Βασίλης Φουρτούνης, δάσκαλος

Κυριακή 24 Νοεμβρίου 2013

Σύμφωνα με δημοσίευμα της εφημερίδας Ο ΤΥΠΟΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ το εφάπαξ του Δημόσιο θα μειωθεί και θα ανέρχεται από 17.000 έως 19.000 ευρώ κατά μέσο όρο.

Στο δημοσίευμα αναφέρεται ότι υπάρχει σχέδιο αποτροπής των μεγάλων μειώσεων στο εφάπαξ του Δημοσίου επεξεργάζονται το υπουργείο Εργασίας και η Εθνική Αναλογιστική Αρχή, στη βάση τριών εναλλακτικών σεναρίων σχετικών με τον τρόπο εφαρμογής του νέου μαθηματικού τύπου υπολογισμού του βοηθήματος, προκειμένου τα νέα ποσά να κινούνται κατά μέσο όρο στα επίπεδα των 17.000 ως 19.000 ευρώ (από 29.000 ευρώ που είναι σήμερα).

Το σχέδιο προβλέπει την αναλογική μείωση του βοηθήματος όχι με ετήσιο συντελεστή βιωσιμότητας, όπως αναφέρει η αρχική απόφαση για την εφαρμογή του μαθηματικού τύπου, αλλά στη βάση μιας περιόδου 4, 8 ή και 10 ετών, προκειμένου στο διάστημα αυτό να συνυπολογιστούν και οι υποχρεώσεις 900 εκατ. ευρώ για την πληρωμή 40.000 αιτήσεων που είναι σε λίστα αναμονής από τα μέσα του 2012 και εντός του 2013.

Αλλάζει ο τρόπος υπολογισμού του εφάπαξ

Το εφάπαξ θα υπολογίζεται από το 2014 ως εξής: Έσοδα από εισφορές συν περιουσία μείον κόστος αποχωρήσεων και σε κάθε περίπτωση αν το κόστος των αποχωρήσεων είναι μεγαλύτερο από τα έσοδα, θα γίνεται αυτόματη μείωση ώστε να μην υπάρχουν ελλείμματα στα Ταμεία Πρόνοιας. Αν ο τύπος εφαρμοστεί όπως ακριβώς περιγράφεται στην απόφαση, και με συντελεστή που θα μετράει σε ετήσια βάση τις αντοχές του Ταμείου Πρόνοιας Δημοσίων Υπαλλήλων, τότε οι μειώσεις θα υπερβούν το 50%, καθώς τα έσοδα και η περιουσία του δεν επαρκούν για να καλύψουν την πληρωμή του εφάπαξ για όσους έχουν ήδη αποχωρήσει καθώς και για όσους πρόκειται να συνταξιοδοτηθούν από τη νέα χρονιά.

Με το σχέδιο του υπουργείου και το «μοίρασμα» των υποχρεώσεων σε βάθος 10ετίας οι μειώσεις κόβονται στη μέση και, όπως τουλάχιστον δείχνουν τα παραδείγματα της αναλογιστικής αρχής για την εφαρμογή της νέας τεχνικής βάσης υπολογισμού του εφάπαξ, οι περικοπές «φρενάρουν» στο -25% για τα έτη από το 2014 ως το 2016, ενώ μετά το 2017 που μειώνονται οι αποχωρήσεις των δημοσίων υπαλλήλων η κατάσταση εξομαλύνεται και οι μειώσεις μπορεί να είναι μικρότερες.

Αν όμως η τρόικα απορρίψει το «καλό σενάριο» και αποφασιστεί 4ετής προσαρμογή, τότε οι μειώσεις θα κυμαίνονται στο 30%, ενώ στην περίπτωση που οι δανειστές δεν αποδεχτούν τίποτε από όσα επεξεργάζεται το υπουργείο και απαιτήσουν την πλήρη εφαρμογή του μαθηματικού τύπου με συντελεστή βιωσιμότητας σε ετήσια βάση, τότε οι μειώσεις θα ξεπεράσουν το 50%.

Το σχέδιο για το μοίρασμα των υποχρεώσεων σε βάθος δεκαετίας (σ.σ.: για το οποίο έγινε αναφορά στις συζητήσεις με την τρόικα χωρίς όμως να υπάρξει απάντηση) μπορεί να κατεβάζει το εφάπαξ στα επίπεδα των 17.000 - 19.000 ευρώ, αλλά όπως εξήγησαν στον Τύπο της Κυριακής αρμόδια στελέχη του υπουργείου Εργασίας είναι το μη χείρον βέλτιστον για τους δημοσίους υπαλλήλους.

