«Ο αυταρχισμός και η αυθαιρεσία διχάζουν την κοινωνία», Ομιλία του Γ. Α. Παπανδρέου στην 24η Γενική Συνέλευση Ένωση Εισαγγελέων Ελλάδος

Κυριακή 7 Δεκεμβρίου 2008

Την οδύνη του για τον θάνατο ενός νέου παιδιού από σφαίρα αστυνομικού εξέφρασε ο Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ, Γιώργος Α. Παπανδρέου, μιλώντας στην Ένωση Εισαγγελέων Ελλάδος και ζήτησε την πλήρη διαλεύκανση και τον απόλυτο καταλογισμό ευθυνών. Παράλληλα, στηλίτευσε τις νοοτροπίες και τις πρακτικές αυθαιρεσίας και αυταρχισμού, που επικρατούν σε πολιτικό και επιχειρησιακό επίπεδο και πολώνουν την κοινωνία, ενισχύουν την αντιπαράθεση, την σύγκρουση, την ανομία και την βαρβαρότητα. «Ζούμε στιγμές θλίψης και απογοήτευσης. Αδύναμοι μπροστά στην απώλεια μιας ανθρώπινης ζωής, μπροστά στην απώλεια σεβασμού απέναντι στον πολίτη, μπροστά στην απώλεια σεβασμού της κοινής λογικής» είπε ο Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ. Επεσήμανε ότι «εδώ και πέντε χρόνια, οι Έλληνες πολίτες έχουν πλέον καταλάβει ότι ζουν σε ένα ανασφαλές, κοινωνικά και οικονομικά, περιβάλλον. Καθημερινά αντιμετωπίζουν ένα κράτος που κυριολεκτικά λεηλατεί τα βασικά ατομικά δικαιώματά του» και πρόσθεσε ότι «ως πολίτες έχουμε την δύναμη, μπορούμε και πρέπει ν' αλλάξουμε αυτήν την πραγματικότητα. Να εμπεδώσουμε επιτέλους, να θωρακίσουμε, μια κοινωνία δικαίου»

Κύριε Πρόεδρε της Βουλής, κ. υπουργέ, κ. πρώην Πρόεδρε της Βουλής, αγαπητέ Πρόεδρε του ΛΑΟΣ, κύριοι εκπρόσωποι κομμάτων, κ. Αχιλλέα Καταρτζή, κ. Φώτη Κουβέλη, κ. Πρόεδρε της Ένωσης Εισαγγελέων, κυρίες και κύριοι Εισαγγελείς, φίλοι και φίλες,

Χθες το βράδυ, σε μικρή απόσταση από εδώ, είχαμε τον τραγικό θάνατο ενός παιδιού, από σφαίρα αστυνομικού. Μαζί, τα γενικευμένα επεισόδια και τις καταστροφές.

Υπάρχει η οδύνη για τον θάνατο ενός νέου παιδιού. Υπάρχει η αυτονόητη καταδίκη. Υπάρχει η ανάγκη να γίνει πλήρης διαλεύκανση, διερεύνηση, απόλυτος καταλογισμός ευθυνών.

Διότι ευθύνες υπάρχουν. Και πρέπει να καταλογισθούν σε όλα τα επίπεδα. Από το πώς λειτούργησε η Αστυνομία μέχρι και τις λογικές, τις νοοτροπίες και τις πρακτικές στο πολιτικό επίπεδο. Λογικές  και πρακτικές αυθαιρεσίας και αυταρχισμού, που πολώνουν την κοινωνία, διχάζουν και ενισχύουν την αντιπαράθεση και την σύγκρουση, την ανομία και την βαρβαρότητα.

Ταυτόχρονα, πρέπει να σταθούμε με πραγματική αγωνία και ευθύνη στα αίτια που γεννούν αυτά τα φαινόμενα. Τα κοινωνικά αίτια, την διαχρονική παρουσία των γνωστών - αγνώστων, τη στάση των αστυνομικών δυνάμεων.

