¸ñãá ôïõ Åõñéðßäç óôï öùò
ΠηγÞ: enet.gr
Τρßτη 5 Νοεμβρßου 2013
Η παλαιüτερη καταγραφÞ πÝντε τραγωδιþν του Ευριπßδη («Αλκηστις», «ΜÞδεια», «Ιππüλυτος», «ΟρÝστης» και «Φοßνισσες») κρυβüταν, σε Ýναν παλßμψηστο κþδικα που φυλÜσσεται στο θησαυροφυλÜκιο του Πατριαρχεßου Ιεροσολýμων.
Κþδικας Πατριαρχεßου Ιεροσολýμων Π.Τ.36 απüσπασμα απο τις «Φοßνισσες» του ΕυριπßδηΠρüκειται για τον κþδικα του Παν. ΤÜφου 36, που μαζß με Ýνα Üλλο χειρüγραφο, της ΕθνικÞς ΒιβλιοθÞκης της Γαλλßας, το Parisinus gr.1330, μπαßνει στο μικροσκüπιο της Ýρευνας στο πλαßσιο του προγρÜμματος «Palamedes», που διενεργεßται απü το ΠανεπιστÞμιο Georg August του ΓκÝτιγκεν, το ΠανεπιστÞμιο της Μπολüνιας και το Ιστορικü και Παλαιογραφικü Αρχεßο του Μορφωτικοý Ιδρýματος της ΕθνικÞς ΤρÜπεζας.
Ο κþδικας του Παν. ΤÜφου 36 φωτογραφÞθηκε το περασμÝνο ΠÜσχα με την Üδεια του Πατριαρχεßου Ιεροσολýμων απü νÝας τεχνολογßας μηχανÞματα και οι φωτογραφßες πÝρασαν Ýπειτα απü περαιτÝρω επεξεργασßα, üπως μας εßπε ο υπεýθυνος του Ιστορικοý και Παλαιογραφικοý Αρχεßου του Μορφωτικοý Ιδρýματος της ΕθνικÞς ΤρÜπεζας, ΑγαμÝμνων Τσελßκας. Ετσι, διαπιστþθηκε üτι στο συνολü του εßναι Ýνα διπλü παλßμψηστο χειρüγραφο.
«Η νεüτερη γραφÞ του εßναι του 13ου αιþνα και περιÝχει το βιβλßο των Προφητþν της ΠαλαιÜς ΔιαθÞκης. Στις παλαιüτερες γραφÝς, που χρονολογοýνται στις αρχÝς του 9ου-10ου αιþνα, περιÝχονται αγιολογικÜ κεßμενα σε κεφαλαιογρÜμματη γραφÞ, ποιητικÜ Ýργα του Γρηγορßου Ναζιανζηνοý σε μßα πÜρα πολý κομψÞ μικρογρÜμματη γραφÞ των αρχþν του 10ου αιþνα, ενþ σε Ýνα Üλλο τμÞμα υπÜρχουν κεßμενα του ΑριστοτÝλη απü τα "ΦυσικÜ".
Με τη διαφορÜ üτι εκεß που εßναι γραμμÝνος ο ΑριστοτÝλης Ýχει γραφεß και Üλλο κεßμενο, θεολογικü. ΔηλαδÞ, το κομμÜτι αυτü εßναι διπλÜ παλßμψηστο και ως εκ τοýτου η ανÜγνωσÞ του αρκετÜ επßπονη», επισημαßνει ο γνωστüς μελετητÞς παλαιογραφικþν κειμÝνων και προσθÝτει γεμÜτος κÝφι για ακüμη μßα εξερεýνηση του παρελθüντος: «Εμεßς πÜντα ελπßζουμε üτι θα Ýχουμε κÜποιες διαφορετικÝς μαρτυρßες για το αριστοτελικü κεßμενο, ενδεχομÝνως κÜποιες παραλλαγÝς του γνωστοý κειμÝνου. Στην παλαιüτερη γραφÞ περιλαμβÜνονται και αποσπÜσματα απü τραγωδßες του Ευριπßδη. Εχουμε εδþ την "Αλκηστη", τη "ΜÞδεια", τον "Ιππüλυτο", τον "ΟρÝστη" και τις "Φοßνισσες" üπως και κεßμενα ακüμη αταýτιστα. Σε αυτü το επßπεδο γραφÞς υπÜρχει το ενδεχüμενο να Ýχουμε κεßμενα Üγνωστα, γραμμÝνα στο περιθþριο, που δεν Ýχουν ποτÝ δημοσιευτεß».
