ÁëåîÜíôåñ ÐÝéí: Ôï åëëçíéêü óéíåìÜ Ý÷åé áíÜãêç Ýíáí óôáñ

της Χρυσοýλας ΠαπαúωÜννου, απü topontiki.gr

ÄåõôÝñá 18 Íïåìâñßïõ 2013

http://content-mcdn.ethnos.gr/filesystem/images/20120228/low/assets_LARGE_t_420_54035167.JPGΟ ΑλεξÜντερ ΠÝιν εßναι απü αυτοýς τους σκηνοθÝτες που κÜνουν το αμερικανικü σινεμÜ ενδιαφÝρον και πιο πλοýσιο. Χαμηλüφωνος στο εßδος του κινηματογρÜφου που υποστηρßζει και μακριÜ απü τα λαμπερÜ φþτα της δημοσιüτητας. ¹ μÜλλον αυτü θα ευχüταν ο ßδιος, καθþς το σινεμÜ του δεν Ýχει σχÝση με το mainstream Χüλιγουντ. ΑλλÜ αν σκεφτεß κÜποιος üτι ολüκληρος Τζορτζ Κλοýνι του ζÞτησε να παßξει στην προηγοýμενη ταινßα του, «Οι απüγονοι», καταλαβαßνει üτι εßναι Ýνα γερü Üλογο στην κοýρσα της κινηματογραφικÞς βιομηχανßας. ¸χει, Üλλωστε, κερδßσει δýο ¼σκαρ ΔιασκευασμÝνου Σεναρßου (για το «Πλαγßως» και τους «Απüγονους»). ¼ταν παρÝλαβε τη δεýτερη φορÜ το βραβεßο του, απü τα χÝρια της Αντζελßνα Τζολß, φþναξε στα ελληνικÜ «μαμÜ, σ’ αγαπþ» και φοýσκωσε λßγο την εθνικÞ μας περηφÜνια. Η καινοýργια του ταινßα, «ΝεμπρÜσκα», εßναι Ýνα αφÜνταστα τρυφερü, αλλÜ και χιουμοριστικü road movie, γυρισμÝνο στην ομþνυμη πüλη üπου μεγÜλωσε. ¸νας ιδιüτροπος και πρþην αλκοολικüς πατÝρας ξεκινÜ με τα πüδια μια τερÜστια διαδρομÞ προκειμÝνου να εξαργυρþσει Ýναν λαχνü που του υπüσχεται Ýνα εκατομμýριο δολÜρια (τον υποδýεται ο Ýξοχος Μπρους Ντερν, ο οποßος πÞρε το Βραβεßο Ερμηνεßας στο ΦεστιβÜλ των Καννþν). Ο γιος του (Γουßλ Φüρτε), ευαßσθητος και συναισθηματικüς, τον μαζεýει απü τον δρüμο και ξεκινÜ μαζß του σε αυτü το οδοιπορικü αναζÞτησης, üχι του κερδοφüρου λαχνοý, αλλÜ του λüγου ýπαρξης, που φιλτρÜρεται μÝσα απü την επιστροφÞ στις ρßζες, η οποßα δßνει νüημα στο λιγοστü μÝλλον που απομÝνει. Η ταινßα του ΠÝιν εßναι «μικρÞ», σιωπηλÞ, ασπρüμαυρη (τη φωτογραφßα υπογρÜφει Ýνας ακüμα δικüς μας σταρ, ο Φαßδωνας ΠαπαμιχαÞλ), χαμηλþν τüνων και εκτυλßσσεται στα βÜθη μιας ξεχασμÝνης ΑμερικÞς, που βουλιÜζει στην απραξßα. ΑλλÜ, παρÜλληλα, εßναι «μεγÜλη» και μεγαλüψυχη στην ουσßα της. Γιατß για μια ακüμα φορÜ ο Ελληνοαμερικανüς σκηνοθÝτης καταπιÜνεται με το μεδοýλι της ζωÞς, με ανθρþπους που αναζητοýν λüγο ýπαρξης. Για αυτü και Üλλα, μας μßλησε στη Θεσσαλονßκη, καλεσμÝνος στο 54ο ΦεστιβÜλ ΚινηματογρÜφου.