Η ελληνική κοινωνία δεν αντιλαμβάνεται γιατί επαναλαμβάνονται τέτοια φαινόμενα και ζητά επίμονα και δικαίως, να υπάρξει επιτέλους από την πολιτεία μια υπεύθυνη αντιμετώπιση.  Ζητά το αυτονόητο: Μια ευνομούμενη πολιτεία.

Ζούμε στιγμές θλίψης και απογοήτευσης. Αδύναμοι μπροστά στην απώλεια μιας ανθρώπινης ζωής, μπροστά στην απώλεια σεβασμού απέναντι στον πολίτη, μπροστά στην απώλεια σεβασμού της κοινής λογικής.

Εδώ και πέντε χρόνια, οι Έλληνες πολίτες  έχουν πλέον καταλάβει  ότι ζουν σε ένα ανασφαλές, κοινωνικά και οικονομικά, περιβάλλον. Καθημερινά αντιμετωπίζουν ένα κράτος που κυριολεκτικά λεηλατεί τα βασικά ατομικά δικαιώματά του, χωρίς κανείς να λογοδοτεί γι' αυτό.

Δεν πρέπει να νιώθουμε αδύναμοι και ταπεινωμένοι από την κατάντια, αλλά οργισμένοι, εξοργισμένοι με την ανικανότητα, την απάθεια, την ανευθυνότητα σε κάθε επίπεδο του κράτους και της κυβέρνησης.

Ως πολίτες έχουμε την δύναμη, μπορούμε και πρέπει ν' αλλάξουμε αυτήν την πραγματικότητα. Να  εμπεδώσουμε επιτέλους, να θωρακίσουμε, μια κοινωνία δικαίου.

Κύριε Πρόεδρε, κυρίες και κύριοι Εισαγγελείς, αγαπητές φίλες και φίλοι,

Είναι τιμή για μένα, που μου δίνεται η ευκαιρία να βρεθώ κοντά σας, να επικοινωνήσω μαζί σας, να μοιραστώ μερικές σκέψεις, ν' αξιολογήσουμε μαζί την κατάσταση της  Δικαιοσύνης, θα έλεγα όμως  και της ίδιας της Δημοκρατίας μας.

Διότι η Δικαιοσύνη αποτελεί οχυρό της Δημοκρατίας, όπως έλεγε παλιά ο Γεώργιος Παπανδρέου. Είναι απαίτηση για ένα ευνομούμενο κράτος, είναι προϋπόθεση. Και αυτή η απαίτηση, είναι επίκαιρη όσο ποτέ.

Κυρίες και  κύριοι, Βρέθηκα πρόσφατα στον ΟΗΕ, ως Πρόεδρος της Σοσιαλιστικής Διεθνούς με ηγέτες από πολλές ηπείρους. Η διαπίστωση όλων ήταν ότι, σήμερα, δεν βιώνουμε απλά μια εποχή αλλαγών, αλλά βιώνουμε μία αλλαγή εποχής. Και η διεθνής οικονομική κρίση, δεν είναι απλά μια κρίση του χρηματοπιστωτικού συστήματος, αλλά είναι κρίση των δημοκρατικών μας θεσμών.

Μάλιστα, ο φετινός Νομπελίστας, Πολ Γκρούχμαν, μιλώντας για τα φαινόμενα αυτά, τα αποδίδει ευθέως στις νεοσυντηρητικές πολιτικές των τελευταίων ετών. Αναλύοντας το φαινόμενο, λέει τα εξής:

