"Καλή σας μέρα. Πρώτα απ' όλα, να σας καλωσορίσω και να σας ευχαριστήσω για την παρουσία σας σήμερα εδώ, σε αυτή την πολύ σημαντική για τόσους ανθρώπους συνάντηση. Μια συνάντηση ανθρωπιάς. Και ξεκινώ αμέσως, με ένα ερώτημα που πολλοί θέτουν, σε παγκόσμιο επίπεδο, τώρα με τη διεθνή οικονομική κρίση. Κάποιοι λένε «τώρα με την κρίση, εκ των πραγμάτων θα πρέπει να περιορίσουμε τις δαπάνες μας για τη στήριξη ομάδων πληθυσμού, για την κοινωνική πρόνοια, την υγεία, την παιδεία» κ.ο.κ.
Όχι απλώς είμαι αντίθετος με αυτή την θέση, αλλά θεωρώ ότι, ακριβώς εν μέσω δύσκολων καιρών και κρίσεων, είναι υποχρέωσή μας να προφυλάξουμε, να προστατέψουμε βασικά δικαιώματα και, βεβαίως, ειδικές ομάδες που πλήττονται ιδιαίτερα: άτομα με αναπηρία, ψυχικά ασθενείς, άτομα εθισμένα, τα φτωχότερα στρώματα της κοινωνίας μας.
Σήμερα, είναι απαίτησή μας, στόχος μας και δέσμευσή μας να στηρίξουμε αυτές τις ομάδες πληθυσμού, μέσα από τις προνοιακές δομές, μέσα από τη σωστή διαχείριση των χρημάτων του Ελληνικού λαού. Και αυτή είναι βεβαίως και η θέση των προοδευτικών, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και διεθνώς, σε αυτή την συγκεκριμένη κρίση.
Όμως, δεν είναι μόνον αυτό που μας διαφοροποιεί από μια συντηρητική, νεοσυντηρητική ή νεοφιλελεύθερη λογική. Είναι και μία αντίληψη, που επικράτησε δυστυχώς αυτά τα τελευταία χρόνια, από την οποία εμείς παίρνουμε αποστάσεις. Διαφοροποιούμαστε από την αντίληψη ότι η πρόνοια είναι ουσιαστικά ζήτημα φιλανθρωπίας, ότι οι αγορές θα λύσουν αυτά τα δύσκολα προβλήματα που αντιμετωπίζει η κοινωνία μας, της ψυχικής ασθένειας, των ατόμων με αναπηρία, των εθισμένων σε ναρκωτικά, και ότι δεν χρειάζεται ένας σοβαρός σχεδιασμός από την Πολιτεία.
Είναι απαραίτητος ο σχεδιασμός, είναι απαραίτητη η στήριξη της επιστημονικής γνώσης, είναι απαραίτητη η σοβαρή αξιολόγηση και χρηματοδότηση, είναι απαραίτητη η στήριξη του προσωπικού σε αυτές τις υποδομές, είναι απαραίτητη η πρόσληψη προσωπικού σε αυτές τις υποδομές, είναι απαραίτητη η αλληλεγγύη και η ανθρωπιά προς αυτές τις κοινωνικές ομάδες. Τα προβλήματα δεν αντιμετωπίζονται ούτε με την εμπορευματοποίηση του πόνου αυτών των ανθρώπων, ούτε βεβαίως με το να τα αφήσουμε να λυθούν από μόνα τους.
Πάνω σε αυτή την αντίληψη, δυστυχώς, έχουμε τα τελευταία χρόνια την πλήρη απαξίωση των υποδομών στήριξης αυτών των ανθρώπων. Δεν είναι μόνον η σημερινή οικονομική κρίση, αλλά και πριν από αυτήν, ακόμα και σε εποχές ανάπτυξης της χώρας μας, τα τελευταία πέντε χρόνια, αντί να έχουμε παράλληλη ανάπτυξη και ενίσχυση αυτών των υποδομών, είχαμε το αντίθετο. Είχαμε την απαξίωση αυτών των υποδομών.
Σας καλέσαμε σήμερα εδώ, διότι έχουμε δημιουργήσει τον Τομέα Ψυχικής Υγείας και Εξαρτήσεων, ακριβώς επειδή θέλουμε να στηρίξουμε μέσα από αυτόν και τη γενικότερη πολιτική υγείας, να προσεγγίσουμε τα ειδικότερα θέματα μέσα από μια πολύπλευρη προσπάθεια και να αλλάξουμε τη μεσαιωνική εικόνα, που δυστυχώς επανέρχεται στην ψυχική υγεία και πάει πάλι να εδραιωθεί από την κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας.
