«Μιλάμε για Παιδεία»

Ομιλία Γιώργου Α. Παπανδρέου στο FORUM του Τομέα Παιδείας του Κινήματος

Κυριακή 05/04/2009

Κυρίες και κύριοι, φίλες και φίλοι, συντρόφισσες και σύντροφοι,

Η σημερινή κατάσταση στην οποία βρίσκεται η χώρα απαιτεί νέες, τολμηρές και αποφασιστικές ιδέες και πρωτοβουλίες. Απαιτεί επίμονες ηγεσίες, που δεν κουράζονται από τα προβλήματα του τόπου, που δεν κουράζονται από τα δικά τους αδιέξοδα, αλλά που έχουν τη διάθεση να καταπιαστούν με τα προβλήματα του τόπου, διάθεση να ασκήσουν πολιτικές με ρεαλισμό και όραμα.

Και εμείς, έχουμε τη διάθεση, τη βούληση, τη δυναμική να καταπιαστούμε με τα προβλήματα του κόσμου, να λύσουμε τα προβλήματα του κόσμου με ρεαλισμό, αλλά και με όραμα.

Αυτή την ώρα, όπου όλες οι χώρες αναζητούν το αναπτυξιακό σχέδιό τους μπροστά σε μια παγκόσμια κρίση, η σημερινή κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας, μόνο αυτή σε όλο τον κόσμο, επιβάλει φοροεισπρακτικά μέτρα και ψάχνει να επιβάλει και νέα. Μόνο αυτή βρίσκεται μακριά από την πραγματικότητα που δημιουργείται παγκοσμίως και αδυνατεί να δει το αύριο, το μέλλον.

Θα μας ρωτήσει κανείς, μα εν μέσω κρίσης, θα κάνετε εσείς επένδυση στην παιδεία; Η απάντηση είναι απλή. Ακριβώς επειδή είμαστε μέσα σε μια κρίση, χρειάζεται επένδυση στην παιδεία, χρειάζεται επένδυση στον άνθρωπο.

Ναι, απέναντι σ' αυτή την κυβέρνηση και στην καταστροφική της πορεία, εμείς είμαστε εδώ σήμερα, παρουσιάζοντας και συζητώντας το σχέδιο του ΠΑΣΟΚ για την παιδεία. Γιατί πιστεύουμε ότι η επένδυση στην παιδεία είναι η επένδυση στην έξοδο από την κρίση. Γιατί το σχέδιό μας για την παιδεία είναι οργανικό και αναπόσπαστο μέρος ενός συνολικού σχεδιασμού για την ανάπτυξη της χώρας μας.

Και δεν είμαστε μόνοι. Δεν είναι τυχαίο ότι χώρες όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Γερμανία επενδύουν σήμερα, εν μέσω κρίσης, ως μέρος του πακέτου τόνωσης της οικονομίας, όπως ονομάζεται, τεράστια ποσά στην κατάρτιση και στην παιδεία.

Δεν είναι τυχαίο ότι, προχθές, στη Νέα Υόρκη, στην Επιτροπή Στίγκλιτζ που έχουμε δημιουργήσει στη Σοσιαλιστική Διεθνή, ο Γιούρκιν Πάλμε από τη Σουηδία ήταν αυτός που είπε, ότι σήμερα χρειάζεται να επενδύσουμε στην παιδεία και ότι οι βόρειες χώρες  επενδύουν εν μέσω κρίσης στην παιδεία, στον άνθρωπο.

Δεν είναι τυχαίο ότι, και στις δικές μου επαφές, πρόσφατα στη Γερμανία, με τον υπουργό Οικονομίας της Γερμανίας, συζήτησα για τα προβλήματα που έχει η χώρα μας, τα οικονομικά προβλήματα, την αδυναμία που έχει σήμερα η χώρα μας να δανειστεί διεθνώς, με χαμηλότερα επιτόκια, λόγω μιας κακής πολιτικής αύξησης του δημόσιου χρέους από την κυβέρνηση αυτή, και έλλειψης της ανταγωνιστικότητας των προϊόντων μας.

Και έθεσα πολύ συγκεκριμένα το ερώτημα: αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να κάνουμε περιοριστική πολιτική ή, με ένα σοβαρό σχέδιο, να φτιάξουμε υποδομές, μεταρρυθμίσεις, οι οποίες θα επιτρέψουν στην ελληνική οικονομία να γίνει ανταγωνιστική, να ξεφύγει από τα αδιέξοδα και την κρίση;

Και συμφωνήσαμε, και συμφώνησε ο Γερμανός υπουργός, ότι μια Ελλάδα που έχει σχέδιο να επενδύσει στην παιδεία, είναι μια Ελλάδα στην οποία θα πρέπει να επενδύσουν και οι διεθνείς αγορές του χρήματος, είναι αυτό το οποίο πράγματι δείχνει ότι εμείς εμπιστευόμαστε τον άνθρωπο, το μέλλον μας, την κοινωνία μας.

Άρα, λοιπόν, παρότι είναι εξαιρετικά δύσκολες οι συνθήκες, ξέρουμε ότι, όταν θα αναλάβουμε τη διακυβέρνηση του τόπου, οι δεσμεύσεις μας θα ισχύσουν με το παραπάνω για τα θέματα της παιδείας, διότι εκεί πρέπει να επενδύσουμε. Το 5% για την παιδεία θα το βρούμε οπωσδήποτε. Ένα δισεκατομμύριο ευρώ επιπλέον για την παιδεία, στον πρώτο μας προϋπολογισμό. Και θα εξοικονομήσουμε πόρους με μια σωστή αναδιάρθρωση των δαπανών για την παιδεία, περιορίζοντας πολλές αντιπαραγωγικές διοικητικές δαπάνες.

Θα αντλήσουμε πόρους από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, για τη χρηματοδότηση υποδομών και ιδιαίτερα της σχολικής στέγης. Θα κινητοποιήσουμε πόρους από το ΕΣΠΑ για την ευρύτερη εισαγωγή της τεχνολογίας στην εκπαίδευση και για το ανθρώπινο δυναμικό της.