«Πολύ απλά, οι νεοσυντηρητικές πολιτικές ενίσχυσαν συστηματικά και συνειδητά την οικονομική και κοινωνική ανισότητα. Και με τη σειρά τους, οι δημοκρατικοί μας θεσμοί γίνονται γι' αυτό τον λόγο εύθραυστοι και ευάλωτοι από την συγκέντρωση τεράστιας εξουσίας σε χέρια λίγων και, ουσιαστικά, ανεξέλεγκτων συμφερόντων, είτε μέσα από το μαύρο χρήμα, το φαινόμενο το οποίο ζούμε δυστυχώς καθημερινά με τις γνωστές υποθέσεις τις οποίες βλέπετε όλοι. Το μαύρο χρήμα, το πολιτικό χρήμα. Και με την συνέργια πολιτικών νεοσυντηρητικών, είτε αυτές είναι του κ. Μπους στην Αμερική, είτε δυστυχώς και στη δική  μας χώρα, από την σημερινή κυβέρνηση, ενισχύεται η αδιαφάνεια και η αυθαιρεσία της Πολιτείας. Οι δημοκρατικοί θεσμοί ποδηγετούνται, χειραγωγούνται, μένουν χωρίς το οξυγόνο που χρειάζονται για να λειτουργήσουν».

Και βέβαια, καταλήγει ο κ. Γκρούχμαν: «Σε κοινωνίες ανισότητας, επικρατεί η διαφθορά. Διότι η διαφθορά αναπτύσσεται, όταν συγκεντρώνεται τόση εξουσία σε χέρια λίγων, ώστε να διαρρηγνύεται κάθε έννοια συνοχής, αλληλεγγύης, μιας κοινότητας κοινών κανόνων και ηθών, όπως την ονομάζει ο πολιτικός επιστήμονας Έρικ Ούλσενερ. Και η ελίτ, έχει την οικονομική και πολιτική ισχύ να διαφθείρει θεσμούς και αρχές, να διαφθείρει την ίδια την Δημοκρατία».

«Το κατεστημένο», λέει ο κ. Γκρούχμαν, «μπόρεσε να θεσμοποιήσει, να εγκαθιδρύσει μια άνιση κατανομή πολιτικής εξουσίας και να χρησιμοποιήσει αυτή την εξουσία, για να προωθήσει νομοθετικά και πολιτικά τις δικές του ρυθμίσεις, μέτρα και προνόμια, με αποτέλεσμα το σύστημα να μην ελέγχεται και η απληστία και η κερδοσκοπία να δημιουργήσουν το γνωστό κραχ».

Κυρίες και κύριοι,

Είναι δυστυχώς αλήθεια ότι, και στην Ελλάδα, έχουμε το θλιβερό προνόμιο να είμαστε ψηλά στην διαφθορά σε κάθε διεθνή κατάταξη. Και αυτή η κατάσταση, μέρα με τη μέρα, χειροτερεύει, σύμφωνα μ' αυτούς τους δείκτες.

Τα φαινόμενα της διαφθοράς και της κατάρρευσης, όμως ενός ευνομούμενου κράτους, που ζούμε τις μέρες αυτές, δεν είναι αποτέλεσμα του DNA των Ελλήνων,  διότι και αυτό το ακούω, «έτσι είμαστε, δεν αλλάζουμε, δεν μπορούμε».

Κάθε άλλο. Ο Έλληνας ανά τον κόσμο ανθίζει και προοδεύει σε συνθήκες αξιοπρέπειας, σεβασμού ενός κράτους δικαίου, ενός ευνομούμενου κράτους.

Σήμερα, σας καλώ σε μια κοινή προσπάθεια, να αποκαταστήσουμε την εμπιστοσύνη του Ελληνικού λαού στους δικούς μας δημοκρατικούς θεσμούς. Μόνοι μας, γινόμαστε εύκολη λεία στις διαθέσεις ισχυρότερων κέντρων εξουσίας. Από κοινού, μπορούμε να προστατεύσουμε και να εμπεδώσουμε ένα κράτος ευνομίας, δικαιοσύνης και αξιοπρέπειας, σεβόμενοι ο καθένας τον ξεχωριστό ρόλο που έχουμε στη λειτουργία, στον αλληλοέλεγχο των θεσμών, εμπεδώνοντας την αίσθηση δικαίου στην κοινή μας πολιτεία.