Η εφαρμογή του σχεδίου όμως στην πράξη δεν είναι εύκολη, καθώς προϋποθέτει τον ακριβή υπολογισμό των συνταξιοδοτήσεων κάθε χρονιάς και το συσχετισμό τους με τα έσοδα, ώστε να μη δημιουργούνται ελλείμματα. Αυτό σημαίνει ότι οι υπάλληλοι θα παίρνουν το εφάπαξ με καθυστέρηση άνω των 15 μηνών (όπως αναφέρεται σε πρακτικό των συζητήσεων που έχουν γίνει μέχρι τώρα στο υπουργείο Εργασίας) ώστε το μέσο ποσό να μην πέφτει κάτω από τις 17.000 ευρώ.

Τα προβλήματα που δημιουργούνται

Στο πρακτικό αυτό πάνω στο οποίο βασίστηκε η επεξεργασία του σχεδίου για τη 10ετή προσαρμογή των οικονομικών δεδομένων ώστε να φρενάρουν οι μειώσεις, αναφέρονται και οι αδυναμίες που παράγει ο νέος τύπος υπολογισμού του εφάπαξ από το 2014 και είναι οι εξής:

1. Ο υπάλληλος που θα κάνει αίτηση για το εφάπαξ τον Ιανουάριο του 2014 θα περιμένει τουλάχιστον 15 μήνες για να το εισπράξει, δηλαδή θα περιμένει μέχρι τον Μάρτιο του 2015 για να δει τι ποσό θα πάρει. Αυτό θα συμβεί επειδή, με το νέο σύστημα, πρώτα θα βγαίνει ο συντελεστής βιωσιμότητας του έτους εντός του οποίου υποβάλλονται οι αιτήσεις και μετά θα πληρώνονται οι δικαιούχοι. Στην πράξη θα πρέπει να κλείσει το 2014 ώστε να υπολογιστεί ο δείκτης βιωσιμότητας σύμφωνα με τα έσοδα και τις αιτήσεις συνταξιοδότησης και στη συνέχεια να καθοριστούν τα εφάπαξ που θα πληρωθούν με τον απαράβατο όρο να μην υπάρχει μηδενικό έλλειμμα για τη χρονιά στην οποία ανάγονται αυτές οι πληρωμές, δηλαδή για το 2014! Για παράδειγμα, ο υπολογισμός του εφάπαξ για τους δημοσίους υπαλλήλους που θα κάνουν αίτηση τον Φεβρουάριο του 2014 θα είναι δυνατός όταν οριστικοποιηθούν τα αποτελέσματα του 2014 (περιουσία Ταμείου, έσοδα έτους από εισφορές, σύνολο αποχωρήσεων). Η οριστικοποίηση των μεγεθών αυτών θα γίνει εντός του πρώτου τριμήνου του 2015, που σημαίνει ότι οι πληρωμές για τα εφάπαξ του Φεβρουαρίου του 2014 θα γίνουν μετά τον Μάρτιο του 2015.
2. Το εφάπαξ θα είναι διαφορετικό από χρόνο σε χρόνο καθώς θα αλλάζουν τα δεδομένα. Για παράδειγμα, αν τα έσοδα του 2014 είναι 400 εκατ. ευρώ και του 2015 πέσουν στα 300 εκατ. ευρώ, τότε θα είναι διαφορετικά και τα εφάπαξ που θα δοθούν σε όσους έχουν υποβάλει αίτηση μέσα στα έτη αυτά! Έτσι, μπορεί οι υπάλληλοι που έχουν τα ίδια έτη υπηρεσίας και έχουν πληρώσει τις ίδιες εισφορές να καταλήγουν με διαφορετικά εφάπαξ ανάλογα με τη χρονιά που πληρώνονται!
3. Ορισμένα Ταμεία Πρόνοιας που δεν έχουν περιουσία θα αντιμετωπίσουν τον κίνδυνο να πληρώσουν σημαντικά μειωμένα εφάπαξ καθώς λόγω μειωμένων αποθεματικών θα βγαίνει αρνητικός ο συντελεστής βιωσιμότητας και, προκειμένου να τηρείται η ρήτρα του μηδενικού ελλείμματος, θα χρειαστεί να μειώνουν ανάλογα και το εφάπαξ ή να καθυστερούν για περισσότερους μήνες τις πληρωμές!