Βεβαίως, είναι στόχος μας να εγγυηθούμε την ισονομία, την ισότητα όλων, τα δικαιώματα όλων στην ισότιμη συμμετοχή στην κοινωνία μας, στην οικονομία μας, στον πολιτισμό μας, στη ζωή.
Θέλω απλώς ν' αναφερθώ, με κάποιες χαρακτηριστικές εικόνες, στους δύο αυτούς τομείς που θα συζητήσουμε σήμερα, μέσα από αυτή την διαβούλευση, και να σας παρουσιάσω τις δικές μας προτάσεις και δεσμεύσεις. Αλλά βεβαίως, θέλουμε να ακούσουμε από σας και τις δικές σας εμπειρίες, να αντλήσουμε από την δική σας γνώση και να βελτιώσουμε, να τελειοποιήσουμε αν θέλετε, τις δικές μας προτάσεις και δεσμεύσεις για - λαού θέλοντος - την αυριανή μας κυβέρνηση.
Είχαμε, προ 20ετίας, 10 μεγάλα ψυχιατρεία, τα οποία βασικά ήταν αποθήκες ανθρώπων. Δεν ήταν ψυχιατρεία με τον σύγχρονο όρο. Ήταν αποθήκες ανθρώπων. Στοιβάζαμε, ουσιαστικά εξορίζαμε ανθρώπους, μέσα σε κάποιους χώρους. Ήταν περισσότερο κάτεργα, παρά ανθρώπινες συνθήκες.
Ήταν απάνθρωπες οι συνθήκες και γι' αυτό, με την πολυετή προσπάθεια και συνεργασία με ευρωπαϊκές δομές και χρηματοδοτήσεις, κάναμε τη μεγάλη προσπάθεια της αποασυλοποίησης, της διαμόρφωσης μικρότερων, πιο ανθρώπινων υποδομών, ώστε να μπορούμε να στεγάσουμε άτομα με προβλήματα ψυχικής υγείας, σε διαμερίσματα, σε ξενώνες, σε οικοτροφεία και, ουσιαστικά, να μπορέσουμε όσο γίνεται περισσότερο, ανάλογα βεβαίως και με τη βαρύτητα της ασθένειας, να τους φέρουμε ξανά μέσα στην κοινωνία, ξανά μέσα στη ζωή, ξανά μέσα στην οικογένεια, χωρίς να αισθάνεται και το βάρος της ευθύνης η ίδια η οικογένεια.
Διότι αυτό είναι άλλο ένα πρόβλημα της δικής μας παράδοσης. Η ελληνική οικογένεια, ουσιαστικά, πάντα σήκωνε το βάρος αυτών των προβλημάτων. Η οικογένεια παίζει και θα παίζει πάντα καθοριστικό ρόλο, αλλά πρέπει να έχει τη συστηματική, επεξεργασμένη και οργανωμένη στήριξη της Πολιτείας.
Δυστυχώς, μετά από 20 χρόνια, ενώ εμείς καταφέραμε τότε να κλείσουμε τα 8 από τα 10 ψυχιατρεία, μετά από τα τελευταία χρόνια της απαξίωσης αυτών των προσπαθειών, μεγάλων και δύσκολων προσπαθειών, που έπρεπε να αντιμετωπίσουν και ταμπού και αντιλήψεις, αλλά και να διαμορφωθούν νέες υποδομές, τεχνογνωσία, επιστημονική προσέγγιση και έρευνα, δυστυχώς, αυτές οι προσπάθειες έχουν γυρίσει σχεδόν πίσω στο μηδέν, λόγω της πολιτικής αυτής της κυβέρνησης.
Τόσο αρνητικά είναι τα αποτελέσματα που, προ ολίγων ημερών, ήρθε η Ευρωπαϊκή Ένωση και σταμάτησε τη χρηματοδότηση. Σταμάτησε τη χρηματοδότηση των υποδομών μας. Γιατί; Είναι κακή η Ευρωπαϊκή Ένωση; Όχι. Είπε πολύ απλά: «Αυτά τα λεφτά, τα οποία εγώ σας δίνω, δεν τα πηγαίνετε εκεί όπου εσείς είχατε θέσει θεωρητικώς ως προτεραιότητες, στις υποδομές για την αντιμετώπιση των προβλημάτων ψυχικής υγείας».
