική έκβαση στην Κοπεγχάγη. Πολλοί μάλιστα έχουν εξαιρετικά υψηλές προσδοκίες από τη διακυβέρνηση Ομπάμα για τη δημιουργία «πράσινων» θέσεων εργασίας, προκειμένου να κινηθεί η οικονομία. Νομίζω πως αυτή είναι μια πολύ καλή αρχή.

Σε ό,τι αφορά την Κίνα και την Ινδία -και νομίζω ότι αυτό είναι πολύ ενδιαφέρον, γιατί αύριο θα μεταβώ στην Κίνα- έχουμε δει αφενός πως η Κίνα κινείται εξαιρετικά γρήγορα προς την παραγωγή καθαρής ενέργειας από τον άνθρακα και, πραγματικά, έχει ξεπεράσει και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Επενδύουν επίσης στην αιολική ενέργεια. Αυτή είναι μια εξέλιξη - κλειδί, γιατί η συζήτηση που έχει λάβει χώρα μέχρι τώρα, ήταν «καταναλώνετε πολύ πετρέλαιο και φυσικό αέριο, και το απόθεμα του άνθρακα της Κίνας είναι τόσο υψηλό, άρα γιατί μας ζητάτε να μειώσουμε τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, όταν οι αναπτυγμένες χώρες έχουν τόσο υψηλά επίπεδα παραγωγής ρίπων;».

Η απάντηση σε αυτό είναι ότι, καταρχάς, πρέπει να έχουμε έναν αειφόρο πλανήτη Στη συνέχεια, θέλω να πω ότι αυτές οι δύο χώρες, προκειμένου οι ίδιες να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής των κατοίκων τους, έχουν ένα πολύ ισχυρό κίνητρο για να συμμορφωθούν. Και η Κίνα πραγματικά αντιλαμβάνεται ότι πρέπει να παρέχει την καλύτερη δυνατή ποιότητα στους πολίτες της. Επίσης, μια ακόμη απάντηση είναι ένας άλλος, γεωπολιτικός λόγος. Σε περίπτωση που συνεχίσουμε να καταναλώνουμε περισσότερο πετρέλαιο και φυσικό αέριο, και αυτό φυσικά δεν ισχύει  για το λιγνίτη αλλά, τέλος πάντων, σε ό,τι αφορά το πετρέλαιο, οι πόροι παγκοσμίως βρίσκονται σε επικίνδυνες, σε ευαίσθητες περιοχές του κόσμου.

Αυτός ο ανταγωνισμός, για την πρόσβαση σε αυτούς τους πόρους, θα προκαλέσει διαμάχες και, μάλιστα, μεγάλες διαμάχες. Και οι μεγάλες διαμάχες μπορούν να κλιμακωθούν σε μεγάλους πολέμους. Έχουμε ήδη δει τέτοια δείγματα. Πόλεμοι μπορεί να ξεσπάσουν στην Αφρική, στη Λατινική Αμερική, οπουδήποτε υπάρχουν πετρελαϊκά κοιτάσματα.  Γι' αυτό πιστεύω πως, εάν θέλουμε να διασφαλίσουμε την παγκόσμια ειρήνη και τη μη διασπορά όπλων μαζικής καταστροφής, θα πρέπει να συνεργαστούμε για την εύρεση εναλλακτικών πηγών ενέργειας.

ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΡΙΑ: Ναι, πράγματι οι επιστήμονες μάς προειδοποίησαν και την περασμένη εβδομάδα ότι μπορούμε να καταναλώσουμε μόνο το 11% του πετρελαίου, το οποίο εξακολουθεί να υπάρχει στο υπέδαφος, αν θέλουμε να αντιμετωπίσουμε το θέμα της κλιματικής αλλαγής. Κύριε Stanislaw, θα μπορούσατε εν συντομία να μας μιλήσετε για το εξής; Ποια είναι η διαφορά που συντελέστηκε, με την προθυμία των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής να εμπλακεί στο διάλογο για την κλιματική αλλαγή;

