της Άννα Λιάτσου από το http://gr.rbth.com

Τρίτη 23 Σεπτεμβρίου 2014

Η μπάντα της ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας που είχε πάρει μέρος στο Φεστιβάλ Σπάσκαγια Μπάσνια, και μέσα στην Κόκκινη Πλατεία είχε ξεσηκώσει θύελλα ενθουσιασμού, φέτος δεν πήγε Μόσχα. Γιατί; Διότι δεν τους πλήρωσαν ούτε τα 200 ευρώ του αεροπορικού τους εισιτηρίου.
Τα 200 ευρώ, είναι λίγα ή πολλά; Σχετικό είναι. Όπως και να χει, τι πιστεύετε; Θα βρίσκονταν στην Ελλάδα 80 επιχειρηματίες πρόθυμοι να καταβάλλουν από 200 ευρώ ο καθένας προκειμένου να ακουστεί η πατρίδα τους σε 8000 θεατές στην Κόκκινη πλατεία και σε 140 εκατομμύρια τηλεθεατές στη Ρωσία και στο εξωτερικό; Για την Ελλάδα απεδείχθη πολύ υψηλό το συγκεκριμένο κόστος της συμμετοχής στο διεθνές φεστιβάλ στρατιωτικής μουσικής «Πύργος του Σωτήρος» (Σπάσκαγια Μπάσνια), στο οποίο είχε πάρει μέρος το 2011 και το 2012 ξεσηκώνοντας τις εξέδρες σε χειροκροτήματα και χορούς την ώρα που ηχούσε το θρυλικό συρτάκι.
Οι ρώσοι διοργανωτές αντιμετώπισαν με κατανόηση τη δυσχερή οικονομική κατάσταση στην οποία βρίσκεται η Ελλάδα και προχώρησαν σε άνευ προηγουμένου διευκολύνσεις. Η πρόσκληση στην ελληνική πλευρά να συμμετάσχει στο φεστιβάλ του 2014 είχε σταλεί από το Σεπτέμβριο του 2013, παρ’ όλο που συνήθως αποστέλλονται πολύ αργότερα. Αυτό έδινε τη δυνατότητα να αποκτηθούν τα εισιτήρια νωρίτερα, και άρα πολύ φθηνότερα, όταν θα στοίχιζαν από 200 ευρώ. Η αντιπροσωπεία θα αποτελείτο από 80 άτομα, ενώ οι διοργανωτές του φεστιβάλ αναλαμβάνουν τα έξοδα διαμονής, διατροφής και μεταφοράς εντός της Ρωσίας όλων των συμμετεχόντων, σε όλη τη διάρκεια της εκδήλωσης, δηλαδή για 10 ημέρες (μαζί με τις πρόβες), με τους προσκεκλημένους να καλούνται να πληρώσουν μόνο το κόστος του αεροπορικού ταξιδιού. Επίσης, οι διοργανωτές ασφαλίζουν αντί 30.000 τον καθένα μετέχοντα, δηλαδή ένα ποσό 2 εκατ. 400 χιλ. ευρώ για ολόκληρη την αποστολή.

Ψίχουλα μπροστά στα έξοδα υπουργών
Δηλαδή, όλο αυτό το ερωτευμένο με τους ελληνικούς χορούς και τη μουσική κοινό, το οποίο θα ανακαλούσε στη μνήμη του γλυκές αναμνήσεις της ζεστής θάλασσας και του καλοκαιριού (και για ορισμένους θα δημιουργούσε την εικόνα που δεν έχει γίνει ακόμη πραγματικότητα αλλά αποτελεί ένα παθιασμένο όνειρο), θα στοίχιζε στη χώρα... 16.000 ευρώ. Είναι κατά 40% λιγότερο από όσα ξοδεύτηκαν για τα εισιτήρια το 2011, όταν την Ελλάδα εκπροσώπησαν μόλις 36 άτομα. Τότε, απλά δεν υπήρχε η δυνατότητα να αγοραστούν τα εισιτήρια νωρίτερα. Δεν είναι εκπληκτικό;
Για τη σύγκριση, στη μεγαλύτερη διεθνή τουριστική έκθεση στη Μόσχα (ΜΙΤΤ) το Μάρτιο, τα 16.000 ευρώ αρκούν μόνο για τα εισιτήρια και τη διαμονή 3-4 επίσημων εκπροσώπων του ΕΟΤ για διάστημα τριών ημερών. Ενώ, η κάθε επίσκεψη του υπουργού Τουρισμού στο εξωτερικό στοιχίζει ακόμη περισσότερα.