Κι εκεί όπου έπρεπε - μου έλεγε η Μένη Μαλλιώρη, που είναι η υπεύθυνη γι' αυτό τον Τομέα - να έχουμε, για παράδειγμα 56 δομές στον Τομέα της πρόληψης στα θέματα ψυχικής υγείας, τα τελευταία πέντε χρόνια, από 11 πήγαμε σε 13, αν θυμάμαι καλά τους αριθμούς. Δηλαδή, μιλάμε για την πλήρη απαξίωση και αποτυχία. Αλλά εγώ δεν θα την χαρακτήριζα απλώς αποτυχία, διότι δεν υπήρχε καν προσπάθεια, ήταν εγκατάλειψη συστηματική, συνειδητή εγκατάλειψη αυτών των υποδομών.
Άρα, λοιπόν, όταν λέμε πού θα βρούμε τα λεφτά, ας αναλογιστούμε ότι εδώ χάνουμε λεφτά τα οποία μας προσφέρονται, για να μπορέσουμε να βοηθήσουμε τους ανθρώπους με αυτά τα συγκεκριμένα προβλήματα. Η αναστολή έγινε στις 6 Μαρτίου και θα επανέλθει η Ευρωπαϊκή Ένωση για να δει εάν συμμορφωθήκαμε
Έχουμε, από την άλλη πλευρά, τα θέματα της εξάρτησης και των ναρκωτικών. Εμείς έχουμε συγκεκριμένη θέση, την οποία διαμορφώσαμε, και μιλάμε για το δικαίωμα στη θεραπεία, το δικαίωμα σε προγράμματα και αποτοξίνωσης, αλλά και χορήγησης υποκατάστατων.
Θέλω να σας πω μια προσωπική μου εμπειρία: Είχαμε φτάσει στο να είναι μόνο 1.000 άνθρωποι, που είναι βεβαίως μεγάλος αριθμός, αλλά ήταν μια συστηματική μείωση του αριθμού των ανθρώπων που περίμεναν στην λίστα αναμονής για να τους χορηγηθεί το υποκατάστατο της μεθαδόνης. Πριν από μερικούς μήνες, έκανα μια βόλτα στα Εξάρχεια και είδα σ' ένα καφενείο κάποια παιδιά. Με φώναξαν και μου λένε «κύριε Παπανδρέου ελάτε εδώ, κάτι θέλουμε να σας πούμε».
Κάθισα μαζί τους, όλοι τους ήταν παιδιά εθισμένα από ναρκωτικά, σκληρά ναρκωτικά. Και μου είπαν: «Περιμένουμε στη λίστα. Καθόμαστε εδώ και δεν ξέρουμε τι να κάνουμε και φοβόμαστε ότι ακόμα και παρεμβάσεις κομματικές γίνονται για τη λίστα». Αλλά έχει σταματήσει ουσιαστικά αυτό το πρόγραμμα. Και μεγαλώνει η λίστα. Ξέρετε πού έχει φτάσει; 5.000 νέοι άνθρωποι περιμένουν σ' αυτή τη λίστα.
Εγκαταλείφθηκε ένα πρόγραμμα που θα μπορούσε να βοηθήσει αυτά τα παιδιά, ακόμα και να παίρνουν τη συνταγή τους και να χορηγείται το υποκατάστατο στο σπίτι τους, μέσα από την σωστή επίβλεψη πάντα των αρμόδιων Αρχών της υγείας, των νοσοκομειακών αρχών. Έτσι, θα μπορούσε να αντιμετωπίζονται αυτά τα παιδιά σωστά και ανθρώπινα.
Σκεφτείτε, βεβαίως, 5.000 παιδιά να περιμένουν στη λίστα και, πιθανώς και άλλους που δεν έχουν καν γραφτεί, να περιφέρονται σε διάφορες γειτονιές της Αθήνας και άλλων πόλεων της χώρας μας, σκεφτείτε περιοχές που χαρακτηρίζονται από κοινωνικές εντάσεις, πόσο σημαντικό είναι η Πολιτεία να σταθεί κοντά τους, να βοηθήσει και αυτούς, αλλά και τις γειτονιές αυτές, που έχουν χαρακτηρισθεί ως περιοχές που παράγουν τη βία και την εγκληματικότητα.
Πάνω σ' αυτό, θέλω να σας πω όμως και κάτι ακόμα: Ξέρετε ότι το 40% των φυλακισμένων μας, είναι στις φυλακές από μικροπαραβάσεις σε σχέση με το θέμα των ναρκωτικών; Στις φυλακές, όπου ξέρουμε τις συνθήκες, που πρόσφατα έχουν γίνει αντικείμενο μεγάλης συζήτησης.
