ομιλία του Γ. Α. Παπανδρέου στην Αίγλη του Ζαππείου
Πέμπτη 5 Μαρτίου 2009
Πράσινη Ανάπτυξη: Οι Προτάσεις μας. Κείμενο Διαλόγου (1999 KB)
Πράσινη Ανάπτυξη: Περίληψη Κειμένου Διαλόγου (573KB)
Κυρίες και κύριοι,
Να σας καλωσορίσω όλους. Ιδιαίτερα να καλωσορίσω τον κ. Επίτροπο -αγαπητέ Σταύρο- τον Σταύρο Δήμα, αλλά και τον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, τον κ. Ζερβό. Είναι χαρά μας και πρέπει να είμαστε περήφανοι που δύο εξέχουσες προσωπικότητες, δύο Έλληνες, συμπατριώτες μας, πρωτοστατούν σ' αυτό τον σημαντικό για την ανθρωπότητα τομέα της πράσινης ανάπτυξης.
Θέλω να καλωσορίσω και τους εκπροσώπους των κοινωνικών, οικονομικών και περιβαλλοντικών φορέων.
Με την κατάθεση της πρότασής μας για την πράσινη ανάπτυξη, απαντάμε σε τρία βασικά ερωτήματα ταυτόχρονα.
Πρώτο ερώτημα: Ποιους θα ωφελήσει η ανάπτυξη;
Σ' αυτό απαντάμε απλά και αποφασιστικά. Η ανάπτυξη για μας έχει επίκεντρο τον άνθρωπο και το φυσικό του περιβάλλον.
Το δεύτερο ερώτημα: Μπροστά στην κρίση που βιώνουμε έχουμε λύσεις και ποια σχέση έχουν αυτές οι λύσεις με την πράσινη ανάπτυξη;
Απαντάμε: Η σημερινή κρίση, τόσο διεθνώς, όσο βεβαίως και με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της στην πατρίδα μας, έχει άμεση σχέση με το τέλος ενός οικονομικού μοντέλου, που προωθούσε την ανάπτυξη χωρίς να εγγυάται τη βιωσιμότητα και την ευημερία της κοινωνίας.
Τρίτο ερώτημα: Γιατί θα ωφεληθεί η Ελλάδα με το πράσινο πρότυπο ανάπτυξης; Απαντάμε απλά: η κρίση αποτελεί για μας και ευκαιρία.
Ευκαιρία να ανατρέψουμε ένα αναπτυξιακό μοντέλο που πνέει τα λοίσθια. Ευκαιρία να πούμε, σε όσους και σε όσα πνίγουν τις δυνατότητες του τόπου και του λαού μας, σε όσους εμποδίζουν την πρόοδο και καλλιεργούν την αδράνεια και την απαισιοδοξία, σε όσους και όσα περιορίζουν το δικαίωμα για μια ζωή ποιότητας και αξιοπρέπειας, «Κάντε τόπο να περάσει η Ελλάδα».
Απαντάμε τέλος και στο ερώτημα: Πώς θα γίνουν αυτές οι συγκεκριμένες αλλαγές, αυτές που πρέπει να κάνουμε, για να προωθήσουμε το νέο αυτό αναπτυξιακό πρότυπο;
Απαντάμε: Απαιτείται εθνική προσπάθεια: Πολιτεία, επιχειρήσεις, εργαζόμενοι, πολίτες, Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις. Μια προσπάθεια που ενώνει τις δημιουργικές, δυναμικές και παραγωγικές δυνάμεις του τόπου, αλλά που θέλει και τους πιο αδύναμους και τους πιο περιθωριοποιημένους ως συνοδοιπόρους, διότι τους χρειαζόμαστε όλους, ενεργούς, συμμετέχοντες, στην κοινή μας αυτή προσπάθεια.
Φίλες και φίλοι,
Η οικονομία και το περιβάλλον βρίσκονται σε κρίση ταυτόχρονα σε παγκόσμιο επίπεδο. Η εικόνα και τα συμπτώματα των δύο κρίσεων, σε μια πρώτη ανάγνωση, φαίνεται να μην συνδέονται. Σε δεύτερη όμως ανάλυση, βαθύτερη, βλέπουμε ότι τα αίτια και των δύο είναι τα ίδια. Και οι δύο κρίσεις είναι κρίσεις του σημερινού συμβατικού μοντέλου ανάπτυξης.
Χαρακτηριστικά του; Η διευρυνόμενη ανισότητα. Η αποξένωση του πολίτη από το προϊόν της ανάπτυξης. Η συγκέντρωση δύναμης στους λίγους μέσα από την θεοποίηση της αγοράς. Η υποβάθμιση του κράτους σε ρόλο τροχονόμου.
Η αιχμαλωσία του δημοκρατικού πολιτικού συστήματος από ισχυρά οικονομικά συμφέροντα. Η απληστία και ο υπερκαταναλωτισμός ως κυρίαρχες αξίες. Η περιφρόνηση για τους πολλούς σήμερα και η αδιαφορία τις επόμενες γενειές.
Οι δύο κρίσεις δημιουργήθηκαν από το δόγμα «όλα στο βωμό του εύκολου χρήματος».
Πρόσφατη έκθεση της Ευρωπαϊκής Ένωσης εκτιμά ότι το κόστος στις οικονομίες μας από την υποβάθμιση του φυσικού κεφαλαίου υπερβαίνει τα 3,5 τρις δολάρια ετησίως.