Είμαι εδώ, μαζί σας, για να μοιραστώ μερικές σκέψεις  - και αυθόρμητες, κάποιοι θα τις έλεγαν ρομαντικές, εγώ τις θεωρώ εθνικές επιταγές - και ως προς την Δικαιοσύνη, και ως προς την πολιτική, οι οποίες περικλείονται σε τέσσερις λέξεις:

Πρώτη λέξη: Αλήθεια. Η αλήθεια είναι το πρώτο δημοκρατικό καθήκον, διότι σε αυτό στηρίζεται, τέλος-τέλος, και η ψήφος του λαού μας και όλο το αντιπροσωπευτικό μας σύστημα. Αν η αλήθεια δεν είναι παντού και πάντα, τότε φτιάχνουμε μια κουλτούρα, έναν πολιτισμό ατιμωρησίας, από τον οποίο κινδυνεύουμε. Κινδυνεύουμε, με την βαρβαρότητα.

Πρέπει, στις δυνάμεις της συγκάλυψης, να αντιπαρατεθούμε ως δυνάμεις της αποκάλυψης. Και στην πρώτη σειρά αυτής της μεγάλης μάχης,  έχετε εσείς την τιμητική σας θέση και ευθύνη.

Η δεύτερη λέξη - κλειδί είναι η λέξη «ευθύνη». Δεν είναι δυνατόν να είμαστε παθητικοί σε μια ολοένα και αναπτυσσόμενη πεποίθηση γενικής ατιμωρησίας. Πεποίθηση ότι, κανείς δεν τιμωρείται σήμερα στην Ελλάδα. Ειδικότερα, εάν αυτός έχει ισχύ πολιτική, οικονομική ή μιντιακή. Πεποίθηση γενικευμένης ανομίας, ότι δεν υπάρχουν κανόνες που να τηρούνται κι ότι, τελικά, αυτός είναι ο μόνος κανόνας που υπάρχει.

Η ευθύνη έχει δύο όψεις: Πληρώνω και ανταμείβω. Κι όταν δεν υπάρχει ευθύνη, δεν υπάρχει αξιοκρατία. Υπάρχει η συντήρηση, με την κακή, κάκιστη έννοια «ακινησία, βόλεμα, οπισθοδρόμηση».

Η Ελλάδα που ονειρεύομαι να χτίσουμε, αυτή που θέλουμε αύριο, είναι η Ελλάδα της ευθύνης, της αξιοκρατίας και της προόδου. Δεν νοείται, κυρίες και κύριοι, να τοποθετούνται σε Διοικήσεις Οργανισμών, σε θέσεις δημόσιας ευθύνης, άτομα που, μόνο τους προσόν είναι η κουμπαριά τους με πολιτικούς, ή η εύνοια μιας κομματικής γραφειοκρατίας.

Η πελατειακή αυτή αντίληψη υποθάλπει την διαφθορά, υπονομεύει κάθε έννοια κοινωνίας αξιών, απογοητεύει κάθε φιλότιμη προσπάθεια. Να ξέρετε ότι τέτοιες πρακτικές, όχι μόνο δεν θα τις δεχθώ, αλλά θα τις καταπολεμήσω, για να εμπεδώσουμε μια πολιτεία αξιοκρατίας και ευνομίας.

Γι' αυτό και έρχομαι σε μια τρίτη έννοια, που πρέπει να αποκατασταθεί. Είναι η έννοια της αξιοπρέπειας. Να κάνεις τη δουλειά σου με αξιοπρέπεια, που σημαίνει να έχεις τη δυνατότητα να την κάνεις με τα μέσα που σου παρέχει η Πολιτεία, κατά το σωστό τρόπο. Να την κάνεις με αξιοπρέπεια, σημαίνει όμως και να κοιμάσαι το βράδυ με ήσυχη τη συνείδησή σου, να περπατάς τη μέρα με όρθιο το κεφάλι.

Η αξιοπρέπειά σας -όπως είπε και ο Πρόεδρος της Ένωσης- πράγματι, πλήττεται σήμερα, όταν βλέπει κανείς και από πιο κοντά τις συνθήκες δουλειάς, την έλλειψη γραμματείας, βοηθών, βιβλιοθήκης, εμπειρογνωμόνων, τεχνογνωσίας, πολλές φορές την έλλειψη συνεχούς επιμόρφωσης, το βάρος των υποθέσεων που λιμνάζουν, και πολλά άλλα.