Και όμως, αν πραγματικά είχαμε κοινωνικά προγράμματα για να αντιμετωπίσουμε τα προβλήματα αυτών των παιδιών, θα είχαμε και άλλες συνθήκες στις φυλακές, δεν θα στέλναμε εκεί αυτά τα παιδιά, για να γίνουν τελικά και αυτά μέρος εγκληματικών, παράνομων κύκλων διακίνησης ναρκωτικών. Διότι μπαίνουν μέσα, ουσιαστικά, και δυστυχώς διαπαιδαγωγούνται σε όλη αυτή την «τέχνη» της παρανομίας και της διακίνησης ναρκωτικών. Θα μπορούσαμε να τους έχουμε είτε έξω, διότι οι παραβάσεις τους ήταν μικρές, είτε μέσα από ειδικά προγράμματα, να εκτίουν τις ποινές τους με εναλλακτικό τρόπο, σε άλλου είδους προγράμματα, κοινωνικής εργασίας και ούτω καθ' εξής.
Όπως βεβαίως, θα μπορούσαμε να δούμε, και από την εμπειρία πολλών χωρών, την αντιμετώπιση αυτών των ανθρώπων, των παιδιών, των χρηστών ναρκωτικών, σε κοινοτικό επίπεδο - με τον όρο «κοινοτικό», δεν εννοώ την Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά εννοώ σε επίπεδο κοινότητας, γειτονιάς, Δήμου, όπου κάτω από την επίβλεψη των εισαγγελικών Αρχών υπάρχουν τα λεγόμενα «κοινοτικά Δικαστήρια», τα οποία, με μια ανθρωπιά και βεβαίως σε συνεργασία με τις Αρχές Υγείας, με εξειδικευμένους ανθρώπους, ψυχολόγους και άλλους, αξιολογούν τις περιπτώσεις αυτών των μικροπαραβάσεων.
Θέλω όμως, κλείνοντας, να τονίσω ότι υπάρχει και μία ακόμη πολύ μεγάλη έλλειψη, που δείχνει τη συνεχή απαξίωση αυτών των υποδομών. Είναι η εγκατάλειψη του ίδιου του προσωπικού, που δουλεύει στις υποδομές πρόληψης και σε άλλες υποδομές, που έχουμε δει και σε άλλους χώρους, όπως της πρόνοιας, στο πρόγραμμα «Βοήθεια στο σπίτι». Πάρα πολλοί εργαζόμενοι παραμένουν εδώ και μήνες απλήρωτοι και, βασικά, μέσα από το απόθεμα ψυχής τους κάθονται και δουλεύουν και βοηθούν, διότι θεωρούν ότι δεν είναι απλώς ένα επάγγελμα, αλλά είναι μια κατάθεση ανθρωπιάς.
Όμως δεν μπορεί, παρά τις δικές τους ηρωικές προσπάθειες, ένα σοβαρό σύστημα αντιμετώπισης αυτών των κοινωνικών προβλημάτων να επαφίεται στον εθελοντισμό και μόνον, ούτε βεβαίως μπορεί να επαφίεται στο να δουλεύουν οι εργαζόμενοι και να μην πληρώνονται.
Είναι απαράδεκτες αυτές οι συνθήκες. Είναι απαράδεκτο ότι, μετά από τεράστιες προσπάθειες σε ένα πάρα πολύ δύσκολο τομέα, αυτόν της Ψυχικής Υγείας και των εθισμένων, προσπάθειες, με τις οποίες έφτασε η χώρα μας σε ένα πολύ θετικό επίπεδο, με την επιβράβευση των προσπαθειών μας και από διεθνείς Οργανισμούς, φορείς και ευρωπαϊκές Αρχές, να έχουμε φτάσει ακόμη και στην «τιμωρία» μας, στην αναστολή πληρωμών από την Ευρωπαϊκή Ένωση, λόγω της κατάπτωσης και απαξίωσης αυτών των δομών από τη σημερινή κυβέρνηση.
Εμείς έχουμε μία τελείως διαφορετική αντίληψη και το είπα από την αρχή. Αυτή η αντίληψη είναι ότι εμείς θέλουμε τον πολιτισμό και την ανθρωπιά στην πολιτική μας, στις πολιτικές μας, στα προγράμματά μας, να βάλουμε στο επίκεντρο της πολιτικής μας τον άνθρωπο. Και όπως σας είπα, πάρα πολλά από αυτά δεν έχουν καν σχέση με χρηματοδότηση, παρότι χρειάζεται και η χρηματοδότηση. Έχουν σχέση με μια άλλη αντίληψη. Δεν κοστίζει ούτε ένα ευρώ το να αξιοποιήσεις τα προγράμματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης σωστά, υπεύθυνα και ανθρώπινα, αντιθέτως, όταν δεν το κάνεις, χάνεις σημαντικά ποσά.