Θα τα βρούμε, μέσα από ένα διαφορετικό, πιο δίκαιο φορολογικό σύστημα, όπου θα πληρώνουν και οι πλούσιοι αυτό που τους αναλογεί, σε μια χώρα όπου δεν μπορεί να αυξάνεται κάθε χρόνο η ψαλίδα της ανισότητας.

Το 2% για την έρευνα και την τεχνολογία αφορά και δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις. Και εδώ, το Δημόσιο θα σχεδιάσει και θα δώσει τον τόνο, αλλά θα επιδιώξουμε, θα απαιτήσουμε την ισχυρή συμμετοχή και του ιδιωτικού τομέα.

Θα καλέσουμε την υγιή και παραγωγική επιχειρηματικότητα να επενδύσει στην καινοτομία, να επενδύσει στην έρευνα, να επενδύσει στα ελληνικά προϊόντα, σε νέα ελληνικά προϊόντα που αξιοποιούν τη γνώση, την εκπαίδευση, την καινοτομία, τα συγκριτικά μας πλεονεκτήματα, την παράδοσή μας, τον πολιτισμό μας, έτσι ώστε να κερδίσει και η εθνική μας προσπάθεια, η εθνική οικονομία, η ίδια η επιχείρηση, ο ίδιος ο εργαζόμενος, αλλά και το κοινωνικό μέρισμα να διαχυθεί στην ανάπτυξη και την απασχόληση, στην εργασία.

Όμως, αρκεί η χρηματοδότηση του δημόσιου συστήματός μας; Την απάντηση σ' αυτή την ερώτηση, την δίνουν οι ίδιοι οι μαθητές, αξιολογώντας το δημόσιο σχολείο τους. Και θέλω εδώ να ευχαριστήσω τη Νεολαία του ΠΑΣΟΚ ιδιαίτερα εκείνους που ανέλαβαν πιλοτικές και πρωτοπόρες έρευνες για τον διάλογο τον οποίο εμείς ξεκινήσαμε στην Εύβοια και στα Χανιά, όπου κάνανε πολύ σοβαρές μελέτες. Συγχαρητήρια στα παιδιά.

Όπως βεβαίως, να ευχαριστήσω και όλους όσοι συμμετέχουν σήμερα σ' αυτή τη συζήτηση και συμμετείχαν τους τελευταίους μήνες σε μια επίπονη διαδικασία.

Να ευχαριστήσω τον Τομέα Παιδεία του ΠΑΣΟΚ και τους εκπροσώπους μας, που ασχολήθηκαν με πάθος, θα έλεγα, και αγάπη με αυτή την προσπάθεια, αλλά και τις Ομοσπονδίες των εκπαιδευτικών, την ΟΛΜΕ, την ΔΟΕ, τους εκπροσώπους από τα ΤΕΙ, τα Πανεπιστήμια, τους Συλλόγους Γονέων, τους Συλλόγους και την Ομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία, τα σχολεία, πολλά από τα οποία έχουν και περίπτερα εδώ. Να ευχαριστήσω όλους εσάς για τη συμμετοχή σας και την αγάπη την οποία δείξατε, για να φτιάξουμε μια παιδεία αντάξια του Ελληνισμού, της χώρας μας, των οραμάτων μας.

Τι λένε λοιπόν τα παιδιά στην Εύβοια, όταν περίπου 300 μαθητές Γυμνασίων και Λυκείων ρωτήθηκαν για βασικά θέματα του δημόσιου εκπαιδευτικού μας συστήματος: «Ποιοι λόγοι σε οδήγησαν στο φροντιστήριο;». Το 87% των ερωτηθέντων δήλωσαν ότι πηγαίνουν σε φροντιστήριο. 87%. Και μετά, μιλάμε για ένα δημόσιο δωρεάν σύστημα. Και είπαν γιατί πηγαίνουν στο φροντιστήριο: «Ανεπαρκής διδασκαλία - τα λέω όπως τα είπαν οι ίδιοι- χάλια εκπαιδευτικό σύστημα, έλλειψη μάθησης, αφού όλοι πηγαίνουν, γιατί όχι και εγώ;

Στην ερώτηση «περίγραψε με μία μόνο λέξη τα συναισθήματα που σου προκαλεί η ιδιότητα του μαθητή», οι λέξεις που βγήκαν ήταν: «άγχος, βαρεμάρα, πλήξη, καταπίεση, κούραση, αδιαφορία, ενθουσιασμός στην αρχή, απογοήτευση στο τέλος».

Αν δεν υπάρχει η χαρά της μάθησης, τότε έχουμε βαθιά αποτύχει στους στόχους μας. Και βέβαια, όσο και να παλεύουμε, και σωστά παλεύουμε, με στόχο τη δημόσια, δωρεάν και ποιοτική παιδεία, με πρόσβαση για όλους, η φυγή από το δημόσιο θα συνεχίζεται, όσο δεν υπάρχει αυτή η χαρά.

Και θα προσέθετα σε αυτά που λένε τα παιδιά ότι, σήμερα, το σύστημά μας είναι και βαθιά ταξικό. Αυτό το οποίο πράγματι ανέτρεψε το 1963 - ΄64 ο Γεώργιος Παπανδρέου με τη δωρεάν παιδεία, σήμερα, έχει επιστρέψει.

Και είναι βαθιά ταξικό το σύστημά μας. Αναπαράγει την ανισότητα. Και είναι κυρίαρχη η απαίτηση των σοσιαλιστών και των δημοκρατών σήμερα να χτυπηθεί η ανισότητα. Η ανισότητα, που είναι και η πηγή της κρίσης. Όσοι αναλύουν πια τη διεθνή κοινωνική κρίση, λένε ότι η μεγάλη ανισότητα είναι στη ρίζα αυτής της κρίσης, διότι η μεγάλη ανισότητα ουσιαστικά υπονόμευσε τους δημοκρατικούς μας θεσμούς. Αλλά η ανισότητα δημιουργεί και κοινωνίες χωρίς συνοχή, με βία, χωρίς ποιότητα, με ανασφάλεια.

