Γιατί η Gazprom έκλεισε την στρόφιγγα στην Ουκρανία

Γιατί η Gazprom έκλεισε την στρόφιγγα στην Ουκρανία
Του Jack Farchy από τους FT.com	Δευτέρα 16 Ιουνίου 2014
Κρίσιμες απαντήσεις στα μεγάλα ερωτηματικά της διαμάχης Ρωσίας – Ουκρανίας για το φυσικό αέριο. Το ιστορικό, η εξέλιξη και τα επιχειρήματα της κάθε πλευράς. Που αρχίζει και που τελειώνει η εμπλοκή της Ευρώπης. Τι προβλέπουν οι αναλυτές. Γιατί έκλεισε η Gazprom την στρόφιγγα; Η Ουκρανία άρχισε να μένει πίσω στις αποπληρωμές φυσικού αερίου πέρσι και μέχρι σήμερα χρωστά στην Ρωσία αρκετούς μήνες παροχής. Η Gazprom «εκνευρισμένη» έχει απειλήσει ότι θα αρχίσει να απαιτεί προπληρωμή για το φυσικό αέριο που παρέχει (το οποίο δηλώνει ότι έχει δικαίωμα να κάνει με βάση το συμβόλαιό της με την κρατική επιχείρηση ενέργειας της Ουκρανίας Naftogaz), για να υποχρεώσει το Κίεβο να καθίσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Η εταιρία ανέστειλε πολλές φορές το τελεσίγραφο πληρωμής των χρεωστούμενων κατά την διάρκεια διαπραγματεύσεων υπό την αιγίδα της ΕΕ, αλλά τώρα έθεσε τελικό όριο για σήμερα Δευτέρα. Η Ουκρανία πλήρωσε 786 εκατ. δολ. τον Ιούνιο αλλά εξακολουθεί να χρωστά τουλάχιστον 1,45 δισ. δολ. για παροχές του Νοεμβρίου και του Δεκεμβρίου. Η Gazprom ισχυρίζεται ότι το Κίεβο χρωστά επιπλέον 3 δισ. δολ. για την παροχή Απριλίου και Μαΐου, αν και η τιμολόγηση αυτών των δύο μηνών έχει τεθεί υπό αμφισβήτηση. Γιατί αρνείται η Ουκρανία να πληρώσει; Μέχρι τον Μάιο, η Ουκρανία απλά δεν είχε χρήματα να πληρώσει. Έκτοτε έχει λάβει χρήματα από το ΔΝΤ αλλά επέλεξε να μην πληρώσει την Gazprom γιατί αμφισβητεί την τιμή (την οποία η Gazprom ανέβασε από τα $268,5 ανά χίλια κυβικά μέτρα τον Ιανουάριο – Μάρτιο στα 485 δολ. από τον Απρίλιο). Η Gazprom ισχυρίζεται ότι αυτή η τιμή αναγράφεται στο συμβόλαιο του 2009 και η αύξηση του Απριλίου είναι απλώς η ακύρωση δύο προηγούμενων εκπτώσεων. Μια από αυτές τις εκπτώσεις σχετιζόταν με την συμφωνία να επιτραπεί στον ρωσικό στόλο της Μαύρης Θάλασσας να χρησιμοποιεί την βάση της Σεβαστουπόλεως, η οποία δεν είναι πλέον απαραίτητη μετά την προσάρτηση της Κριμαίας από την Ρωσία. Όμως το Κίεβο θεωρεί ότι τα $485 είναι παράλογη τιμή και δηλώνει ότι θα πληρώσει μόνο αν η Gazprom δεχτεί μια «λογική τιμή». Πρόσφατα η Gazprom προσφέρθηκε να ρίξει την τιμή στα $385 αλλά στην Ουκρανία δεν αρέσει ο μηχανισμός τιμολόγησης (που προκύπτει λόγω έκπτωσης που επιβάλλει η κυβέρνηση και μπορεί να ακυρωθεί και πάλι αυθαίρετα από την Μόσχα). Μοιάζει αυτή η κρίση με προηγούμενες; Θα πέσει πάλι το ρεύμα; Όχι. Υπάρχουν δύο κρίσιμες διαφορές με προηγούμενους πολέμους αερίου μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας το 2006 και το 2009. Πρώτον, είναι καλοκαίρι οπότε η ζήτηση είναι λιγότερη. Δεύτερον έχει γίνει προειδοποίηση στην Ουκρανία, όπως και στις ευρωπαϊκές χώρες που καταναλώνουν αέριο, για πιθανή διακοπή της παροχής. Η Ουκρανία έχει απόθεμα 13,4 δισ. κυβικά μέτρα, που επαρκούν για περίπου 5 μήνες, ενώ η Ευρώπη έχει 54 δισ. απόθεμα, όσο περίπου λαμβάνει από την Ρωσία μέσω Ουκρανίας σε ένα χρόνο. Ποιες θα είναι οι επιπτώσεις στην ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας; Η άμεση επίδραση σήμερα ήταν σημαντική, αλλά όχι θεαματική, με τις τιμές φυσικού αερίου στην Βρετανία να ενισχύονται έως 6,2% από τα, χαμηλά, επίπεδα όπου βρίσκονταν. Αν όμως η διαμάχη τραβήξει περισσότερο από μερικές εβδομάδες, θα συσσωρεύσει προβλήματα για τον χειμώνα. Αν και η Ουκρανία έχει μπόλικα αποθέματα, πρέπει να έχει 18-19 δισ. κυβικά μέτρα όταν μπαίνει ο χειμώνας για να αντεπεξέλθει στην ζήτηση. Αναλυτής της Société Générale εκτιμά ότι οι ευρωπαϊκές τιμές φυσικού αερίου ίσως ενισχυθούν από τα (χαμηλά) σημερινά επίπεδα των περίπου 45 πενών στις 55 πένες. Αν όμως η κρίση συνεχιστεί επί μήνες και οι Ευρωπαίοι υποχρεωθούν να στραφούν στις διεθνείς αγορές, προειδοποιεί ότι οι τιμές μπορεί να εκτιναχθούν στις 80 πένες. Ποια είναι η «δίκαιη» τιμή για το ρωσικό αέριο; Δεν υπάρχει εύκολη απάντηση σε αυτή την ερώτηση. Η τιμή των $385 που προτείνει η Gazprom είναι σχεδόν ίση με εκείνη που χρεώνει σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες ($387 σύμφωνα με την Gazprom). Η Ουκρανία θεωρεί όμως ότι δικαιούται χαμηλότερο τίμημα, λόγω του χαμηλότερου κόστους μεταφοράς. Το πρόβλημα είναι η έλλειψη διατίμησης στην αγορά: Η Ουκρανία εξαρτάται πλήρως από την ρωσική παροχή, οπότε δεν μπορεί να αναζητήσει καλύτερη προσφορά. Η Naftogaz δήλωσε πρόσφατα ότι θα αρχίσει να αγοράζει φυσικό αέριο από άλλες γειτονικές χώρες στα $300, αλλά δεν θα μπορέσει να το καταφέρει σε αρκετές ποσότητες ώστε να υποκαταστήσει πλήρως την παροχή από την Ρωσία. Υπάρχει ελπίδα επίλυσης της διαμάχης; Οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι παραμένουν αισιόδοξοι ότι θα βρεθεί συμβιβαστική λύση. Το υπουργείο Εξωτερικών της Γερμανίας δήλωσε ότι «υπάρχει χρόνος» για εύρεση λύσης. Καθώς είναι καλοκαίρι και δεν παγώνει ο κόσμος, το πράγμα δεν είναι κατεπείγον. Ωστόσο δεν συμφέρει καμία πλευρά να παραταθεί η διαμάχη. Η Gazprom κινδυνεύει να μαλώσει περισσότερο με τους Ευρωπαίους πελάτες, που προσφέρουν το μεγαλύτερο κομμάτι των εσόδων της. Η Ουκρανία κινδυνεύει να μπει στον χειμώνα χωρίς επαρκή αποθέματα, χειροτερεύοντας την διαπραγματευτική της θέση. «Οσο περισσότερο διαρκεί, τόσο δυσκολεύει η εύρεση λύσης. Θα καταλήξουμε να έχει η Ρωσία όλο περισσότερη ισχύ,» δήλωσε ο κ. Bros της Société Générale. Ακόμη κι αν επιτευχθεί συμφωνία, οι δύο πλευρές πιθανότατα θα καταλήξουν στα δικαστήρια για τις λεπτομέρειες. Τόσο η Naftogaz όσο και η Gazprom έχουν ήδη δηλώσει ότι θα ζητήσουν την επίσημη διαμεσολάβηση της Στοκχόλμης για το ζήτημα. Υπάρχει και ένα πρόβλημα που δεν είναι αυστηρώς ουκρανικό: Η κυριαρχία της Gazprom σε πολλές αγορές φυσικού αερίου της ανατολικής Ευρώπης αποτελεί αντικείμενο διετούς αντιμονοπωλιακής έρευνας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Γιατί η Gazprom έκλεισε την στρόφιγγα στην Ουκρανία

Του Jack Farchy από τους FT.com

Δευτέρα 16 Ιουνίου 2014

Κρίσιμες απαντήσεις στα μεγάλα ερωτηματικά της διαμάχης Ρωσίας – Ουκρανίας για το φυσικό αέριο. Το ιστορικό, η εξέλιξη και τα επιχειρήματα της κάθε πλευράς. Που αρχίζει και που τελειώνει η εμπλοκή της Ευρώπης. Τι προβλέπουν οι αναλυτές.

