της Ντίνας Καράτζιου πό την enet.gr

Τετάρτη 23 Οκτωβρίου 2013

Μια τρύπα στην... αιθαλομίχλη θα επιτύχει και φέτος το χειμώνα η κυβερνητική πολιτική. Το επίδομα θέρμανσης θα καλύψει ένα απειροελάχιστο ποσοστό καταναλωτών στα μεγάλα αστικά κέντρα και τα εξουθενωμένα από την κρίση νοικοκυριά, που δεν έχουν χρήματα να αγοράσουν το πανάκριβο πετρέλαιο, θα κάψουν στο φουλ τζάκια και σόμπες.

Ακόμη και αν ληφθεί υπ' όψιν το «καλό σενάριο», σύμφωνα με το οποίο το υπουργείο Περιβάλλοντος μαζί με τα συναρμόδια υπουργεία θα θέσει σε εφαρμογή ένα αυστηρό πλαίσιο ελέγχων όσον αφορά την καταλληλότητα των συσκευών θέρμανσης και καύσιμης ύλης, η αιθαλομίχλη δεν πρόκειται να εξαφανιστεί, το αντίθετο μάλιστα. Οι εκπομπές αιωρούμενων σωματιδίων από τζάκια και σόμπες, ακόμη και στην περίπτωση που φέρουν τις καλύτερες προδιαγραφές, είναι 100 φορές μεγαλύτερες από αυτές που εκπέμπει ένας συμβατικός λέβητας πετρελαίου!

Ασυδοσία

Και αυτό είναι το καλό σενάριο... Μένει βέβαια να δούμε με τι προσωπικό θα διενεργεί ελέγχους το ΥΠΕΚΑ, καθώς το Σώμα Επιθεωρητών Περιβάλλοντος είναι αποψιλωμένο, ενώ αποδυναμωμένα είναι και τα τμήματα που είναι επιφορτισμένα με το έργο των ελέγχων στο υπουργείο Ανάπτυξης. Ταυτόχρονα, στην αγορά επικρατεί ασυδοσία: Σε 100 δειγματοληπτικούς ελέγχους που πραγματοποιήθηκαν τον τελευταίο χρόνο σε 60 προϊόντα εναλλακτικών συσκευών θέρμανσης, το ποσοστό παραβατικότητας έφθασε το 60%!

Το βασικό κυβερνητικό επιχείρημα για την αύξηση του ΕΦΚ του πετρελαίου θέρμανσης είναι ο περιορισμός της παράνομης διακίνησης του πετρελαίου θέρμανσης ως κίνησης. Η διαχρονική όμως κυβερνητική αδυναμία για την πάταξη του λαθρεμπορίου αποβαίνει τελικά όχι μόνο σε βάρος της τσέπης του εξουθενωμένου πολίτη, αλλά και σε βάρος της δημόσιας υγείας και του περιβάλλοντος.

Ο καθηγητής Πνευμονολογίας του Πανεπιστημίου Harvard Π. Μπεχράκης, ο οποίος μαζί με τον καθηγητή του ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος» Κ. Ελευθεριάδη επιβλέπει την εξέλιξη της έρευνας του Εθνικού Κέντρου Επιχειρήσεων Υγείας (ΕΚΕΠΥ) για τη συσχέτιση της αύξησης των αιωρούμενων σωματιδίων με τις εισαγωγές στις πνευμονολογικές κλινικές, δήλωσε στην «Κ.Ε.»: «Επιχειρείται να συνδυαστεί ένα δίκτυο συλλογής υγειονομικών πληροφοριών με τα επίπεδα της ρύπανσης, αλλά ακόμη είναι νωρίς για να έχουμε κάποια ασφαλή συμπεράσματα».

Από την άλλη πλευρά, επιστήμονες που παρακολουθούν χρόνια την εξέλιξη της ατμοσφαιρικής ρύπανσης τονίζουν ότι «ακόμη και μέσα από αυτή την προσπάθεια αγοράζεται χρόνος. Στη μελέτη χρησιμοποιούνται στοιχεία της προηγούμενης χρονιάς, οπότε η επεξεργασία τους θα μπορούσε να είναι ήδη έτοιμη». Και τονίζουν ότι, «αν αυτή τη στιγμή ετίθετο και θέμα δημόσιας υγείας βάσει συγκριμένων μετρήσεων, τότε θα προσετίθετο άλλο ένα επιχείρημα εναντίον της συγκεκριμένης πολιτικής. Η κυβέρνηση δεν αντιλαμβάνεται ή κάνει πως δεν αντιλαμβάνεται ότι τα πάντα δεν είναι μόνο "οικονομία". Παρ' όλο που αναγνωρίζει το πρόβλημα της θέρμανσης των νοικοκυριών, προβάλλει μόνο την οικονομική διάστασή του, υποβαθμίζει την περιβαλλοντική και παραβλέπει παντελώς αυτήν της δημόσιας υγείας».

