Γιώργος Καμίνης: "Δικαίωμα στην πόλη"

Παρασκευή 17 Σεπτεμβρίου 2010

Φίλες και φίλοι, είναι η πρώτη φορά έτσι που βρίσκομαι τόσο νωρίς στη Δημοτική Αγορά, αλλά με τόσο μεγάλη παρέα.

Με την ευκαιρία της έναρξης της νέας σχολικής χρονιάς επισκέφθηκα προχθές το Εσπερινό Γυμνάσιο στο Νέο Κόσμο για να μιλήσω στους μαθητές και στις μαθήτριες. Ήταν βεβαίως όλοι εργαζόμενοι. Πολλοί συνοδεύονταν από συζύγους και παιδιά. Τους είπα αυτό που υποθέτω πρέπει να ακούνε πολύ συχνά, το πόσο αξιέπαινοι είναι που εργάζονται και παράλληλα σπουδάζουν για να οικοδομήσουν ένα καλύτερο μέλλον για τους ίδιους και για τα παιδιά τους.

Τους είπα ότι πολύ συχνά σκέφτομαι ότι η Ελλάδα είναι η πιο άδικη χώρα στον κόσμο καθώς την ίδια στιγμή άλλοι συνομήλικοί τους, που έχουν καταφέρει προ πολλού να μπουν από το «παράθυρο» στο Δημόσιο, ήδη ζεσταίνουν μια καρέκλα σε κάποια υπηρεσία.

Τους είπα όμως και ότι αυτή η Ελλάδα έχει πεθάνει, αλλά ακόμη δεν το γνωρίζουμε και ότι υπάρχει η Ελλάδα που...

...έρχεται. Η Ελλάδα που θα ανήκει σε ανθρώπους όπως αυτοί οι μαθητές του 4ου Εσπερινού Γυμνασίου, πολίτες που θα είναι έτοιμοι να διεκδικήσουν μία θέση στην κοινωνία, άνθρωποι που θα εργάζονται σκληρά, που δεν θα φοβούνται την υγιή άμιλλα και τον ανταγωνισμό.

Αυτή θα είναι η Ελλάδα μιας διπλής αξιοκρατίας, η Ελλάδα που θα διοικείται από τους πιο άξιους πολίτες της με βάση κάποιες θεμελιώδεις και απαράγραπτες αξίες κοινωνικής συμβίωσης. Αυτές τις αρχές και αξίες εγώ προσπάθησα να επιβάλλω τα 12 χρόνια της ζωής μου ως επικεφαλής μιας ανεξάρτητης Αρχής που ασκούσε διαρκή έλεγχο στους Οργανισμούς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, βεβαίως και στον Δήμο της Αθήνας. Όταν λοιπόν μου προτάθηκε να είμαι υποψήφιος δήμαρχος, ομολογώ πως ένιωσα έκπληξη. Η πρόκληση όμως ήταν τεράστια.

Φίλες και φίλοι, σκέφτηκα να συναντηθούμε απόψε εδώ στο αίθριο της Βαρβακείου Αγοράς, σε ένα σημείο της πόλης που μαζί με τον ευρύτερο χώρο περιγράφει αρκετά αντιπροσωπευτικά αυτό που είναι σήμερα η πόλη μας η Αθήνα. Μια πόλη εγκαταλελειμμένη που σταθερά παρακμάζει, που περιθωριοποιείται οικοδομικά, πολεοδομικά, οικονομικά και πολιτιστικά.

Πόλη που ασφυκτιά κυριολεκτικά και μεταφορικά. Μια πόλη σε κρίση. Ή μάλλον για να ακριβολογούμε μια πόλη που βρίσκεται σε κατάσταση ανάγκης. Η κρίση του ιστορικού και εμπορικού κέντρου συμπυκνώνει σήμερα με τρόπο εκρηκτικό όλα τα προβλήματα και τις αναπηρίες της πόλης μας.

Στην πραγματικότητα δεν είναι καν πρόβλημα του κέντρου, γιατί τα όρια μεταξύ κέντρου και περιφέρειας έχουν αρχίσει να διαλύονται. Αυτό που παλαιότερα θα λέγαμε κοινωνικό περιθώριο καταλαμβάνει σταδιακά την πόλη, αποσυνθέτοντας τον κοινωνικό ιστό της.