Στο ίδιο ύψος περίπου, εκτιμάται και το κόστος της πρόσφατης χρηματοπιστωτικής κρίσης. Τα μεγέθη αυτά προκαλούν δέος και απαιτούν άμεση δράση. Σήμερα, είναι ώρα να πούμε τέρμα στο δόγμα της ανάπτυξης προς όφελος των λίγων και σε βάρος των πολλών.
Να πούμε τέρμα στο κράτος - θεατή, που παραδίδει κάθε δημόσιο αγαθό βορά στην κερδοσκοπία. Να προχωρήσουμε προς μία ανάπτυξη που βάζει όρια στη βουλιμία μιας άναρχης αγοράς και έχει επίκεντρο τις ανάγκες της κοινωνίας μας και βεβαίως και του φυσικού μας περιβάλλοντος. Γι' αυτό, για μας η πράσινη ανάπτυξη είναι στρατηγικής σημασίας, είναι στρατηγική μας επιλογή.
Ήδη, τίθενται οι βάσεις ενός νέου οικονομικού προτύπου σε πολλές περιοχές της γης. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει υιοθετήσει την έννοια της «αειφόρου και βιώσιμης ανάπτυξης» από το Συμβούλιο Κορυφής στο Γκέτεμποργκ της Σουηδίας. Υπό τη νέα της ηγεσία σήμερα, και η Αμερική στρέφεται δυναμικά προς την πράσινη ανάπτυξη.
Ως Πρόεδρος της Σοσιαλιστικής Διεθνούς, η πρώτη νέα Επιτροπή που δημιούργησα ήταν για τη βιώσιμη ανάπτυξη, με πολύ θετική αποδοχή από τα 160 και πλέον μέλη - κόμματα της Σοσιαλιστικής Διεθνούς.
Στρατηγικές επιλογές για το παραγωγικό τους μοντέλο κάνουν χώρες όπως η Δανία με την αιολική ενέργεια, και η Ισπανία με τα φωτοβολταϊκά. Η Πορτογαλία διαφημίζει τη χώρα της ως «το μεγαλύτερο ηλιακό εργοστάσιο της Ευρώπης». Η δύναμη είναι με όσους πουν την αλήθεια. Κι εδώ κι εμείς πρέπει να κάνουμε τη δική μας κριτική στις όποιες αστοχίες κάναμε τα προηγούμενα χρόνια στο περιβάλλον.
Σήμερα, όμως, είναι ώρα επιλογών. Και εγώ ψηφίζω, το ΠΑΣΟΚ ψηφίζει να αλλάξουμε πορεία. Γιατί; Πρώτον, γιατί έτσι επιβάλλει η διεθνής οικονομική και περιβαλλοντική κρίση. Από το πόσο γρήγορα θα κινηθούμε, εξαρτάται και η θέση μας στο νέο παγκόσμιο και οικονομικό περιβάλλον.
Ή θα παραμείνουμε στο δρόμο της αδράνειας, ή αλλάζουμε πορεία και ξεκινούμε σήμερα την στροφή μας στην πράσινη ανάπτυξη. Ή θα ακολουθήσουμε συρόμενοι, τελευταίοι, προσπαθώντας να συγκαλύπτουμε τις αδυναμίες μας στην εφαρμογή συμβατικών μας υποχρεώσεων, όπως αυτών που απορρέουν από το Κυότο, ή θα γίνουμε πρωτοπόροι στο νέο πρότυπο ανάπτυξης.
Πρωτοπόροι σημαίνει ότι έτσι, θα έχουμε σημαντικές πιθανότητες να εξασφαλίσουμε προοπτικές χρηματοδότησης από την Ευρωπαϊκή Ένωση και μετά το 2013 στον αγροτικό τομέα. Έτσι θα κερδίσουμε το ενδιαφέρον για ιδιωτικές επενδύσεις από την παγκόσμια αγορά. Έτσι θα έχουμε καλύτερη μεταχείριση και φθηνότερο χρήμα για τον δανεισμό κεφαλαίων από την χρηματαγορά για τις δημόσιες επενδύσεις μας.
Μόνον έτσι η Ελλάδα θα αποκτήσει ξανά νέο κύρος στους διεθνείς Οργανισμούς. Μόνον έτσι θα εμπνεύσουμε μια νέα γενιά, με όραμα και περηφάνια για την πατρίδα της.
Ο δεύτερος λόγος για να αλλάξουμε πορεία, είναι η στρεβλή οικονομική ανάπτυξη της χώρας μας. Η οικονομική ανάπτυξη της χώρας μας στηρίχθηκε στην τσιμεντοποίηση των αστικών περιοχών, στην άναρχη δόμηση σε όλη την επικράτεια, με αποτέλεσμα την αποξένωση του πολίτη από τον δημόσιο χώρο, την ίδια του την πόλη.
Αυτή η πολιτική δεν είναι βιώσιμη. Στηρίχθηκε στην εύκολη κερδοσκοπία της γης, στον τουρισμό, στον ήλιο και στη θάλασσα και στον παραδοσιακό ελληνικό τρόπο ζωής. Το τελευταίο εκλείπει, ενώ την θάλασσα και τον ήλιο των νησιών μας, τα ανταγωνίζονται εύκολα πολλά άλλα γειτονικά κράτη. Αυτή η πολιτική δεν είναι βιώσιμη.
