Ãéáôß áíôÝ÷åé ôï ôñéêïììáôéêü ìðëïê;
Του ΤÜσου ΠαππÜ απü την Εφημερßδα των Συντακτþν
ÄåõôÝñá 6 ÌáÀïõ 2013
Τα ευρÞματα των δημοσκοπÞσεων εßναι συντριπτικÜ για τα κüμματα που συγκροτοýν την κυβÝρνηση συνεργασßας. Το 80% των πολιτþν πιστεýουν üτι η χþρα βαδßζει σε λÜθος κατεýθυνση, πÜνω απü το 70% δηλþνουν üτι η κυβÝρνηση δεν θα τα καταφÝρει και γενικþς οι θετικÝς γνþμες για τις πολιτικÝς του μνημονßων δεν ξεπερνοýν το 10%. ΑυτÞ üμως η εικüνα δεν αποτυπþνεται στην πρüθεση ψÞφου.
Τα τρßα κüμματα Ýχουν αξιοσημεßωτη δημοσκοπικÞ αντοχÞ. Με οριακÝς αυξομειþσεις κρατοýν τις δυνÜμεις τους και υπερÝχουν σαφþς της αξιωματικÞς αντιπολßτευσης. Η Üθροιση των ποσοστþν τους δεν εßναι μια αυθαßρετη αριθμητικÞ πρÜξη. ¸χει πολιτικü αντßκρισμα. Η στρατηγικÞ επιδßωξη των δανειστþν και των εγχþριων ισχυρþν οικονομικþν και πολιτικþν κýκλων εßναι να σταθεροποιηθεß και να μακροημερεýσει το μοντÝλο της «δεξιοκεντροαριστεροýτσικης» συμμαχßας.
Την ßδια στιγμÞ οι διαδηλþσεις κατÜ των οικονομικþν και των Üλλων μÝτρων δεν θυμßζουν σε τßποτε τις κινητοποιÞσεις της προηγοýμενης περιüδου. Οýτε μÝγα πÜθος οýτε μÝγα πλÞθος. Απü πρþτη ματιÜ, ανεξÞγητο. Κüπωση απü τις χωρßς αποτÝλεσμα κινητοποιÞσεις; ΑπογοÞτευση απü την πολυδιÜσπαση της ριζοσπαστικÞς ΑριστερÜς; Φüβος παραλυτικüς üτι το υποσχüμενο, επειδÞ εßναι νεφελþδες, μπορεß να αποδειχτεß χειρüτερο απü το τρÝχον; Αδυναμßα δομικοý χαρακτÞρα των συλλογικοτÞτων (κüμματα, συνδικÜτα) να εμπνεýσουν και να συσπειρþσουν τη χειμαζüμενη κοινωνßα; Πιθανüν üλα αυτÜ μαζß.
Ο Νüαμ Τσüμσκι ρωτÞθηκε αν θεωρεß παρÜδοξο το üτι οι «σκλÜβοι» δεν ξεσηκþθηκαν. Η απÜντησÞ του Þταν διαφωτιστικÞ: «Πþς ξεσηκþνεσαι; Δεν εßναι εýκολο. Με τι στüχο ξεσηκþνεσαι και με ποιον τρüπο; Αυτü Ýχει σημασßα. Οι “σκλÜβοι” μποροýσαν να εξεγερθοýν και να σκοτþσουν τον αφÝντη, οι Ελληνες να κÜνουν τι; ΚÜτι τÝτοιο θα εßχε μεγÜλο κüστος» («Το ΒÞμα» 7-4-2013). Με τι στüχο και με ποιο τρüπο. Στη φρÜση αυτÞ κρýβεται η ουσßα.
Η κυρßαρχη θεωρßα του μονüδρομου μπορεß να βÜλλεται πανταχüθεν ως αντιδημοκρατικÞ, μπορεß να δυσφοροýν πολλοß με τη δεσποτικÞ παρουσßα της στον λüγο των κυβερνητικþν εταßρων, μπορεß να δημιουργεß αμηχανßα ακüμη και σ’ αυτοýς που την υπηρετοýν [εκüντες-Üκοντες], ωστüσο εßναι μια σαφÞς αφÞγηση. ¸χει αρχÞ, μÝση και για το τÝλος καλλιεργεß μια υποψßα ισχνÞς προσδοκßας üτι κÜποτε üλα αυτÜ θα λυθοýν με ομαλü τρüπο, χωρßς εξτρεμισμοýς, συγκροýσεις και περιπÝτειες.