Γιατί έκλεισε η Gazprom την στρόφιγγα;

Η Ουκρανία άρχισε να μένει πίσω στις αποπληρωμές φυσικού αερίου πέρσι και μέχρι σήμερα χρωστά στην Ρωσία αρκετούς μήνες παροχής. Η Gazprom «εκνευρισμένη» έχει απειλήσει ότι θα αρχίσει να απαιτεί προπληρωμή για το φυσικό αέριο που παρέχει (το οποίο δηλώνει ότι έχει δικαίωμα να κάνει με βάση το συμβόλαιό της με την κρατική επιχείρηση ενέργειας της Ουκρανίας Naftogaz), για να υποχρεώσει το Κίεβο να καθίσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Η εταιρία ανέστειλε πολλές φορές το τελεσίγραφο πληρωμής των χρεωστούμενων κατά την διάρκεια διαπραγματεύσεων υπό την αιγίδα της ΕΕ, αλλά τώρα έθεσε τελικό όριο για σήμερα Δευτέρα.

Η Ουκρανία πλήρωσε 786 εκατ. δολ. τον Ιούνιο αλλά εξακολουθεί να χρωστά τουλάχιστον 1,45 δισ. δολ. για παροχές του Νοεμβρίου και του Δεκεμβρίου. Η Gazprom ισχυρίζεται ότι το Κίεβο χρωστά επιπλέον 3 δισ. δολ. για την παροχή Απριλίου και Μαΐου, αν και η τιμολόγηση αυτών των δύο μηνών έχει τεθεί υπό αμφισβήτηση.

Γιατί αρνείται η Ουκρανία να πληρώσει;

Μέχρι τον Μάιο, η Ουκρανία απλά δεν είχε χρήματα να πληρώσει. Έκτοτε έχει λάβει χρήματα από το ΔΝΤ αλλά επέλεξε να μην πληρώσει την Gazprom γιατί αμφισβητεί την τιμή (την οποία η Gazprom ανέβασε από τα $268,5 ανά χίλια κυβικά μέτρα τον Ιανουάριο – Μάρτιο στα 485 δολ. από τον Απρίλιο).

Η Gazprom ισχυρίζεται ότι αυτή η τιμή αναγράφεται στο συμβόλαιο του 2009 και η αύξηση του Απριλίου είναι απλώς η ακύρωση δύο προηγούμενων εκπτώσεων. Μια από αυτές τις εκπτώσεις σχετιζόταν με την συμφωνία να επιτραπεί στον ρωσικό στόλο της Μαύρης Θάλασσας να χρησιμοποιεί την βάση της Σεβαστουπόλεως, η οποία δεν είναι πλέον απαραίτητη μετά την προσάρτηση της Κριμαίας από την Ρωσία.

Όμως το Κίεβο θεωρεί ότι τα $485 είναι παράλογη τιμή και δηλώνει ότι θα πληρώσει μόνο αν η Gazprom δεχτεί μια «λογική τιμή». Πρόσφατα η Gazprom προσφέρθηκε να ρίξει την τιμή στα $385 αλλά στην Ουκρανία δεν αρέσει ο μηχανισμός τιμολόγησης (που προκύπτει λόγω έκπτωσης που επιβάλλει η κυβέρνηση και μπορεί να ακυρωθεί και πάλι αυθαίρετα από την Μόσχα).

Μοιάζει αυτή η κρίση με προηγούμενες; Θα πέσει πάλι το ρεύμα;

Όχι. Υπάρχουν δύο κρίσιμες διαφορές με προηγούμενους πολέμους αερίου μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας το 2006 και το 2009. Πρώτον, είναι καλοκαίρι οπότε η ζήτηση είναι λιγότερη. Δεύτερον έχει γίνει προειδοποίηση στην Ουκρανία, όπως και στις ευρωπαϊκές χώρες που καταναλώνουν αέριο, για πιθανή διακοπή της παροχής. Η Ουκρανία έχει απόθεμα 13,4 δισ. κυβικά μέτρα, που επαρκούν για περίπου 5 μήνες, ενώ η Ευρώπη έχει 54 δισ. απόθεμα, όσο περίπου λαμβάνει από την Ρωσία μέσω Ουκρανίας σε ένα χρόνο.