Η αγροτική μας ανάπτυξη στηρίχθηκε σε μια επιδοματική πολιτική, στην παλιά Κοινή Αγροτική Πολιτική, στην μαζική παραγωγή προϊόντων, όχι πάντα ποιοτικών, στην κατάχρηση του νερού και των φυτοφαρμάκων. Αυτή η πολιτική δεν είναι βιώσιμη. Τα τελευταία πέντε χρόνια, όλα τα παραπάνω επιδεινώθηκαν από την συγκεντρωτική, πελατειακή, κομματική διαχείριση του δημόσιου πλούτου.
Σπατάλη, που έφτασε το δημόσιο χρέος να αυξάνεται κατά 16 δις ευρώ κάθε χρόνο τα τελευταία πέντε χρόνια. Επιδεινώθηκαν από τον υπερδανεισμό για ιδιωτική κατανάλωση, πολλές φορές για βασικά αγαθά, αντί να βελτιώνονται οι δημόσιες υπηρεσίες στην υγεία, την παιδεία, την πρόνοια. Αυτή η πολιτική δεν είναι βιώσιμη.
Στον βωμό της γρήγορης ανάπτυξης, το περιβάλλον παραμελήθηκε και πληγώθηκε. Η Κορώνεια μετατράπηκε σε βούρκο, ο ποταμός Ασωπός σε φορέα νόσων για όσους χρησιμοποιούν τα νερά του. Και στην Αττική, αν δεν κάνουμε τίποτα για τα σκουπίδια, σε δέκα χρόνια θα χρειαστούμε άλλες 6 χωματερές, δηλαδή 3.000 στρέμματα γης θα αχρηστευθούν μόνο και μόνο για να κάψουμε τα περίπου 2,5 εκατομμύρια τόνους που θα παράγουμε ετησίως. Δεν είναι βιώσιμη αυτή η πολιτική.
Σ' αυτή την κατάσταση πρέπει να βάλουμε τέλος. Είναι ώρα να πούμε ξεκάθαρα ότι πρέπει να αλλάξουμε.
Φίλες και φίλοι,
Ιστορικά, όποτε οι κυβερνήσεις έχουν επιχειρήσει να βγουν από κρίσεις με περιστολή, δηλαδή με μέτρα τα οποία μειώνουν την οικονομική δραστηριότητα, έχουν αποτύχει. Έχουν καταφέρει να βγουν από την κρίση, μόνο όταν έχουν ξεκάθαρους στόχους και αναπτυξιακό στίγμα. Για εμάς, η πράσινη ανάπτυξη είναι αυτό το αναπτυξιακό στίγμα.
Σημαίνει επενδύσεις και νέες θέσεις εργασίας σε τομείς που είναι το μέλλον της χώρας μας. Από τις κατασκευές μέχρι τις μεταφορές, τον ποιοτικό τουρισμό, τα γεωργικά μας προϊόντα, την καθαρή ενέργεια, τις νέες τεχνολογίες, τον πολιτισμό μας. Η πράσινη ανάπτυξη είναι το μέλλον. Διότι είναι η μόνη αναπτυξιακή επιλογή που έχει η χώρα μας, εάν θέλει να είναι ανταγωνιστική από τη μια μεριά, και βιώσιμη από την άλλη, σ' ένα εξαιρετικά δύσκολο αλλά γεμάτο με προκλήσεις διεθνές περιβάλλον.
Γι' αυτούς τους λόγους, σήμερα απαιτείται: Πρώτον, σοβαρή επένδυση στον Έλληνα πολίτη και στο μέλλον του. Αναπροσανατολίζουμε και στηρίζουμε αποφασιστικά την παιδεία, την δια βίου εκπαίδευση, την επανακατάρτιση σε νέα επαγγέλματα και βεβαίως την έρευνα στην πιο καθαρή ενέργεια και τις καθαρές τεχνολογίες.
Δεύτερον: Απαιτείται επένδυση στις νέες υποδομές του 21ου αιώνα, σε κτίρια με μικρή ή ακόμα και μηδενική κατανάλωση ενέργειας. Σε ευρυζωνικά δίκτυα οπτικών ινών, που θα φτάνουν σε κάθε σπίτι, σε κάθε χώρο μάθησης και δουλειάς.
Την κρίση και την ασφυξία στην αγορά θα αντιμετωπίσουμε με ένα μεγάλο πρόγραμμα «πράσινων δημόσιων επενδύσεων», που θα πυροδοτήσει την ανάπτυξη και θα κατευθύνει, σχεδιασμένα και συγκεκριμένα, στοχευμένα παιδεία.
Μαζί με τον τεχνικό κόσμο, θα προχωρήσουμε στην εφαρμογή της πράσινης γνώσης, στα έργα του αύριο και στο «πρασίνισμα» των έργων του χθες. Είναι αδιανόητο, η χώρα μας που είναι τόσο προικισμένη με τον ήλιο και τον αέρα, να είναι πίσω στην αξιοποίηση των ανανεώσιμων πηγών, σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, την Δανία, την Γερμανία, την Ισπανία, την Πορτογαλία.