Σαν σύγχρονοι νομάδες άνθρωποι που δεν υπάρχουν για κανέναν και για καμιά πατρίδα, κυριολεκτικά στα όρια της ύπαρξης μετακινούνται από γειτονιά σε γειτονιά, άλλοι θύματα εκμετάλλευσης και άλλοι θύτες. Αυτό το κύμα της ανθρώπινης εξαθλίωσης στην αρχή κατέλαβε την περιοχή κάτω από την Αχαρνών, πέρασε την 3η Σεπτεμβρίου, έφτασε στην Πατησίων και ανεβαίνει προς τα πάνω.

Η ανασφάλεια, ο φόβος, η απόγνωση και σταδιακά η οργή εγκαθίστανται στη ψυχή και στην καθημερινότητα των Αθηναίων. Παράλληλα ολόκληρα γεωγραφικά διαμερίσματα απαξιώνονται κοινωνικά, οικονομικά, περιβαλλοντικά. Οι κάτοικοι αφήνουν τα σπίτια τους, έμποροι και μαγαζάτορες κατεβάζουν ρολά λόγω της ανασφάλειας και του παραεμπορίου, ξενοδόχοι σφραγίζουν τα ξενοδοχεία τους, ιδιοκτήτες βλέπουν να εξανεμίζεται από τη μια μέρα στην άλλη η αξία της ακίνητης περιουσίας τους.

Πρόκειται - όπως είπα - για μια αυθεντική κατάσταση ανάγκης που απειλεί θεμελιώδη δικαιώματα των δημοτών. Το δικαίωμα να κυκλοφορεί κανείς ελεύθερα στους δημόσιους χώρους, τα δικαιώματα που συνδέονται με την ποιότητα ζωής, τα δικαιώματα στην εργασία και την επιχειρηματική δραστηριότητα που θα πληγούν ακόμη περισσότερο λόγω της οικονομικής κρίσης.

Και ας μη το λησμονούμε, οι περισσότεροι από τους εύπορους κατοίκους της Αθήνας έχουν ήδη φύγει και εγκατασταθεί στα προάστια, αυτοί που έχουν εγκλωβιστεί στη σημερινή αθλιότητα, είναι κατά κύριο λόγο οι υπόλοιποι, εκείνοι δηλαδή που ούτως ή άλλως είχαν μεγαλύτερη ανάγκη προστασίας.

Η πόλη είναι απροστάτευτη γι΄ αυτό και κρύβει μέσα της μεγάλες εντάσεις, που όσο δεν τις αντιμετωπίζουμε με σύνεση και αποφασιστικότητα εγκυμονούν μια πραγματική κοινωνική έκρηξη και τότε θα υπάρξουν φαινόμενα ανεξέλεγκτης βίας, πολίτες που θα προσπαθήσουν να πάρουν οι ίδιοι το νόμο στα χέρια τους.

Τα χτεσινά γεγονότα στον Άγιο Παντελεήμονα μας προειδοποιούν. Η εκρηκτική αυτή πραγματικότητα δεν οφείλεται μόνο στις αλλαγές που συνέβησαν τις προηγούμενες 10ετίες, αλλαγές στο διεθνές περιβάλλον, στην ελληνική κοινωνία και οικονομία, στην ίδια την ανθρώπινη σύνθεση της πόλης.

Υπάρχουν ευθύνες πολιτικές και προσωπικές. Επί ένα τέταρτο του αιώνα διαδοχικές δημοτικές αρχές από τον ίδιο ευρύτερο πολιτικό χώρο διαχειρίζονται την Αθήνα. Όλοι αυτοί με αποκορύφωμα τη σημερινή δημοτική αρχή, έχουν οδηγήσει την πόλη στη σημερινή εξαθλίωση.

Πίσω από την απατηλή λάμψη των πολιτικών φιλοδοξιών, στη σκιά μιας διοίκησης απροσπέλαστης και ολιγαρχικής από χρόνο σε χρόνο και από θητεία σε θητεία διαμορφώθηκε σταδιακά ένα κατεστημένο, ένα παγιωμένο καθεστώς προσώπων, ένα παλαιοκομματικό απολίθωμα.

Η οικονομική διαχείριση αδιαφανής, αντιαναπτυξιακή και υπερχρεωμένη. Ανορθολογική και πελατειακή διαχείριση του προσωπικού, κακοδιοίκησης της σχέσης με τους πολίτες, αναποτελεσματικότητα των κοινωνικών υπηρεσιών, υποβάθμιση των υποδομών της πόλης.