Γι' αυτό δεσμευόμαστε ότι, από την πρώτη κιόλας ημέρα της νέας κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ, η αύξηση των δαπανών για την παιδεία θα συνδυάζεται με τις μεγάλες τομές που σχεδιάζουμε. Αυτές θα χρηματοδοτήσουμε, τις μεγάλες τομές στην παιδεία. Λεφτά δεν θα πάνε στην αδιαφανή και αδηφάγα χοάνη της σπατάλης. Δεν θα πάνε σε συντεχνιακές μικροεξυπηρετήσεις και σε βολέματα ομάδων πίεσης.

Θα καλέσουμε όλους να είναι κοντά μας, να είμαστε μαζί στην κοινή πορεία για τις μεγάλες αλλαγές στο χώρο της παιδείας, τις ριζικές αλλαγές που έχει ανάγκη ο τόπος. Γιατί ακριβώς στην ποιότητα της παιδείας, στηρίζεται και η ποιότητα της Δημοκρατίας μας.

Για μας, η παιδεία είναι μια διαδικασία μάθησης, που σε ακολουθεί από τα πρώτα βήματα της ζωής μέχρι τα γεράματα, από το βρεφονηπιακό σταθμό, μέχρι το σχολείο, το Πανεπιστήμιο, το χώρο εργασίας, τον ελεύθερο χρόνο. Μια διαδικασία ζωτική για την κοινωνία μας .

Ξέρουμε πια τη σημασία της εκπαίδευσης, της διάπλασης του ατόμου στα πρώτα χρόνια της ζωής του παιδιού, που καθορίζει τις ικανότητές του για τις επόμενες φάσεις της ζωής του. Γι' αυτό κι εμείς μιλάμε για το διπλασιασμό των βρεφονηπιακών σταθμών στην πρώτη τετραετία του ΠΑΣΟΚ.

Ξέρουμε, επίσης, σήμερα ότι το ανθρώπινο μυαλό αναπτύσσεται, εξελίσσεται μέχρι και τα βαθιά γεράματα, αρκεί και για την πνευματική και για τη σωματική υγεία να ασκείται. Και όταν λέμε «να ασκείται», ουσιαστικά, εννοούμε συνεχώς να μαθαίνει, να αναζητά, να ανακαλύπτει. Γι' αυτό και πιστεύουμε στη δια βίου εκπαίδευση, από το Ανοιχτό Πανεπιστήμιο, μέχρι άλλες μορφές δια βίου εκπαίδευσης, μέχρι και τα βαθιά γεράματα, διότι η παιδεία τελικά είναι και ζωή.

Εμείς θέλουμε παιδεία για όλους, γιατί κάθε Ελληνόπουλο δικαιούται να ξεκινήσει τη ζωή του με τα ίδια δικαιώματα, τις ίδιες υποχρεώσεις, αλλά και ευκαιρίες, ανεξάρτητα από κοινωνικούς περιορισμούς, πέρα από ταξικούς φραγμούς, που εμποδίζουν πάρα πολλά παιδιά σήμερα, φτωχότερα παιδιά, αλλά και της μεσαίας τάξης πολλές φορές, να προχωρήσουν στις σπουδές τους, να κατακτήσουν την κοινωνική άνοδο που οραματίστηκαν.

Ξέρουμε ότι ένα Σοσιαλιστικό Κίνημα κρίνεται ακριβώς γι' αυτό, γιατί όλα, η δωρεάν και δημόσια παιδεία, η τεχνολογία, οι υποδομές πρέπει να αφορούν σε όλους, χωρίς καμιά εξαίρεση, είτε ζουν στο Βοτανικό, είτε στην Εκάλη, είτε στο Ψυχικό, είτε στην Αγία Βαρβάρα, είτε στο Καστελόριζο, είτε στην Πίνδο.

Γι' αυτό, εμείς θα ανατρέψουμε την αντίληψη ότι η Τεχνική Παιδεία οδηγεί σε αδιέξοδα και ότι είναι για παιδιά ενός κατώτερου Θεού. Η Τεχνική Παιδεία πρέπει να ανοίγει δρόμους, δρόμους ζωής για όλους. Εμείς θα αναβαθμίσουμε την εκπαίδευση των παιδιών με αναπηρίες, το δικαίωμά τους να συμμετέχουν και αυτά ισότιμα σε μια δημοκρατική κοινωνία, με ρύθμιση στην Ειδική Εκπαίδευση, που θα ξεκινάει από την ένταξη όσο γίνεται περισσότερων παιδιών στα δημόσια σχολεία.

Γι' αυτό και δεσμευόμαστε για την ένταξη των παιδιών των μεταναστών στο δημόσιο εκπαιδευτικό σύστημα, για να μην φτιάξουμε μια κοινωνία ρατσισμού και φόβου, αλλά να τους ενσωματώσουμε λειτουργικά, διότι κι αυτά τα παιδιά αισθάνονται Έλληνες, με μια καταγωγή ιδιαίτερη, για την οποία πρέπει να αισθάνονται περήφανοι, όπως να αισθάνονται περήφανοι και για το γεγονός ότι είναι και Έλληνες.

Έτσι, λοιπόν, μέσα από το εκπαιδευτικό σύστημα, θα κάνουμε πράξη τα λόγια του Ισοκράτη: «Έλληνας είναι ο της ελληνικής παιδείας μετέχων». Δεσμευόμαστε για την εκπαίδευση του Ελληνισμού της Διασποράς, για να κρατούν ζωντανές τις ρίζες τους, αλλά και για να μπορούν να συμμετέχουν στο γίγνεσθαι του Ελληνισμού, όπως βεβαίως και για τα παιδιά των παλιννοστούντων.

Δεσμευόμαστε να προωθήσουμε την παιδεία για τη μειονότητα, κάτι για το οποίο είχα δουλέψει και ως υπουργός Παιδείας παλαιότερα. Θα συνεχίσουμε σε αυτή την κατεύθυνση και θα βοηθήσουμε στην ουσιαστική εφαρμογή μιας πολιτικής εκμάθησης της ελληνικής γλώσσας, για να έχουν τη δυνατότητα συνέχισης των σπουδών τους σε ανώτερο επίπεδο.