Σε αυτό το διάγραμμα που θα σας δείξουμε, φαίνεται πόσο η χώρα μας υστερεί να πιάσει τον στόχο του 2010 για τις ανανεώσιμες πηγές. Η Γερμανία τον έχει ήδη ξεπεράσει κατά πολύ. ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ
Δεν μπορεί η Ελλάδα να μη συμμετέχει ενεργά στο μεσογειακό ενεργειακό δίκτυο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που θα αξιοποιεί τον ήλιο και τον αέρα όλης της περιοχής, ως μία από τις απαντήσεις στην ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης.
Είμαστε πρώτοι στην ηλιοφάνεια, αλλά αφήνουμε άλλες χώρες να είναι πρώτες στην χρήση αλλά και παραγωγή φωτοβολταϊκών. Είμαστε πρώτοι σε αιολικό δυναμικό, αλλά τελευταίοι στην τεχνογνωσία των ανεμογεννητριών, παρά το ότι η πρώτη προσπάθεια εγχώριας παραγωγής ξεκίνησε το 1985 από την ΔΕΗ τότε, χωρίς όμως αντίκρισμα.
Δεν μπορεί να αφήσουμε για μία ακόμα φορά άλλες χώρες στην πρωτοπορία. Δεν μπορούμε να αποδεχτούμε ότι δεν θα αναπτύξουμε κι εμείς τεχνογνωσία στην ηλιακή και αιολική ενέργεια, στα νέα υλικά οικοδομών. Ότι, για όσο χρόνο συνεχίζουμε να χρησιμοποιούμε τον εγχώριο λιγνίτη, δεν θα είναι με τις πιο σύγχρονες και καθαρές τεχνολογίες που υπάρχουν.ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ
Ότι δεν θα δημιουργήσουμε νέες δουλειές και νέες εγχώριες βιομηχανίες.
Δεν μπορούμε αυτά να τα αποδεχτούμε. Γι' αυτό και λέμε ότι το 1/4 από τα χρήματα που κατευθύνονται στην έρευνα θα πάει στις νέες καθαρές ενεργειακές τεχνολογίες. Μόνον έτσι θα μπορέσουμε να διπλασιάσουμε την παροχή σε ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές μέσα σε μια πενταετία.
Τώρα που όλοι προσπαθούν να προσαρμόσουν τις βιομηχανίες τους -ιδιαίτερα τις αυτοκινητοβιομηχανίες- σε πιο πράσινες με πολύ υψηλό κόστος, εμείς μπορούμε να κάνουμε το μεγάλο άλμα. Γιατί εμείς δεν έχουμε να περάσουμε από τη διαδικασία, και τη δοκιμασία αν θέλετε, της προσαρμογής. Μπορούμε άμεσα να περάσουμε στη δημιουργία μιας νέας εγχώριας πράσινης βιομηχανίας.
Και βέβαια, η μεγαλύτερη πηγή ενέργειας σήμερα είναι η εξοικονόμηση της ενέργειας. Εφικτός και άμεσος στόχος μας, να τονώσουμε -μέσω δημοσίων επενδύσεων- όλο τον κατασκευαστικό κλάδο που πλήττεται ιδιαίτερα από την κρίση, δημιουργώντας χιλιάδες θέσεις εργασίας.
Γιατί θα μετατρέψουμε τα γραφεία, τα σπίτια, τα σχολεία, τα ξενοδοχεία, τις συνεδριακές μας αίθουσες, τα δημόσια κτίρια, σε κτίρια πιο αποδοτικά ενεργειακά, για να εξοικονομήσουν και το κράτος και οι ιδιωτικές επιχειρήσεις και η ελληνική οικογένεια πολλά χρήματα από τους ενεργειακούς μας λογαριασμούς.
Και βέβαια, η ΔΕΗ θα πρέπει να πρωτοστατήσει στις ανανεώσιμες πηγές, όπως και στην εθνική προσπάθεια εξοικονόμησης στην κατανάλωση ενέργειας.
Και για να μπορούμε να εξοικονομήσουμε ενέργεια, θα εκσυγχρονίσουμε τα δίκτυα ηλεκτρισμού με καινούργιες υποδομές χαμηλών απωλειών, δίνοντας έτσι και άλλες δουλειές σε χιλιάδες εργαζόμενους.
Η γη μας, οι ελληνικές ποικιλίες είναι ακόμα ένα μεγάλο συγκριτικό πλεονέκτημα που μπορούμε και πρέπει να αξιοποιήσουμε. Δεν μπορώ, δεν μπορούμε να ανεχτούμε για τη χώρα και τους αγρότες μας, να υπάρχει παντού σε όλο τον κόσμο το λάδι της Ιταλίας ως λάδι με όνομα προέλευσης, όταν βασικό ποσοστό της σύστασής του προέρχεται από το ελληνικό λάδι.
Δεν μπορώ να δεχτώ οι νέοι αγρότες να μην μπορούν να μένουν στην Περιφέρεια, να μην μπορούν να καινοτομούν σε πρακτικές και προϊόντα ποιότητας, που θα είναι περιζήτητα σε διεθνείς αγορές και θα δημιουργούν έτσι προστιθέμενη αξία στην επαρχία, στις αγροτικές περιοχές. Δίνοντας κίνητρα για την αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της ελληνικής γης, με προϊόντα μεσογειακής διατροφής, με ελληνικό σχέδιο, θα ανοίξουμε νέα πεδία δράσης και νέες αγορές. Νέες αγορές για τους δημιουργικούς παραγωγούς, για τις καινοτόμες ιδέες και ειδικότερα για τους νέους επιστήμονες, που σήμερα ασφυκτιούν σε μια κλειστή και αγκυλωμένη οικονομική δομή, στριμωγμένοι στα αστικά κέντρα.
