Ποιός διοικεί σήμερα τα ελληνικά πανεπιστήμια;
Τρίτη 13 Σεπτεμβρίου 2011
Του Γιάννη Χατζηγώγα, καθηγητή Αρχιτεκτονική ΑΠΘ, από το tvxs
Αυτό που η κοινή γνώμη έχει συνηθίσει να συζητά και να αναπαράγει είναι μια σειρά από κλισέ περί δημοκρατίας, ασύλου, αυτοδιοίκησης, παιδείας, έρευνας και επιστήμης, τα οποία συζητά μέχρις εθισμού επικίνδυνου και ίσως μη αναστρέψιμου...
Και αυτό που η κοινή γνώμη - και όσοι τη διαμορφώνουν- αποφεύγουν συστηματικά είναι η επιτόπου ανάλυση και καταγραφή των πραγματικών συνθηκών μέσα στους χώρους του περίφημου ...ασύλου. Πώς γίνονται και αν γίνονται πια τα πραγματικά μαθήματα; Πόση και σε τι βάθος πραγματική έρευνα γίνεται ακόμα; Σε τι αίθουσες, με ποιά υποδομή και σε τι είδους κοινόχρηστους χώρους, από κυλικεία μέχρι τουαλέτες καλύπτονται οι εκπαιδευτικές και ανθρώπινες ανάγκες διδασκόντων και διδασκομένων; Μήπως έχουμε άσυλο ….ανιάτων;
Και αν δημοκρατία είναι μια διαστρέβλωση που στο όνομα της "άμεσης δημοκρατίας" φορά ένα μπλουζάκι του Τσε Γκεβάρα ή του Βελουχιώτη - χωρίς να γνωρίζουν ακριβώς ποιοί ήταν και τι ήθελαν - και επιμένει στις πρακτικές της τυφλής βίας, της ανυπακοής και της "ελευθερίας", επιμένει να διατηρεί "εναλλακτικά" κυλικεία, χωρίς στοιχειώδεις υγειονομικές προδιαγραφές, κλείνει τα μάτια στην καθημερινή εγκατάσταση οποιωνδήποτε ομάδων εκτός νομιμότητας, ανέχεται το "χτίσιμο" με τούβλα τις συγκλήτου και των συγκλητικών, τον τραυματισμό πρυτάνεων και την αποστολή τους σε νοσοκομεία... και τόσα άλλα...
Όμως αναρωτήθηκε ποτέ κανείς από την κοινή γνώμη τι έγινε μετά από ένα "χτίσιμο" συγκλήτου, έγινε κάποια επαναφορά στην νομιμότητα, κάποια αποκατάσταση δικαιοσύνης, παραπέμφθηκε κάποιος για προσβολή αξιοπρέπειας και δημοκρατικής λειτουργίας ή μήπως ανταμείφθηκαν οι "πρωταίτιοι" με καλούς βαθμούς και ακαδημαϊκές διευκολύνσεις;
Εκεί βρίσκεται η είδηση, στο τι έγινε την επομένη της βίας, αν καταδικάστηκε ή επιβραβεύτηκε η παρανομία... Ιδού πεδίον δόξης λαμπρόν για ρεπορτάζ επιτόπου, για έρευνα, για ψάξιμο της αλήθειας... Γιατί δε γίνεται; Μήπως υπάρχει φόβος και στις δύο πλευρές; Όμως τι πανεπιστήμιο είναι αυτό με φοβισμένους δασκάλους και φοιτητές, με φοβισμένα τα ΜΜΕ να μπουν και να δώσουν λόγο στην εικόνα της πραγματικότητας;
Και παράλληλα με όλα αυτά, οι δυο "μεγάλες" παρατάξεις, η ΠΑΣΠ και η ΔΑΠ, ανοίγουν μετωπική σύγκρουση με την κυρία Διαμαντοπούλου η πρώτη και την κυρία Γιαννάκου η δεύτερη, που τόλμησαν να κερδίσουν τη μεγάλη πλειοψηφία της Βουλής σε αυτονόητα θετικές και απαραίτητες ρυθμίσεις που έπρεπε από χρόνια να έχουν γίνει, αλλά επιτέλους έγιναν...
Τώρα λοιπόν, ποιοί κάνουν καταλήψεις, μαζί με όλους τους εχθρούς της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας και του πανεπιστημίου... Τι σημαίνει να κάνει κανείς κατάληψη σε ένα ερειπωμένο, παρηκμασμένο, άνυδρο τοπίο σε μια "έρημη χώρα" όπως το σημερινό πανεπιστήμιο;
Πού βρίσκεται η μεγάλη πλειοψηφία των φοιτητών;
Το καλύτερο κομμάτι …"φεύγει για να σωθεί" σε ξένα πραγματικά πανεπιστήμια, όπου βρίσκει αντικείμενο, κλίμα και προοπτική, όπου συχνά διαπρέπει... Το ρεύμα αυτό έχει πάρει επικίνδυνες για το μέλλον της χώρας διαστάσεις, όσο συνεχίζεται η παρακμή...