Ακόμη και στην περίπτωση μιας αξιέπαινης πρωτοβουλίας όπως είναι το κοινωνικό παντοπωλείο που βρίσκεται εδώ που μιλάμε, η πολιτική της απερχόμενης δημοτικής Αρχής ήταν η πολιτική του ελάχιστου.

Κραυγαλέα αποτυχία στον τομέα της καθαριότητας. Αυτή η εικόνα που όλοι έχουμε, δηλαδή ότι η Αθήνα είναι μια πόλη βρώμικη, περιγράφει με τον πιο χαρακτηριστικό τρόπο τη χρεοκοπία ενός ολόκληρου συστήματος. Ως δια μαγείας όμως, παρατηρώ ότι τις τελευταίες ημέρες η Αθήνα εμφανίζεται πιο καθαρή, πεντακάθαρη. Πρόκειται δυστυχώς για μια πρόσκαιρη αυταπάτη, με ημερομηνία λήξεως την ημερομηνία των εκλογών. Την επόμενη, δυστυχώς, η βρώμα θα επανακάμψει.

Μετά από ένα τέταρτο του αιώνα, ο Δήμος Αθηναίων έχει ανάγκη από μια ριζική αλλαγή ηγεσίας κι από μια αυθεντική μεταρρύθμιση στο πεδίο της οργάνωσης, αλλά και των αρχών και αξιών που η νέα Δημοτική Αρχή θα κριθεί να εφαρμόσει.

Το πρώτο που πρέπει να γίνει είναι ο εκδημοκρατισμός του ίδιου του Δήμου. Η ραγδαία ανάπτυξη των μέσων επικοινωνίας και της ψηφιακής τεχνολογίας, μας παρέχει την ευκαιρία να κάνουμε πραγματικότητα δύο βασικές αρχές δημοκρατικής διακυβέρνησης: Τη διαβούλευση και τη διαφάνεια.

Το ξέρω, δυστυχώς, όπως συνήθως συμβαίνει στη χώρα μας και οι δύο λέξεις έχουν φθαρεί προτού καν εφαρμοστούν στην πράξη οι έννοιες που περικλείουν, ωστόσο αποτελούν βασικές αρχές για τη νέα δημοκρατική διακυβέρνηση στο Δήμο της Αθήνας.

Το διαδίκτυο λόγου χάριν μας προσφέρει την ευκαιρία να εντάξουμε τους δημότες στη διαδικασία λήψης των σημαντικότερων αποφάσεων του Δήμου. Αυτό η δική μας Δημοτική Κίνηση ήδη το κάνει πράξη σήμερα, όπου ομάδα ειδικών επιστημόνων και εμπειρογνωμόνων εκπονεί με ταχύτατους ρυθμούς το πρόγραμμά μας. Σύντομα, θα το αναρτήσουμε στην ιστοσελίδα μας, καλώντας τους δημότες της Αθήνας να εκφέρουν την άποψή τους ή να διατυπώσουν συμπληρωματικές προτάσεις.

Όταν όλοι είναι βέβαιοι ότι με διαφάνεια θα εξεταστούν τα αιτήματά τους, ότι θα κριθούν δίκαια οι αιτήσεις τους, η αίτησή τους λόγου χάριν για να βάλουν τα παιδιά τους στο βρεφονηπιακό σταθμό, ότι με διαφάνεια και δικαιοσύνη θα αξιοποιηθούν οι πόροι του Δήμου όσοι λίγοι και νάναι, τότε οι αρχές γίνονται υλική δύναμη, δύναμη πολλαπλασιαστική, οι πολίτες πείθονται και προσεγγίζουν το Δήμο, προσφέρονται και συμμετέχουν.

Είναι προφανές ότι αυτές οι αρχές, της δημοκρατικής διακυβέρνησης μέσα από την ψηφιακή δημοκρατία, απευθύνονται πρώτα απ΄ όλα στους νέους, οι οποίοι μεμονωμένα ή συλλογικά μέσα από τοπικές Ενώσεις, Συλλόγους ή ακόμη και απλές παρέες, αναπτύσσουν αυθόρμητα ομαδικές πρωτοβουλίες στο διαδίκτυο.

Όλοι αυτοί οι νέοι και οι νέες είναι πολιτικοποιημένοι με έναν τρόπο που διαφέρει από αυτόν των προηγούμενων γενεών. Μπορεί να έχουν ίσως στρέψει την πλάτη τους στα πολιτικά κόμματα, αλλά ο προβληματισμός τους για τα κοινά είναι βαθύτατα πολιτικός. Αυτούς τους νέους έχουμε την υποχρέωση να τους διεκδικήσουμε, κατ΄ εξοχήν σήμερα που το μέγεθος των προβλημάτων επιβάλλει ούτως ή άλλως την υπέρβαση κομματικών περιχαρακώσεων.