Κλείνοντας, δεν μπορώ παρά να κάνω και μια συγκεκριμένη αναφορά για την Αθήνα. Μια μικρή ιστορία: Όταν το 1988 μου ζήτησε η Μελίνα -αύριο είναι τα 15 χρόνια από το θάνατό της- να αναζητήσω αρχιτέκτονα-πολεοδόμο για να αναλάβει τον σχεδιασμό του φακέλου των Ολυμπιακών Αγώνων, απευθύνθηκα σε έναν μεγάλο πολεοδόμο, τον Γιώργο Κανδύλη.
Σε ένα χαρτί μπροστά του, μου σχεδίασε την Αττική. «Θα γίνει -μου έδειξε- μια μεγάλη περιμετρική γύρω από την Αθήνα. Και την παραλία της Αττικής, θα τη διαμορφώσουμε για αναψυχή, αθλητισμό, πολιτισμό, εκπαίδευση, διεθνή συνέδρια και εκδηλώσεις».
Παρότι δεν μας επέλεξαν το 1990, ο φάκελος του Κανδύλη πήρε το πρώτο βραβείο και ένα σημαντικό μέρος των ιδεών του αποτυπώθηκαν στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004.
Είναι, λοιπόν, απαράδεκτο σήμερα, η πόλη με το υπέροχο παραλιακό μέτωπο να γυρίζει την πλάτη της στη θάλασσα. Πέντε χρόνια μετά τους Αγώνες, αιχμάλωτος ο πολίτης στο καθημερινό τσιμέντο, χωρίς ουσιαστική διέξοδο.
Ενώ σε Αττική και Θεσσαλονίκη, υπάρχει και ένα οικολογικό απαρτχάιντ. Αλλού ο καθαρός αέρας, το πράσινο, και αλλού -όπως στην Δυτική Αττική- τα εργοστάσια, τα σκουπίδια, η ρύπανση.
Για μας, το περιβάλλον είναι κίνημα και όχι πρόγραμμα μιας μικρής ελίτ. Είναι κίνημα για το δικαίωμα όλων σε μια ανθρώπινη κοινωνία και σε ένα ανθρώπινο περιβάλλον.
Γι' αυτό και δεσμεύομαι για ένα ολοκληρωμένο σχέδιο διαχείρισης των τελευταίων ελεύθερων χώρων της Αθήνας, το Ελληνικό, το Φάληρο, το Γουδί, τον Ελαιώνας, σε ανοικτή διαβούλευση με τους πολίτες και τους φορείς της Αυτοδιοίκησης. Όπως παρουσιάσαμε ολοκληρωμένο σχέδιο για την ανασυγκρότηση της Ηλείας μετά τις πυρκαγιές του 2007, με την πρόταση για τη νέα Ολυμπία. Σε ένα τέτοιο σχέδιο, η διεθνής πρακτική δίνει προτεραιότητα σε αθλητικές, εκπαιδευτικές και πολιτιστικές δραστηριότητες.
Φίλες και φίλοι,
Το 1997, στο SAMSO, στη Δανία, ξεκίνησε ένα πρόγραμμα, ένα «πράσινο πρόγραμμα», με στόχο να γίνει το νησί ενεργειακά αυτόνομο σε δέκα χρόνια. Το ξεκίνησαν οι Δήμοι του νησιού και οι κάτοικοί του, έγιναν οι ίδιοι μέτοχοι των εταιρειών παραγωγής ενέργειας. Σήμερα, 12 χρόνια μετά, το 100% της ενέργειας που χρειάζεται το νησί, παράγεται από ανεμογεννήτριες, ηλιακή ενέργεια και βιομάζα.
Όλα αυτά στη Δανία. Στη Δανία, που ασφαλώς ούτε περισσότερο ήλιο έχει, ούτε περισσότερο άνεμο, από τα δικά μας νησιά του Αιγαίου. Έχει όμως μια Πολιτεία που σχεδιάζει. Μια Πολιτεία που σχεδιάζει πράσινα και συμμετοχικά.
Υπάρχουν λαμπρά παραδείγματα και στην Ελλάδα. Από καινοτόμες επιχειρήσεις, αναγνωρισμένες και πολλές φορές και βραβευμένες στο εξωτερικό, από ενεργειακά αυτόνομα κτίρια και προϊόντα ποιότητας. Όμως, η Πολιτεία οφείλει να διαμορφώσει το πλαίσιο, ώστε αυτά να μην είναι μεμονωμένα, ηρωικά παραδείγματα, αλλά να γίνουν ο κανόνας.
Η πράσινη ανάπτυξη είναι και μια ευκαιρία αλλαγής του σημερινού ελληνικού κράτους, ένας μοχλός αλλαγής. Από τον πελατειακό σχεδιασμό στον πράσινο σχεδιασμό, στη συμμετοχική παραγωγή ενέργειας, στη συμμετοχική οικονομία, στη συμμετοχική Δημοκρατία. Στις μεγάλες επενδύσεις στα φωτοβολταϊκά, στις ανεμογεννήτριες, στο φυσικό αέριο, στις μετατροπές των παλιών εργοστασίων, θα υπάρξουν βεβαίως και κέρδη, κέρδη για τις επιχειρήσεις.