Ένα άλλο κομμάτι πολύ μεγάλο απέχει από αυτό που λέγεται πανεπιστήμιο, μαθήματα, παρατάξεις φοιτητικές, είναι βουτηγμένο στην απόγνωση και την απελπισία, προσπαθεί να πάρει μέρος στη ζωή του πανεπιστημίου, όμως σκοντάφτει καθημερινά σε παράλογες και ανόητες καταστάσεις… προσπαθεί χωρίς να ελπίζει σε κάτι, μήπως και αλλάξει κάτι...
Τι απομένει; Ένα μικρό αλλά δυναμικό κομμάτι που καλύπτεται από το πλέγμα "ανυπακοή, καταστροφή του πανεπιστημίου, κάτω η βουλή, κάτω η Ευρώπη, κάτω η ελεύθερη αγορά…" και όσοι συνοδοιπορούν μαζί με αυτό το κομμάτι για να πάρουν το πτυχίο τους με διευκολύνσεις και... καταλήψεις.
Αυτοί είναι που βγάζουν πρυτάνεις μέχρι τώρα, μαζί με αυτές τις συγκεκριμένες ΠΑΣΠ και ΔΑΠ... Όταν αυτό δεν μπορεί να γίνει τότε οι πρυτάνεις στέλνονται στο νοσοκομείο, με συνοπτικές διαδικασίες "άμεσης δημοκρατίας" ,τότε "χτίζονται" οι συνεδριάσεις της συγκλήτου... και μετά το μόνο κοινό σημείο είναι ότι όλοι ομόφωνα συμφωνούν να μην παρέμβει ο εισαγγελέας, ο συνήγορος του πολίτη, το ευρωπαϊκό δικαστήριο και τα όργανα της δημοκρατικής νομιμότητας...
Πού βρίσκεται η μεγάλη πλειοψηφία των δασκάλων;
Απελπισμένοι, φοβισμένοι, απογοητευμένοι, εκτός ίσως από αυτούς που ακολουθούν τους καλύτερους φοιτητές τους της προηγούμενης παραγράφου στα πραγματικά πανεπιστήμια του έξω κόσμου, όπου και πολλοί δίδαξαν στο παρελθόν...
Και εκτός από αυτούς που θα προσπαθήσουν στον τομέα τους, το τμήμα, το πανεπιστήμιο τους να διεκδικήσουν δημοκρατικά την πλειοψηφία, την πραγματική διοίκηση των πανεπιστημίων, για ανόρθωση, ανάκαμψη, επανεκκίνηση των πανεπιστημίων και όχι για την "αυτοδιοίκηση" των ερειπίων και της παρακμής, όχι για την "άμεση δημοκρατία" του φόβου και του παράλογου, όχι για τις ακατάληπτες "καταλήψεις" της μιζέριας .
Ζήσαμε ευτυχώς και άλλες καταλήψεις με δημιουργικότητα, ανάταση, χαρά, συμπαράσταση της υπόλοιπης κοινωνίας. Έφερνε τρόφιμα ψωμιά και φάρμακα ο κόσμος στο πολυτεχνείο τότε, έρχονταν άξιοι άνθρωποι της τέχνης και των γραμμάτων, γελοιοποιούσαμε με την Κλεοπάτρα και τον Γρηγόρη τους εγκάθετους της χούντας στο πολυτεχνείο της Θεσσαλονίκης και παράλληλα σπουδάζαμε με μεράκι και ζήλο. Δε φταίει το μέσο των καταλήψεων, φταίει η πλήρης έλλειψη οράματος των σημερινών επαναστατών χωρίς αιτία, πέραν της καταστροφής των ήδη κατεστραμμένων…
Πού βρίσκεται σήμερα η παιδεία, η χαρά της έρευνας και της διδασκαλίας, η άνθιση που ζήσαμε πολλοί από μας σε δύσκολες και σε εύκολες εποχές με δασκάλους λαμπρούς, φυσικά χωρίς φόβο, αλλά με πάθος, με αγάπη για το αντικείμενο και το περιεχόμενο των σπουδών, με φοιτητές με δουλειά και μεράκι και διακρίσεις;
Στα 1963, πριν από 48 χρόνια, δολοφονήθηκε ο ανεξάρτητος βουλευτής της ΕΔΑ Γρηγόρης Λαμπράκης και ο τότε εκλεγμένος πρωθυπουργός της χώρας Κωνσταντίνος Καραμανλής διέφυγε στο Παρίσι με ψεύτικο διαβατήριο και την απορία που δημόσια διατύπωσε ‘’...ποιός διοικεί αυτό τον τόπο...’’ αν όχι ο κάθε φορά πρωθυπουργός της εκλεγμένης κυβέρνησης...
