Συνηθισμένα εκφραστικά λάθη σε συνηθισμένες εκφράσεις

Συνηθισμένα εκφραστικά λάθη σε συνηθισμένες εκφράσεις
Βασίλης Φουρτούνης, δάσκαλος	Τρίτη 4 Φεβρουαρίου 2014
Συνηθίζουμε κάποιες εκφράσεις και τις λέμε με τη σιγουριά ότι είναι σωστές. Παρακάτω θα δείτε πόσες από αυτές είναι λάθος! Παναγιώτη σε ευχαριστώ για την αποστολή του υλικού. «Ευχαριστούμε όλους όσοι μας συμπαραστάθηκαν» (και όχι: «όλους όσους…» διότι είναι υποκείμενο στο ρήμα που ακολουθεί, αλλά: «ευχαριστούμε όσους…» και «επικοινωνεί με όλους όσους εκτιμάει», επειδή εδώ το «όσους» είναι αντικείμενο του ρήματος). Αντίγραψε ό,τι βλέπεις (και όχι αντέγραψε ό,τι βλέπεις) γιατί είναι προστακτική σύνθετου ρήματος. π.μ. (=προ μεσημβρίας), μ.μ. (=μετά μεσημβρίαν και όχι μετά μεσημβρίας), π.Χ.(=προ Χριστού), μ.Χ. (=μετά Χριστόν και όχι μετά Χριστού). Περισσότεροι από έναν ή περισσότεροι του ενός (και όχι: περισσότεροι από ένας) Με πολλή αγάπη (όχι με πολύ αγάπη), πολλή δουλειά (όχι πολύ δουλειά) αλλά πολύς κόσμος, πολύ νερό, πολλοί άνθρωποι, πολλά πράγματα. Γίνονται όλοι δεκτοί ανεξαρτήτως ηλικίας (και όχι: ανεξαρτήτου ηλικίας). Ενήργησα στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων μου (και όχι: στα πλαίσια). πόσο πολλοί, τόσο πολλοί, πόσο πολλή (και όχι: πόσοι πολλοί, τόσοι πολλοί, τόση πολλή) κατ΄ αρχήν (=στα βασικά σημεία), Κατ΄ αρχάς (=αρχικά). Π.χ. «Το νομοσχέδιο ψηφίστηκε κατ’ αρχήν», « Κατ’ αρχάς να διευκρινίσουμε…» Ο επικεφαλής, του επικεφαλής, τον επικεφαλής, οι επικεφαλής κλπ. (και όχι: τον επικεφαλή, του επικεφαλούς) Οι μέθοδοι / παράμετροι αυτές (και όχι: οι μέθοδοι / παράμετροι αυτοί). Οι παλαιές οδοί, οι κεντρικές είσοδοι, οι πολλές ψήφοι (και όχι: οι παλιοί οδοί, οι κεντρικοί είσοδοι, οι πολλοί ψήφοι) Η αναπληρώτρια διευθύντρια /υπουργός (και όχι: η αναπληρωτής διευθυντής/υπουργός) Κλητική: «κυρία Πρόεδρε» (και όχι: «κυρία Πρόεδρος) «15 Σεπτεμβρίου» ή «15 του Σεπτέμβρη» (και όχι: «15 Σεπτέμβρη») Το ουσ. λάθος δεν μπορεί να χρησιμοποιείται ως επιθετικός προσδιορισμός: π.χ. «λανθασμένη έκφραση» (και όχι: «λάθος έκφραση»). «έχω απαυδήσει» (και όχι: «έχω απηυδήσει», αλλά: «είμαι απηυδισμένος»). «Γενετικό υλικό» και όχι γεννητικό. Αλλά «προγεννητικός έλεγχος» και όχι προγενετικός Εξοκέλλω και όχι εξοκείλλω. Αλλά εξόκειλα, θα εξοκείλω, έχω εξοκείλει. Αποτείνομαι, μέλλ. θα αποταθώ (και όχι: αποτανθώ). «Η λέξη αυτή απαντά συχνά στον Όμηρο» (και όχι: απαντάται). «Στο βιβλίο του πραγματεύεται το θέμα των κοινωνικών θεσμών» (και όχι: διαπραγματεύεται). Αλλά: «Ο Υπουργός Εξωτερικών διαπραγματεύεται τους όρους της ειρήνης». «Απολαύει της εμπιστοσύνης» (και όχι: απολαμβάνει). Το ρήμα προοιωνίζομαι δεν έχει ενεργητική φωνή. Π.