J. STANISLAW: Η αλλαγή η οποία συντελέστηκε είναι βαθύτατη. Δηλαδή θα ήθελα να αναφερθώ στο γεγονός, είναι και κάτι που είπε και ο κ. Παπανδρέου, ότι  η κυβέρνηση Ομπάμα εμπλέκεται στο διάλογο, όχι λόγω πίεσης, αλλά γιατί αισθάνεται την επιθυμία να αντιμετωπίσει το θέμα της κλιματικής αλλαγής και να αποκτήσει ηγετική θέση. Ας δούμε τώρα τι συμβαίνει στη Ουάσιγκτον. Γίνονται επισημάνσεις σε πλαίσιο κυβέρνησης διαρκώς που αφορούν την κλιματική αλλαγή, την εμπλοκή στο διάλογο της κλιματικής αλλαγής και υπάρχει η συμμετοχή ανθρώπων από αυτούς τους χώρους εμπειρογνωμόνων.

Έχουμε δυνάμεις εξαιρετικά ισχυρές, οι οποίες κινούνται προς αυτή την κατεύθυνση. Έχουμε ανθρώπους, οι οποίοι επισημαίνουν ότι θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε αυτό το πρόβλημα, ανθρώπους, οι οποίοι είναι αποφασισμένοι να αποκτήσουν ηγετικό ρόλο  σε αυτό το θέμα. Επομένως, είναι πρόθυμη η χώρα να αλλάξει την αντίληψη που υπάρχει στον κόσμο προς αυτή την κατεύθυνση. Θα πρέπει να γίνει κατανοητό ότι ο Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής δεν αρκείται απλώς στην υπογραφή μιας διεθνούς συνθήκης. Το Κογκρέσο είναι ένα εξαιρετικά πολύπλοκο όργανο στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής και έτσι, την περασμένη εβδομάδα, ο Πρόεδρος Ομπάμα συναντήθηκε με άλλους αρμόδιους χάραξης της πολιτικής, που έχουν ηγετικό ρόλο στην κατάρτιση του προϋπολογισμού, και επεσήμανε ότι «όσον αφορά τον προϋπολογισμό, θέλω να επιτύχω μεταρρύθμιση στο χώρο της εκπαίδευσης,  στο χώρο της υγείας και στο θέμα της κλιματικής αλλαγής».

Δηλαδή, η κλιματική αλλαγή και η ενέργεια επισημαίνεται ως μία από τις σημαντικότερες, αν όχι η σημαντικότερη πτυχή αυτού του προϋπολογισμού. Γιατί είναι σημαντική αυτή η στάση; Διότι συμβάλλει στις προοπτικές οικονομικής ανάκαμψης και δείχνει τον προσανατολισμό τον οποίο χαράσσει για την αμερικανική οικονομία. Επίσης, επισημαίνει ότι «δεν μπορούμε να καταρτίσουμε ιδανικά νομοσχέδια, όμως εσείς που βρίσκεστε εδώ, σε αυτό το χώρο έχετε εκλεγεί για να έχετε ηγετικό ρόλο, όχι για να συμβάλετε, αλλά για να έχετε ηγετικό ρόλο». Είναι σημαντικό αυτό και τα βασικά στελέχη στην κυβέρνηση είναι αποφασισμένα να μεταβούν στην Κοπεγχάγη, έχοντας ένα πλαίσιο στο οποίο θα πρέπει να επιτευχθεί συμφωνία.

Περισσότερες από 25 Πολιτείες στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής εμπλέκονται σε αυτή τη διαδικασία για τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και κινούνται προς την ίδια κατεύθυνση. Επομένως, η αλλαγή η οποία συντελέστηκε, είναι βαθιά και ακόμη πιο σημαντικό είναι ότι είμαστε εκεί, για να αντιμετωπίσουμε ένα παγκόσμιο πρόβλημα. Διότι έχουμε την υποχρέωση να το κάνουμε. Οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής έχουν την υποχρέωση να το κάνουν. Αναφέρθηκε ότι το 30% με 40% της αγροτικής παραγωγής των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής μπορεί να εξαφανιστεί αν δεν λάβουμε μέτρα. Το ίδιο ισχύει και για πολλές μεγάλες πόλεις. Επομένως, μεγάλες περιοχές μπορεί να έχουν εξαφανιστεί μέχρι το 2020. Μιλούμε για σημαντικές απώλειες που θα επέλθουν, σε περίπτωση που δεν αναλάβουμε δράση.