Με αυτά τα λόγια, εγώ θέλω να σας ευχαριστήσω και πάλι και, βεβαίως, μετά τις παρατηρήσεις σας, θα πω ακόμη δυο λόγια γύρω από το πρόγραμμά μας, ελπίζω ενσωματώνοντας και μερικές από τις δικές σας προτάσεις και σκέψεις.
Ευχαριστώ πάρα πολύ που είστε εδώ μαζί μας."
Δευτερολογία Γιώργου Α. Παπανδρέου
"Πρώτα απ' όλα, να σας ευχαριστήσω όλους για τη συμμετοχή, την παρουσία και τις παρεμβάσεις σας, παρεμβάσεις επιστημονικές και άρτιες, αλλά και παρεμβάσεις μέσα από προσωπικές σας μαρτυρίες, που ήταν πολλές φορές συγκινητικές, και άλλες φορές οργισμένες για την κατάσταση την οποία ζούμε σήμερα στη χώρα μας γύρω απ' τα θέματα της ψυχικής υγείας και τα προβλήματα των εξαρτημένων ατόμων.
Θέλω να τονίσω ότι είναι μία διαβούλευση που θα συνεχιστεί. Βεβαίως, δεν σημαίνει ότι δεν έχουμε τους στόχους, τις δεσμεύσεις μας και το πρόγραμμά μας. Αλλά, όπως είπατε και εσείς, αυτή η διαβούλευση πρέπει να είναι μια διαρκής προσπάθεια για να εμβαθύνουμε, να είμαστε κοντά, να διεκδικούμε - ιδιαίτερα για εκείνους που δεν έχουν τη δυνατότητα να ακουστεί η φωνή τους - να προστατεύουμε και να κινητοποιούμε την ελληνική κοινωνία και όλες τις δυνάμεις μας, τους πόρους που έχουμε, εθνικούς αλλά και ευρωπαϊκούς, προκειμένου να μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε αυτά τα προβλήματα.
Άρα, λοιπόν, είναι μία πρώτη συνάντηση και όχι η τελευταία. Θέλω μόνο, πριν ανακεφαλαιώσω μερικά θέματα, να πω ότι ίσως παρέλειψα το γεγονός - και το αναφέρατε πολλοί από εσάς- ότι υπάρχουν και νέες μορφές ψυχικής ασθένειας, ή αύξηση, σε ποσοστό του πληθυσμού μας, όπως και σε άλλες χώρες, ειδικών ασθενειών, τις οποίες και αυτές πρέπει τις να αντιμετωπίσουμε, όπως είναι η άνοια, η κατάθλιψη, αλλά και νέες μορφές εξαρτήσεων.
Δηλαδή, πέρα από τη μεγέθυνση γνωστών προβλημάτων, όπως είναι η εξάρτηση από το αλκοόλ - κάποιος αναφέρθηκε και στον τζόγο- εμφανίζεται πλέον και το θέμα των ηλεκτρονικών υπολογιστών, για παράδειγμα, που παρότι είναι ένα πολύ χρηστικό εργαλείο, και αυτό μπορεί να γίνει μέσα απ' την κατάχρηση ένας χώρος απομόνωσης και εθισμού πολλές φορές νέων ανθρώπων.
Ιδιαίτερα σε σχέση με το αλκοόλ, βλέπουμε ότι είναι από τα πρώτα, αν όχι η πρώτη αιτία ατυχημάτων και θανάτων νέων παιδιών, κάτι που και χωρίς χρήματα θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί. Ξέρω ότι και εδώ συζητιέται. Εγώ έχω ζήσει και σε πολλές άλλες χώρες, που είχαν μεγάλο πρόβλημα αλκοολισμού, όπου στην οδήγηση η παρέα αποφασίζει για έναν ο οποίος θα οδηγήσει το αμάξι στην επιστροφή και θα διανείμει τους νέους και την παρέα στα σπίτια τους με ασφαλή τρόπο.
Αυτό όμως σημαίνει και μια Πολιτεία που θα εφαρμόζει τους νόμους και θα συμβάλει στην προστασία αυτών των νέων ανθρώπων, τους οποίους έχουν θρηνήσει πολλές οικογένειες. Και νομίζω ότι όλοι μας, όσοι έχουμε παιδιά στην εφηβεία ή λίγο μεγαλύτερα, ξέρουμε οικογένειες που έχουν δυστυχώς θύματα απ' αυτή την έλλειψη σοβαρής πολιτικής από την πλευρά της Πολιτείας.