χ. «Η τακτική αυτή προοιωνίζεται την ήττα» (και όχι «προοιωνίζει την ήττα»). Το «αυξάνω» χρησιμοποιείται πολύ συχνά λανθασμένα: « Τα τέλη κυκλοφορίας αυξάνονται» (και όχι:«τα τέλη κυκλοφορίας αυξάνουν», αλλά: «η κυβέρνηση αυξάνει τα τέλη κυκλοφορίας»). Ομοίως, «αυξάνονται οι συντάξεις» (και όχι: «αυξάνουν οι συντάξεις», αλλά «τα ταμεία αυξάνουν τις συντάξεις»). Τα ρήμα διαρρέω και λειτουργώ είναι αμετάβατα: «διέρρευσε από πολιτικούς κύκλους η πληροφορία ότι…» ή: «πολιτικοί κύκλοι φρόντισαν να διαρρεύσει η πληροφορία ότι…» (και όχι: «πολιτικοί κύκλοι διέρρευσαν την πληροφορία ότι…»). «Θα θέσω το μηχάνημα σε λειτουργία» (και όχι: «θα το λειτουργήσω»). Ασχολούμαστε, ασχολούμασταν (και όχι: ασχολιόμαστε κλπ. διότι το ρήμα είναι ασχολούμαι και όχι ασχολιέμαι).) Στον παρατατικό όμως, ασχολιόταν «Αυτός επανέλαβε (αόρ.) την προσπάθεια χτες» – «Εσύ επανάλαβε (προστκτ.) την προσπάθεια αύριο». Οι προστακτικές δεν παίρνουν χρονική αύξηση. Ομοίως, «παρήγγειλα ένα ποτό» – «παράγγειλέ μου ένα ποτό» (ποτέ στην προστακτική:παρήγγειλε ένα ποτό), «αυτός αντέγραψε τις σημειώσεις» – «αντίγραψέ μου τις σημειώσεις», «αυτός απέρριψε την πρότασή του» – «εσύ απόρριψε την πρότασή του» Επαναλαμβάνω (και όχι: ξαναεπαναλαμβάνω). Πριν από την έναρξη (και όχι: πριν την έναρξη). Οποιοσδήποτε, οτιδήποτε (και όχι: ο οποιοσδήποτε, το οτιδήποτε). Τέως πρόεδρος: ο μέχρι πρo τινος πρόεδρος, ο προηγούμενος (από το σημερινό) πρόεδρο. Πρώην πρόεδρος: ο πριν από πολύ καιρό πρόεδρος. Το άρα δεν είναι σωστό να συνοδεύεται από το λοιπόν(όχι: «άρα λοιπόν») ούτε υποκαθίσταται από το άραγε(!) Δεν χρησιμοποιείται το «κύριος» ή το «κυρία» για πρόσωπα που έχουν πεθάνει (παρατίθεται απλώς το όνομα ή προηγείται το «αείμνηστος» ή «μακαρίτης», αν χρειάζεται) Δεν χρησιμοποιούμε το «κύριος» ή το «κυρία» όταν παρουσιάζουμε τον εαυτό μας (και όχι: «γεια σας, είμαι ο κύριος Βάγγος»). Η μόνη εξαίρεση του κανόνα που είναι ανεκτή είναι όταν μιλάμε σε μικρά παιδιά Το «κ.κ.» χρησιμοποιείται μόνο στο γραπτό λόγο . Γράφουμε «οι κ.κ. ομιλητές» αλλά εκφωνούμε «οι κύριοι ομιλητές» (και όχι: «οι κύριοι κύριοι ομιλητές») Το «μέσα» μπροστά από «σ» γίνεται «μες» (αλλά όχι απαραίτητα, μπορεί να μείνει «μέσα»), ποτέ όμως «μεσ’». Π.χ. «Μεσ’ από το δάσος», αλλά «μες στο δάσος» ή «μέσα στο δάσος». Ψιλή κυριότητα (νομικός όρος) και όχι υψηλή κυριότητα Της προσεχούς προβολής (όχι της προσεχής προβολής) γιατί τα δικατάληκτα επίθετα σε -ης/ -ης/ -ες, σχηματίζουν τη γενική ενικού του θηλυκού σε -ους Αντεπέξερχομαι στις δυσκολίες (και όχι ανταπεξέρχομαι) καθώς το ρήμα είναι σύνθετο από τα αντί+επί+εκ+έρχομαι. Ο ενδιαφέρων άνθρωπος (όχι ο ενδιαφέρον) και τον ενδιαφέροντα άνθρωπο (όχι τον ενδιαφέρον) Προσοχή στη διάκριση «σαν» και «ως»: το «σαν» χρησιμοποιείται για παρομοιώσεις , ενώ το «ως» χρησιμοποιείται για πραγματικές ιδιότητες. Έτσι για παράδειγμα όταν αναφερόμαστε σε ενέργειες δικηγόρων, γιατρών κλπ που έχουν σχέση με την άσκηση του επαγγέλματός τους, τότε λέμε «ενήργησε ως δικηγόρος», «θεωρεί, ως γιατρός». Για ανάλογες ενέργειες ατόμου που δεν ασκεί το επάγγελμα χρησιμοποιούμε το «σαν» : «μίλησε σαν δικηγόρος» (χωρίς να είναι), «τον φρόντισε σαν γιατρός». Σημειωτέον ότι το «ως» ακολουθείται από κατηγορούμενο που πρέπει να μπει στην κατάλληλη πτώση, π.χ. «η εκλογή του ως καθηγητή» (και όχι: «ως καθηγητής»), «οι ενέργειές του ως δικηγόρου», «η γνωμάτευσή του ως ιατρού».