Αν το δούμε αυτό σε ένα ευρύτερο πλαίσιο, έχουμε κοινές ευκαιρίες και κοινές προκλήσεις τις οποίες καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε. Στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, ενδεχομένως ορισμένοι να σκέφτονται «εάν οι άνθρωποι στην Κίνα δεν συμφωνούν με αυτή την προσέγγιση, γιατί πρέπει εμείς να συμμετέχουμε σε αυτό το διάλογο;». Όμως αυτή, αν μου επιτρέπετε, είναι μια δικαιολογία από όσους τη μεταχειρίζονται.  Εάν θέλουμε να είμαστε ηγέτες, να αναλάβουμε ηγετικό ρόλο, θα πρέπει να το κάνουμε στην πράξη. Είμαστε υποχρεωμένοι να αναλάβουμε αυτό τον ηγετικό ρόλο, ούτως ώστε να επιτύχουμε αλλαγές στον κόσμο. Και δεν έχουμε απλώς ηγετικό ρόλο, είμαστε ταυτόχρονα και συνεργάτες και εταίροι σε αυτή την προσπάθεια. Έχουμε εκπονήσει ένα σχέδιο, όμως μεταβαίνουμε στην Κοπεγχάγη για να εμπλακούμε σε διάλογο, στη βάση συγκεκριμένων αρχών. Πιστεύω ότι η αλλαγή που έχει συντελεστεί, είναι εξαιρετικά σημαντική και καίριας σημασίας. Ευχαριστώ πάρα πολύ.

ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΡΙΑ: Κύριε Παπανδρέου, ακούσαμε τα όσα μπορούν να γίνουν στην προσπάθεια επίλυσης της κλιματικής αλλαγής, στην προσπάθεια περιορισμού των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα. Ωστόσο, θα θέλαμε επίσης να μάθουμε τι θα μπορούσαμε να κάνουμε, εάν η κλιματική αλλαγή γίνει τόσο έντονη, που δεν θα είμαστε πλέον σε θέση να την αντιμετωπίσουμε με μια απλή μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Δηλαδή, αν αρχίσει να έχει ορατά αποτελέσματα ανά τον κόσμο, πράγμα, το οποίο έχει ήδη συμβεί. Σε τι ακριβώς ενέργειες έχει προβεί η Ελλάδα, για να προετοιμαστεί σε περίπτωση που συμβεί αυτό;

Γ. Α. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ: Θα ήθελα να επανέλθω σε ένα από τα σημεία που ανέφερε ο Joseph, στα λεγόμενα του Ομπάμα στο Κογκρέσο. Όλοι έχουμε την ανάγκη αυτή τη στιγμή να αναλάβουμε ηγετικό ρόλο, σε σχέση με τις ευθύνες μας. Και βεβαίως, η αμερικανική κυβέρνηση εστιάζει στην κλιματική αλλαγή, αλλά εστιάζει και σε μια πολιτική, η οποία έγινε γενικότερα ευπρόσδεκτη. Μια πολιτική, που δείχνει ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής έχουν συνειδητοποιήσει τον ηγετικό ρόλο που θα πρέπει να αναλάβουν ανά τον κόσμο. Και βλέπουμε έναν προσανατολισμό επενδύσεων σε πολυμερείς οργανισμούς και, αντίστοιχα, σε όργανα λήψης αποφάσεων. Αυτή η αίσθηση, αυτός ο προσανατολισμός στην ηγεσία, πιστεύω ότι θα έχει εξαιρετικά επωφελείς συνέπειες, οι οποίες θα επεκταθούν. Το ίδιο ισχύει και για την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία κατά καιρούς ανέλαβε ηγετικό ρόλο σε θέματα κλιματικής αλλαγής.