Οι διοργανωτές έδωσαν επίσης τη δυνατότητα να τοποθετηθεί στην Κόκκινη πλατεία -λίγα μέτρα από τη σκηνή- ένα περίπτερο του ΕΟΤ. Στα μέσα Αυγούστου εστάλη στο ελληνικό υπουργείο Τουρισμού επιστολή με το αίτημα να οργανωθεί το άνοιγμά του, ωστόσο η απάντηση δεν ήταν θετική. Η ρωσική πλευρά κρατούσε χώρο για τους Έλληνες μέχρι την τελευταία στιγμή, γι’ αυτό, τις τελευταίες πλέον μέρες πριν από την έναρξη του φεστιβάλ, οι οργανωτές την παραχώρησαν σε ιδιωτική τουριστική εταιρία. Μέσα σε δυο ημέρες όλες οι διατυπώσεις είχαν ολοκληρωθεί και για 10 ημέρες οι Μοσχοβίτες και οι επισκέπτες της πρωτεύουσας είχαν τη δυνατότητα στη σημαντικότερη πλατεία της Ρωσίας να γνωρίσουν όσα προσφέρει μια εταιρία. Κάτι ασφαλώς εξαιρετικό, αλλά αυτό δεν είναι ολόκληρη η Ελλάδα!
Ο αριθμός των επισκεπτών στην Κόκκινη πλατεία ήταν εκείνες τις μέρες τεράστιος. Η αρχή των φθινοπωρινών μαζικών περιπάτων για τους κατοίκους της Μόσχας έγινε με την αφορμή του νέου διδακτικού έτους (1 Σεπτεμβρίου) και ακολούθησε η ημέρα της πόλης (πρώτο Σαββατοκύριακο του Σεπτεμβρίου). Ο καιρός ήταν τέλειος, άλλωστε είναι χαρακτηριστικό ότι το περασμένο Σάββατο απόλαυσαν τη βόλτα τους στους δρόμους της πόλης 5-6 εκατομμύρια κόσμος.

Το θαύμα δεν έγινε
Αντί αυτού, η φωνή του μόνιμου σχολιαστή του φεστιβάλ, Εβγκένι Χοροσέβτσεφ, το 2014 ανήγγειλε σε όλη την Κόκκινη πλατεία την είσοδο της τουρκικής αντιπροσωπείας με τα λόγια «Πολλοί έχουν επισκεφθεί αυτή τη χώρα» και τους Ιταλούς μετέχοντες με τη φράση «Ιταλία, μια εξαιρετική χώρα». Να σημειωθεί ότι και οι δυο αυτές χώρες είναι αγαπημένοι τουριστικοί προορισμοί για τους Ρώσους.
Και η Τουρκία και η Ιταλία, ως γνωστόν, είναι μέλη του ΝΑΤΟ! Παρ' όλα αυτά, εκπροσωπήθηκαν, την ώρα που εξαιτίας των διαφωνιών μεταξύ Ρωσίας και Δύσης, οι στρατιωτικές μπάντες από πολλές χώρες της Συμμαχίας, οι οποίες είχαν γίνει παράδοση στη γιορτή αυτή, δεν κατάφεραν να πάρουν μέρος στο φεστιβάλ. Αυτό είχε σχεδιαστεί ως ένα γεγονός ικανό να συνενώσει τη στρατιωτική ακρίβεια με την καλλιτεχνική δημιουργία, να δείξει την ιδιότυπη ομορφιά του στρατού, να αποκαλύψει τις ειρηνικές καταβολές οποιασδήποτε στρατιωτικής τέχνης. Συνολικά στα χρόνια που υφίσταται το φεστιβάλ, συμμετείχαν σ’ αυτό μουσικά σύνολα από 41 χώρες. Η Ελλάδα ήρθε δυο φορές. Από τις 28 χώρες μέλη της ΕΕ, στα επτά χρόνια της «Σπάσκαγια Μπάσνια» συμμετείχαν 15, ενώ το 2010 και οι ΗΠΑ.
Όμως τα γεγονότα στην Ουκρανία έθεσαν την πολιτική πιο ψηλά από τον πολιτισμό. Στις χώρες του ΝΑΤΟ και της ΕΕ έγινε σύσταση να μην στείλουν τις ορχήστρες τους στο ρωσικό φεστιβάλ. Στο σημείο αυτό όμως προκύπτει το ερώτημα: Γιατί, τότε, ήλθαν οι εκπρόσωποι της Τουρκίας, της Ιρλανδίας, και πολύ περισσότερο της Ιταλίας; Η ιταλίδα υπουργός Εξωτερικών, Φεντερίκα Μογκερίνι, η οποία εκλέχθηκε νέα Ύπατη Επίτροπος της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την εξωτερική πολιτική και την πολιτική ασφάλειας, είχε ταχθεί υπέρ της σκλήρυνσης των κυρώσεων κατά της Ρωσίας, ενώ στις 2 Σεπτεμβρίου, μιλώντας στην Επιτροπή εξωτερικών υποθέσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, επέρριψε στη Μόσχα την ευθύνη για τη διακοπή της στρατηγικής συνεργασίας ανάμεσα στην ΕΕ και τη Ρωσία. Ήταν αυτή, που σε συνέντευξή της που δημοσίευσε την 1η Σεπτεμβρίου η εφημερίδα Corriere della Sera είχε δηλώσει ότι «η Ρωσία την παρούσα στιγμή δεν αποτελεί πλέον στρατηγικό εταίρο (της ΕΕ), αλλά εξακολουθεί να έχει στρατηγική σημασία στην ήπειρό μας».