Συνηθισμένα εκφραστικά λάθη σε συνηθισμένες εκφράσεις

Βασίλης Φουρτούνης, δάσκαλος

Τρίτη 4 Φεβρουαρίου 2014

Συνηθίζουμε κάποιες εκφράσεις και τις λέμε με τη σιγουριά ότι είναι σωστές. Παρακάτω θα δείτε πόσες από αυτές είναι λάθος!

Παναγιώτη σε ευχαριστώ για την αποστολή του υλικού.

«Ευχαριστούμε όλους όσοι μας συμπαραστάθηκαν» (και όχι: «όλους όσους…» διότι είναι υποκείμενο στο ρήμα που ακολουθεί, αλλά: «ευχαριστούμε όσους…» και «επικοινωνεί με όλους όσους εκτιμάει», επειδή εδώ το «όσους» είναι αντικείμενο του ρήματος).
Αντίγραψε ό,τι βλέπεις (και όχι αντέγραψε ό,τι βλέπεις) γιατί είναι προστακτική σύνθετου ρήματος.
π.μ. (=προ μεσημβρίας), μ.μ. (=μετά μεσημβρίαν και όχι μετά μεσημβρίας), π.Χ.(=προ Χριστού), μ.Χ. (=μετά Χριστόν και όχι μετά Χριστού).
Περισσότεροι από έναν ή περισσότεροι του ενός (και όχι: περισσότεροι από ένας)
Με πολλή αγάπη (όχι με πολύ αγάπη), πολλή δουλειά (όχι πολύ δουλειά) αλλά πολύς κόσμος, πολύ νερό, πολλοί άνθρωποι, πολλά πράγματα.
Γίνονται όλοι δεκτοί ανεξαρτήτως ηλικίας (και όχι: ανεξαρτήτου ηλικίας).
Ενήργησα στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων μου (και όχι: στα πλαίσια).
πόσο πολλοί, τόσο πολλοί, πόσο πολλή (και όχι: πόσοι πολλοί, τόσοι πολλοί, τόση πολλή)
κατ΄ αρχήν (=στα βασικά σημεία), Κατ΄ αρχάς (=αρχικά). Π.χ. «Το νομοσχέδιο ψηφίστηκε κατ’ αρχήν», « Κατ’ αρχάς να διευκρινίσουμε…»
Ο επικεφαλής, του επικεφαλής, τον επικεφαλής, οι επικεφαλής κλπ. (και όχι: τον επικεφαλή, του επικεφαλούς)
Οι μέθοδοι / παράμετροι αυτές (και όχι: οι μέθοδοι / παράμετροι αυτοί). Οι παλαιές οδοί, οι κεντρικές είσοδοι, οι πολλές ψήφοι (και όχι: οι παλιοί οδοί, οι κεντρικοί είσοδοι, οι πολλοί ψήφοι)
Η αναπληρώτρια διευθύντρια /υπουργός (και όχι: η αναπληρωτής διευθυντής/υπουργός)
Κλητική: «κυρία Πρόεδρε» (και όχι: «κυρία Πρόεδρος)
«15 Σεπτεμβρίου» ή «15 του Σεπτέμβρη» (και όχι: «15 Σεπτέμβρη»)
Το ουσ. λάθος δεν μπορεί να χρησιμοποιείται ως επιθετικός προσδιορισμός: π.χ. «λανθασμένη έκφραση» (και όχι: «λάθος έκφραση»).
