Δευτέρα 5 Ιανουαρίου 2015

Οι ανατροπές είναι οργανικό στοιχείο της πολιτικής. Πριν ένα μήνα ήταν αρκετοί αυτοί που πίστευαν πως η κυβέρνηση, κουτσά στραβά, θα μπορούσε έστω και την υστάτη στιγμή, στο Eurogroup της 8ης Δεκεμβρίου, να ολοκληρώσει την τελευταία αξιολόγηση της τρόϊκας προκειμένου η 1η Ιανουαρίου του νέου έτους να βρει τη χώρα χωρίς μνημόνιο. Με βάση αυτή την παραδοχή θεωρούσαν πως θα μπορούσε να σχηματισθεί προεδρική πλειοψηφία ή σε διαφορετική περίπτωση θα προκηρύσσονταν εκλογές για τον Μάρτιο με δίλημμα ποιός μπορεί να διαχειριστεί καλύτερα, τα κόμματα της συγκυβέρνησης (Ν.Δ. - ΠΑΣΟΚ) το δημόσιο χρέος και τις προκλήσεις της επόμενης μέρας. Το ναυάγιο των διαπραγματεύσεων με την τρόϊκα και η επίσπευση της προεδρικής εκλογής έφεραν τα πάνω κάτω. Η Ελλάδα αντί να βγει από το μνημόνιο (ξανα)μπήκε στον αστερισμό του Grexit. Η μικρή έστω πιθανότητα να εκλεγεί Πρόεδρος από την παρούσα Βουλή χάθηκε στην ομίχλη των αλληλοκατηγοριών και της παραφιλολογίας που σκέπασε τον πολιτικό κόσμο.
Πριν ένα μήνα σχεδόν όλοι πίστευαν πως η εκλογική μάχη είχε κριθεί οριστικά υπέρ του ΣΥΡΙΖΑ και το μόνο που απέμεινε ήταν να δούμε αν οι κάλπες θα δώσουν αυτοδυναμία στο κόμμα του Αλέξη Τσίπρα. Ένα δεύτερο στοιχείο ήταν αν ο Βενιζέλος θα καταφέρει να μετεξελίξει το ΠΑΣΟΚ σε ένα ευρύτερο σχήμα τη Δημοκρατική Παράταξη ώστε να διεκδικήσει την τρίτη θέση από τη Χρυσή Αυγή ή ακόμη και το Ποτάμι που, παραμονές των ευρωεκλογών, εμφανίστηκε, και πέτυχε, ως ένα μεταπολιτικό κόμμα που δεν θέλει να έχει καμμία σχέση με τον λεγόμενο παλαιό πολιτικό κόσμο. Αίφνης στο πολιτικό σκηνικό εμφανίστηκε ο Γ. Παπανδρέου. Η απόφαση του πρώην πρωθυπουργού να ιδρύσει ένα νέο κόμμα, όπως και έγινε χθες, άλλαξε τους όρους του πολιτικού παιχνιδιού και την εκλογική αριθμητική.
Πλέον όλοι συζητούν τι ποσοστό θα κόψει το "Κίνημα" των Δημοκρατών Σοσιαλιστών από τον ΣΥΡΙΖΑ, αν το ΠΑΣΟΚ -και όχι η ΔΗΠΠΑΡ που εγκαταλείφθηκε- θα μπει ή όχι στη Βουλή, πόσο θα επηρεαστεί το Ποτάμι, που από μεταπολιτικό κόμμα μετατράπηκε σε σημαία ευκαιρίας παραδοσιακών (και οριακής εκλογιμότητας με τα κόμματά τους) πολιτικών και πολιτευτών. Ενώ, χωρίς να έχουν γίνει ακόμη επίσημες μετρήσεις, σχεδόν όλοι, με βάση την γενικευμένη κοινή αίσθηση αλλά και τα ευρήματα κάποιων μυστικών δημοσκοπήσεων, θεωρούν πως το "Κίνημα" του Γ. Παπανδρέου όχι μόνον θα μπει στη Βουλή, αλλά και θα λάβει ένα τέτοιο ποσοστό (5-7% λένε κάποιοι έγκυροι αναλογιστές) που θα το καταστήσει ρυθμιστή των μετεκλογικών εξελίξεων και της επόμενης διακυβέρνησης.