Εμείς θέλουμε παιδεία υψηλής ποιότητας. Ξέρουμε ότι το επίπεδο της παιδείας δεν μετριέται μόνο σε κτίρια, σε υποδομές. Μετριέται πρωτίστως στην ποιότητα του περιεχομένου, αλλά και στις σχέσεις που αναπτύσσονται μεταξύ καθηγητή, δασκάλου και μαθητή. Στο πώς μαθαίνουμε τα παιδιά.

Στόχος μας, να απαλείψουμε το άγχος και να βάλουμε στη θέση του άγχους τη χαρά. Το άγχος των γονιών να διαβάζουν τα παιδιά τους, το άγχος των παιδιών να διαβάζουν ατέλειωτες ώρες, την αγωνία των φοιτητών για ένα πτυχίο, που δεν αισθάνονται ότι έχει αντίκρισμα στην πραγματική οικονομία ή την κοινωνία.

Γι' αυτό μιλάμε για την καλλιέργεια της κριτικής σκέψης. Όχι στην παπαγαλία, όχι στο σχολείο που γίνεται καταναγκαστικό έργο, που ουσιαστικά υποβαθμίζει και την προσωπικότητα και τις δυνατότητες του νέου ανθρώπου. Γι' αυτό μιλάμε για ένα σχολείο, όπου αναπτύσσεται το ταλέντο κάθε παιδιού. Κάθε παιδί έχει το ιδιαίτερο ταλέντο του. Δεν μπορούμε να ισοπεδώνουμε τα παιδιά. Πρέπει να αναδεικνύουμε την κάθε ιδιαιτερότητα, την κάθε δυνατότητα του παιδιού μέσα απ' το σχολείο.

Και να μπορεί αυτά να τα αναπτύσσει, χωρίς την ανάγκη φροντιστηρίου. Ξέρουμε ότι η ποιότητα της παιδείας μας εξαρτάται ιδιαίτερα από το δάσκαλο, τον καθηγητή, τον άνθρωπο με τον οποίο συναλλάσσεται καθημερινά ο μαθητής και ο φοιτητής.

Οφείλουμε και σε αυτούς το σεβασμό, να τους αμείβουμε σωστά και δίκαια, όπως βεβαίως να μη φοβηθούμε και να μη φοβούνται και αυτοί μια αξιολόγηση που δεν είναι ποινή, αλλά που είναι ανάγκη να δούμε πώς πάμε, πού πάμε, αν έχουμε πετύχει τους στόχους μας και πώς θα τους πετύχουμε καλύτερα.

Με εμπιστοσύνη στους εκπαιδευτικούς, μαζί με τους εκπαιδευτικούς. Διότι έχουμε τρεις μεγάλες αλλαγές, που η σημερινή γενιά, αν θέλετε, οι σημερινές κοινωνίες αντιμετωπίζουν. Πρώτα απ' όλα, είναι η παγκοσμιοποίηση. Η παγκοσμιοποίηση, που απαιτεί τρία πράγματα.

Πρώτον, να έχουμε ακόμα καλύτερη γνώση της δικής μας κουλτούρας, πολιτισμού, γλώσσας, ιστορίας, ως μια βάση εμπιστοσύνης στον εαυτό μας, αυτοπεποίθησης στη δική μας δυνατότητα. Αλλά και παράλληλα, να γνωρίζουμε και τους άλλους, να μαθαίνουμε απ' τους άλλους πολιτισμούς, να αξιολογούμε και να παίρνουμε τα καλύτερα στοιχεία των άλλων πολιτισμών, μέσα σε μια παγκόσμια κοινωνία.

Το δεύτερο είναι η «Πράσινη Ανάπτυξη» που ουσιαστικά δεν είναι τίποτα άλλο από το τέλος μιας ιστορικής εποχής ανάπτυξης του ανθρώπου, που αξιοποιούσε τον ορυκτό πλούτο ως βάση για την ενέργεια στις κοινωνίες μας.

Μπαίνουμε σε μια νέα φάση, πράγμα που σημαίνει όχι μόνο περιβαλλοντική συνείδηση και, άρα, εκμάθηση στο σχολείο των ζητημάτων του περιβάλλοντος, αλλά ουσιαστικά που αλλάζει όλα τα επαγγέλματα. Κάθε επάγγελμα θα αλλάξει λόγω της «Πράσινης Ανάπτυξης». Γι' αυτό και χρειάζονται σοβαρές αλλαγές στο περιεχόμενο των σπουδών, όπως βεβαίως και σοβαρή επένδυση στη δια βίου μάθηση και επανακατάρτιση των ήδη εργαζομένων.

Και τρίτον, είμαστε στην κοινωνία της γνώσης. Πρώτα απ' όλα, τι σημαίνει κοινωνία της γνώσης. Σημαίνει ότι τα προϊόντα μας δεν είναι απλώς προϊόντα τα οποία βγαίνουν από μια τυποποιημένη διαδικασία, αλλά έχουν αξία όταν επενδύουμε πληροφορία, γνώση, αν θέλετε, δημιουργικότητα στα προϊόντα μας.

Όσο πιο δημιουργικοί γίνουμε ως εργαζόμενοι - άρα, αλλάζει και ο ρόλος του εργαζόμενου - τόσο και τα προϊόντα μας θα γίνονται πιο ανταγωνιστικά, πιο σωστά, πιο φιλικά στο περιβάλλον, πιο ποιοτικά. Θα έχουν αξία. Και γι' αυτό, θέλουμε η Ελλάδα και τα προϊόντα της Ελλάδας να ταυτίζονται με τη λέξη «αξία».

Δεύτερον, η κοινωνία της γνώσης σημαίνει ότι η ίδια η πληροφορία θα είναι βασική ύλη για τη διαμόρφωση νέων προϊόντων, προϊόντων λογισμικών, προϊόντων υπηρεσιών, που θα χρησιμοποιούνται από την υγεία μέχρι τη διοίκηση, μέχρι και την παιδεία.