«έχω απαυδήσει» (και όχι: «έχω απηυδήσει», αλλά: «είμαι απηυδισμένος»).
«Γενετικό υλικό» και όχι γεννητικό. Αλλά «προγεννητικός έλεγχος» και όχι προγενετικός
Εξοκέλλω και όχι εξοκείλλω. Αλλά εξόκειλα, θα εξοκείλω, έχω εξοκείλει.
Αποτείνομαι, μέλλ. θα αποταθώ (και όχι: αποτανθώ).
«Η λέξη αυτή απαντά συχνά στον Όμηρο» (και όχι: απαντάται).
«Στο βιβλίο του πραγματεύεται το θέμα των κοινωνικών θεσμών» (και όχι: διαπραγματεύεται). Αλλά: «Ο Υπουργός Εξωτερικών διαπραγματεύεται τους όρους της ειρήνης».
«Απολαύει της εμπιστοσύνης» (και όχι: απολαμβάνει).
Το ρήμα προοιωνίζομαι δεν έχει ενεργητική φωνή. Π.χ. «Η τακτική αυτή προοιωνίζεται την ήττα» (και όχι «προοιωνίζει την ήττα»).
Το «αυξάνω» χρησιμοποιείται πολύ συχνά λανθασμένα: « Τα τέλη κυκλοφορίας αυξάνονται» (και όχι:«τα τέλη κυκλοφορίας αυξάνουν», αλλά: «η κυβέρνηση αυξάνει τα τέλη κυκλοφορίας»). Ομοίως, «αυξάνονται οι συντάξεις» (και όχι: «αυξάνουν οι συντάξεις», αλλά «τα ταμεία αυξάνουν τις συντάξεις»).
Τα ρήμα διαρρέω και λειτουργώ είναι αμετάβατα: «διέρρευσε από πολιτικούς κύκλους η πληροφορία ότι…» ή: «πολιτικοί κύκλοι φρόντισαν να διαρρεύσει η πληροφορία ότι…» (και όχι: «πολιτικοί κύκλοι διέρρευσαν την πληροφορία ότι…»). «Θα θέσω το μηχάνημα σε λειτουργία» (και όχι: «θα το λειτουργήσω»).
Ασχολούμαστε, ασχολούμασταν (και όχι: ασχολιόμαστε κλπ. διότι το ρήμα είναι ασχολούμαι και όχι ασχολιέμαι).) Στον παρατατικό όμως, ασχολιόταν
«Αυτός επανέλαβε (αόρ.) την προσπάθεια χτες» – «Εσύ επανάλαβε (προστκτ.) την προσπάθεια αύριο». Οι προστακτικές δεν παίρνουν χρονική αύξηση. Ομοίως, «παρήγγειλα ένα ποτό» – «παράγγειλέ μου ένα ποτό» (ποτέ στην προστακτική:παρήγγειλε ένα ποτό), «αυτός αντέγραψε τις σημειώσεις» – «αντίγραψέ μου τις σημειώσεις», «αυτός απέρριψε την πρότασή του» – «εσύ απόρριψε την πρότασή του»
Επαναλαμβάνω (και όχι: ξαναεπαναλαμβάνω).
Πριν από την έναρξη (και όχι: πριν την έναρξη).
Οποιοσδήποτε, οτιδήποτε (και όχι: ο οποιοσδήποτε, το οτιδήποτε).