Τώρα, σε ότι αφορά την Ελλάδα. Η Ελλάδα, πιστεύω, ότι μπορεί να έχει ένα καίριο ρόλο στην Ευρωπαϊκή Ένωση και να αναλάβει στην περιφέρεια ηγετικό ρόλο. Όμως, για να το επιτύχει αυτό, θα πρέπει να διασφαλιστεί το εξής: θα πρέπει να κανονίσουμε πρώτα τα του οίκου μας και, επί του παρόντος, θεωρώ ότι δεν έχουμε και τόσο τακτοποιημένα τα του οίκου μας. Δεν επενδύουμε αρκετά σε εναλλακτικές πηγές ενέργειας, στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Υπάρχουν μεγάλα προβλήματα με τη γραφειοκρατία, υπάρχουν προβλήματα διαφθοράς σε τοπικό και σε κεντρικό επίπεδο. Και πιστεύω ότι, σε πολλές περιοχές, θα μπορούσαμε να έχουμε πιο απλούς και πιο αποτελεσματικούς στόχους, σε σχέση με τις τεχνολογίες που έχουμε στη διάθεσή μας.

Μια σειρά Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων μιλούν για μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα κατά 60% μέχρι το 2050. Εγώ πιστεύω ότι θα μπορούσαμε να επιτύχουμε μια μείωση της τάξεως του 55% - 65%.  Και τούτο σημαίνει ότι θα πρέπει να κάνουμε μεγάλες αλλαγές ως προς την υποδομή μας, πρωτίστως στον κτιριακό τομέα, στην κατασκευή των κτιρίων, στην εξοικονόμηση ενέργειας και στον έλεγχο των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα από τα κτίρια, με τη συνεργασία όλων των εμπλεκομένων. Ταυτόχρονα, ένας άλλος τομέας πέρα από τον κτιριακό, είναι οι μεταφορές. Ειδικότερα στον κτιριακό τομέα, θα ήθελα να επισημάνω ότι μπορούμε να έχουμε μια πολύ σημαντική μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, με τις τεχνολογίες που έχουμε στη διάθεσή μας, ακόμη και της τάξεως του 90% - 100% σε κάποιες περιοχές.

Αυτό διαπιστώθηκε σε πιλοτικά προγράμματα και επιτεύχθηκε κυρίως με τη χρήση τεχνολογίας σε τοπικό επίπεδο. Δηλαδή, οι δυνατότητες μείωσης των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα της τάξεως του 50% υπάρχουν και, γι' αυτό -όπως είπα- απαιτούνται επενδύσεις στις μεταφορές, στη ναυτιλία, κάτι που είναι σημαντικό και για άλλες περιοχές της Μεσογείου.

Και βεβαίως, μια άλλη πτυχή είναι οι επενδύσεις στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, στη γεωθερμική ενέργεια, στην ηλιακή ενέργεια. Θα ήθελα να επισημάνω ότι η Ελλάδα έχει μια παράδοση στη χρήση των ηλιακών πάνελ για τη θέρμανση του νερού. Πριν από 20 - 30 χρόνια, όταν ξεκίνησε αυτή η προσπάθεια, έγινε ένα καλό βήμα, όμως ουσιαστικά, δεν οικοδομήσαμε πάνω σε αυτό.

Αυτό που απαιτείται, λοιπόν, αυτή τη στιγμή είναι δημόσιες επενδύσεις μεγάλης κλίμακας σε αυτό τον τομέα, αξιοποίηση της χρηματοδότησης από την Ε.Ε. και, βεβαίως, μια ριζική αναδιάρθρωση του εκπαιδευτικού μας συστήματος.

Θα έλεγα, λοιπόν, να μετατρέψουμε όλα τα επαγγέλματά μας, σε «πράσινα» -ας μου επιτραπεί αυτή η έκφραση-  επαγγέλματα, οικολογικά, φιλικά δηλαδή. Και θα πρότεινα, επίσης, να δημιουργηθεί ένα εθνικό μητρώο των δασικών περιοχών που χρήζουν προστασίας, ούτως ώστε να εξασφαλιστεί  η προστασία των δασών μας.

Θα πρότεινα τη δημιουργία ενός «πράσινου» Ταμείου, το οποίο θα προωθεί την «πράσινη επιχειρηματικότητα», την έναρξη επιχειρηματικών δράσεων προς αυτή την κατεύθυνση, αλλά θα ήταν σκόπιμο να βοηθήσουμε και τις παλαιότερες εταιρείες να επενδύσουν στις νέες τεχνολογίες.