 

Γιατß κÜνατε την ταινßα ασπρüμαυρη; ΦαντÜζομαι üτι αυτü Ýκανε και πιο δýσκολη τη χρηματοδüτηση…

Δεν υπÞρχε συγκεκριμÝνος λüγος. ¹θελα να κÜνω Ýνα ασπρüμαυρο φιλμ. ¼σο για τη χρηματοδüτηση, ναι, Þταν δýσκολα τα πρÜγματα. Η εταιρεßα δεν Þθελε να ακοýσει για ασπρüμαυρο. ¸φτασα στο σημεßο να πω üτι αποχωρþ και τους εßπα «εντÜξει, ßσως μια Üλλη φορÜ, αλλÜ δεν πρüκειται να την κÜνω Ýγχρωμη». Και μου απÜντησαν τελικÜ να προχωρÞσουμε.

 

Στην ταινßα απεικονßζεται μια ΑμερικÞ σε κρßση. Οι Üνθρωποι εßναι Üπραγοι, το τοπßο καταθλιπτικü, το σκηνικü αποπνÝει απü παντοý… κρßση. Το κÜνατε σκüπιμα; ΘÝλατε να κÜνετε Ýνα κοινωνικü σχüλιο για την αμερικανικÞ κοινωνßα αυτÞ τη στιγμÞ;

Απλþς Ýγινε, χωρßς σκοπü. Το üτι δεν το Ýκανα ηθελημÝνα δεν σημαßνει üτι δεν υπÜρχει η κρßση στην ταινßα Þ üτι απü τη στιγμÞ που κÜνω Ýνα φιλμ αυτÞ την περßοδο καλωσορßζω… τη γενικüτερη κατÜσταση. Η κρßση εßναι υπαρκτÞ. ΕπομÝνως, εισβÜλλει στην ταινßα. Οπüτε βλÝπεις καταθλιπτικÝς περιοχÝς και καταθλιπτικοýς ανθρþπους χωρßς λεφτÜ. Το σκηνικü εßναι Ýνα φτωχü χωριü – το οποßο ενδεχομÝνως θα Þταν φτωχü οýτως Þ Üλλως –, αλλÜ το εισπρÜττεις περισσüτερο λüγω της εποχÞς κατÜ την οποßα γυρßστηκε το φιλμ, αλλÜ και επειδÞ ακριβþς εßναι ασπρüμαυρο. Αυτü Ýδωσε στη «ΝεμπρÜσκα» την εντýπωση üτι εßναι μια ταινßα της εποχÞς της ΜεγÜλης ¾φεσης του 1930. ¸χει αυτÞ τη μυρωδιÜ. ΠοτÝ δεν Þθελα να κÜνω δÞλωση για κÜτι συγκεκριμÝνο, αλλÜ αυτÞ η ζωÞ εßναι εκεß Ýξω…

 

Παßζει ρüλο το γεγονüς üτι, ενþ εßστε Αμερικανüς και επιμÝνετε στις ελληνικÝς σας ρßζες…

Να σας διακüψω. Οι ελληνικÝς μου ρßζες επιμÝνουν σε εμÝνα…

 

ΑυτÞ, λοιπüν, η διπλÞ ταυτüτητα εßναι Ýνα δßχτυ ασφαλεßας, σας κÜνει πιο κριτικü απÝναντι στην ΑμερικÞ;

Ναι. ºσως η σωστÞ λÝξη να μην εßναι «κριτικüς», αν και μπορεß να ισχýει και αυτü. ΑλλÜ αν μεγαλþνεις σε μßα χþρα, και παρÜλληλα σε μια μειονοτικÞ κουλτοýρα, εßσαι συμμÝτοχος παρατηρητÞς. Εßσαι εντελþς εκεß, συμμετÝχοντας ως πολßτης, αλλÜ με μßα οπτικÞς «εμεßς» και «αυτοß», δηλαδÞ απü τη μßα η κοινωνßα και απü την Üλλη η μεινüτητα. Ακüμα και στο σπßτι, ως Ελληνοαμερικανüς δεýτερης γενιÜς, αναρωτιοýνται «εßναι Αμερικανüς Þ ¸λληνας;». «Μισü λεπτü», λÝω. «Εßμαι και εγþ Αμερικανüς, αλλÜ εßμαι και ¸λληνας». Περισσüτερο απü Üλλες εθνüτητες, περισσüτερο και απü τους Ιταλοýς, οι ¸λληνες συνεχßζουν αυτÞ τη στÜση, την ισχυρÞ σýνδεση με τη χþρα καταγωγÞς. Οι Ιταλοß της ΑμερικÞς, για παρÜδειγμα, δεν νιþθουν τüσο κοντÜ στην Ιταλßα üσο οι ¸λληνες μετανÜστες.