Και τρίτον, η κοινωνία της γνώσης σημαίνει ότι ο νέος σήμερα δεν χρειάζεται να αποστηθίζει, διότι θα έχει μπροστά του, με ένα κουμπί του ηλεκτρονικού υπολογιστή ή του αυριανού ηλεκτρονικού βιβλίου, όλη την πνευματική δημιουργία της ανθρωπότητας. Τι να πρωτοαποστηθίσει; Θα πρέπει, αντίθετα, ο δάσκαλος και ο καθηγητής, να τον βοηθήσουν να κολυμπήσει, να μάθει να κολυμπάει στον ωκεανό των πληροφοριών και να ξέρει την σωστή κατεύθυνση πώς θα αξιοποιεί αυτές τις πληροφορίες, πώς θα μπορεί αυτές τις πληροφορίες να τις χρησιμοποιεί για το επάγγελμά του, τη ζωή του, την οικογένειά του, τη γειτονιά του, τον τόπο όπου ζει.

Και είχα την ευκαιρία να μιλήσω με τον Ελληνοαμερικανό, τον Νίκολας Νεγρεπόντη, για το ηλεκτρονικό βιβλίο, ο οποίος είναι αυτός που έχει σχεδιάσει τον ηλεκτρονικό υπολογιστή των 100 δολαρίων. Μου είπε ότι βεβαίως το μέλλον είναι το ηλεκτρονικό βιβλίο. Και  τον ρώτησα αν η αυριανή κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ παραγγείλει ηλεκτρονικά βιβλία, πόσο θα κοστίσουν; Μου είπε, 60 δολάρια το κάθε βιβλίο.

Σκεφτείτε ότι με ένα βιβλίο θα μπορούσε να έχει κανείς όλα τα βιβλία, απ' το Δημοτικό μέχρι και το Πανεπιστήμιο, μέσα από αυτό το  ηλεκτρονικό νέο τεχνολογικό όχημα.

Και βέβαια η κοινωνία της γνώσης σημαίνει και δια βίου εκπαίδευση ως μόνιμο εργαλείο για την αντιμετώπιση και νέων προβλημάτων σημαντικών στην κοινωνία μας, τα οποία αντιμετωπίζουμε.

Οι μεγάλες αυτές αλλαγές σημαίνουν και κάτι ακόμα, ότι η νέα γενιά τού σήμερα αντιμετωπίζει ίσως τα μεγαλύτερα ζητήματα που είχε να αντιμετωπίσει ποτέ η ανθρωπότητα: την παγκοσμιοποίηση, την ενεργειακή κρίση, την τεράστια μετανάστευση, πανδημίες. Όλα αυτά έχει η σημερινή νέα γενιά να αντιμετωπίσει.

Άρα, λοιπόν, η επένδυση σε αυτή τη γενιά είναι θέμα και επιβίωσης του ανθρώπινου γένους, πόσο μάλλον του έθνους μας.

Υψηλής ποιότητας παιδεία σημαίνει σοβαρές υποδομές, νέα σχέση με την τεχνολογία, παιδαγωγικό σύστημα και αντίληψη διαφορετική, ισχυρό εκπαιδευτικό και νέο ρόλο του εκπαιδευτικού. Γι' αυτό και εμείς θα αντιμετωπίσουμε το ζήτημα της σχολικής στέγης ως ένα μεγάλο δημόσιο έργο. Και ξέρουμε από μεγάλα δημόσια έργα. Αυτό θα είναι το νέο μεγάλο δημόσιο έργο, θα είναι το νηπιαγωγείο, το σχολείο, το Πανεπιστήμιο, πάντα με συμβολή και της τοπικής κοινωνίας.

Θα εισάγουμε την τεχνολογία στην εκπαίδευση, με στόχο να είναι σε μια πενταετία η χώρα μας μέσα στις 5 πρώτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Θα προχωρήσουμε στη συγγραφή σχολικών βιβλίων από μεικτές ομάδες, με πιλοτική περίοδο διδασκαλίας, σε πιλοτικά σχολεία,  για να δοκιμάζονται στην πράξη οι νέες μέθοδοι και, μετά από έγκριση των καθηγητών, να εισάγονται σε όλα τα σχολεία.

Αλλά θα φτάσουμε και στο επίπεδο, όπως θα είδατε και στα περίπτερα που είναι εδώ, τα ίδια τα σχολεία να παράγουν διδακτικό υλικό. Και μάλιστα, μέσα απ' την ηλεκτρονική πια μορφή του βιβλίου θα μπορεί να παράγουν ακόμα και οι μαθητές σημειώσεις, παρατηρήσεις, καλύτερες πρακτικές στη διαδικασία διαφόρων μαθημάτων.

Άρα, θα υπάρχει μια αλληλοεπίδραση, μια ανάδραση, μια ουσιαστική συμμετοχή, ακόμα και στη διαμόρφωση του περιεχομένου του σχολικού βιβλίου, απ' τη μαθητική και την εκπαιδευτική κοινότητα.

Γι' αυτό προχωράμε και σε ένα Εθνικό Απολυτήριο το οποίο δεν είναι ένα απολυτήριο με αναλυτικό πρόγραμμα, αλλά με εθνικούς εκπαιδευτικούς στόχους. Εκπαιδευτικούς και κοινωνικούς στόχους. Με έμφαση σε βασικά εφόδια για το νέο. Τη γλώσσα μας, τα ελληνικά. Τα μαθηματικά, τη γλώσσα της νέας εποχής, αλλά και την ξένη γλώσσα, βασικά εφόδια για να βγουν οι νέοι με απαιτήσεις στο σύγχρονο ανταγωνιστικό κόσμο.

Υψηλής ποιότητας εκπαίδευση σημαίνει επιμόρφωση, αξιολόγηση, καλές αμοιβές για τους εκπαιδευτικούς. Δάσκαλοι και καθηγητές να επιμορφώνονται και μέσα στο σχολείο, για να μη διαταράσσεται η εκπαιδευτική διαδικασία. Εκπαιδευτικό έργο και εκπαιδευτικός θα αξιολογείται με αντικειμενικότητα. Αξιοκρατική επιλογή των στελεχών της εκπαίδευσης. Θα δούμε με το εκπαιδευτικό κίνημα και πώς μπορούμε να επιβραβεύσουμε τους καλύτερους δασκάλους και τους καλύτερους καθηγητές.