Παίρνοντας τη Δανία ως παράδειγμα, αλλά και πολλές άλλες περιοχές, εμείς εγγυόμαστε ότι εκείνοι που πρώτοι θα έχουν μέρος στα κέρδη της πράσινης οικονομίας είναι ο ίδιος ο λαός, η ίδια η τοπική κοινωνία. Οι πιο πράσινες λύσεις θα φτάσουν σε όλους.
Φίλες και φίλοι,
Η πρόταση που σήμερα δίνουμε στη δημοσιότητα αποτυπώνει μια ολοκληρωμένη στρατηγική, για να περάσει η Ελλάδα με δυναμισμό σε αυτό που πολλοί έχουν ονομάσει «τρίτη βιομηχανική επανάσταση». Μια στρατηγική, που αρθρώνεται γύρω από τρεις μεγάλες προτεραιότητες.
Προτεραιότητα πρώτη: Κλίμα και ενέργεια. Η μετάβαση σε μια οικονομία, που μειώνει τις εκπομπές άνθρακα μέχρι το 2020 και τελικά μπορεί να απεξαρτηθεί από τα ορυκτά καύσιμα, με ορίζοντα το 2050. Με προώθηση των ανανεώσιμων πηγών και με συγκεκριμένες πολιτικές, όπως σας περιέγραψα, για την εξοικονόμηση ενέργειας άμεσα.
Εμείς λέμε ανανεώσιμες πηγές παντού. Μόνη εξαίρεση οι θεσμοθετημένες περιοχές υψηλής προστασίας. Λέμε και θεσμοθετημένη διαδικασία διαβούλευσης και επίλυσης διαφορών σε τοπικό επίπεδο, για τη γρήγορη και αντιγραφειοκρατική εγκατάσταση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ
Στη διαφάνεια αυτή, βλέπετε από τη μια μεριά την κατάσταση σήμερα, το μίγμα ενέργειας σήμερα, με στοιχεία του 2007, και από την άλλη πλευρά, το σενάριο που διαμόρφωσε το Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας της χώρας μας για το 2020, χωρίς το λιθάνθρακα, με εξοικονόμηση ενέργειας και βέβαια με βάση τους ευρωπαϊκούς στόχους. Σε αυτό το σενάριο που παρουσιάζεται, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας φτάνουν το 18%. Εμείς πιστεύουμε ότι υπάρχει δυνατότητα να φτάσουμε στο 20% και αυτό δεσμευόμαστε να κάνουμε.
Δεύτερη προτεραιότητα: Η ριζική αναδιάρθρωση σε όλους τους παραγωγικούς τομείς της οικονομίας. Στη γεωργία, στην αλιεία, στον τουρισμό, στον πολιτισμό, στη μεταποίηση. Πρέπει να αφήσουμε οριστικά πίσω μας την εποχή της μαζικής παραγωγής, με τη χαμηλή ποιότητα και το φτηνό κόστος, για να περάσουμε στην εποχή της ποιότητας.
Η Ελλάδα της αξίας.
Αυτό συνεπάγεται να επενδύσουμε στην αλλαγή των συστημάτων παραγωγής, αλλά και στην αλλαγή των προτύπων κατανάλωσης.
Συνεπάγεται τη στήριξη της πράσινης επιχειρηματικότητας, που προσφέρει προϊόντα και υπηρεσίες υψηλής προστιθέμενης αξίας.
Συνεπάγεται και τη δημιουργία πολλών και ποιοτικών θέσεων εργασίας, καθώς και θετικά πολλαπλασιαστικά φαινόμενα σε όλο το φάσμα της ελληνικής οικονομίας.
Προτεραιότητα τρίτη: Οικονομία, νοικοκύρεμα στους φυσικούς μας πόρους και πράσινες υποδομές.
Ανάπτυξη τεχνολογιών, προσαρμοσμένων στις τοπικές συνθήκες, για τη διαχείριση των υδάτων και των απορριμμάτων.
Ειδικό επιχειρησιακό πρόγραμμα, ώστε η προστασία των περιοχών NATURA να γίνει αντικείμενο όλου του τοπικού πληθυσμού, με την ενεργό συμμετοχή των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης, Πανεπιστημίων και ΤΕΙ και Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων.
Όλα τα μέτρα πολιτικής που προτείνουμε αναφέρονται με λεπτομέρεια στο κείμενο που σήμερα δίνουμε στη δημοσιότητα. Θα ήθελα να ευχαριστήσω όλους όσους δούλεψαν προς αυτή την κατεύθυνση για τη δουλειά αυτά που βγήκε με τόσο κόπο και αγάπη.
Αποτυπώνονται σ' αυτό το πρόγραμμά μας όλοι οι τομείς της οικονομίας: ενέργεια, γεωργία, τουρισμός, πολιτισμός, επιχειρηματικότητα, ακτοπλοΐα, μεταφορές.