Το αναφέρω αυτό και ως ένα μεγάλο κοινωνικό πρόβλημα, αλλά και ως ένα ακόμα παράδειγμα ότι υπάρχουν ζητήματα που μπορεί να αντιμετωπίσει η Πολιτεία, για τα οποία δεν χρειάζονται χρήματα, δεν χρειάζεται ούτε ένα ευρώ.
Θα έχουν επίσης την ευκαιρία, την επόμενη εβδομάδα στη Βουλή, οι συνάδελφοί μας, ο κ. Φλωρίδης, ο κ. Σκουλάκης, ο κ. Καρανίκας και άλλοι, να αναφερθούν εκτενώς, με Επερώτησή τους, στο θέμα της εξάρτησης ιδιαίτερα από τα ναρκωτικά, αλλά και γενικότερα της υποχρηματοδότησης αυτών των δομών.
Είπατε και εσείς, και συμφωνώ και εγώ, ότι πρέπει να ξαναδούμε δομές, μερικές φορές καινούργιες, ή να επαναφέρουμε δομές που είχαν ξεκινήσει, αποκεντρωμένες, δομές στην Περιφέρεια, δομές στην κοινότητα, δομές που συνδέουν και στηρίζουν την οικογένεια. Όπως είπα, η οικογένεια είναι ένας βασικός πυρήνας, αλλά δεν μπορεί να ρίξουμε το βάρος στην οικογένεια, ούτε αυτή η οικογένεια πρέπει να θεωρεί ότι μπορεί να απεμπλακεί με την ασυλοποίηση του προβλήματος, επειδή έχει να αντιμετωπίσει αυτό το πραγματικά τεράστιο βάρος.
Ακριβώς η ενεργή συμμετοχή της οικογένειας, αλλά με τη στήριξη της Πολιτείας, είναι καθοριστική. Αυτό σημαίνει, πρώτα απ' όλα, ότι χρειάζεται - και αυτό στις πόλεις μας είναι κυρίαρχο ζήτημα για μας - ποιότητα ζωής στις πόλεις μας και στις γειτονιές μας, μία γενική ανασυγκρότηση της έννοιας της κοινότητας στη χώρα μας, στην κοινωνία μας, στις πόλεις μας, στις γειτονιές μας, στα χωριά μας.
Είναι βασικό στοιχείο, που δεν αφορά μόνο στα θέματα υγείας και πρόληψης, αλλά αφορά βεβαίως και σε γενικότερες ανάγκες που έχει η σημερινή κοινωνία. Και βέβαια, είναι βασικό στοιχείο και των αλλαγών που εμείς προτείνουμε, των θεσμικών αλλαγών στη δημόσια διοίκηση, στο κράτος, μέσα από την αποκέντρωση και, κυρίως, μέσα από τη διαφάνεια αυτών των νέων εξουσιών που θα έχει η τοπική κοινωνία και οι τοπικές αρχές.
Δεύτερον, χρειάζεται ένας καλύτερος συντονισμός, το είπατε και εσείς, σε κεντρικό επίπεδο, μεταξύ των επιτελικών υπηρεσιών. Και πρέπει να είναι επιτελικές οι υπηρεσίες, όχι εμπλεκόμενες στη λεπτομέρεια της κάθε περιοχής, αλλά να είναι οριζόντιες επιτροπές, δημιουργικές, με συμμετοχή πολλές φορές των αρμοδίων Κοινοβουλευτικών Επιτροπών, των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων και των επιστημόνων, που ασχολούνται με αυτά τα ζητήματα.
Τρίτον, σε ότι αφορά τις δομές, όχι εμπορευματοποίηση. Δε νοείται ο πόνος του ανθρώπου να γίνεται αντικείμενο εκμετάλλευσης και, θα έλεγα, και εύκολης εκμετάλλευσης, ακριβώς επειδή είναι μεγάλος ο πόνος. Και δυστυχώς, η αντίληψη ότι μπορούμε να βγάλουμε στην αγορά αυτόν τον πόνο για να τον εκμεταλλευτούμε, κυριαρχεί σήμερα σε πάρα πολλές δομές της χώρας μας.
Και φοβάμαι ότι ακριβώς αυτό έχει δημιουργήσει τεράστια προβλήματα σε πάρα πολλές οικογένειες, γι' αυτό και οι δημόσιες δομές είναι εκείνες που θα πρέπει να ενισχυθούν, όπως πολύ σωστά είπατε.