Οριστικά τέρμα στον κομματισμό και στην πελατοκρατεία. Δεν χωράνε στην της παιδεία. Δεν χωράνε σε όλη τη δημόσια διοίκηση, πόσο μάλλον στο χώρο της παιδείας. Οριστικά τέρμα στη συντεχνιακή λειτουργία και στα κάθε είδους ρουσφέτια. Να δούμε τα πραγματικά και συνολικά προβλήματα του κλάδου της παιδείας. Τέρμα και οι μικροεξυπηρετήσεις,  που διαλύουν πολλές φορές τα σχολεία μας και την παιδεία. Οριστικά τέρμα σε ένα σύστημα που έχει φτάσει πια στα όριά του και έχει οδηγήσει στη σημερινή χαοτική κατάσταση.

Υψηλής ποιότητας παιδεία σημαίνει επίσης Πανεπιστήμιο ζωντανό, ΤΕΙ ζωντανό, δημιουργικό, ανοιχτό στη διακίνηση των ιδεών, στη νέα τεχνολογία, στην επιστημονική έρευνα. Συγχρονισμένο με τις ανάγκες της εποχής και μοντέλο παραγωγικής ανασυγκρότησης της χώρας. Αυτό είναι πολύ βασικό.

Θυμάμαι πολλές φορές, σε πολλές επισκέψεις που έχω κάνει ανά την Ελλάδα, μιλώντας με τους παραγωγικούς φορείς των περιοχών, μου έλεγαν ότι «έχουμε και δυνατότητες να απορροφήσουμε ανθρώπινο δυναμικό, αλλά πολλές φορές δεν βρίσκουμε τα κατάλληλα επαγγέλματα, το κατάλληλα εκπαιδευμένο ανθρώπινο δυναμικό». Και ρωτώντας, βλέπει κανείς ότι για παράδειγμα τα ΤΕΙ δεν έχουν κανένα δικαίωμα να αποφασίζουν τα ίδια για το ποια μαθήματα, ποια επαγγέλματα θα αναπτύξουν σε κάθε Περιφέρεια.

Και ρωτώ, ξέρει ο υπάλληλος στην Αθήνα ποια είναι τα επαγγέλματα και ποιες είναι οι ανάγκες ανάπτυξης στη Μακεδονία, στην Κρήτη, στη Θεσσαλία, στην Ήπειρο, στην Πελοπόννησο, στο Αιγαίο; Ή είναι θέμα συνεργασίας των τοπικών παραγωγικών φορέων και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, μαζί με τα ΤΕΙ, για να μπορέσουν να αναπτύξουν τα απαραίτητα επαγγέλματα, για την αναπτυξιακή ταυτότητα κάθε περιοχής;

Γι' αυτό μιλάμε για ένα Πανεπιστήμιο αυτόνομο, αυτοδιοίκητο, που θα μπορεί να έχει όλες τις δυνατότητες να εξελιχθεί, να αναπτυχθεί, να αλλάζει, αλλά βεβαίως το οποίο, ακριβώς επειδή θα έχει την αυτονομία  αυτή, θα αξιολογείται. Θα αξιολογείται από τους στόχους τους οποίους θέτει το ίδιο το Πανεπιστήμιο, το ίδιο το ΤΕΙ και, βεβαίως, από τις ανάγκες της κοινωνίας.

Σημαίνει, επίσης, ένα ανοιχτό δημόσιο Πανεπιστήμιο, όπου η βία δεν έχει θέση. Τα προβλήματα δεν λύνονται με βία, αλλά με δημοκρατικό διάλογο. Η βία είναι εξ ορισμού αντίθετη με τη διαδικασία μάθησης, όπως εμείς την απαιτούμε σήμερα. Όπως εμείς τη θέλουμε, ως δημοκράτες και σοσιαλιστές.

Κριτική σκέψη, ανοιχτό μυαλό, συνθετική και αναλυτική ικανότητα, δεν ταιριάζουν με τη βία. Η βία είναι μέσο αυταρχισμού. Είτε ασκείται από το κράτος, είτε ασκείται από μικρές ομάδες. Και ο αυταρχισμός δεν προωθεί την παιδεία. Η παιδεία απελευθερώνει. Η βία φοβίζει και φυλακίζει.

Και όπως έχω ξαναπεί, είναι ανάγκη η συγκρότηση εκ νέου της ΕΦΕΕ και των οργάνων του φοιτητικού κινήματος. Η ΠΑΣΠ έχει ήδη κινηθεί στην κατεύθυνση αυτή και, μάλιστα, έχει καλέσει όλες τις φοιτητικές παρατάξεις να προχωρήσουν άμεσα στην επανασύσταση της ΕΦΕΕ, στην εκλογή Κεντρικού Συμβουλίου, με τη διενέργεια Πανσπουδαστικού Συνεδρίου. Θα διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στην πραγματική προστασία του πανεπιστημιακού ασύλου, αλλά και τη δημοκρατική αντίληψη στο χώρο της ανώτατης εκπαίδευσης.

Εμείς θέλουμε δωρεάν παιδεία. Χωρίς τα φανερά ή κρυφά κόστη, που υποχρεώνουν σήμερα το γονιό να καταφύγει σε ιδιωτικές δαπάνες, που οδηγούν σε αιμορραγία τον οικογενειακό προϋπολογισμό. Σήμερα, κάθε γονιός γνωρίζει καλά πόσο του στοιχίζει η εκπαίδευση του παιδιού του. Ξέρει πόσο δυσβάσταχτο είναι το οικονομικό βάρος που σηκώνει. Το φαινόμενο δεν είναι καινούργιο.

Την τελευταία πενταετία, όμως, οι ιδιωτικές δαπάνες για την παιδεία έφτασαν τα τέσσερα δις ευρώ το χρόνο. Τέσσερα δις ευρώ βγάζει ο οικογενειάρχης, η οικογένεια από την τσέπη της για να πληρώσει τη, δημόσια κατά τα άλλα, δωρεάν παιδεία. Και ταυτόχρονα, το δημόσιο σχολείο έχει υποβαθμιστεί δραματικά τα τελευταία χρόνια.