Πώς θα τα πετύχουμε όλα αυτά;
Για να πάρει σάρκα και οστά το «πράσινο» αναπτυξιακό μας σχέδιο, χρειαζόμαστε και οικονομικά και θεσμικά εργαλεία:
Πράσινη μεταρρύθμιση του φορολογικού συστήματος, που συμπεριλαμβάνει και το θέμα των επιδοτήσεων.
Φορολογικά κίνητρα για περιβαλλοντικά φιλικά προϊόντα και αυστηρές κυρώσεις για όσους επιβαρύνουν το περιβάλλον.
Καταγραφή και αποτίμηση του φυσικού μας πλούτου και των μεταβολών του, έτσι ώστε να μπορούμε να παίρνουμε σωστές αποφάσεις και να σχεδιάζουμε ορθά.
Δημιουργία «Πράσινου» Ταμείου, με τη συμμετοχή τόσο του δημόσιου, όσο και του ιδιωτικού τομέα, που θα χρηματοδοτεί τη βελτίωση της ποιότητας του περιβάλλοντος, την ανάπτυξη «πράσινων» τεχνολογιών και προϊόντων, την ενίσχυση της διάχυσής τους και την προώθηση της εξαγωγής τους.
Το ΕΣΠΑ και ο επενδυτικός νόμος θα πρέπει να αποτυπώσουν αυτές τις νέες προτεραιότητες.
Αυτόνομο Υπουργείο Περιβάλλοντος, με την ανακοίνωση του Υπουργικού Συμβουλίου.
Και θα εγγυηθώ εγώ, το περιβάλλον να είναι ισχυρό και οριζόντιο σε όλες τις άλλες πολιτικές. Γιατί, πολλές φορές, δημιουργούμε Υπουργεία που δεν έχουν καμία δυνατότητα ή αρμοδιότητα να ασκήσουν πολιτική.
Τέλος, η «πράσινη ανάπτυξη» δεν είναι ένας στόχος που θα πετύχει το κράτος, από μόνο του, χωρίς την κοινωνία, έξω και πάνω από αυτήν. Μια τέτοια αντίληψη θα ήταν καταστροφική και θα έλεγα και αλαζονική ουτοπία.
Η «πράσινη ανάπτυξη», με καθαρό και κοινό εθνικό στόχο, είναι υπόθεση όλων μας: της Πολιτείας, των επιχειρήσεων, των καταναλωτών, της Αυτοδιοίκησης, όλων των πολιτών, του καθενός από μας.
Με το Δημόσιο, βέβαια, να δίνει το παράδειγμα με τις πράσινες προμήθειες, μεταφορές, έργα, ενεργειακά αποδοτικά κτίρια.
Το Δημόσιο να σχεδιάζει, να χρηματοδοτεί, να δίνει την κατεύθυνση, το πλαίσιο, την αρχική ώθηση και τα κίνητρα, για να γίνουν οι αναγκαίες αλλαγές, αλλά και να πάρει τη σκυτάλη και ο ιδιωτικός τομέας.
Στους καιρούς αυτούς και στις μεγάλες αλλαγές, έχουμε ανάγκη όλο το διαθέσιμο ανθρώπινο δυναμικό και κοινωνικό μας κεφάλαιο. ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ
Θέλω να αναφερθώ σε ένα τελευταίο παράδειγμα. Η χώρα μας, το 2012, θα κληθεί να δημοπρατήσει δικαιώματα ρύπων, που η αξία τους εκτιμάται πάνω από 2 δις ευρώ.
Ναι κύριοι.
Σ' αυτό το σημείο έχουμε φτάσει τον πλανήτη μας.
Να αναγκαζόμαστε να δημοπρατούμε δικαιώματα ρύπανσης. Αυτά τα δικαιώματα, όμως, θα κληθούν να αγοράσουν, να πληρώσουν δηλαδή, οι μεγάλοι τομείς της βιομηχανίας μας που ρυπαίνουν και, κυρίως, η ηλεκτροπαραγωγή, όπως είναι και η ΔΕΗ, τα οποία θα εισπράξει βέβαια το κράτος. Αλλά ουσιαστικά, αυτά θα κληθεί τελικά να τα πληρώσει ο ίδιος ο καταναλωτής.
Καταλαβαίνουμε, λοιπόν, πόσο αναποτελεσματικό είναι το σημερινό πρότυπο ανάπτυξης και πόσο σημαντικό είναι να προωθήσουμε άμεσα τις αλλαγές που χρειάζονται, ώστε οι βιομηχανίες μας να μειώσουν τις εκπομπές τους και να μην χρειαστεί να πληρώσουν αυτό το τίμημα. Το ποσό που θα δαπανηθεί για δικαιώματα ρύπων σε ένα χρόνο αντιστοιχεί στα 2/3 της κοινοτικής επιδότησης για το ΕΣΠΑ.
Αντιστοιχεί σε ετήσια βάση:
- με το επιπλέον κόστος για την αύξηση της βασικής σύνταξης των αγροτών και των ανασφάλιστων, ώστε να διαμορφωθεί σε 550 ευρώ για τον μεμονωμένο και σε 950 ευρώ για το ζευγάρι το 2011,
- στη χορήγηση του ΕΚΑΣ σε 300.000 επιπλέον συνταξιούχους,
- στην καθολική επέκταση του προγράμματος «Βοήθεια στο σπίτι»,
- στην αύξηση κατά 40% των βρεφονηπιακών σταθμών,
σύμφωνα με τις δεσμεύσεις μας.