Ο πρεσβευτής της Ρωσίας στην ΕΕ, Βλαντίμιρ Τσιζόφ, είχε δηλώσει τον Αύγουστο ότι ο διορισμός της Μογκερίνι «δεν αποτελεί κάποια έκπληξη». Δηλαδή, η Ιταλία ετοιμαζόταν για τη «Σπάσκαγια Μπάσνια» αναμένοντας ήδη ότι η υπουργός της επί των Εξωτερικών πρόκειται να έχει σημαντικότατο ρόλο στη χάραξη της πολιτικής της ΕΕ απέναντι στη Ρωσία. Όσο παράδοξο κι αν φαίνεται, λόγω των προτάσεων της Μογκερίνι για σκληρότερες κυρώσεις κατά της Ρωσίας που είχαν προηγηθεί, μερικοί ρώσοι αναλυτές εντόπισαν στον διορισμό της ως επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας και θετικές πλευρές. Όπως ανέφερε στο πρακτορείο RIA Novosti η καθηγήτρια του Κρατικού Πανεπιστημίου Διεθνών Σχέσεων της Μόσχας και ειδική σε θέματα διεθνών σχέσεων της Ρωσίας, Τατιάνα Ζόνοβα, η Ιταλίδα δεν είναι υποστηρικτής των κυρώσεων σε βάρος της Ρωσίας, απεναντίας, αυτή επαναλαμβάνει συχνά ότι το θέμα αυτό πρέπει να επιλυθεί όχι με κυρώσεις, αλλά μέσω των διαπραγματεύσεων. Παρ’ όλα αυτά, η Ιταλία βρέθηκε στο φεστιβάλ, αλλά η Ελλάδα όχι!

Φεστιβάλ προβολής των χωρών
Εκείνοι που πραγματικά ενδιαφέρονται να δείξουν την εγγύτητα του λαού τους με τη Ρωσία, κατάφεραν και βρήκαν τον τρόπο να ξεπεράσουν τα πολιτικά εμπόδια και να έρθουν στη γιορτή. Η Ιταλία, η Ιρλανδία και η Τουρκία αναζήτησαν τη δυνατότητα να επισκεφθούν τον «Πύργο του Σωτήρα» και παρέκαμψαν τις συστάσεις των Βρυξελλών να μην σταλούν στο φεστιβάλ στρατιωτικές ορχήστρες, στέλνοντας όχι ακριβώς στρατιωτικές μπάντες, αλλά προσφέροντας στους θεατές τη δυνατότητα να θαυμάσουν μουσικές και χορογραφικές συνθέσεις από καλλιτέχνες, οι οποίες συνδέονταν με τις στρατιωτικές παραδόσεις των συγκεκριμένων χωρών.
Ποιο ήταν το σκεπτικό αυτών των χωρών; Η διατήρηση του καλού ονόματος που διαθέτουν στον τουριστικό τομέα και τη γενική προσωπική εικόνα που έχει γι’ αυτές ο ρώσος πολίτης και επίδοξος επισκέπτης. Τόσο οι κυρώσεις, όσο και οι αντι-κυρώσεις, θα έχουν διάρκεια ενός έτους. Διάστημα στο οποίο είναι αδύνατο να ξεχάσουν οι Ρώσοι την «εξαιρετική χώρα» Ιταλία. Ούτε επίσης, θα αλλάξει το ότι οι εξαγωγές και ο τουρισμός θα βοηθήσουν και μελλοντικά αυτή την φιλόξενη θερμή και ηλιόλουστη χώρα, όπως είναι άλλωστε και η Ελλάδα, η οποία είναι πρόθυμη να πουλήσει ό,τι καλό διαθέτει στους ρώσους αγοραστές.