Πώς θα το αντιμετωπίσουμε. Πρώτα απ' όλα, δεσμευόμαστε για Ολοήμερο Σχολείο παντού, στην πρώτη τετραετία της διακυβέρνησής μας. Με οργανωμένη, υποστηριχτική, πρόσθετη, ενισχυτική διδασκαλία για την άμεση οικονομική ανακούφιση της οικογένειας. Με αξιοπρεπείς αμοιβές στους εκπαιδευτικούς. Ολοήμερο Σχολείο με αθλητικές δραστηριότητες. Ναι, μέρος της παιδείας είναι και ο αθλητισμός, είναι και η άσκηση. Με καλλιτεχνικά μαθήματα. Με ηλεκτρονικά βιβλία. Με πιστοποίηση γνώσης της ξένης γλώσσας και του διαδικτύου.

Δεύτερον, δεσμευόμαστε για ένα σύστημα πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, που θα προσπαθήσει και  θα μπορέσει, πιστεύω σε μεγάλο βαθμό, να απαλλάξει την οικογένεια από τη βαρβαρότητα των εξετάσεων και το φροντιστηριακό κόστος. Διότι με το νέο σύστημα, ο φοιτητής δεν θα ανταγωνίζεται το διπλανό του. Διότι σήμερα, ανταγωνίζεται το διπλανό του για την ίδια θέση. Εμείς λέμε ότι, αν φτάσει σε ένα σοβαρό επίπεδο γνώσεων, θα του εγγυόμαστε την πρόσβαση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Έτσι βάζουμε εκπαιδευτικούς στόχους, εθνικούς στόχους και, βεβαίως, με το Εθνικό Απολυτήριο, βεβαιώνουμε ότι φτάνει σε αυτούς τους στόχους.

Κάθε νέος που θα παίρνει το Εθνικό Απολυτήριο θα μπορεί να εισάγεται σε ΑΕΙ ή σε ΤΕΙ. Θα υπάρχει εγγυημένο ποσό από το κράτος, το οποίο θα κατευθύνεται στο δημόσιο Ίδρυμα που θα τον δέχεται. Έτσι. θα χρηματοδοτούμε σε μεγάλο βαθμό τα Πανεπιστήμια, ανάλογα με τον αριθμό των φοιτητών που παίρνουν. Θα χρηματοδοτούνται από το κράτος, λοιπόν, και θα έχουν κίνητρο να αναπτυχθούν τα Πανεπιστήμια, και σε αυτούς τους τομείς όπου υπάρχει μεγαλύτερη ζήτηση.

Πάντα βεβαίως με τον έλεγχο των επαγγελματικών φορέων για τα επαγγελματικά δικαιώματα. Στοχεύουμε με αυτό τον τρόπο στην κατάργηση του προκαθορισμένου και ορισμένου αριθμού από το κράτος αριθμού εισακτέων. Κάθε νέος που έχει τη δυνατότητα θα μπορεί να αισθάνεται ότι θα έχει δικαίωμα στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.

Και τρίτον, τα παιδιά δεν θα εισάγονται στο εξειδικευμένο επάγγελμα μέσα από το Τμήμα, αλλά σταδιακά στη Σχολή, ή ακόμα και στο ίδιο το Πανεπιστήμιο που θα επιλέγουν και, βεβαίως, μέσα πια στο Πανεπιστήμιο, θα επιλέγουν την εξειδίκευσή τους.

Άρα, θα πηγαίνουν στο Πολυτεχνείο, και όχι στην Αρχιτεκτονική ή στο Τμήμα Μηχανικών Υπολογιστών. Θα μπαίνουν στο Πολυτεχνείο και μετά, σε επόμενη φάση, από τα βασικά μαθήματα, θα επιλέγουν οι ίδιοι ποιο είναι εκείνο το επάγγελμα που τους πάει καλύτερα. Αυτό σημαίνει ότι δεν θα έχουν το άγχος, στα δεκατέσσερα, στα δεκαπέντε χρόνια τους, να αποφασίσουν για το επαγγελματικό τους μέλλον. Γιατί μπορεί ακόμα να μην γνωρίζουν ποια είναι τα ταλέντα τους, ποιες είναι οι δυνατότητές τους. Να  μην χρειάζεται, λοιπόν, να δίνουν εξετάσεις για συγκεκριμένο Τμήμα.

Αυτά θα παίξουν πολύ σημαντικό ρόλο στο να μειωθεί ο ρόλος του φροντιστηρίου και άρα του κόστους. Εμείς, θέλουμε επίσης δημόσια παιδεία, με έμφαση στον κοινωνικό της ρόλο. Που θα εκπαιδεύει τον υπεύθυνο πολίτη του αύριο. Τον πολίτη, που σέβεται και αναγνωρίζει τις υποχρεώσεις του. Που ξέρει να διεκδικεί τα δικαιώματά του, που ξέρει να συμμετέχει συλλογικά και να αποφασίζει συλλογικά. Να διαβουλεύεται, να αναλαμβάνει τις ευθύνες του. Γι' αυτό, θέλουμε ένα διαφορετικό δημόσιο σχολείο. Θέλουμε Δημοτικά, Γυμνάσια, Λύκεια και Πανεπιστήμια, που δεν είναι υπηρεσίες του κεντρικού Υπουργείου.

Κι εδώ, πρέπει να πούμε μια μεγάλη αλήθεια. Δημόσια παιδεία δεν σημαίνει αυτονόητη αντιδιαστολή με την ιδιωτική. Σημαίνει και τη διαφορά ανάμεσα στο δημόσιο και στο κρατικό, ή αν θέλετε κρατικίστικο σχολείο.