Ταυτοχρόνως, είναι ανάγκη να γίνουν αλλαγές και στο φορολογικό μας σύστημα, ούτως ώστε να δημιουργήσουμε κίνητρα για προϊόντα φιλικά προς το περιβάλλον. Και πιστεύω ότι αυτό θα συνδράμει σε μια οικονομία, η οποία θα είναι προσανατολισμένη στην προστασία του περιβάλλοντος και θα προσελκύει επενδύσεις. Επομένως, εμείς έχουμε ένα ξεκάθαρο σχέδιο για να το επιτύχουμε αυτό.

Βεβαίως, απαιτείται πολιτική βούληση. Εμείς διαθέτουμε την πολιτική βούληση, όμως η πολιτική βούληση απαιτεί επίσης και την επίτευξη συναίνεσης σε επίπεδο χώρας. Επομένως, εγώ δεσμεύομαι, εφόσον εκλεγώ, να καλέσω όλα τα πολιτικά κόμματα στο Κοινοβούλιο, αλλά και τις Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης, όλους τους εμπλεκόμενους στη διαδικασία, να μετέχουν σε αυτό το σχέδιο.

Διότι καλούμαστε να επιτύχουμε βαθύτατες αλλαγές, ριζικές αλλαγές, για την Ελλάδα, αλλά και για τον κόσμο. Και να αποκτήσουμε βεβαίως ηγετικό ρόλο ανά τον κόσμο.

Είμαι ευτυχής που και ο αδελφός μου, ο Ανδρέας, προσπαθεί με τους φοιτητές του στο Πανεπιστήμιο να κάνει μια προσομοίωση όλων αυτών των σχεδίων, όλων αυτών των σκέψεων για την περίοδο μέχρι το 2050 και, να δει τι ακριβώς θα χρειαστεί για να φτάσουμε στη μείωση, της τάξεως του 65% επί παραδείγματι, ως προς τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Τι ακριβώς θα πρέπει να γίνει, ποιες είναι οι συναινέσεις που θα πρέπει να επιτευχθούν για το αύριο κλπ.

Σίγουρα, έχουμε να επιτελέσουμε ένα δύσκολο έργο. Όμως πιστεύω, και είμαι αισιόδοξος ότι, όπως και σε άλλες χώρες, έτσι και στην Ελλάδα, το ευρύ κοινό αντιλαμβάνεται, και τούτο έγινε αντιληπτό με τις πυρκαγιές πρόσφατα, τα προβλήματα που ανακύπτουν, όπως η μόλυνση των υδάτων, το πρόβλημα του καύσωνα, που αντιμετωπίζουμε συχνά σε περιοχές όπως η  Αθήνα.

Επίσης, είμαστε μια χώρα με μεγάλο αριθμό νησιών και γνωρίζουμε τι ακριβώς σημαίνει η κλιματική αλλαγή. Από τέτοιου είδους αλλαγές έχει επηρεαστεί ο πολιτισμός μας, στο σύνολό του.

Πιστεύω ότι υπάρχει βούληση μεταξύ των Ελλήνων πολιτών να επιτύχουν αλλαγές, αλλαγές οι οποίες θα βελτιώσουν τη ζωή μας. Ριζικές αλλαγές, στον τρόπο με τον οποίο κυβερνάται η χώρα μας, με μεγαλύτερη διαφάνεια, με μια αίσθηση αποκέντρωσης, με την αίσθηση ότι όλοι εμπλέκονται σε αυτή τη διαδικασία, όλοι αναλαμβάνουν τις ευθύνες τους.

Αυτό ισοδυναμεί με εμβάθυνση των δημοκρατικών θεσμών. Και  πιστεύω, ότι είναι συνώνυμο με την «πράσινη οικονομία». Διότι η «πράσινη οικονομία» σημαίνει ότι όλοι βρίσκονται στο επίκεντρο αυτής της διαδικασίας και επιδιώκουν τη βελτίωση του επιπέδου ζωής τους.

Είμαι λοιπόν εξαιρετικά αισιόδοξος γι' αυτά που μπορούμε να επιτύχουμε. Ευχαριστώ πάρα πολύ.

ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΡΙΑ: Θα ήθελα να ευχαριστήσω τον κ. Παπανδρέου και επίσης να ευχαριστήσω και τον κ. Stanislaw. Σας ευχαριστώ πάρα πολύ.