Ποιες θα είναι οι επιπτώσεις στην ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας;

Η άμεση επίδραση σήμερα ήταν σημαντική, αλλά όχι θεαματική, με τις τιμές φυσικού αερίου στην Βρετανία να ενισχύονται έως 6,2% από τα, χαμηλά, επίπεδα όπου βρίσκονταν. Αν όμως η διαμάχη τραβήξει περισσότερο από μερικές εβδομάδες, θα συσσωρεύσει προβλήματα για τον χειμώνα. Αν και η Ουκρανία έχει μπόλικα αποθέματα, πρέπει να έχει 18-19 δισ. κυβικά μέτρα όταν μπαίνει ο χειμώνας για να αντεπεξέλθει στην ζήτηση. Αναλυτής της Société Générale εκτιμά ότι οι ευρωπαϊκές τιμές φυσικού αερίου ίσως ενισχυθούν από τα (χαμηλά) σημερινά επίπεδα των περίπου 45 πενών στις 55 πένες. Αν όμως η κρίση συνεχιστεί επί μήνες και οι Ευρωπαίοι υποχρεωθούν να στραφούν στις διεθνείς αγορές, προειδοποιεί ότι οι τιμές μπορεί να εκτιναχθούν στις 80 πένες.

Ποια είναι η «δίκαιη» τιμή για το ρωσικό αέριο;

Δεν υπάρχει εύκολη απάντηση σε αυτή την ερώτηση. Η τιμή των $385 που προτείνει η Gazprom είναι σχεδόν ίση με εκείνη που χρεώνει σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες ($387 σύμφωνα με την Gazprom). Η Ουκρανία θεωρεί όμως ότι δικαιούται χαμηλότερο τίμημα, λόγω του χαμηλότερου κόστους μεταφοράς. Το πρόβλημα είναι η έλλειψη διατίμησης στην αγορά: Η Ουκρανία εξαρτάται πλήρως από την ρωσική παροχή, οπότε δεν μπορεί να αναζητήσει καλύτερη προσφορά. Η Naftogaz δήλωσε πρόσφατα ότι θα αρχίσει να αγοράζει φυσικό αέριο από άλλες γειτονικές χώρες στα $300, αλλά δεν θα μπορέσει να το καταφέρει σε αρκετές ποσότητες ώστε να υποκαταστήσει πλήρως την παροχή από την Ρωσία.

Υπάρχει ελπίδα επίλυσης της διαμάχης;

Οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι παραμένουν αισιόδοξοι ότι θα βρεθεί συμβιβαστική λύση. Το υπουργείο Εξωτερικών της Γερμανίας δήλωσε ότι «υπάρχει χρόνος» για εύρεση λύσης. Καθώς είναι καλοκαίρι και δεν παγώνει ο κόσμος, το πράγμα δεν είναι κατεπείγον.

Ωστόσο δεν συμφέρει καμία πλευρά να παραταθεί η διαμάχη. Η Gazprom κινδυνεύει να μαλώσει περισσότερο με τους Ευρωπαίους πελάτες, που προσφέρουν το μεγαλύτερο κομμάτι των εσόδων της. Η Ουκρανία κινδυνεύει να μπει στον χειμώνα χωρίς επαρκή αποθέματα, χειροτερεύοντας την διαπραγματευτική της θέση. «Οσο περισσότερο διαρκεί, τόσο δυσκολεύει η εύρεση λύσης. Θα καταλήξουμε να έχει η Ρωσία όλο περισσότερη ισχύ,» δήλωσε ο κ. Bros της Société Générale.

Ακόμη κι αν επιτευχθεί συμφωνία, οι δύο πλευρές πιθανότατα θα καταλήξουν στα δικαστήρια για τις λεπτομέρειες. Τόσο η Naftogaz όσο και η Gazprom έχουν ήδη δηλώσει ότι θα ζητήσουν την επίσημη διαμεσολάβηση της Στοκχόλμης για το ζήτημα.

Υπάρχει και ένα πρόβλημα που δεν είναι αυστηρώς ουκρανικό: Η κυριαρχία της Gazprom σε πολλές αγορές φυσικού αερίου της ανατολικής Ευρώπης αποτελεί αντικείμενο διετούς αντιμονοπωλιακής έρευνας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.