Αυτό είναι το κόστος που θα πρέπει να πληρώσει η χώρα μας, για να αντιμετωπίσει τη ρύπανση, σύμφωνα με τις Διεθνείς Συνθήκες και για να αποφύγει τις κυρώσεις.
Φίλες και φίλοι,
Το περιβάλλον αλλάζει, και μαζί τα αλλάζει όλα - και σήμερα και αύριο.
Σκεφτείτε για ένα λεπτό. Όλα αυτά δεν αφορούν μόνο εμάς, αλλά και τα παιδιά μας. Η πράσινη ανάπτυξη δεν είναι ουδέτερη επιλογή, αλλά έχει συγκεκριμένο ιδεολογικό και πολιτικό στίγμα.
Εμείς θέλουμε μια κοινωνία, όπου τα παιδιά μας θα βρίσκουν δουλειές με αξιοπρεπείς μισθούς. Όπου η υγεία τους δεν θα απειλείται από τα τοξικά απόβλητα που μολύνουν τα νερά του Ασωπού.
Όπου ο νέος στη Θεσσαλία θα ξέρει ότι οι σπουδές του μπορούν να του δώσουν ένα πτυχίο για τα ποιοτικά γεωργικά προϊόντα, την τυποποίηση και την προώθησή τους στις διεθνείς αγορές. Όπου τα παιδιά μας δεν θα ζήσουν, μερικά σε έναν τόπο για τα σκουπίδια και, μερικά μέσα στα πάρκα, κάποια λίγα σε έναν χώρο μόνο με βίλες και, κάποια πολλά, σε χώρους με χωματερές.
Θέλουμε οι γειτονιές μας να μπορούν να ανακυκλώνουν το μεγαλύτερο ποσοστό των σκουπιδιών που πετούν. Οι πολίτες να μπορούν να πηγαίνουν στις δουλειές τους με μαζικά μέσα μεταφοράς, χωρίς να επιβαρύνουν την ατμόσφαιρα.
Φίλες και φίλοι,
Δεν μπορούμε να ανεχτούμε πια να μένουμε ουραγοί και στα αυτονόητα. Δεν μπορούμε να πορευτούμε στον 21ο αιώνα με το ιδεολόγημα ότι όλα θα τα λύσει η αγορά.
Δεν μπορούμε να ανεχτούμε μια οικονομία κι ένα περιβάλλον στο σημερινό σημείο συναγερμού, έχοντας δημιουργήσει ακόμη μεγαλύτερη ανισότητα.
«Πράσινη ανάπτυξη» σημαίνει ριζοσπαστική αναπροσαρμογή στις πολιτικές μας. Και στο κράτος, και στον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η αγορά.
Σημαίνει σύγκρουση με τον παραδοσιακό κρατισμό, τα πελατειακά δίκτυα, τον κρατισμό τον συγκεντρωτικό, τον γραφειοκρατικό.
Σημαίνει επένδυση στον πολίτη, με πολιτικές απασχόλησης και κατάρτισης, με στόχο μια οικονομία υψηλής παραγωγικότητας και γνώσης, ανταγωνιστική, όχι λόγω χαμηλού εργατικού κόστους, αλλά λόγω ποιότητας.
Σημαίνει καταπολέμηση της παραοικονομίας και της αδήλωτης εργασίας.
Σημαίνει την προώθηση της νέας επιχειρηματικότητας, ιδιαίτερα μεταξύ των νέων.
Σημαίνει αποκεντρωμένη παραγωγική διαδικασία και αυτοδιοικητικούς θεσμούς, που μπορούν να υποστηρίξουν νέες ιδέες και καινοτομίες, τεχνολογίες, δια βίου εκπαίδευση.
Να αναλάβουν σημαντικό μέρος και αρμοδιοτήτων και πόρων του δικτύου κοινωνικής προστασίας, δημιουργώντας σιγουριά για τους δημιουργικούς μας πολίτες.
Η Ελλάδα μπορεί και πρέπει να αποτελέσει το παράδειγμα προς μίμηση στις χώρες της ΝΑ Ευρώπης και της Μεσογείου, για να μην πούμε και σε παγκόσμιο επίπεδο, ένα πρότυπο μιας πράσινης ανάπτυξης για την Ευρώπη.
Αυτός είναι ένας από τους εθνικούς στόχους της νέας κυβέρνησης του Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήματος. Θα το πράξουμε με πλήρη συναίσθηση του βάρους που επωμιζόμαστε.
Καλώ όλους σας, και ευχαριστώ για την παρουσία σας, σε αυτή την κοινή μας προσπάθεια. Να διαμορφώσουμε μια νέα συλλογικότητα και αλληλεγγύη. Ένα νέο πατριωτισμό, με όραμα. Να βάλουμε τη χώρα σε μια νέα τροχιά, σε μια νέα πορεία «πράσινης ανάπτυξης», εξασφαλίζοντας το δικαίωμα σε μια ανθρώπινη κοινωνία.
Σας ευχαριστώ.
Πράσινη Ανάπτυξη: Οι Προτάσεις μας. Κείμενο Διαλόγου (1999 KB)
Πράσινη Ανάπτυξη: Περίληψη Κειμένου Διαλόγου (573KB)
