Γιατß η Gazprom Ýκλεισε την στρüφιγγα στην Ουκρανßα
Του Jack Farchy απü τους FT.com
ΔευτÝρα 16 Ιουνßου 2014
Κρßσιμες απαντÞσεις στα μεγÜλα ερωτηματικÜ της διαμÜχης Ρωσßας – Ουκρανßας για το φυσικü αÝριο. Το ιστορικü, η εξÝλιξη και τα επιχειρÞματα της κÜθε πλευρÜς. Που αρχßζει και που τελειþνει η εμπλοκÞ της Ευρþπης. Τι προβλÝπουν οι αναλυτÝς.
Γιατß Ýκλεισε η Gazprom την στρüφιγγα;
Η Ουκρανßα Üρχισε να μÝνει πßσω στις αποπληρωμÝς φυσικοý αερßου πÝρσι και μÝχρι σÞμερα χρωστÜ στην Ρωσßα αρκετοýς μÞνες παροχÞς. Η Gazprom «εκνευρισμÝνη» Ýχει απειλÞσει üτι θα αρχßσει να απαιτεß προπληρωμÞ για το φυσικü αÝριο που παρÝχει (το οποßο δηλþνει üτι Ýχει δικαßωμα να κÜνει με βÜση το συμβüλαιü της με την κρατικÞ επιχεßρηση ενÝργειας της Ουκρανßας Naftogaz), για να υποχρεþσει το Κßεβο να καθßσει στο τραπÝζι των διαπραγματεýσεων. Η εταιρßα ανÝστειλε πολλÝς φορÝς το τελεσßγραφο πληρωμÞς των χρεωστοýμενων κατÜ την διÜρκεια διαπραγματεýσεων υπü την αιγßδα της ΕΕ, αλλÜ τþρα Ýθεσε τελικü üριο για σÞμερα ΔευτÝρα.
Η Ουκρανßα πλÞρωσε 786 εκατ. δολ. τον Ιοýνιο αλλÜ εξακολουθεß να χρωστÜ τουλÜχιστον 1,45 δισ. δολ. για παροχÝς του Νοεμβρßου και του Δεκεμβρßου. Η Gazprom ισχυρßζεται üτι το Κßεβο χρωστÜ επιπλÝον 3 δισ. δολ. για την παροχÞ Απριλßου και ΜαÀου, αν και η τιμολüγηση αυτþν των δýο μηνþν Ýχει τεθεß υπü αμφισβÞτηση.
Γιατß αρνεßται η Ουκρανßα να πληρþσει;
ΜÝχρι τον ΜÜιο, η Ουκρανßα απλÜ δεν εßχε χρÞματα να πληρþσει. ¸κτοτε Ýχει λÜβει χρÞματα απü το ΔΝΤ αλλÜ επÝλεξε να μην πληρþσει την Gazprom γιατß αμφισβητεß την τιμÞ (την οποßα η Gazprom ανÝβασε απü τα $268,5 ανÜ χßλια κυβικÜ μÝτρα τον ΙανουÜριο – ΜÜρτιο στα 485 δολ. απü τον Απρßλιο).
Η Gazprom ισχυρßζεται üτι αυτÞ η τιμÞ αναγρÜφεται στο συμβüλαιο του 2009 και η αýξηση του Απριλßου εßναι απλþς η ακýρωση δýο προηγοýμενων εκπτþσεων. Μια απü αυτÝς τις εκπτþσεις σχετιζüταν με την συμφωνßα να επιτραπεß στον ρωσικü στüλο της Μαýρης ΘÜλασσας να χρησιμοποιεß την βÜση της Σεβαστουπüλεως, η οποßα δεν εßναι πλÝον απαραßτητη μετÜ την προσÜρτηση της Κριμαßας απü την Ρωσßα.
¼μως το Κßεβο θεωρεß üτι τα $485 εßναι παρÜλογη τιμÞ και δηλþνει üτι θα πληρþσει μüνο αν η Gazprom δεχτεß μια «λογικÞ τιμÞ». Πρüσφατα η Gazprom προσφÝρθηκε να ρßξει την τιμÞ στα $385 αλλÜ στην Ουκρανßα δεν αρÝσει ο μηχανισμüς τιμολüγησης (που προκýπτει λüγω Ýκπτωσης που επιβÜλλει η κυβÝρνηση και μπορεß να ακυρωθεß και πÜλι αυθαßρετα απü την Μüσχα).
ΜοιÜζει αυτÞ η κρßση με προηγοýμενες; Θα πÝσει πÜλι το ρεýμα;
¼χι. ΥπÜρχουν δýο κρßσιμες διαφορÝς με προηγοýμενους πολÝμους αερßου μεταξý Ρωσßας και Ουκρανßας το 2006 και το 2009. Πρþτον, εßναι καλοκαßρι οπüτε η ζÞτηση εßναι λιγüτερη. Δεýτερον Ýχει γßνει προειδοποßηση στην Ουκρανßα, üπως και στις ευρωπαúκÝς χþρες που καταναλþνουν αÝριο, για πιθανÞ διακοπÞ της παροχÞς. Η Ουκρανßα Ýχει απüθεμα 13,4 δισ. κυβικÜ μÝτρα, που επαρκοýν για περßπου 5 μÞνες, ενþ η Ευρþπη Ýχει 54 δισ. απüθεμα, üσο περßπου λαμβÜνει απü την Ρωσßα μÝσω Ουκρανßας σε Ýνα χρüνο.