 

Παρακολουθεßτε την ελληνικÞ επικαιρüτητα στις εφημερßδες;

Χωρßς να διαβÜζω στα ελληνικÜ – που εßναι νηπιακοý επιπÝδου –, ναι, βÝβαια. ΔιαβÜζω «New York Times» κÜθε μÝρα. ΥπÜρχει μια ιστορßα για την ΕλλÜδα κÜθε βδομÜδα Þ κÜθε δÝκα μÝρες – συνÞθως μια ανοησßα της ΧρυσÞς ΑυγÞς κυριαρχεß στα νÝα για μερικÝς μÝρες Þ üταν ο δÞμαρχος Θεσσαλονßκης μπαßνει στη φυλακÞ Þ üταν κλεßνουν πανεπιστÞμια. ΤÝτοια πρÜγματα μαθαßνω… Εßναι φριχτÜ üλα αυτÜ που συμβαßνουν. Και νομßζω üτι κανεßς δεν μπορεß να τα καταλÜβει στην πραγματικüτητα.

 

¸χετε τυπικοýς ¸λληνες γονεßς;

Ω, ναι, μου λÝνε να παντρευτþ, αλλÜ μüλις τους πηγαßνω μια κοπÝλα λÝνε «üχι αυτÞ».

 

Η ταινßα σας Ýχει πολý χιοýμορ και πÜλι…

Μου αρÝσει η κωμωδßα σαν φüρμα. Νομßζω ο ¼σκαρ ΓουÜιλντ εßχε πει üτι «üταν λες στους ανθρþπους την αλÞθεια, πρÝπει να τους κÜνεις να γελÜνε, αλλιþς θα σε σκοτþσουν». Εßναι παλιÜ ιστορßα, αλλÜ να σας θυμßσω üτι συχνÜ λÝγεται πως οι Εβραßοι Ýχουν καλÞ αßσθηση του χιοýμορ. ΜÜλλον αυτü συμβαßνει επειδÞ Ýχουν περÜσει τüσο πüνο. ΣυχνÜ διαβÜζεις, για παρÜδειγμα, για ανθρþπους που εγκλωβßστηκαν Ýπειτα απü ατýχημα σε ορυχεßο, και καμιÜ φορÜ αυτοß που επιβßωσαν δεν εßναι οι πιο δυνατοß, αλλÜ οι πιο αστεßοι. Εßναι ωραßο να γελÜς. Οι Üνθρωποι απü τη ΝεμπρÜσκα εßναι αστεßοι. Οπüτε αυτÞ την ανÜγκη του χιοýμορ την Ýχω απü δýο μεριÝς, απü τη ΝεμπρÜσκα και την ελληνικÞ καταγωγÞ.

 

Γιατß συνÞθως στις ταινßες σας μιλÜτε για τα προβλÞματα των αντρþν; ¸χει να κÜνει με δικÞ σας εσωτερικÞ ανÜγκη;

Δεν ξÝρω. Η πρþτη μου ταινßα, «Πολßτης Ρουθ», Þταν για τις γυναßκες, αλλÜ μετÜ δεν ξÝρω τι Ýγινε και ασχολοýμαι συνÝχεια με τους Üντρες και τα προβλÞματÜ τους. ΒασικÜ για μÝνα δεν Ýχει τüση σημασßα. Θα Þθελα, üμως, να κÜνω μια ταινßα με γυναßκα σταρ.

 

ΣυνÞθως οι χαρακτÞρες σας παλεýουν να βροýνε μια ισορροπßα ανÜμεσα στην ωριμüτητα και την ανωριμüτητα, στÝκονται μπροστÜ σε διλÞμματα ζωÞς…

Υποστηρßζω τους χαρακτÞρες μου να ξυπνÞσουν, üπως υποστηρßζω και τον εαυτü μου να ξυπνÞσει, να δει πιο καθαρÜ, να εßναι πιο ευχÜριστος, να δει πιο üμορφα μια συγκεκριμÝνη στιγμÞ της ζωÞς πριν Ýρθουν οι τραγωδßες και να εκτιμÜ κÜθε γλυκιÜ στιγμÞ. Οπüτε αυτü που λÝτε εσεßς ως Ýνα üριο ανÜμεσα στην ωριμüτητα και την ανωριμüτητα, εγþ το αποκαλþ «ξýπνημα».