Πέρα απ' τις δομές αυτές, η πρωτοβάθμια υγεία είναι στόχος μας, είναι ένα μόνιμο ζητούμενο, αλλά η πρωτοβάθμια υγεία, όχι μόνο με τη στενή έννοια της υγείας, αλλά με την ευρύτερη έννοια και, βεβαίως, με την έννοια και της ψυχικής υγείας και της πρόληψης.
Οπωσδήποτε, ο εθελοντισμός είναι ένα βασικό στοιχείο για μας, αλλά ο εθελοντισμός - και εδώ, ουσιαστικά, αφήνουμε τις οργανώσεις του εθελοντισμού και τις ΜΚΟ αστήριχτες - πρέπει να είναι ουσιαστικά μία ακόμη βασική στήριξη για τους ανθρώπους αυτούς, αλλά όχι η μόνη.
Εμείς θέλουμε να αναπτύξουμε τον εθελοντισμό, αλλά μέσα από την ενίσχυση των δομών. Γιατί υπάρχει πολύ μεγάλη δυνατότητα και ενέργεια και απόψεις και γνώση και εμπειρία, που αναπτύσσεται ανάλογα, όταν γίνονται και αξιοποιούνται σωστά αυτές οι προσπάθειες των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων.
Αυτή την εμπειρία, αυτή τη γνώση, αυτή την ανθρώπινη αλληλεγγύη, εμείς πρέπει να τη στηρίξουμε, όχι να σας ρίξουμε κι εσάς στον ωκεανό για να κολυμπήσετε, αλλά να σας στηρίξουμε μέσα από προγράμματα, όπως είναι το Κίνημα των Οικογενειών και άλλα κινήματα. Στήριξη, που θα σήμαινε ότι και τις δομές, που πολλές φορές εσείς έχετε φτιάξει, με τη στήριξη του Δημοσίου, να μπορείτε να τις συνεχίσετε, να τις αναπτύξετε, να παρέχετε κι εσείς τις κατάλληλες υπηρεσίες προς τους ανθρώπους που έχουν αυτή την ανάγκη.
Κάτι ακόμα, που δεν κοστίζει, είναι μια απλή, αλλά αποφασιστική δέσμευση για μένα: η δημόσια τηλεόραση δεν υπάρχει για να ανταγωνίζεται την ιδιωτική τηλεόραση, αλλά για να παρέχει δημόσιες υπηρεσίες. Και δημόσιες υπηρεσίες, σημαίνει από τον πολιτισμό, μέχρι βεβαίως και τη δημοκρατική διαβούλευση, μέχρι και την πρόληψη και την υγεία. Γιατί να μην γίνονται συζητήσεις για όλα αυτά τα προβλήματα και, βεβαίως, μέσα από τις συζητήσεις αυτές, η ενημέρωση του πολίτη, η ενημέρωση των οικογενειών, αλλά και η αντιμετώπιση των ταμπού και των προκαταλήψεων μέσα από τη δημόσια τηλεόραση; Εγώ δεσμεύομαι να σας δώσω χώρο στη δημόσια τηλεόραση, αύριο, ως κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ, ουσιαστικό χώρο.
Σε ό,τι αφορά την πρόληψη, και το δικό μας πρόγραμμα περιλαμβάνει τη στήριξη των ψυχικά πασχόντων και των οικογενειών τους. Σωστή διαχείριση και διάθεση των πόρων. Κοινοτικές υπηρεσίες ψυχικής υγείας, επάρκεια νοσηλευτικών κλινών στα γενικά νοσοκομεία, δομές επανένταξης - τις οποίες αναφέρατε - και εργασία. Ολοκληρωμένο σχεδιασμό για το ρόλο των κέντρων πρόληψης. Κατάργηση της λίστας αναμονής. Δικαίωμα στη θεραπεία. Εναλλακτικά προγράμματα φυλάκισης. Μέτρα για τους χρήστες και την παραβατικότητα.
Και βεβαίως, περαιτέρω στήριξη της επιστημονικής δουλειάς, των επιστημονικών και τεκμηριωμένων δεικτών, για να μπορούμε να αξιολογούμε όλες τις υπηρεσίες που παρέχουμε. Αξιολόγηση, λοιπόν, λογοδοσία, εκπαίδευση, πρόληψη, διαφάνεια, διότι δυστυχώς στο χώρο της υγείας έχει αυξηθεί η διαφθορά και η συναλλαγή. Αυτά είναι θέματα τα οποία αποτελούν βασικές μας αρχές.