Αυτή τη στιγμή, τώρα που η Αθήνα βρίσκεται ανυπεράσπιστη, που βιώνει μια πραγματική κατάσταση ανάγκης, καλούμαστε να εκφράσουμε το ευρύτερο δυνατό φάσμα δυνάμεων, δυνάμεις που εντοπίζονται σε ολόκληρη τη δημοκρατική παράταξη.

Γι΄ αυτό και αποδέχθηκα την πρόταση να είμαι υποψήφιος. Σκέφθηκα ότι λόγω του ακομμάτιστου παρελθόντος μου η υποψηφιότητά μου θα αποκτούσε μια εμβέλεια που θα υπερέβαινε αυτήν που έχουν τα τρία κόμματα που με έχουν τιμήσει με τη στήριξή τους, η Δημοκρατική Αριστερά, οι Οικολόγοι Πράσινοι και το ΠΑΣΟΚ.

Παράλληλα, επί δώδεκα χρόνια υπηρέτησα μιαν Ανεξάρτητη Αρχή, που έχει εξετάσει δεκάδες χιλιάδες υποθέσεων κακοδιοίκησης στους Δήμους. Ο υπερκομματικός λοιπόν χαρακτήρας της υποψηφιότητας, σε συνδυασμό με την εμπειρία της κακοδιαχείρισης στους Δήμους και βεβαίως στο Δήμο της Αθήνας θα αποτελούσαν σκέφτηκα μια επαρκή εγγύηση αξιοπιστίας.

Έχω πλήρη συνείδηση ότι το εγχείρημά μας είναι δύσκολο και γίνεται ακόμη δυσκολότερο μέσα στο ασφυκτικό πλαίσιο που επιβάλλει το Μνημόνιο, με την τριμερή των δανειστών. Αναλαμβάνοντας όμως αυτήν την πρωτοβουλία, η πρόθεσή μου ήταν σαφής.

Δε θα κρυφτώ πίσω από το Μνημόνιο, ούτε θα κρυφτώ πίσω από τις ευθύνες της Κεντρικής Διοίκησης και δε θα επικαλεστώ τις περιορισμένες αρμοδιότητες της Τοπικής Αυτοδιοίκησης προκειμένου να αποσείσω τις δικές μου ευθύνες. Ούτε επιτρέπεται να αγνοούμε το πρόβλημα που έχει δημιουργήσει στην Αθήνα η μαζική παρουσία οικονομικών μεταναστών, που έχουν μπει παράνομα στη χώρα.

Υπάρχουν κάποιοι που χάνουν το κεφάλι τους στην άμμο, αποφεύγοντας να αντικρίσουν μια σκληρή πραγματικότητα, υπάρχουν και οι άλλοι, ακούγονται μάλιστα όλο και πιο δυνατά, που εισηγούνται ένα είδος τελικής λύσης, κάτι σαν μαζική εξόντωση ανθρώπων.

Σας καλώ να αναμετρηθούμε με το πρόβλημα με ειλικρίνεια, νηφαλιότητα και ψυχραιμία. Όσο καιρό θα διαρκεί το φαινόμενο της ανεξέλεγκτης μετανάστευσης, η Πολιτεία πρέπει να το αντιμετωπίσει και ο Δήμος δεν μπορεί να αποσύρεται, πρέπει να διεκδικήσει τώρα τον δικό του ρόλο σε αυτό.

Οι άνθρωποι πρέπει να βγουν πρώτα απ' όλα στην επιφάνεια να καταγραφούν, ώστε να ξέρουμε πρώτα απ' όλα ποιοι είναι. Πρέπει να τους εγκαταστήσουμε σε χώρους υποδοχής εκτός της Αθήνας. Πρέπει να τους δοθεί μια προσωρινή άδεια εργασίας γιατί η εξαθλίωση εξωθεί πολλούς στην παρανομία. Πρέπει επίσης να τους εξασφαλιστεί πρόνοια και περίθαλψη.

Δεν πρόκειται για νομιμοποίηση. Η μαζική νομιμοποίηση άλλωστε απαγορεύεται από την ευρωπαϊκή νομοθεσία. Με την πρώτη ευκαιρία οι άνθρωποι αυτοί θα επιστρέψουν στις πατρίδες τους, όπου σήμερα δεν μπορούν να απελαθούν. Έως τότε όμως πρέπει να υπάρξει μια μέριμνα γι΄ αυτούς γιατί αλλιώς δεν θα καταφέρουμε να αναβαθμίσουμε ούτε τη ζωή των μόνιμων κατοίκων αυτής της πόλης.