Άρα σήμερα, δυστυχώς απαιτείται όχι μόνο φιλότιμο, αλλά θα έλεγα και ηρωισμός μέσα στις συνθήκες αυτές.

Η τέταρτη ταλαιπωρημένη λέξη, είναι αυτή της ανεξαρτησίας, της ανεξαρτησίας της Δικαιοσύνης, που πολλές φορές πια κρύβει μεγάλη υποκρισία, η χρήση της έχει σχεδόν καταστεί ύποπτη. Γιατί, τι ανάγκη έχουμε να τονίζουμε την ανεξαρτησία, εάν υπάρχει; Τι δουλειά έχουν τα διαγγέλματα και οι ανταγωνισμοί, όταν αυτή δεν αμφισβητείται;

Εδώ, αξιότιμες κυρίες και κύριοι Εισαγγελείς, συγκρούονται επίσης δύο δυνάμεις: οι δυνάμεις της ποδηγέτησης και οι δυνάμεις της ανεξαρτησίας. Οι πρώτες, φοβίζουν και είναι και οι ίδιες φοβικές, θέλουν να ελέγχουν, γιατί φοβούνται. Οι δεύτερες, είναι φιλελεύθερες, θέλουν μια Δικαιοσύνη ελεύθερη, ποιοτική, πραγματικό προστάτη και αποκούμπι του πολίτη.

Στον αγώνα αυτό, μπορούν να πρωτοστατήσουν οι εισαγγελικοί και δικαστικοί λειτουργοί, για να υπεραμυνθούν των εγγυήσεων με τις οποίες τους περιβάλλει το Σύνταγμα, και να λειτουργούν ως ανάχωμα, σε κάθε απόπειρα επηρεασμού τους.

Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η υποχώρηση της δικαστικής ανεξαρτησίας προϋποθέτει την ανοχή ή και σύμπραξη δικαστικών λειτουργών. Όταν όμως ορθώνουν το ανάστημά τους και υπερασπίζουν το κύρος τους, εξουδετερώνουν ανάλογες προσπάθειες, ενισχύουν το αίσθημα των πολιτών για την αξιοπιστία, την αμεροληψία και την ακεραιότητα της Δικαιοσύνης.

Τα γνωρίζετε κ. Μπάγια, όπως και οι δύο συνάδελφοί σας, ο Ηλίας Κολιούσης και η Ελένη Σωτηροπούλου, που προβάλλουν ως παραδείγματα προς μίμηση, έξω από στενά ή οποιαδήποτε κομματικά κριτήρια και συσχετισμούς. Επειδή απλά πρόκειται για ευπρεπείς, αξιοπρεπείς εισαγγελικούς λειτουργούς.

Τους οφείλουμε αναγνώριση διότι, με τη στάση τους, στο γνωστό σκάνδαλο του Βατοπεδίου, τίμησαν το λειτούργημά τους, έδειξαν πώς πρέπει να αντιλαμβανόμαστε όλοι την ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης. Έτσι, υπερασπίστηκαν το Σύνταγμα, τη δημοκρατική νομιμότητα, το δημόσιο συμφέρον, την αξιοπρέπεια του Έλληνα δικαστή, το κύρος της Δικαιοσύνης.

Κυρίες και κύριοι,

 Σήμερα, δεν σας μίλησα για τα πολλά, καθημερινά προβλήματα που αντιμετωπίζετε. Τα γνωρίζουμε. Θέματα που αφορούν τις υποδομές σας, την έλλειψη διοικητικού προσωπικού, την έλλειψη σοβαρού τεχνολογικού εξοπλισμού, την απουσία σοβαρής και συνεχούς επιμόρφωσης, το επιπλέον βάρος που σας φορτώνουμε κι εμείς με την πολυνομία.