Το σίγουρο είναι πως ο Γ. Παπανδρέου, μετά και την χθεσινή, πέραν πάσης προσδοκίας ακόμη και των επιτελών του όγκου και παλμού, συγκέντρωση, αλλά και τα μηνύματα που φθάνουν στο στρατηγείο του απ' όλη την Ελλάδα, επανέρχεται δυναμικά στο προσκήνιο και γίνεται βασικός παίχτης στο πολιτικό παιχνίδι.
Είναι πρόωρο να πούμε αν θα επαληθευτούν οι "μίζερες" προβλέψεις (οριακή είσοδο στη Βουλή), οι "ψύχραιμες" (4-6%) ή οι υπεραισιόδοξες (άνω του 7-8%) που τον θέλουν να λαμβάνει την τρίτη εντολή για το σχηματισμό κυβέρνησης καθώς η περίπτωση αυτοδυναμίας πλέον θα πρέπει να θεωρείται ως απίθανη. Και τούτο επειδή τώρα αρχίζει ο προεκλογικός αγώνας, δεν έχουν ανακοινωθεί τα ψηφοδέλτια, ενώ η πόλωση βρίσκεται ακόμη στα πρώτα της στάδια.
Το μόνο σίγουρο πάντως είναι πως με την εμφάνιση του "Κινήματος" ο χώρος της λεγόμενης Κεντροαριστεράς θα πετάξει σε υψηλότερα ποσοστά. Εκεί που το ΠΑΣΟΚ κινούνταν δημοσκοπικά στο 4-6% τώρα αθροιστικά και τα δύο κόμματα μπορεί όχι μόνον να ξεπεράσουν το ποσοστό (8%) των ευρωεκλογών, αλλά ενδεχομένως να προσεγγίσουν και το ποσοστό (12%) των εκλογών του 2012.
Απ' αυτή την άποψη το "Κίνημα" του Γ. Παπανδρέου προσδίδει δυναμική στον ενδιάμεσο, μεταξύ Ν.Δ. και ΣΥΡΙΖΑ, χώρο διαψεύδοντας έτσι τις κατηγορίες της Χαρ. Τρικούπη περί διάσπασης. Η "διάσπαση" τελικά λειτουργεί προσθετικά και όχι αφαιρετικά στον κεντροαριστερό και σοσιαλ-δημοκρατικό χώρο. Και το κυριότερο της ξαναδίνει προοπτική, με άλλους βέβαια όρους και προγραμματικές προϋποθέσεις, συμμετοχής στην εξουσία, η οποία με το ΠΑΣΟΚ του Βενιζέλου είναι εξόχως προβληματική έως αδύνατη.
Η μόνη περίπτωση να συμμετάσχει εκ νέου το ΠΑΣΟΚ στη διαχείριση των κυβερνητικών και κρατικών υποθέσεων είναι να έλθει πρώτο κόμμα η Νέα Δημοκρατία. Δηλαδή όλοι αυτοί, από τον Βενιζέλο και τον Γρηγοράκο, τη Φώφη Γεννηματά και τον Κώστα Σκανδαλίδη, τον Κώστα Λαλιώτη και τον Μιχάλη Χρυσοχοΐδη, τον Ανδρέα Λοβέρδο και τον Δημήτρη Κρεμαστινό και δεν ξέρω ποιούς άλλους, οίτινες επιτέθηκαν στον Γ. Παπανδρέου, θα πρέπει να εύχονται να κερδίσει η Δεξιά. Μόνον έτσι μπορούν να είναι ξανά στα πράγματα αφού ο ΣΥΡΙΖΑ δεν θέλει να τους βλέπει και να τους ακούει.
Αυτό είναι και το πρόβλημα της σημερινής ηγετικής ομάδας της Χαρ. Τρικούπη: Αυτό που θέλουν -και το οποίο άλλωστε είναι και το μόνο που πουλάνε στους οπαδούς τους- είναι περίπου ανέφικτο, ενώ βρίσκεται και σε πλήρη αντίθεση με την πλειοψηφία της λαϊκής βούλησης ήτις συγκροτείται κυρίως από παλαιούς ψηφοφόρους του ΠΑΣΟΚ και οι οποίοι θέλουν να σταματήσει η συγκυβέρνηση με τη Δεξιά και ν' αλλάξει βάρδια η εξουσία.
