Βασίλης Φουρτούνης, δάσκαλος

Σάββατο 29 Ιουνίου 2013

Η συμφωνία για τους κανόνες διάσωσης και εκκαθάρισης προβληματικών ευρωπαϊκών τραπεζών που επιτεύχθηκε στο συμβούλιο Ecofin προβλέπει την επιβολή ζημιών στους μετόχους, ομολογιούχους και στο τέλος τους μεγάλους καταθέτες τους, αλλά δίνει, σύμφωνα με το πρακτορείο οικονομικών ειδήσεων Bloomberg, την διακριτική ευχέρεια στις χώρες όσον αφορά την κατανομή των ζημιών.

Επίσης, η συμφωνία επιτρέπει ρητά τη δυνατότητα κρατικοποίησης πιστωτικών ιδρυμάτων στην περίπτωση που αυτά θεωρηθούν σημαντικά για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα. Προβλέπεται, ακόμη, η επιβολή εισφοράς στις τράπεζες ίσης με το 1,3% των ασφαλισμένων καταθέσεων τους (δηλαδή των καταθέσεων κάτω των 100.000 ευρώ) και η απευθείας ανακεφαλαιοποίηση από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ΕΜΣ). Οι νέοι κανόνες θα ισχύσουν από το 2018, σύμφωνα με δημοσιεύματα του πρακτορείου ειδήσεων Reuters και της εφημερίδας Financial Times, ενώ θα πρέπει προηγουμένως να εγκριθούν από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Οι δύο διαφορετικές προσεγγίσεις στο ζήτημα

Για την επίτευξη της συμφωνίας, οι υπουργοί έπρεπε να αποφασίσουν πότε οι χώρες μπορούν να δηλώνουν ότι υπάρχει απειλή για το χρηματοπιστωτικό σύστημα. Δεδομένου ότι υπήρχαν δύο διαφορετικές απόψεις. Από τη μια μεριά η Γαλλία, η Βρετανία και η Σουηδία, που τόνιζαν την ανάγκη της δυνατότητας προσαρμογής στις συνθήκες κάθε χώρας και από την άλλη η Γερμανία, η Ολλανδία και η Φινλανδία, που επιδίωκαν να θεσπιστούν σταθεροί, γενικής ισχύος κανόνες. Μάλιστα ο Σουηδός υπουργός Οικονομικών Άντερς Μποργκ δήλωσε ότι η συμφωνία αφήνει ανοιχτό το δρόμο για να αποκτούν οι χώρες πακέτα μετοχών στις πιο σημαντικές τράπεζές τους. Ακόμη και οι χώρες που ήταν υπέρ του να περιορισθεί η δυνατότητα ευελιξίας, λόγω ανησυχίας ότι μπορεί να αυξανόταν τα κόστη χρηματοδότησης των τραπεζών χωρών που δεν μπορούν ή δεν θέλουν να τις στηρίξουν, στήριξαν τη συμφωνία.

Όταν πρόκειται να υπάρξει κρατική στήριξη, αυτή θα γίνεται πρώτα μέσω των εθνικών ταμείων εκκαθάρισης (national resolution funds) που θα χρηματοδοτούνται από τις εισφορές των τραπεζών στο ύψος του 1,3% των ασφαλισμένων καταθέσεων τους. Η συμφωνία προβλέπει ότι τα ταμεία αυτά θα μπορούν να συμβάλλουν με κεφάλαια που δεν θα υπερβαίνουν το 5% του παθητικού των προβληματικών τραπεζών, εκτός αν έχει επιβληθεί η πλήρης διαγραφή της αξίας των ομολογιούχων με τίτλους υψηλής διαβάθμισης (senior bondholders).

Που όμως οδηγεί η απόφαση του ECOFIN;

1ον. Θα οδηγήσει σε ροή κεφαλαίων από τον Νότο στον Βορρά, αλλά τελικά και εκτός Ευρώπης, σε μια περίοδο που υποτίθεται ότι η προσπάθεια στοχεύει στον επαναπατρισμό και προσέλκυση νέων κεφαλαίων.

2ον. Θα αποτελέσει χτύπημα στο ήδη αποδυναμωμένο Ελληνικό Τραπεζικό Σύστημα. Με συνέπεια οι τράπεζες να αποκτήσουν μεγαλύτερη εσωστρέφεια και να εμφανιστούν εμπόδια στην ρευστότητά τους με αποτέλεσμα να συνεχίσει να ασφυκτιά κάθε οικονομική δραστηριότητα.

Επιπλέον θα αρχίσουν να εμφανίζονται «ασφαλείς» Γερμανικές και άλλες βόρειες τράπεζες και επενδυτικά Funds με ελάχιστο έως καθόλου ενδιαφέρον να στηρίξουν την παραγωγική βάση και τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Αποτέλεσμα αυτού θα είναι να γίνεται όλο πιο δυσβάστακτος ο δανεισμός.

3ον. Μετά τις γερμανικές εκλογές θα τεθεί ξανά το ζήτημα της μη βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους και συνεπώς ενός νέου κουρέματος του. Σ ’αυτήν την προοπτική και με βάση τις νέες αποφάσεις του ECOFIN, θα τεθεί εκ νέου ζήτημα βιωσιμότητας των τραπεζών και άρα εφαρμογής της απόφασης περί καταθέσεων.

4ον. Η απόφαση αυτή δεν είναι μεμονωμένη, ακολουθεί την επιβολή της νεοφιλελεύθερης περιοριστικής πολιτικής συνολικά στην Ευρωζώνη, και την σταδιακή μετατροπή του Ευρωπαϊκού Νότου σε χώρο φθηνής εργασίας, κερδοσκοπικών επενδύσεων και οικονομικής χειραγώγησης ως προς τους στρατηγικούς τομείς της οικονομίας.

Οι συνέπειες αυτής της απόφασης

Η αντίληψη του καταθέτη που μετατρέπεται σε επενδυτή δεν θα σταματήσει εδώ. Ο πολίτης, αφού μετατρέπεται από δικαιούχο δημοσίων αγαθών και υπηρεσιών ενός κοινωνικού κράτους σε απροστάτευτο εργαζόμενο και πελάτη κοινωνικών και υγειονομικών υπηρεσιών με ιδιωτικά κριτήρια, το επόμενο βήμα θα είναι η αμφισβήτηση του δημόσιου χαρακτήρα του ασφαλιστικού συστήματος και η σταδιακή μετάλλαξη του σε σύστημα κεφαλαιοποιητικού χαρακτήρα.

Με δεδομένη την αδυναμία και την τραγική ανοχή των κυβερνήσεων του Νότου το Ευρωπαϊκό όραμα μετατρέπεται σε εφιάλτη, που τελικά αποδυναμώνει και υπονομεύει την προοπτική της Ευρωζώνης. Αποδυναμώνει και υπονομεύει τη λογική της Ευρώπης των λαών. Πέρα από επικοινωνιακές στρατηγικές της λογικής του Success Story, είναι πλέον φανερό ότι αυτή η πολιτική υπονομεύει τις ίδιες τις Ευρωπαϊκές Αρχές και τη δημοκρατική λειτουργία των χωρών του Νότου, ενώ είναι αδιέξοδη οικονομικά και κοινωνικά τόσο σε Ευρωπαϊκό όσο και σε εθνικό επίπεδο.