«Δυστυχώς, και φέτος θα δούμε τα πρωτοσέλιδα για "το νέφος της αιθαλομίχλης"», εξηγεί ο κ. Κώστας Φυτιάνος, καθηγητής Χημείας Περιβάλλοντος και υπεύθυνος του Εργαστηρίου Ελέγχου Ρύπανσης Περιβάλλοντος του ΑΠΘ. «Είμαι πεπεισμένος», τονίζει, «ότι όποια μέτρα κι αν ληφθούν, αν τελικά ληφθούν, όπως το όριο λήψης εκτάκτων μέτρων, θέσπιση και έλεγχος τήρησης προδιαγραφών στερεών καυσίμων και εστιών καύσης, δεν πρόκειται να περιορίσουν το πρόβλημα. Για να υπάρξει πραγματική μείωση των τιμών στους ρύπους των αιωρούμενων σωματιδίων, πρέπει να δοθούν κίνητρα, όπως η μείωση των τιμών του πετρελαίου και του φυσικού αερίου. Αλλιώς, το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να παρακαλάμε να μην υπάρχουν δυσμενή μετεωρολογικά φαινόμενα».

Μαύρα μαντάτα

Η αδιέξοδη πολιτική όμως του υπουργείου Οικονομικών συνεχίζεται και φέτος. Με βάση τα κριτήρια που ανακοινώθηκαν, το επίδομα θέρμανσης θα καλύψει (εν μέρει και υπό προϋποθέσεις) περίπου 580.000 νοικοκυριά σε ολόκληρη τη χώρα (προϋπολογισμένο κονδύλι ύψους 240 εκατ. ευρώ), δηλαδή περί τους 1.500.000 κατοίκους. Για το Λεκανοπέδιο της Αθήνας, με περίπου ένα εκατ. νοικοκυριά, οι δικαιούχοι θα είναι πολύ λίγοι.

Πώς μεταφράζονται αυτά για την ατμόσφαιρα, μας εξηγεί ο χημικός-μηχανικός, δρ Δημήτρης Χατζηδάκης, πρώην υπάλληλος του ΥΠΕΚΑ, με μεγάλη εμπειρία σε ζητήματα ατμοσφαιρικής ρύπανσης: «Χονδρικά, με βάση τα στοιχεία του ΥΠΕΚΑ, η συμμετοχή της οικιακής θέρμανσης στις εκπομπές και στη διαμόρφωση των μέσων επιπέδων των αιωρουμένων σωματιδίων στην ατμόσφαιρα της Αθήνας κατά τη χειμερινή περίοδο εκτιμάται περί το 25%. Οι εκπομπές σωματιδίων από την καύση (αποδεκτής ποιότητας) ξύλου είναι από 50 (ενεργειακό τζάκι) έως 100 φορές (τζάκι, ξυλόσομπα) μεγαλύτερες από αυτές του συμβατικού λέβητα πετρελαίου, με αποτέλεσμα η συμβολή των εστιών στερεών καυσίμων στις συνολικές εκπομπές να είναι δυσανάλογα μεγάλη σε σχέση με το πλήθος τους.

»Ενδεικτικά, με βάση την υπόθεση ότι το 5%, το 10% ή το 20% του πλήθους των νοικοκυριών στο Λεκανοπέδιο της Αθήνας θα καταναλώσει συστηματικώς στερεά καύσιμα, εκτιμάται αντίστοιχη αύξηση των συνολικών εκπομπών σωματιδίων κατά περίπου 80%, 250% και 400%, με αποτέλεσμα μια τυπική για το Λεκανοπέδιο ημερήσια τιμή αιωρουμένων σωματιδίων 45 μg/κ.μ. να εκτιναχθεί περίπου στα 80, στα 110 και στα 180 μg/κ.μ., αντίστοιχα, τιμές παρεμφερείς με αυτές που καταγράφηκαν τις "δύσκολες" ημέρες του περασμένου χειμώνα».