 

Παρακολουθεßτε το ελληνικü σινεμÜ τþρα που Ýχει γßνει της μüδας στα ξÝνα φεστιβÜλ;

¸χω δει μερικÝς ταινßες. Μου Üρεσε ο «Κυνüδοντας» και το «Attenberg», και εßδα επßσης το «Miss Violence» στο ΦεστιβÜλ, που Þταν μια καλÞ ευκαιρßα για ελληνικÝς ταινßες. Θα Þθελα, βÝβαια, να δω περισσüτερες. ΑλλÜ πραγματικÜ ελπßζω και εýχομαι μια ελληνικÞ ταινßα να κÜνει διεθνÞ επιτυχßα. Εßναι υπÝροχο να στηρßζει το ελληνικü κοινü τις ταινßες, αλλÜ δεν φτÜνει. Ας ποýμε εßδα πριν απü περßπου δÝκα χρüνια το «Η θÜλασσα μÝσα μου» του ΑλεχÜντρο ΑμενÜμπαρ με τον ΧαβιÝ ΜπαρδÝμ και üση þρα το παρακολουθοýσα αναρωτιüμουν γιατß αυτÞ δεν εßναι ελληνικÞ ταινßα. Γιατß οι ¸λληνες δεν μποροýν να κÜνουν μια τÝτοια ταινßα; ¹ταν καλλιτεχνικÞ και, παρÜλληλα, εμπορικÞ. ΑλλÜ βλÝπεις üτι αυτÞ η ταινßα εßναι Ýνα παρÜδειγμα του üτι χρειÜζεσαι üχι μüνο Ýνα ευφυÝς σενÜριο και Ýναν σπουδαßο σκηνοθÝτη, αλλÜ και Ýναν σταρ. Οπüτε η ΕλλÜδα χρειÜζεται Ýναν σταρ αυτÞ τη στιγμÞ. Ακüμα και να μιλÜει ελληνικÜ, δεν χρειÜζεται οπωσδÞποτε να μιλÜει αγγλικÜ. Μπορεß να Ýχει υπüτιτλους, üπως εßχε ο ΧαβιÝ ΜπαρδÝμ. Αν Þμουν ¸λληνας σκηνοθÝτης, θα Ýψαχνα να βρω ποιος μπορεß να εßναι ο σταρ. Δεν πρÝπει να εßναι ο σκηνοθÝτης ο σταρ μιας ταινßας. Οι ταινßες του Αγγελüπουλου δεν ταξßδεψαν τüσο. Ο Φελßνι εßχε σταρ. Ακüμα και ο Λαρς φον Τρßερ δουλεýει με διεθνεßς σταρ. Δεν τους χρειÜζεται, αλλÜ τους θÝλει. Γιατß; Για να δει περισσüτερος κüσμος τις ταινßες του. ΕντÜξει, ο ΜÜικλ Λι δεν δουλεýει με σταρ, αλλÜ Ýχει το προνüμιο üτι κÜνει αγγλικÝς ταινßες. Και εßμαι πεπεισμÝνος üτι αυτüς ο ¸λληνας σταρ υπÜρχει. Δεν ξÝρω ποιος εßναι. ºσως και να βρßσκεται στο χωριü μου το Αßγιο… ΑλλÜ, βÝβαια, πÜντα Ýχει σημασßα ο κατÜλληλος ηθοποιüς να πÜρει τον σωστü ρüλο στο κατÜλληλο σενÜριο. Και αυτÞ τη στιγμÞ νιþθεις üτι για το ελληνικü σινεμÜ το Ýδαφος εßναι γüνιμο.

 

Εσεßς Ýχετε πει üτι πριν ξεκινÞσετε γυρßσματα συνÞθως κÜνετε παρÝα με τους ηθοποιοýς σας…

¸τσι εßναι. Ακüμα και εδþ, στο ΦεστιβÜλ Θεσσαλονßκης, με τα μÝλη της κριτικÞς επιτροπÞς, θÝλω να υπÜρχει μια ατμüσφαιρα εμπιστοσýνης και Üνεσης. Οπüτε με τα υπüλοιπα μÝλη τρþμε κÜθε μÝρα μαζß και κÜνουμε παρÝα. Το ßδιο γßνεται και με τους ηθοποιοýς. ΘÝλω να χτßζω την εμπιστοσýνη. Να γνωριζüμαστε και ýστερα να δουλεýουμε.