Και για να περιγράψω αυτή τη διαφορά, θα σας θέσω μερικά ερωτήματα. Πόσο κοντά είναι σήμερα το σχολείο στην τοπική κοινωνία, στα τοπικά προβλήματα; Πόσο ασχολείται με τα τοπικά ζητήματα, τα κοινωνικά προβλήματα της εποχής; Πόσο ασχολείται με την ενσωμάτωση των μεταναστών; Πόσο κοιτάει τα προγράμματα, ανάλογα με τις ανάγκες της περιοχής; Ξέρετε ότι στις τουριστικές περιοχές υπάρχει τεράστια αύξηση στη χρήση ναρκωτικών; Στις πόλεις, υπάρχει μοναξιά. Πόσο αυτά τα προβλήματα τα αντιμετωπίζει το σχολείο σήμερα; Πόσο ασχολείται με την ποιότητα του περιβάλλοντος, την επαγγελματική ενημέρωση ή προσανατολισμό, την σεξουαλική διαπαιδαγώγηση, την επιμόρφωση των γονέων για να αναπτύξουν και να διαμορφώσουν τις οικογένειές τους, τον αθλητισμό, την ευγενή άμιλλα;

Το σχολείο πρέπει να γίνει φορέας ανάπτυξης της τοπικής κοινωνίας, θα έλεγα και φορέας αλλαγών και προόδου της τοπικής κοινωνίας, ένα κύτταρο γειτονιάς, ανθρωπιάς κάθε περιοχής.

Γι' αυτό, θέλουμε ένα σχολείο με σχετική αυτονομία από το κράτος, με θεσμούς συμμετοχής, όπου η εκπαιδευτική κοινότητα θα έχει καθοριστικό λόγο. Και βλέπετε, όταν παίρνει πρωτοβουλίες η εκπαιδευτική κοινότητα, τι ωραία πράγματα μπορεί να φτιάξει. Τα περίπτερα εδώ και μόνο αυτά τα περίπτερα δείχνουν τον τεράστιο δυναμισμό που κρύβει μέσα της η εκπαιδευτική κοινότητα, αλλά που δυστυχώς καταπιέζεται από ένα συγκεντρωτικό σύστημα.

Θέλουμε, λοιπόν, το σχολείο να έχει συγκροτημένο, καθοριστικό λόγο, με ένα μοντέλο διεύθυνσης και  διοίκησης, όπου ο διευθυντής θα έχει αρμοδιότητες, δυνατότητα δράσης, διοικητική υποστήριξη, με τους γονείς να έχουν ουσιαστική και δημιουργική συμμετοχή, μαζί με τους μαθητές.

Ένα σχολείο, όπου το εθνικό πρόγραμμα σπουδών θα θέτει εθνικούς στόχους, αλλά θα υπάρχει και μεγάλο περιθώριο ανάπτυξης μαθημάτων σε περιφερειακό επίπεδο, ακόμα και σε επίπεδο σχολικής μονάδας, ανάλογα με τις ανάγκες κάθε περιοχής, ανάλογα με τις ανάγκες ακόμα και κάθε μαθητή.

Φίλες και φίλοι,

Υψηλής ποιότητας παιδεία σημαίνει αξιολόγηση και κοινωνική λογοδοσία. Η αξιολόγηση δεν είναι μια διαδικασία επιβολής ποινών. Έχει στόχο την αυτογνωσία μας, από το Ίδρυμα, τη σχολική μονάδα, τον καθηγητή, το μαθητή, αλλά και την ίδια την κοινωνία, για να μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τις πραγματικές αδυναμίες και να αναδείξουμε τις καλύτερες πρακτικές.

Αγαπητοί φίλοι, κυρίες και κύριοι,

Η ποιότητα της παιδείας μας σήμερα, αυτή η ποιότητα καθορίζει την ποιότητα της κοινωνίας μας αύριο. Ό,τι δίνουμε σήμερα στους νέους, θα το εισπράξουμε αύριο στο πολλαπλάσιο. Κάθε ευρώ που δίνουμε στην παιδεία, επιστρέφει στο έθνος μας με τόκο.

Θέλουμε να προσφέρουμε στη νέα γενιά. Θέλουμε να δώσουμε γνώση, δυνάμεις, όχι μέσο, που είναι τελικά μέσο εξάρτησης. Αξιοκρατία, όχι ρουσφέτι. Κριτική σκέψη, όχι υποταγή. Δημιουργικότητα, όχι ωχαδερφισμό. Ποιότητα, όχι εγκατάλειψη. Σεβασμό, όχι αδιαφορία. Χαρά, όχι αγγαρεία.

Η σημερινή κυβέρνηση θέλει τον Έλληνα δέσμιο και εξαρτημένο. Έτσι έχει μάθει να επιβιώνει αυτή η παράταξη, διαχρονικά. Πιέζοντας, με εξαρτήσεις, με εκφοβισμούς, τον Έλληνα πολίτη. Τον θέλει δέσμιο ενός εκπαιδευτικού συστήματος, που απαξιώνεται συνεχώς και αναπαράγει την ανισότητα. Δέσμιο μιας ανεργίας και ενός εργασιακού μεσαίωνα, που μειώνει συνεχώς τις αμοιβές, ανατρέπει τις  ώρες εργασίας και εξαρτά τον νέο από το άθλιο αυτό φαινόμενο των stage, αναγκάζοντάς τον  να πηγαίνει στα βουλευτικά γραφεία και στους παράγοντες για ένα κομμάτι ψωμί. Είναι ντροπή! Αυτά είναι που πρέπει να ανατρέψουμε.

Θέλουν τον Έλληνα δέσμιο μιας απαράδεκτης και αβίωτης καθημερινότητας. Πέντε χρόνια νεοσυντηρητικής κυβέρνησης  έφτασαν για να γυρίσουν τη χώρα μας, την κοινωνία μας, πολλές δεκαετίες πίσω. Η δημόσια δωρεάν, υψηλής ποιότητας παιδεία για όλους, η διασφάλιση ίσων ευκαιριών σε πρόσβαση παιδείας υψηλής ποιότητας, εξασφαλίζει ότι αυτό δεν θα ξανασυμβεί ποτέ.

Με απελευθερωμένους πολίτες, με πολίτες συνειδητοποιημένους, με πολίτες συμμέτοχους, η Ελλάδα θα προχωρά, όχι προς τη συντήρηση, αλλά προς την πρόοδο.

Και θα αντιμετωπίσει κάθε πρόβλημα με ουσιαστική δημιουργικότητα, με δυναμισμό και με αποτελεσματικότητα.

Αλλαγή πολιτικής, βεβαίως, σημαίνει αλλαγή κυβέρνησης.

Και αυτή, θα συμβεί πολύ σύντομα.

Σας ευχαριστώ.