Ας δεχτοýμε üμως üτι υπÜρχει ο στüχος και αυτüς εßναι η κατÜργηση των μνημονßων. Μπορεß να επιτευχθεß με την εκλογικÞ επικρÜτηση των αντιμνημονιακþν δυνÜμεων, οι οποßες θα προχωρÞσουν στην υλοποßηση αυτÞς της δÝσμευσης. ΜετÜ; Στο ερþτημα αυτü οι απαντÞσεις δεν εßναι καθαρÝς. Ακüμη και ο κυρßαρχος πüλος των αντιμνημονιακþν δυνÜμεων, ο ΣΥΡΙΖΑ, στο επßμαχο θÝμα εμφανßζεται διχασμÝνος, με την πλειοψηφßα να μην εßναι και πολý σßγουρη για τη θÝση «κατÜργηση των μνημονßων εντüς της ευρωζþνης» -με συνÝπεια ο δημüσιος λüγος της να μην Ýχει τη συνοχÞ που απαιτεßται- και με το ρεýμα των οπαδþν της επιστροφÞς στο εθνικü νüμισμα να Ýχει υπολογßσιμη απÞχηση στο στελεχικü δυναμικü στο κüμμα -εσχÜτως και στο εθνικü ακροατÞριο- και να διεκδικεß με επιμονÞ την τροποποßηση των προγραμματικþν κατευθýνσεων.
Εδþ δεν ισχýει το επιχεßρημα üτι η πολυφωνßα εßναι ευπρüσδεκτη γιατß δßνει πνοÞ και δýναμη στο μετωπικü σχÞμα και μπορεß να φÝρει την αναγκαßα πολυσυλλεκτικüτητα -προûπüθεση απαραßτητη για την ανατροπÞ των συσχετισμþν. Εδþ Ýχουμε μια αναμÝτρηση απüψεων που δεν εßναι εýκολο να συμφιλιωθοýν με διαδικασßες ανοιχτοý και εποικοδομητικοý διαλüγου, γιατß δεν προσλαμβÜνουν με τον ßδιο τρüπο τη συγκυρßα, δεν χρησιμοποιοýν τα ßδια αναλυτικÜ εργαλεßα για να ιεραρχÞσουν τις προτεραιüτητες και γιατß Ýχουν διαφορετικÝς προσεγγßσεις για το τι πρÝπει να γßνει, πþς θα γßνει και με ποιους συμμÜχους εßναι εφικτü και επιθυμητü να γßνει. Η συνýπαρξη εßναι προβληματικÞ γιατß οι αντιθÝσεις εßναι προφανεßς, μοιÜζουν αγεφýρωτες, εκφωνοýνται με κÜθε ευκαιρßα και αναδεικνýονται απü Ýνα απροκÜλυπτα μεροληπτικü μιντιακü σýστημα με πρüθεση να διχÜσουν το κοινωνικü σþμα.
Σýμφωνα με την κλασικÞ ανÜλυση, οι μεγÜλες ρÞξεις συμβαßνουν üταν συντρÝχουν τρεις προûποθÝσεις: λαúκÞ διαθεσιμüτητα για ριζικÞ αλλαγÞ του κοινωνικοý υποδεßγματος, Ýνα πολιτικü υποκεßμενο Ýτοιμο και ικανü να την εκφρÜσει και Ýνας καταλýτης, δηλαδÞ Ýνα γεγονüς, τüσο κρßσιμο και τüσο καθοριστικü που δεν θα εßναι εýκολο στους ιδεολογικοýς και κατασταλτικοýς μηχανισμοýς των κυρßαρχων τÜξεων να το ελÝγξουν και να το «γειþσουν».
Η μεγÜλη εικüνα δεßχνει üτι δεν εßμαστε ακüμη σ’ αυτü σημεßο. Οι «απü κÜτω» τηροýν στÜση παθητικÞς αναμονÞς και οι «απü πÜνω» κερδßζουν χρüνο, ελπßζοντας üτι με τις κατÜλληλες μεταμφιÝσεις και εκμεταλλευüμενοι τις αδυναμßες των αντιπÜλων τους θα αποτρÝψουν την αποκαθÞλωσÞ τους.