Αυτό είναι ένα πρόσθετο επιχείρημα υπέρ του "Κινήματος" του Γ. Παπανδρέου. Ακόμη κι αν ο ΣΥΡΙΖΑ δεν θέλει να κυβερνήσει με τον Παπανδρέου θα είναι δύσκολο να αρνηθεί να σχηματίσει κυβέρνηση (και να οδηγήσει τη χώρα ξανά σε εκλογές) με ένα νέο κόμμα, το οποίο μπορεί να προέρχεται από το ΠΑΣΟΚ, αλλά στις λίστες του δεν περιλαμβάνεται σχεδόν κανένας από τους "σημαδεμένους" του προηγούμενου κομματικού και υπουργικού απαράτ. Ίσως αυτός είναι και ένας από τους λόγους (και όχι μόνον επειδή ήταν φθαρμένα, καταναλωμένα και καμμένα πρόσωπα) που ο Γ. Παπανδρέου αρνήθηκε να δεχθεί στο "Κίνημά" του προβεβλημένους υπουργούς και λεγόμενα ιστορικά στελέχη του κόμματος που ίδρυσε ο πατέρας του.
Σίγουρα αυτή η εξέλιξη πλήττει τις φιλοδοξίες κάποιων "επωνύμων" να επανεκλεγούν βουλευτές ή να διεκδικήσουν μετά τις εκλογές την ηγεσία του ΠΑΣΟΚ. Όμως αυτά είναι προσωπικά παίγνια που δεν μπορούν να αφορούν τη συλλογική υπόσταση του Κινήματος που ίδρυσε την 3η Σεπτέμβρη 1974 ο Ανδρέας Παπανδρέου και επιχειρεί, όπως είπε χθες στην ομιλία του στο Μουσείο Μπενάκη, να επανιδρύσει, με το "Κίνημα", ο γιός του Γιώργος.
Και λέμε επιχειρεί επειδή το αν θα καταφέρει να το επανιδρύσει θα κριθεί σε δεύτερο χρόνο, την επομένη των εκλογών με αφετηρία το ιδρυτικό συνέδριο και την εκλογή ηγεσίας από τη βάση. Οπωσδήποτε για την ευδοκίμηση του εγχειρήματος είναι κρίσιμο το ποσοστό που θα λάβει στις εκλογές της 25ης Ιανουαρίου. Όσο μεγαλύτερο είναι τόσες περισσότερες πιθανότητες έχει να πετύχει.
Πάντως το χθεσινό τηλεοπτικό κοντράστ μεταξύ των συγκεντρώσεων του Βενιζέλου στη Σπάρτη και του Παπανδρέου στο Μουσείο Μπενάκη ήταν καταλυτικό. Η μεν πρώτη έμοιαζε με μνημόσυνο για τον μακαρίτη που χάσαμε η δε δεύτερη -με τον όγκο, τον παλμό, τα χαμογελαστά πρόσωπα και τη δυναμική συμμετοχή της νεολαίας- ήταν σαν γλέντι σε βαφτίσια.
Κρίσιμο μέγεθος επίσης είναι η πολιτική στρατηγική και θέσεις που θα υιοθετήσει το "Κίνημα". Αυτοί που πρωτίστως φαίνεται πως προστρέχουν στο κόμμα του Παπανδρέου είναι τα αριστερόστροφα κομματικά μέλη και στελέχη του ΠΑΣΟΚ. Το ίδιο φαίνεται πως είναι και η πλειοψηφίας της βάσης των ψηφοφόρων του.
Όμως ο Παπανδρέου, εάν θέλει το "Κίνημά" του να μεγαλώσει θα πρέπει να ισορροπήσει ανάμεσα σ' αυτούς και την ανάγκη να υπάρξει μια πολιτική σοσιαλδημοκρατικής μετριοπάθειας, την οποίαν χρειάζεται η χώρα για να βγει από την κρίση και να παραμείνει σε ευρωπαϊκή τροχιά. Η Ιδρυτική Διακήρυξη της 3ης Γενάρη δίνει μια πρώτη απάντηση. Η άσκηση όμως παραμένει δύσκολη. Χρειάζονται κι άλλες απαντήσεις. Πολλές και για πολλά. Σε επόμενο άρθρο θα επανέλθουμε..