Δεν σας μίλησα για τις τεράστιες τεχνολογικές αλλαγές ή την παγκοσμιοποίηση, τη βιοηθική, το διαδίκτυο, τα πνευματικά δικαιώματα, τα δικαιώματά μας ακόμη και στο DNA μας, που μας αναγκάζουν όλους να κοιτάξουμε εκ νέου τις έννοιες της Δημοκρατίας και της Δικαιοσύνης. Αυτά τα ζητήματα, άλλα καθημερινά άλλα βαθιά πολιτικά, είμαι αποφασισμένος αύριο, ως κυβέρνηση - λαού θέλοντας - να τα λύσουμε, σε στενή συνεργασία με εσάς, τους θεσμικούς εκπροσώπους των κλάδων των Εισαγγελέων, κ. Μπάγια, και των Δικαστών.

Αποδέχομαι την πολύ σωστή σας πρόταση, όχι μόνο να δούμε τα άμεσα, αλλά να γίνει σοβαρός προγραμματισμός για μια πενταετία. Μια πενταετία, για  την αντιμετώπιση όλων αυτών των παραπάνω ζητημάτων, με επίκεντρο το μέσο Έλληνα και Ελληνίδα Εισαγγελέα.

Σήμερα, όμως, θέλησα να σταθώ στο μεγάλο διακύβευμα, που είναι προϋπόθεση για όλα τα άλλα: την ενίσχυση μιας ευνομούμενης Πολιτείας. Την ενίσχυση της ανεξαρτησίας της Δικαιοσύνης, και λειτουργικά και, πρωτίστως, πολιτικά. Την καταδίκη των προσπαθειών ποδηγέτησης, χειραγώγησης των δημοκρατικών μας θεσμών και της Δικαιοσύνης, από μέλη της κυβέρνησης, για να αλλοιώσουν, να συγκαλύψουν, ή να κατευθύνουν την έκβαση σοβαρών πολιτικών και οικονομικών υποθέσεων.

Γνωρίζω και τις απαράδεκτες πρακτικές πιέσεων, απειλών, μεταθέσεων, ακόμη και σπίλωσης πολλών, που χρησιμοποιούνται πολλές φορές για να καμφθεί το φρόνημά σας.

Θέλω να ξέρετε ότι, θα σταθώ στο πλευρό σας, ότι θα είμαι αμείλικτος σε κάθε έναν που θα προσπαθήσει να βάλει εμπόδια στη δική σας ανεξάρτητη λειτουργία και να προκαλέσει την απαράδεκτη παρέμβαση στην απόδοση Δικαιοσύνης.

Θέλω να σας διαβεβαιώσω ότι δεν θα αφήσω να υπονομευτεί αυτή η απόδοση Δικαιοσύνης, χάρις κάποιων ιδιοτελών συμφερόντων, όσο ψηλά κι αν βρίσκονται, όσο ισχυρά κι αν είναι.

Μόνον έτσι, κυρίες και κύριοι, θα αποκαταστήσουμε την εμπιστοσύνη του λαού στους δημοκρατικούς μας θεσμούς. Αν δεν το κάνουμε, θα είμαστε υπεύθυνοι για τη βαρβαρότητα που θα ενσκύψει.

Πολλοί, μου λένε «θα φας το κεφάλι σου». Απαντώ: προτιμώ να φάω το κεφάλι μου, παρά να το σκύψω. Όπως και η μεγάλη πλειοψηφία των Εισαγγελέων και Δικαστών, όπως και η μεγάλη πλειοψηφία του Ελληνικού λαού, που  παλεύει για μια κοινωνία αξιών. Και θα τα καταφέρουμε.

Αυτό είναι το χρέος μας και, θέλω εδώ, ενώπιόν σας, να σας διαβεβαιώσω ότι, τώρα είναι η ώρα, η μεγάλη, η σιωπηλή -και όχι πάντα σιωπηλή- πλειοψηφία του λαού μας θα είναι μαζί, και σε αυτό τον αγώνα.

 Θα κάνουμε πράξη αυτά που λέμε, με όλες μας τις δυνάμεις.

Σας ευχαριστώ.