Τέσσερα χρόνια μετά απο τότε έγινε το πραξικόπημα, πέντε χρόνια μετά η άνοιξη της Πράγας και ο Μάης του 68, δέκα χρόνια μετά το Πολυτεχνείο και μετά 21 χρόνια αυτοεξορίας επανήλθε επικεφαλής της πρώτης μεταπολίτευτικής κυβερνησης ο παλαιός Καραμανλής.
Σας θυμίζουν τίποτα όλα αυτά; Ή μήπως, όπως έγραφε σε κάποιες ταινίες παλιά, όπως το "Ζ" του Γαβρά, τα πρόσωπα και οι καταστάσεις είναι φανταστικά και κάθε ομοιότητα με την πραγματικότητα ειναι καθαρά ...συμπτωματική ....
Tο σημερινό πανεπιστήμιο ειναι παρηκμασμένο, διαλυμένο, αναξιόπιστο στους νέους μας και την κοινωνία, συχνά κλινικά νεκρό, μπί-ελ-άρ, δηλαδή πέραν επιτοπίου επισκευής…
Έχει ελάχιστη έως καθόλου σχέση με το πανεπιστήμιο που κάποτε πολλοί απο μας γνωρίσαμε, αγαπήσαμε, κάναμε μαθήματα και έρευνα , διδάσκοντες και αεί διδασκόμενοι, με διεθνεις διακρίσεις και ανάγνωριση απο άλλα πανεπιστήμια, με φοιτητές που τά μάτια τους έλαμπαν με δίψα για παιδεία, δημιουργία κι ελπίδες για το αύριο...
Μπορει να κάνω και λάθος, μπορει να υπάρχουν ακόμα μερικοί συνάδελφοι που ελπίζουν να σώσουν κάποια αξιόλογα υπόλοιπα που λόγω "τέλους εποχης" πασχίζουν να επιζήσουν...
Δεν έχουν άλλο δρόμο απο το να διεκδικήσουν τη διοίκηση–όχι τις καρέκλες–τη διοίκηση των ονείρων τους, και όπου το πετύχουν να συνεχίσουντα όνειρά τους... περνώντας μέσα και πέρα απο την αδιέξοδη αντίθεση των ακατάληπτων "καταλήψεων", ενάντια σε όσους τα βάζουν με τη μεγάλη πλειοψηφία του σημερινού κοινοβουλίου, ενάντια σε όσους συνεχίζουν επι των ερειπίων να καταστρέφουν οτι απέμεινε...
Όσοι πάλι νομίζουν ότι υπερβάλλω, αν θέλουν ας έρθουν ένα απόγευμα να πάμε μαζί μια βόλτα σε πάλαι ποτέ ανθούσες σχολές, να δούμε αν θα βρούμε κάποιον φοιτητή ή φοιτήτρια, να δούμε το κλίμα στους χώρους, στα μαθήματα, να δούμε ποιοί είναι εκεί και ποιοί δεν τολμούν να βρίσκονται εκεί... να δούμε τι συμβαίνει όταν πέφτει το σκοτάδι στο "άβατον" των σημερινών πανεπιστημίων, της τελευταίας χώρας στον πλανήτη του “υπαρκτού σοσιαλισμού’’, των τελευταίων πανεπιστημίων στον πλανήτη όπου ακόμα δεν τολμά να μπει συνεργείο τηλεόρασης, τύπου, φυσικά ούτε εισαγγελέας, ούτε συνήγορος του πολίτη, ούτε απλός πολίτης... των τελευταίων ΑΕΙ του πλανήτη όπου μπορεί να γράφονται στους τοίχους όλα τα ανορθόγραφα, κακόγουστα, άθλια, ακατανόητα συνθήματα, αλλά απαγορεύεται να κάνει τέχνη ο Μπάνσκυ και κανείς δεν γράφει πια έναν στίχο. όπως…
Κι αυτοί, γαλήνιοι, το δρόμο παίρνουνε π΄ άκρη δεν έχει
Χωρίς το βλέμμα τους να σκοτεινιάσει ή να λυγίσει
Όρθιοι και μόνοι μες στη φοβερή ερημία του πλήθους.
Μιλώ βέβαια για τα πανεπιστήμια του αύριο, που θάχει αργά ή γρήγορα η χώρα μας, έτσι κι αλλιώς, που δεν θάχουν καμιά σχέση με τη σημερινή κατάντια, όπου τα καλύτερα παιδιά μας δεν θα αναγκάζονται να ξενιτεύονται ...
Σε κάποιον άλλον ουρανό που λάμπει ξένος ήλιος...
-Τότε μόνο θα φυτρώσει ένας λωτός-
να γεννηθούμε στο χυμό του εμείς πιο νέοι.