Αν με ρωτούσε κάποιος ποιο είναι το δίλημμα αυτών των εκλογών, θα μπορούσα απλά να πω, σου αρέσει η σημερινή κατάσταση; Θέλεις να συνεχιστεί; Πιστεύεις ότι η πόλη είναι καλύτερη σήμερα από ότι ήταν πριν από 4 χρόνια; Το πιστεύει αυτό ειλικρινά κανείς; Ή προτιμάς να διεκδικήσουμε μαζί μια νέα δημοτική αρχή, που θα νοικοκυρέψει τον δήμο, θα κατανείμει δίκαια τους πόρους του, θα διοικήσει με διαφάνεια και αξιοκρατία και συμμετοχή των δημοτών.

Ονομάσαμε γι΄ αυτό την Κίνησή μας «Δικαίωμα στην Πόλη». Είναι η σύνθεση όλων των δικαιωμάτων που διεκδικούμε. Στην πόλη που διεκδικούμε. Διεκδικούμε το δικαίωμα σε μια πόλη με αναβαθμισμένο τον δημόσιο χώρο, καθαρή και περιποιημένη και ασφαλή.

Διεκδικούμε το δικαίωμα σε μια πόλη με σύγχρονες και επαρκείς κοινωνικές υπηρεσίες, αντίβαρο στο πρόβλημα της κρίσης και ασπίδα προστασίας για τα ασθενέστερα κοινωνικά στρώματα.

Διεκδικούμε το δικαίωμα σε μία πόλη όπου η φύση θα επιστρέφει εντός της, με δίκτυα πράσινων χώρων, με λιγότερα αυτοκίνητα, περισσότερους ποδηλάτες, με χώρους περιπάτου, άθλησης και αναψυχής. Το δικαίωμα σε μια πόλη που ενθαρρύνει την καινοτόμο επιχειρηματικότητα και στηρίζει τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις που επενδύουν στη νέα γνώση.

Διεκδικούμε το δικαίωμα σε μια πόλη που αφομοιώνει τις πράσινες πρακτικές, βλέποντας σε αυτές μιαν απάντηση όχι μόνο στα προβλήματα του περιβάλλοντος, αλλά και σε εκείνο της οικονομικής και κοινωνικής κρίσης, καθώς αναπτύσσουν την τοπική οικονομία, αναπτύσσουν νέες δεξιότητες στους ανθρώπους και νέες θέσεις εργασίας δημιουργούν.

Διεκδικούμε το δικαίωμα σε μια πόλη που αξιοποιεί τις σύγχρονες τεχνολογίες, για να διευρύνει τη δημοκρατία, να προσφέρει στους δημότες και στους επισκέπτες τις νέες υπηρεσίες και να υποστηρίξει τη νέα αναπτυξιακή της διαδρομή.

Εάν είχα περισσότερο χρόνο στη διάθεσή μου προχτές, θα τα έλεγα αυτά στους μαθητές του 3ου εσπερινού λυκείου.

Προπάντων όμως θα τους έλεγα ότι δεν έχει εκλείψει η προσδοκία, δεν έχει χαθεί η ελπίδα, γιατί ο αντίπαλος τελικά δεν είναι η απερχόμενη Δημοτική Αρχή, ούτε κανένας άλλος, ο αντίπαλος βρίσκεται μέσα μας, είναι ο κίνδυνος της ψυχικής παραίτησης, της σταδιακής και ανεπαίσθητης εξοικείωσης με την αθλιότητα που έχει αρχίσει να περισφίγγει την πόλη.

Γι΄ αυτό σας καλώ να δώσουμε τον αγώνα αυτό όλοι μαζί. Θέλω να σας ευχαριστήσω που ήρθατε σήμερα. Τον Δήμο, εάν δουλέψουμε, θα τον πάρουμε, αυτό να το ξέρετε. Υπάρχει εδώ κι ένα Γραφείο Εθελοντών, όπου μπορείτε να δηλώσετε τη θέλησή σας να βοηθήσετε ως εθελοντές. Ευχαριστώ επίσης τους εθελοντές που μας βοήθησαν εδώ σήμερα.

Θα τα ξαναπούμε, σας ευχαριστώ.