Τέως πρόεδρος: ο μέχρι πρo τινος πρόεδρος, ο προηγούμενος (από το σημερινό) πρόεδρο. Πρώην πρόεδρος: ο πριν από πολύ καιρό πρόεδρος.
Το άρα δεν είναι σωστό να συνοδεύεται από το λοιπόν(όχι: «άρα λοιπόν») ούτε υποκαθίσταται από το άραγε(!)
Δεν χρησιμοποιείται το «κύριος» ή το «κυρία» για πρόσωπα που έχουν πεθάνει (παρατίθεται απλώς το όνομα ή προηγείται το «αείμνηστος» ή «μακαρίτης», αν χρειάζεται)
Δεν χρησιμοποιούμε το «κύριος» ή το «κυρία» όταν παρουσιάζουμε τον εαυτό μας (και όχι: «γεια σας, είμαι ο κύριος Βάγγος»). Η μόνη εξαίρεση του κανόνα που είναι ανεκτή είναι όταν μιλάμε σε μικρά παιδιά
Το «κ.κ.» χρησιμοποιείται μόνο στο γραπτό λόγο . Γράφουμε «οι κ.κ. ομιλητές» αλλά εκφωνούμε «οι κύριοι ομιλητές» (και όχι: «οι κύριοι κύριοι ομιλητές»)
Το «μέσα» μπροστά από «σ» γίνεται «μες» (αλλά όχι απαραίτητα, μπορεί να μείνει «μέσα»), ποτέ όμως «μεσ’». Π.χ. «Μεσ’ από το δάσος», αλλά «μες στο δάσος» ή «μέσα στο δάσος».
Ψιλή κυριότητα (νομικός όρος) και όχι υψηλή κυριότητα
Της προσεχούς προβολής (όχι της προσεχής προβολής) γιατί τα δικατάληκτα επίθετα σε -ης/ -ης/ -ες, σχηματίζουν τη γενική ενικού του θηλυκού σε -ους
Αντεπέξερχομαι στις δυσκολίες (και όχι ανταπεξέρχομαι) καθώς το ρήμα είναι σύνθετο από τα αντί+επί+εκ+έρχομαι.
Ο ενδιαφέρων άνθρωπος (όχι ο ενδιαφέρον) και τον ενδιαφέροντα άνθρωπο (όχι τον ενδιαφέρον)
Προσοχή στη διάκριση «σαν» και «ως»: το «σαν» χρησιμοποιείται για παρομοιώσεις , ενώ το «ως» χρησιμοποιείται για πραγματικές ιδιότητες.

Έτσι για παράδειγμα όταν αναφερόμαστε σε ενέργειες δικηγόρων, γιατρών κλπ που έχουν σχέση με την άσκηση του επαγγέλματός τους, τότε λέμε «ενήργησε ως δικηγόρος», «θεωρεί, ως γιατρός». Για ανάλογες ενέργειες ατόμου που δεν ασκεί το επάγγελμα χρησιμοποιούμε το «σαν» : «μίλησε σαν δικηγόρος» (χωρίς να είναι), «τον φρόντισε σαν γιατρός».

Σημειωτέον ότι το «ως» ακολουθείται από κατηγορούμενο που πρέπει να μπει στην κατάλληλη πτώση, π.χ. «η εκλογή του ως καθηγητή» (και όχι: «ως καθηγητής»), «οι ενέργειές του ως δικηγόρου», «η γνωμάτευσή του ως ιατρού».