Όσον αφορά την Τουρκία, η παρουσία της στη «Σπάσκαγια Μπάσνια» εντάσσεται στη γενική στάση της στη δεδομένη πολιτική συγκυρία. Ύστερα από την απαγόρευση της εισαγωγής στη Ρωσία ευρωπαϊκών αγροτικών προϊόντων, η ρωσική κυβέρνηση προέβη επανειλημμένα στην εξαγγελία ότι προκειμένου να αποφευχθεί τυχόν έλλειψη προϊόντων θα στραφεί στους παραγωγούς απ’ όλες τις περιοχές της Ρωσίας, καθώς και της Λευκορωσίας, Αρμενίας, του Καζακστάν, του Αζερμπαϊτζάν, ενώ ιδιαίτερα σημαντικός στο θέμα αυτό θα είναι ο ρόλος και της Τουρκίας. Η τελευταία έχει πλέον στη διάθεσή της έναν ολόκληρο χρόνο για να εδραιώσει και να βελτιώσει την ούτως ή άλλως καλή εικόνα που έχει στη συνείδηση του ρώσου καταναλωτή.

«Σήκω χώρα τεράστια»!
Επιστρέφοντας όμως στο ίδιο το φεστιβάλ, θα πρέπει να σημειωθεί καταρχάς η θύελλα των χειροκροτημάτων που συνόδευσε την είσοδο του καλλιτεχνικού συνόλου από τη Σεβαστούπολη. Δίπλα μου καθόταν ένας μικρούλης 8 χρονών, ο οποίος είπε στη γιαγιά του: «Τώρα είναι ξανά Ρωσία, προηγουμένως ήταν Ουκρανία». Μετά, στη σκηνή που είχε τοποθετηθεί ειδικά για την περίσταση, βγήκαν χορευτικά ζεύγη που πραγματοποίησαν τις φιγούρες τους υπό τη μουσική του «Βαλς της Σεβαστούπολης». Όταν στο ρεφρέν ήχησαν τα λόγια «Γυρίσαμε στο σπίτι, στην αγαπημένη Σεβαστούπολη», οι θεατές ξέσπασαν σε επευφημίες.
Τη θέση τους στη σκηνή πήραν οι ναυτικοί, οι οποίοι ενέπνευσαν ακόμη περισσότερο το κοινό που είχε ήδη ζεσταθεί, με το χορό «Γιάμπλοτσκο» (Το μηλαράκι), που έγινε παγκόσμια γνωστό χάρη στο σύνολο παραδοσιακού χορού του Ίγκορ Μοϊσέγεφ. Τις ρίζες αυτού του τραγουδιού τις συνδέουν με τις ουκρανικές τραγουδιστικές παραδόσεις, ενώ όταν το συμπεριέλαβε στο ρεπερτόριό της η ορχήστρα του στόλου της Μαύρης θάλασσας έγινε σήμα κατατεθέν στους χορούς που διοργανώνουν οι ναυτικοί.
Τη μεγαλύτερη συναισθηματική φόρτιση από όλο το πρόγραμμα προκάλεσε μάλλον το τελευταίο μέρος του. Φανταστείτε: Νύχτα, 12 βαθμοί θερμοκρασία, ο κόσμος τυλίγεται με τις λεπτές κουβέρτες που μοίρασαν οι διοργανωτές, στο βάθος πίσω από τη σκηνή ο παλαιότατος -αλλά πάντοτε σημείο αναφοράς- ναός του Αγίου Βασιλείου, και ενώπιόν σας μια μικτή ορχήστρα που αποτελούν περισσότερα από 1200 άτομα. Και εκείνη τη στιγμή πλημμυρίζει την Κόκκινη πλατεία ο ήχος του τραγουδιού «Ιερός πόλεμος» (Svyaschénnaya voiná), τους στίχους του οποίου ο κάθε Ρώσος τους γνωρίζει καλύτερα απ’ ότι τα λόγια του εθνικού ύμνου, ο οποίος με τη σειρά του γνώρισε αλλαγές λόγω της μεταβληθείσας ιστορικής πραγματικότητας. Τα λόγια του τραγουδιού αυτού που τα χρόνια του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου εμψύχωνε τους πολίτες και τους καλούσε να εκπληρώσουν το χρέος τους απέναντι στην πατρίδα, δεν άλλαξαν:
«Ξεσηκώσου χώρα τεράστια
Ξεσηκώσου στον πόλεμο μέχρι θανάτου».
Οι 8000 άνθρωποι που γέμιζαν τις εξέδρες, σηκώθηκαν. Σηκώθηκαν και οι τουρίστες, οι οποίοι δεν κατάλαβαν τι ακριβώς συμβαίνει. Οι Αμερικάνοι που κάθονταν μπροστά μου σηκώθηκαν και αυτοί με κάποια απορία. Δεν κοίταζαν τη σκηνή, αλλά τους θεατές, οι οποίοι αντέδρασαν όλοι σαν ένας. Ένας απ’ αυτούς είπε: «It was good! Fabulous!».
Κρίμα που οι Έλληνες δεν ήταν εκεί. Πολύ κρίμα. Απομένει μόνο να απαντηθεί το ερώτημα: «Τα 200 ευρώ, είναι λίγα ή πολλά;».