|
ΛεπτομÝρεια απü τον κþδικα, ΕθνικÞ ΒιβλιοθÞκη Παρισßων 1330, (5ου - 6ου αι.) με τα ονüματα ΑριστοτÝλης |
Στην ερþτηση αν τα κεßμενα του Ευριπßδη θα αλλÜξουν την εικüνα που Ýχουμε για τις δημοφιλεßς τραγωδßες του αρχαßου Ελληνα τραγικοý, ο κ. Τσελßκας σημειþνει: «ΑυτÞ τη στιγμÞ δεν μποροýμε να ποýμε τßποτα με βεβαιüτητα, καθþς τþρα αρχßζει το ερευνητικü πρüγραμμα και η ενδελεχÞς μελÝτη. Τα παραπÜνω συμπερÜσματα αποτελοýν μια πρþτη σýντομη θεþρηση των χειρογρÜφων. Η συνÝχιση της Ýρευνας πιστεýω πως μας επιφυλÜσσει και Üλλες εκπλÞξεις στο μÝλλον».
Τον ßδιο κþδικα εßχαν επιχειρÞσει να διαβÜσουν και Üλλοι παλαιüτερα, αλλÜ, επειδÞ δεν εßχαν τις σημερινÝς τεχνικÝς, δεν τα εßχαν καταφÝρει. Η ýπαρξη üμως του κþδικα εßναι γνωστÞ εδþ και 100 χρüνια απü την καταγραφÞ των ιεροσολυμητικþν χειρογρÜφων απü τον λüγιο του 19ου αιþνα ΑθανÜσιο Παπαδüπουλο-ΚεραμÝα, ο οποßος το 1887 εκλÞθη στα Ιεροσüλυμα, επß ΠατριÜρχου ΝικοδÞμου, και κατüπιν εξονυχιστικÞς Ýρευνας και διετοýς αφιÝρωσης δημοσßευσε τους πνευματικοýς θησαυροýς των Βιβλιοθηκþν του Πατριαρχεßου Ιεροσολýμων και του Μετοχßου του Παναγßου ΤÜφου στην Κωνσταντινοýπολη.
«ΠÜντως, απü τη γραφÞ του ξÝρουμε üτι αυτü το χειρüγραφο γρÜφτηκε στο χþρο της Παλαιστßνης», επισημαßνει ο διαπρεπÞς μελετητÞς. «Αυτü üμως δεν σημαßνει üτι οι περγαμηνÝς που χρησιμοποιÞθηκαν προÝρχονται αναγκαστικÜ απü αυτü το χþρο, γιατß πρüκειται για εμπüριο χρησιμοποιημÝνης περγαμηνÞς».
Η Ýλλειψη εξελιγμÝνων τεχνικþν μÝσων κρατοýσε στο σκοτÜδι και τα περιεχüμενα του δεýτερου κþδικα, του παρισινοý, στον οποßο διακρßνονται επιγραφÝς με τα ονüματα του ΑριστοτÝλη, του ΣωκρÜτη και του ΠλÜτωνα.
«Η επιχεßρηση ανÜγνωσης και των δýο αυτþν χειρογρÜφων θα εßναι δýσκολη, παρÜ το γεγονüς üτι χρησιμοποιοýμε την τελευταßα λÝξη της τεχνολογßας», τονßζει ο κ. Τσελßκας ο οποßος Ýχει συμβÜλει και στη διεθνÞ διεπιστημονικÞ Ýρευνα ανÜγνωσης του αρχαßου Μηχανισμοý των ΑντικυθÞρων. Και συγκεκριμÝνα Ýχει διαβÜσει τη μεγαλýτερη επιγραφÞ του, το θραýσμα g, που εßναι ουσιαστικÜ το εγχειρßδιο του Μηχανισμοý.
Εßναι το εκτενÝστερο κεßμενο που Ýχει αποκρυπτογραφηθεß και αποτυπþνει τις κινÞσεις των πλανητþν, τις οδηγßες χρÞσης του Μηχανισμοý για τον υπολογισμü των κινÞσεων και κÜποια ποσοτικÜ δεδομÝνα σε σχÝση με τις τροχιÝς των πλανητþν. Γι' αυτü τον ρωτÞσαμε ποια εßναι η κατÜσταση διατÞρησÞς του, καθþς ετοιμÜζεται, üπως Ýγραψε η «Ε», να ταξιδÝψει στο εξωτερικü με üλη την Ýκθεση του Εθνικοý Αρχαιολογικοý Μουσεßου, την προσεχÞ Üνοιξη στη Βασιλεßα της Ελβετßας και την επüμενη χρονιÜ στην ΟυÜσιγκτον των ΗΠΑ. Εκπληκτος απü την εßδηση που Üκουγαν τα αυτιÜ του, μας εßπε: «Μα, ο Μηχανισμüς εßναι Ýτοιμος να διαλυθεß, ποιος το σκÝφτηκε αυτü;».