Ποιες θα εßναι οι επιπτþσεις στην ευρωπαúκÞ αγορÜ ενÝργειας;
Η Üμεση επßδραση σÞμερα Þταν σημαντικÞ, αλλÜ üχι θεαματικÞ, με τις τιμÝς φυσικοý αερßου στην Βρετανßα να ενισχýονται Ýως 6,2% απü τα, χαμηλÜ, επßπεδα üπου βρßσκονταν. Αν üμως η διαμÜχη τραβÞξει περισσüτερο απü μερικÝς εβδομÜδες, θα συσσωρεýσει προβλÞματα για τον χειμþνα. Αν και η Ουκρανßα Ýχει μπüλικα αποθÝματα, πρÝπει να Ýχει 18-19 δισ. κυβικÜ μÝτρα üταν μπαßνει ο χειμþνας για να αντεπεξÝλθει στην ζÞτηση. ΑναλυτÞς της Société Générale εκτιμÜ üτι οι ευρωπαúκÝς τιμÝς φυσικοý αερßου ßσως ενισχυθοýν απü τα (χαμηλÜ) σημερινÜ επßπεδα των περßπου 45 πενþν στις 55 πÝνες. Αν üμως η κρßση συνεχιστεß επß μÞνες και οι Ευρωπαßοι υποχρεωθοýν να στραφοýν στις διεθνεßς αγορÝς, προειδοποιεß üτι οι τιμÝς μπορεß να εκτιναχθοýν στις 80 πÝνες.
Ποια εßναι η «δßκαιη» τιμÞ για το ρωσικü αÝριο;
Δεν υπÜρχει εýκολη απÜντηση σε αυτÞ την ερþτηση. Η τιμÞ των $385 που προτεßνει η Gazprom εßναι σχεδüν ßση με εκεßνη που χρεþνει σε Üλλες ευρωπαúκÝς χþρες ($387 σýμφωνα με την Gazprom). Η Ουκρανßα θεωρεß üμως üτι δικαιοýται χαμηλüτερο τßμημα, λüγω του χαμηλüτερου κüστους μεταφορÜς. Το πρüβλημα εßναι η Ýλλειψη διατßμησης στην αγορÜ: Η Ουκρανßα εξαρτÜται πλÞρως απü την ρωσικÞ παροχÞ, οπüτε δεν μπορεß να αναζητÞσει καλýτερη προσφορÜ. Η Naftogaz δÞλωσε πρüσφατα üτι θα αρχßσει να αγορÜζει φυσικü αÝριο απü Üλλες γειτονικÝς χþρες στα $300, αλλÜ δεν θα μπορÝσει να το καταφÝρει σε αρκετÝς ποσüτητες þστε να υποκαταστÞσει πλÞρως την παροχÞ απü την Ρωσßα.
ΥπÜρχει ελπßδα επßλυσης της διαμÜχης;
Οι Ευρωπαßοι αξιωματοýχοι παραμÝνουν αισιüδοξοι üτι θα βρεθεß συμβιβαστικÞ λýση. Το υπουργεßο Εξωτερικþν της Γερμανßας δÞλωσε üτι «υπÜρχει χρüνος» για εýρεση λýσης. Καθþς εßναι καλοκαßρι και δεν παγþνει ο κüσμος, το πρÜγμα δεν εßναι κατεπεßγον.
Ωστüσο δεν συμφÝρει καμßα πλευρÜ να παραταθεß η διαμÜχη. Η Gazprom κινδυνεýει να μαλþσει περισσüτερο με τους Ευρωπαßους πελÜτες, που προσφÝρουν το μεγαλýτερο κομμÜτι των εσüδων της. Η Ουκρανßα κινδυνεýει να μπει στον χειμþνα χωρßς επαρκÞ αποθÝματα, χειροτερεýοντας την διαπραγματευτικÞ της θÝση. «Οσο περισσüτερο διαρκεß, τüσο δυσκολεýει η εýρεση λýσης. Θα καταλÞξουμε να Ýχει η Ρωσßα üλο περισσüτερη ισχý,» δÞλωσε ο κ. Bros της Société Générale.
Ακüμη κι αν επιτευχθεß συμφωνßα, οι δýο πλευρÝς πιθανüτατα θα καταλÞξουν στα δικαστÞρια για τις λεπτομÝρειες. Τüσο η Naftogaz üσο και η Gazprom Ýχουν Þδη δηλþσει üτι θα ζητÞσουν την επßσημη διαμεσολÜβηση της Στοκχüλμης για το ζÞτημα.
ΥπÜρχει και Ýνα πρüβλημα που δεν εßναι αυστηρþς ουκρανικü: Η κυριαρχßα της Gazprom σε πολλÝς αγορÝς φυσικοý αερßου της ανατολικÞς Ευρþπης αποτελεß αντικεßμενο διετοýς αντιμονοπωλιακÞς Ýρευνας της ΕυρωπαúκÞς ΕπιτροπÞς.