Το μεγάλο πρόβλημα που ανακύπτει όμως είναι οι αιτήσεις των δημοσίων υπαλλήλων που έχουν συνταξιοδοτηθεί από τα μέσα του 2012 και βρίσκονται σε λίστα αναμονής για εφάπαξ. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, οι εν αναμονή υπάλληλοι για το εφάπαξ θα φτάσουν τους 40.000 ως το τέλος του 2013 και το κόστος που θα απαιτηθεί για να πληρωθούν φτάνει τα 900 εκατ. ευρώ.

Το ποσό αυτό είναι εκτός προβλέψεων και δεν καλύπτεται από τις ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις που πληρώνει το Ταμείο Πρόνοιας. Μέρος των αιτήσεων αυτών (υπολογίζονται σε 5.000) μπορεί να γλιτώσει από τις επερχόμενες μειώσεις καθώς στο Ταμείο Πρόνοιας εκτιμούν ότι θα προλάβουν να τις εξοφλήσουν εντός του 2013. Οι αιτήσεις προέρχονται από υπαλλήλους η πράξη συνταξιοδότησης των οποίων πήγε στο Ταμείο Πρόνοιας μετά τον Ιούνιο του 2012 και εκτιμάται ότι μέχρι το τέλος Δεκεμβρίου θα έχουν πληρωθεί οι πράξεις συνταξιοδότησης που έφτασαν στο Ταμείο μέχρι και τον Σεπτέμβριο του 2012.

Από εκεί και πέρα όμως και κυρίως όσοι έχουν αποχωρήσει μέσα στο 2013 θα πάρουν το νέο εφάπαξ, αυτό δηλαδή που θα αρχίσει να πληρώνεται με το νέο τρόπο υπολογισμού και βέβαια με τον «αστερίσκο» τού αν το μοίρασμα των υποχρεώσεων θα γίνεται σε 10ετή βάση ή σε μικρότερη περίοδο.

Επιστροφή εισφορών σε όσους βγουν σε διαθεσιμότητα και δεν έχουν θεμελιώσει δικαίωμα

Καθοριστικός παράγοντας για το ποσό του εφάπαξ δεν είναι μόνο οι αποχωρήσεις αλλά και οι απολύσεις καθώς και όσοι δεν θα θεμελιώνουν τις προϋποθέσεις για να συνταξιοδοτηθούν.

Η εκτίμηση που υπάρχει αυτή τη στιγμή είναι ότι μέχρι το 2017 αναμένεται η έξοδος από το Δημόσιο 70.000 υπαλλήλων με σύνταξη ή διαθεσιμότητα-απόλυση. Ενας αριθμός 10.000 υπαλλήλων από όσους πρόκειται να βγουν σε διαθεσιμότητα δεν θα συμπληρώνει τις προϋποθέσεις συνταξιοδότησης και σε αυτούς αντί για εφάπαξ θα πρέπει να τους επιστραφούν οι εισφορές και μάλιστα κατά προτεραιότητα.

Τα δεδομένα αυτά είναι ρευστά αυτή τη στιγμή πλην όμως θα επηρεάζουν κάθε χρόνο το ύψος του εφάπαξ.

Προκειμένου να αποσυμφορηθούν οι αιτήσεις που είναι σε αναμονή εξετάζεται (ή τουλάχιστον συζητήθηκαν στα σενάρια που επεξεργάζονται στο υπουργείο Εργασίας) να πληρώνονται οι παλιές και οι νέες αιτήσεις με «ειδική ποσόστωση» ώστε, για παράδειγμα, κάθε χρόνο να πληρώνεται το 30% των νέων μηνιαίων αιτήσεων και το 70% των μηνιαίων αιτήσεων που είναι σε λίστα αναμονής.

Πέραν αυτών εξετάζονται και άλλες λύσεις, όπως η λογιστική συνένωση των Ταμείων Πρόνοιας του Δημοσίου, ώστε να αθροίζεται μεγαλύτερη περιουσία και να βελτιώνεται ο δείκτης οικονομικής βιωσιμότητας. Η πρόταση αυτή όμως δεν βρίσκει σύμφωνη την ηγεσία του υπουργείου Εργασίας.