Τέταρτον, οι αξίες και ο πολιτισμός μας, για μας, είναι θέματα πολιτικής βούλησης. Το δικαίωμα στη διαφορετικότητα, αλλά και η διαφορετικότητα, ως συστατικό στοιχείο στην ίδια μας τη Δημοκρατία. Στη δημοκρατική μας αντίληψη, στην ανατροφή των παιδιών μας, αλλά και στην καθημερινή μας πολιτική ζωή.
Το δικαίωμα στη θεραπεία. Το δικαίωμα των ατόμων με αναπηρία και των εξαρτημένων στη συμμετοχή, αλλά όπως πολύ σωστά ειπώθηκε και το δικαίωμα των μεταναστών, οι οποίοι ανήκουν και αυτοί σε μία ξεχωριστή κατηγορία, χωρίς πρόσβαση καν πολλές φορές στις δομές αυτές, τις οποίες -έστω και απαξιωμένες - έχουμε στη χώρα μας.
Όλα αυτά είναι δικαιώματα. Δικαιώματα για την ίδια την ελευθερία και τη δημιουργικότητα του κάθε ατόμου. Και αυτά είναι που πρέπει να προστατεύσουμε ως βασικές μας αρχές. Την ανθρωπιά, την αξιοπρέπεια. Και θεωρώ ότι ούτε η ανθρωπιά, ούτε η αξιοπρέπεια κοστίζουν. Είναι μια στάση ζωής, και είναι μια στάση, που θα πρέπει η κάθε κυβέρνηση να αναπαράγει, και με αυτήν να διαπαιδαγωγεί μια ολόκληρη κοινωνία.
Θέλω να τονίσω, ως βασικό μήνυμα, ότι είμαστε, είμαι και θα είμαστε κοντά σας. Και για τη διεκδίκηση των δικαιωμάτων σας, αλλά και για τη στήριξη του προγράμματος της Ψυχικής Υγείας. Κλείνοντας, θέλω μόνο να πω, επειδή ακούστηκε και ακούγεται κατά καιρούς ότι αυτά είναι εθνικά θέματα και ότι δεν χωράει κομματική πολιτική, ότι σαφώς και δεν χωράει μικροκομματική πολιτική. Από την άλλη πλευρά, όμως, δεν μπορεί κανείς να μένει αδιάφορος και βουβός μπροστά σε αυτά που βλέπει.
Δεν είναι μόνο δικαίωμα, αλλά είναι και υποχρέωση όλων μας, όπως και κάθε κόμματος να παίρνει θέση. Να καταθέτει τη θέση του και να κάνει κριτική. Όπως κάποιος είπε «ακούσαμε το 2004 ότι θα καταργηθεί η λίστα για τη χορήγηση μεθαδόνης», σήμερα, είναι απαράδεκτο να έχουν φτάσει στους 5.000 οι άνθρωποι που είναι στη λίστα αναμονής μόνο στην Αθήνα. Γι' αυτό, δεν μπορεί κανένας από εμάς να θεωρεί ότι πρέπει να μείνει βουβός.
Εμείς δεν είμαστε βουβοί. Είμαστε εδώ για να δώσουμε φωνή στην κοινωνία και στις ανάγκες των ανθρώπων και των συνανθρώπων μας που έχουν ιδιαίτερα προβλήματα.
Έχουμε δει την εγκατάλειψη των δομών πρόνοιας. Έχουμε δει εργαζόμενους που δεν πληρώνονται. Μονάδες που υπολειτουργούν ή που κλείνουν. Ερευνητικά προγράμματα που υποχρηματοδοτούνται. Προγράμματα για τον ΟΚΑΝΑ, για την πρόληψη, για την ψυχική υγεία, που ή υποχρηματοδοτούνται, ή σταματούν. Ευρωπαϊκά χρήματα να χάνονται. Λίστες εξαρτημένων που διογκώνονται και περιμένουν και πενταετία για να ενταχθούν στο πρόγραμμα.
Αλλά δεν μένουμε στην κριτική. Και δεν μένουμε στην αντίληψη, που δυστυχώς έφερε αυτή η κυβέρνηση, πως ό,τι είχε φτιάξει η προηγούμενη κυβέρνηση θα έπρεπε να ξεχαστεί, ή να γκρεμιστεί.
Γι' αυτό, βεβαίως, είναι το έργο μας σισύφειο, αλλά θα τα καταφέρουμε. Θα τα καταφέρουμε και θέλω να τονίσω ότι εμείς θα ξαναφτιάξουμε αυτές τις δομές και θα τις ξαναφτιάξουμε και καλύτερα. Αλλά θα τις ξαναφτιάξουμε, με τη συνεργασία όλων σας.
Σας ευχαριστώ." |